Podstawowe pojecia epoki romantyzmu
fantastyka wprowadzenie do literatury postaci zjawisk nadprzyrodzonych
historyzm nawiązanie do hostowi umieszczanie akcji w minionych epokach zwłaszcza w średniowieczu
ludowość sieganie do kultury ludowej
orientalizm zainteresowanie kultura wschodu
mesjanizm wywodzący się z judaizmu poglad przypisujacy niektórym jednostka i narodom misje zbawienia swiata i ofiary
prometeizm pochodzaca od imienia Prometeusza nazwa postawy cechującej się indywidualnym buntem przeciwko bogu lub normom społecznym prowadzacym do poświęcania swojego zycia dla szczescia ludzkości
romantyczne cechy ballady przeniesienie akcji w czasy srednoo
refleksja na temat fałszywie pojmowanej miłości ukazanie wrażliwej jednostki w konflikcie wobec otoczenia zastosowani gatunku literackiego ballady baśniowość akcji
romantyczne cechy giaura
nieszczęśliwa milosc głównym tematem utworu bohater targany wielkimi namiętnościami miłością i nienawiścią uczucie do Leili przetrwalo jego śmierć
bohater bajroniczny owiane tajemnica pochodzenie naodowe i społeczne, specyficzny wyglad zewnętrzny ponura twarz zlowro0gie spojrzenie przywdzianie habitu mnicha, skłonny do wielkich uczuc namienehj miłości i goracej nienawiści, skloconny ze swiatem samotny z silka potrzeba niezależności szaleńczo odważny buntotownik
Faust naukowiec człowiek rozczarowany naukowiec który się nie spoelnil człowiek tragiczny
pryczyny tragizmu: nie zapewnia dobr materialnych, nauka nie daje mądrości zyciowej jedyna wiedza jaka człowiek zdobywa to to ze nic nie wie wiedza uniemozliwia wiare widza odslania okrutna prawde o ludziach
Faust podróżnik w czasie i pustyni
czlolwiek ciekawy swiata poszukujący celu podjemujacy ryzyko poświęcający wartości etyczne i moralne poszukujący prawdy poza wiedza ksiazkowa
powiesc epistolarna to taka która napisana jest w formie listow. Np. cierpienie młodego Wertera
romantyzm polski 1818 (1822) do (1863
przedstawiciele klasykow: jan śniadecki Kajetan kozmian francszek dmochowski
przedstawiciele romantykow: Kazimierz Brodziński Maurycy Mochnacki Adam Mickiewicz
istota romantyczności wedlug Mickiewicza kult uczucia przez ukazanie milosxci sięgającej poza grob podkreślenie uczucia wyższości nad rozumem ludowowsc
romantyczne pierwiastki Ballad Mickiewicza ludowość przejawia się w wierze w boginki woden w czarodziejska moc kwiatow w duchy i wampiry zwrot ku przeszłości typowo romantyczne opisy przyrody wprowadzające w nastroj grozy i samotnosci ukazanie wyższości uczucia nad rozumem sam gatunek literacki czyli ballada
Konrad Wallenrod jako bohater romantyczny udzial w walkach narodowo wyzwoleńczych i osamotnienie w tej walce nieszczesliwa milosc sklocony z rzeczywistością
Wallenrod jako bohater bajroniczny
tajemnicza i zbrodnicza przeszłość charakterystyczny wyglad przedwczesnie postarzala twarz ponure spojrzenie przydzianie chabitu mnicha
Konrad Wallenrod tragizm postaci przedwczesna utrata rodzicow i konieczność przebywania wśród wrogow konieczność wyboru nietypowego sposobu walki poswiecenie szczescia osobistego dla wyzszych celow rezygnacja ze zbawienia samobójstwo
wallenrodyzm postawa charakterystyczna dla Konrada Wallenroda polegajaca na przyjeciu w imie racji patriotycznych nieetycznych i podstepnych metod dzialania w walce z wrogiem
Gustaw romantyczny kochanek:
wrazliwy patrzy na swiat i ocenia go przez pryzmat miłości skłonność do marzycielstwa pilność i zetelnosc
dziady dranat romantyczny: zerwanie z klasyczna zasada trzech jedności synkretyzm utworu- liryczne cechy wielka improwizacja obecność istot fantastycznych i zdarzen nadprzyrodzonych kompozycja otwarta utworu (zdarzenia nie sa polaczone ze soba zasada przyczyna skutek i zachodza kuki czasowe koncowa scena niczego nie wyjasnia), „niesccenicznosc dramatu, bohater romantyczny
związki łączące księdza soplice z wcześniejszymi bohaterami Mickiewicza: szlachecki pochodzenie nieszczesliwa romantyczna milosc przeobrażenie wewnętrzne zdolność do największych poswiecen dla ojczyzny tragizm losow bajroniczność
cechy jacka Soplicy które nie były znane poprzednim bohaterom Mickiewicza rezygnacja z samotnej walki na rzecz organizowania ogólnonarodowego powstania demokratyzm przemijajacy się w kontaktach Soplicy z ludzmi nizszeo stanu umiejętność samokrytycznego spojrzenia na siebie
