Tematyka kolokwium zaliczeniowego z ZR.

1/ Ryzyko a dochód - omów podstawowe zależności pomiędzy tymi kategoriami.
2/ Omów różnice między pojęciami ryzyko i hazard.
3/ Omów cechy ryzyka w oparciu o wszystkie znane ci definicje.
4/ Ryzyko utraty płynności – wymień i omów przyczyny jego zaistnienia.
5/ Zdefiniuj i omów pojęcia: płynność aktywu i płynność podmiotu.

6/ Likwidacja przyspieszona aktywu - zdefiniuj i omów jej znaczenie w zarządzaniu ryzykiem utraty płynności.

7/ Omów podstawowe zasady i metody luki płynności (maturity ladder).
8/ Metoda luki płynności - wymień i omów kolejne etapy metody.

9/ Omów rolę i instrumenty międzybankowego rynku pieniężnego w zarządzaniu płynnością przez banki komercyjne.

10/ Omów cechy i przydatność w zarządzaniu ryzykiem utraty płynności następujących papierów wartościowych polskiego rynku: bon skarbowy i bon pieniężny.
11/ Ryzyko operacyjne - zdefiniuj w oparciu i podaj jego przyczyny.
12/Dokonaj charakterystyki podstawowych klas ryzyka operacyjnego.
13/ Zdefiniuj ryzyko aktywów materialnych jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.
14/ Zdefiniuj ryzyko technologiczne jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.
15/ Zdefiniuj ryzyko kadrowe jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.
16/ Zdefiniuj ryzyko związane z relacjami z otoczeniem biznesowym jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.
17/ Przedstaw i omów klasyfikację zdarzeń z zakresu ryzyka operacyjnego ze względu na ich częstotliwość.

18/ Zdefiniuj ryzyko stopy procentowej i wskaż jego przyczyny.

19/ Omów metodę badania elastyczności stopy procentowej.

20/ Duration – przedstaw istotę i wykorzystanie w zarządzaniu ryzykiem stopy procentowej.

21/ Różnica w ujmowaniu istoty ryzyka kredytowego w wąskim i w szerokim ujęciu.

22/ Zdarzenie kredytowe – omów zakres pojęcia i rodzaje zdarzeń.

23/ Wymień i scharakteryzuj przyczyny zewnętrzne determinujące zdarzenie kredytowe.

24/ Wymień i scharakteryzuj przyczyny wewnętrzne kształtujące zdarzenie kredytowe.

25/ Monitoring kredytowy – zakres monitoringu i jego znaczenie.

26/ Ryzyko kredytowe a strategie zarządzania bankiem. Wpływ strategii na akceptację ryzyka.

27/ Wymień i krótko scharakteryzuj etapy zarządzania ryzykiem kredytowym.

28/ Finansowanie ryzyka kredytowego a klasyfikacja należności kredytowych (wielkość rezerw celowych).

Tematyka kolokwium zaliczeniowego z Zarządzania Ryzykiem:

1/ Ryzyko a dochód - omów podstawowe zależności pomiędzy tymi kategoriami.

Podejmowanie ryzykownej inwestycji wiąże się z wyższymi dochodami niż inwestycje mniej ryzykowne, premią za podejmowane ryzyko są wyższe dochody.

Im wyższe ryzyko tym większy spodziewany zysk przy jednoczesnej możliwości poniesienia większych strat. Niezależnie od rodzaju inwestycji np. inwestycji na ryku usług finansowych celem jest maksymalizacja zysku przy jak najmniejszym ryzyku inwestycyjnym.

2/ Omów różnice między pojęciami ryzyko i hazard.

Podstawową różnicą pomiędzy ryzykiem i hazardem jest fakt, iż w przypadku ryzyka możliwość odchylenia pomiędzy planowanym, a osiągniętym wynikiem podjętej decyzji jest trudne do oszacowania natomiast w przypadku hazardu prawdopodobieństwo to jest znale lub możliwe do oszacowania. Przy czym prawdopodobieństwo powodzenia działania w przypadku hazardu jest niskie bądź bardzo niskie natomiast w przypadku ryzyka decyzja może stanowić szansę na dodatkowe korzyści bądź też zagrożenie dla powodzenia przedsięwzięcia.

3/ Omów cechy ryzyka w oparciu o wszystkie znane ci definicje.

• Ryzyko ma charakter zmienny i stadialny czyli jest raczej procesem niż stanem otoczenia.

• Występuje w co najmniej dwóch aspektach

  • subiektywnym(stronniczym, indywidualnym)

• obiektywnym(bezstronnym, rzeczowym)

4/ Ryzyko utraty płynności – wymień i omów przyczyny jego zaistnienia.

Przyczyny:

• zagrożenie płynności może być wywołane nieplanowanym wydłużeniem zaangażowania kapitału w aktywach operacyjnych banku (ryzyko terminu). Zwykle są to opóźnienia spłat rat kapitału i odsetek.

• niebezpieczeństwo utraty płynności może być spowodowane niezgodnością okresów, na jakie pozyskano i zainwestowano kapitał.

• ryzyko zawartych umów, ryzyko to może występować jako:

- aktywne, gdyż istnieje prawdopodobieństwo wystąpienia oczekiwanych roszczeń beneficjentów do realizacji przyrzeczonych kredytów i gwarancji (operacje pozabilansowe).

- pasywne, jeśli istnieje niebezpieczeństwo nieoczekiwanego wycofania depozytu.

• równoczesne niespłacenie kredytów przez kredytobiorców – wtedy wpływy banku zmniejszą się i wystąpi duża luka płynności.

• gwałtowny spadek kredytów lub masowe wycofanie lokat – może to nastąpić wtedy, gdy ukaże się negatywny artykuł o danym banku, a zarząd nie potrafi odpowiednio zareagować.

• nieprzewidziane koszty ponoszone przez bank

5/ Zdefiniuj i omów pojęcia: płynność aktywu i płynność podmiotu.

Płynność podmiotu (banku) to zdolność do:

• terminowego regulowania zobowiązań,

• do pozyskiwania funduszy na sfinansowanie nieoczekiwanego wycofania depozytów

• do generowania przez bank dodatniego salda przepływów gotówkowych w określonym horyzoncie czasowym.

Płynność finansowa jest podstawowym wyznacznikiem bezpieczeństwa mającym bezpośredni wpływ na wiarygodność i renomę banku. Zarządzanie płynnością należy do najważniejszych obowiązków banku bowiem poprzez zapewnienie bankowi zdolności do wywiązania się z bieżących i przyszłych zobowiązań zostaje znacznie ograniczona możliwość straty wypłacalności z powodu słabego zarządzania płynnością banku w oparciu o sporządzane zestawienia terminów zapadalności aktywów i wymagalności pasywów, analizę realnych przepływów gotówkowych oraz ustalenie zestawu limitów na podejmowane ryzyko.

Płynność aktywu - zdolność do szybkiej i łatwej zamiany jednych aktywów na inne bez utraty wartości.

Prawidłowością jest tendencja spadkowa dochodowości aktywów w miarę wzrostu stopnia ich płynności (odsetki od płynnej lokaty a Vista są niże niż odsetki od niepłynnej lokaty terminowej), dlatego bankom nie opłaca się posiadać w portfelu więcej aktywów płynnych niż wynika to z konieczności kontrolowania ryzyka płynności.

Płynność zależy od głębokości rynku oraz rodzaju aktywów. Najmniej płynne są aktywa niefinansowe (np. nieruchomości), a najbardziej finansowe np. bony skarbowe ( gotówka jeszcze w tym samym dniu). Pełną płynność posiada jedynie gotówka.

6/ Likwidacja przyspieszona aktywu - zdefiniuj i omów jej znaczenie w zarządzaniu ryzykiem utraty płynności.

Największym ryzykiem utraty płynności banku jest zapotrzebowanie na sfinansowanie nieoczekiwanego wycofania depozytów .Jeżeli bank nie ma wystarczających zasobów gotówki na zapłatę nadmiernie wymagalnych pasywów to wtedy sięga do aktywów które szybko i sprawnie sprzedaje po cenie rynkowej.

O likwidacji przyspieszonej aktywu mówimy wówczas, gdy zapobiegamy utracie płynności finansowej banku, sięgamy po aktywa, które poddajemy likwidacji przyspieszonej. Nie używamy określenia sprzedaż tylko likwidacja przyspieszona – a tak naprawdę sprzedajemy szybko i sprawnie poniżej ceny rynkowej.