związki opisow przyrody z trescia utworu stanowia tlo do dla rozgrywających się wypadkow przyroda pelni funkcje równorzędnego bohatera opis przyrody podkresla i symbolizuje nastroje
pan Tadeusz jako epopeja jest utworem epickim duzych rozmiarow ukazującym Zycie wówczas bo decydujace o losach narodu rozpoczyna się inwokacja i podzielony jest na XXII ksiag pisanych wirszem 13 zgloskowym o rymach parzystych obecność scen batalistycznych realizm szczegółu czyli metoda opisywania rzeczy z epicka dokladnoscia epidramatycznosc akcji porównania homeryckie narrator w przeważającej czesci trzecioosobawy zdystansowany ukryty za swiatem przedstawionym bohater zbiorowy
Kordian romantyczny kochanek
ogarniety choroba wieku „jsakolczym niepokojem” bez wzajemności zakochany w laurze proba samobójstwa
Kordian jako szlachecki rewolucjonista spiskowiec nie potrafi ninnych przekonac do wlasnego zdania zdolny do wielkiego ryzykowanego czynu niedojrzaly psychicznie naiwny politycznie
hrabia Henryk typowy bohater epoki romantyzmu : jest samotny i nierozumiany przez otoczenie czuje się poeta a wiec kims lepszym od przeciętnych ludzi jest egoista skoncentrowanym tylko na sobie sily dobra i zla tocza walke o jego dusze sprawia wrazenie szalenca ponosi klęskę w zyciu osobistym i społecznym ginie śmiercią samobojcza
cechy nietypowe bohatera ma syna i zone nie jest przywodca w walce o wolność ojczyznu ale broni wlasnej klasy spolevznej ginie czyli jego losy nie sa wyjaśnione do konca
mendel gdański wyraznie wyeksponowany punkt kulminacyjny (odniesienie ran przez chłopca) wyodrębnienie puenty –utrata serca dla mista stopniowanie napiecia (kole4jne informacje o grozacym mendlowi niebezpieczeństwie)
kamizelka zastosowanie motywu sokola czyli skoncentrowanie akcji wokół pozornie nieznaczącego szczegółu wyeksponowanie punktu kulimancyjnego (śmierć meza) wyodrębnienie puenty (efekt oszukanego oszusta) stworzenie opowieści ramowej wprowadzenie inwersji czasowej najpierw dowiadujemy się ze maz umarl a potem poznajemy pozniejsze losy
przedakcja to wydarzenia o charakterze retrospektywnym umieszczone przed akcja wlasciwa utworu np. w formie pamiętnika
idealista to człowiek kierujący się w postepowaniu wznioslymii zasadami zdolny do poswiecen dla ich realizacji
Ignacy Rzecki romantyk kieruje się w zyciu sercem uczuciem i emocjami, osamotniony nie rozumie współczesnych czasow bezkrytycznie czci napoleona ludzie uważają go za dzi3aka nieszczęśliwie zakochany w pani tsrskiej patriota
Wokulski romantyk:
kieruje się sercem uczuciem i emocjami-milosc do Izabeli, idealizacja wybranki i cierpienie z powodu braku wzajemności uczuciowej proba samobójstwa, osamotniony arystokracja go nie akceptuje kupcy nie rozumieja, patriota udzial w powstaniu styczniowym zeslanbie na Syberie, rozdarty wewnętrznie musi dokonywac wyboru miedzy praca a miłością, postac tragiczna tajemniczość losow, niejasne zakończenie utworu
Wokulski pozytywista cale Zycie poswieca pracy, jest utylitarysta rozwija ndzialalnosc handlowa tworzy miejsca pracy, duze znaczenie przypisuje nauce, realizuje haslo pracy u podstaw
Julian ochocki jako pozytywista cale Zycie poswieca pracy nad wynalazkiem jest przekonany ze dzieki rozwojowi technicznemu społeczeństwo wchodzi na wyższy stopien ewolucji, jest utylitarysta jest przekonany e jego wynalazek będzie służył społeczeństwu
dlaczego Raskolnikow zabil zabil dla kozysci materialnych nie placil czynszu nie miał pieniędzy chciał pomoc matce i siostrze (nie ma w powiesci wystarczającej motywacji dla tej teorii) zabil wiedziony filozofia Benthama nakazujaca eliminowanie jednostki nieużytecznej. Uznal lichwiarke za osobe niegodna zycia czerpiaca zyski z cudzego nieszcezscia, zabil bo chial sprawdzic samego siebie wierzyl ze należy do gatunku nadludzi, jednostek nieprzeciętnych i ma prawo decydowac o zyciu i śmierci innych
zachowanie Raskolnikowa po zbrodni wysoka temperatura omdlenia wynikaja z wycienczenia psychicznego te stany były dowodem ze nie jest jednak nadczłowiekiem nie odczuwa jednak wyrzutow sumienia
polifoniczność to inaczej wielogłosowość narracyjna postaci przez swoje wypowiedzi prezentuja określone postawy zyciowe, światopoglądowe, biorac na siebie jednoczesnie ciezar narracji