Likwidacja przyspieszona czyli likwidacja ze stratą. W przypadku zagrożenia utraty płynności aktywa można sprzedawać poniżej ceny rynkowej.

7/ Omów podstawowe zasady i metody luki płynności (maturity ladder).

Analiza czasowej struktury zapadalności aktywów i czasowej struktury wymagalności pasywów pozwala określić przejściowe nadwyżki/niedobory środków pieniężnych.

• A –P > luka dodatnia wartość aktywów przewyższa wartość pasywów, oznacza to podaż płynności pieniądza dla danego okresu (wysokie zasoby gotówki), w takim przypadku najlepiej mieć dużo aktywów wrażliwych, najbardziej wrażliwe aktywa: kredyt, stawka bazowa WIBOR over-night- codzienna zmiana stawki.

• A –P < luka ujemna przewaga pasywów nad aktywami, oznacza niedobór środków pieniężnych do wywiązania się banku z wymagalnej płynności. Wówczas najlepiej mieć mało wrażliwe pasywa.

• A –P = zrównoważenie - występuje dopasowanie aktywów i pasywów, bardzo rzadko występuje.

8/ Metoda luki płynności - wymień i omów kolejne etapy metody.

• Luka stopy procentowej to różnica między wartością aktywów i pasywów podlegających zmianie oprocentowania w tym samym okresie (przedziale czasowym).

Aktywa w przedziale czasowym – Pasywa w przedziale czasowym (tym samym)

Procedura wyznaczania luki stopy procentowej

• podział wszystkich pozycji bilansowych na wrażliwe i niewrażliwe na zmiany oprocentowania rynkowego;

• podział pozycji wrażliwych na zmiany oprocentowania na pozycje o stałej i zmiennej stopie procentowej;

• ustalenie terminów, w których możliwa jest zmiana stawek oprocentowania ;

• ustalenie przedziałów czasowych, w obrębie których dokonywane jest porównanie;

LUB

Etapy metody luki płynności

• Określenie przedziałów czasowych i horyzontu analizy;

• Klasyfikacja aktywów/pasywów do odpowiednich przedziałów czasowych zgodnie z terminami,

◦ w razie braku terminu – zgodnie z jego cechami:

• aktywa płynne i pasywa chwiejne do przedziału najbliższego,

• aktywa niepłynne i pasywa stabilne do przedziału najbardziej odległego,

• Wyznaczenie czasowej struktury zapadalności aktywów i wymagalności pasywów (obliczenie sumy aktywów i pasywów w przedziałach czasowych);

• Obliczenie luki kontraktowej;

• Weryfikacja (urealnienie) czasowej struktury zapadalności aktywów i wymagalności pasywów w oparciu o prognozy bazujące na danych historycznych;

• Obliczenie luki zweryfikowanej;

• Podjęcie i realizacja decyzji inwestycyjnej w celu utrzymania/osiągnięcia pożądanej płynności.

9/ Omów rolę i instrumenty międzybankowego rynku pieniężnego w zarządzaniu płynnością przez banki komercyjne.

Rynek, na którym banki pożyczają sobie wzajemnie tzw. płynne rezerwy (środki zdeponowane na rachunkach w banku centralnym) jest wykorzystywany do zarządzania płynnością przez banki -transakcje na tym rynku umożliwiają wyrównywanie codziennych dysproporcji między wpłatami i wypłatami banku

W razie utraty płynności banki korzystają ze standardowych lokat. Lokaty międzybankowe to transakcje polegające na przyjęciu/udzieleniu lokaty (depozytu) przez jeden bank drugiemu w ściśle określonej wysokości na określony czas i po z góry ustalonej stopie procentowej. Lokaty są podstawowym instrumentem zarządzania płynnością w banku.

Rodzaje lokat międzybankowych są uzależnione od czasu trwania poszczególnych lokat. W związku z tym kryterium wyróżniamy następujące rodzaje:

1. lokaty jednodniowe (najpopularniejsze), które dzielą się na 3 typy:

• lokaty overnight (oznaczane jako O/N) – bank pożycza środki, w tym samym dniu, w którym zawarto umowę. Ich zwrot następuje w kolejny dzień, po udzieleniu pożyczki.

•  lokaty tomorrow next (oznaczane jako T/N) – ten typ lokaty pozwala na udzielenie pożyczki środków finansowych następnego dnia, po zawarciu umowy. Pożyczka zwracana jest nazajutrz.

•  lokaty spot next (oznaczane jako S/N) – bank udziela pożyczki w terminie 2 dni od dnia, w którym została zawarta umowa, a jej zwrot następuje nazajutrz.

Pozostałe rodzaje lokat międzybankowych:

1. lokaty tygodniowe (SW)

2. lokaty dwutygodniowe (2W)

3. lokaty miesięczne (1M)

4. lokaty sześciomiesięczne (6M)

5. lokaty dziewięciomiesięczne (9M)

6. lokaty roczne (12M)

10/ Omów cechy i przydatność w zarządzaniu ryzykiem utraty płynności następujących papierów wartościowych polskiego rynku: bon skarbowy i bon pieniężny.

Bony skarbowe - emitowane przez Skarb Państwa na okres od 1 do 52 tygodni. Podstawową cechą bonów skarbowych jest zerowy stopień ryzyka, co sprawia, że są atrakcyjnym papierem lokacyjnym. Za zerowe ryzyko nabywca płaci koszt w postaci niskiego oprocentowania. Bony pieniężne są niepłynne i stanowią środki zamrożone ich wykup następuje tylko w określonych terminach. Bon skarbowy jest uważany za instrument wolny od ryzyka, w szczególności wolny od dwóch podstawowych rodzajów ryzyka, którymi są: ryzyko niedotrzymania warunków – z uwagi na to, iż emitentem jest Skarb Państwa, ryzyko to w zasadzie nie istnieje; ryzyko ceny – ryzyko to nie występuje, w przypadku, gdy bon skarbowy jest trzymany do terminu wykupu (posiadacz otrzymuje znaną wartość nominalną); ryzyko to pojawia się, jeśli inwestor ma zamiar sprzedać bon przed terminem wykupu (posiadacz otrzymuje wartość równą nieznanej

wcześniej cenie sprzedaży).

Bony pieniężne -  to krótkoterminowe papiery wartościowe na okaziciela emitowane przez NBP na okres od l dnia do 364 dni, sprzedawane na rynku pierwotnym z dyskontem.

Bony pieniężne nabywają głównie banki komercyjne dysponujące częściowo rezerwami środków pieniężnych w celu dokonania dochodowych lokat na stosunkowo krótki termin. Sprzedaż bonów odbywa się na organizowanych co pewien czas przetargach. Początkowo przetargi odbywały się regularnie co tydzień, jednak ze względu na cel emisji aktualnie organizowane są one w zależności od potrzeb i oceny sytuacji na rynku pieniężnym.

Bony pieniężne opiewają na kwotę 10 000 zł. Nabywca bonu może go przetrzymać do dnia wykupu albo odsprzedać innemu inwestorowi na rynku wtórnym. Stanowią więc bardzo płynny instrument rynku międzybankowego. Zakup bonów odbywa się poprzez dealerów.

11/ Ryzyko operacyjne - zdefiniuj w oparciu i podaj jego przyczyny.

• Ryzyko operacyjne to każde ryzyko, które nie może zostać sklasyfikowane jako ryzyko rynkowe lub kredytowe( ujęcie Komitetu Brazylijskiego)

• Ryzyko operacyjne to ryzyko wynikające z wszelkiego rodzaju błędów ludzkich lub błędów spowodowanych przez wykorzystywane środki techniczne,

( ujęcie Komitetu Brazylijskiego)

• Ryzyko operacyjne to kombinacja ryzyka rozliczeniowego, płatniczego, administracyjnego, prawnego oraz ryzyka przerwania ciągłości funkcjonowania,

( ujęcie Komitetu Brazylijskiego)

• Ryzyko operacyjne to ryzyko związane ze wszystkimi czynnikami ryzyka, które mają wpływ na zmienność struktury kosztów firmy, nie zaś na strukturę przychodów.

(ujęcie Federal Reserve Bank of New Yourk)

• Ryzyko operacyjne to zmienność zysków spowodowana przez: realizację operacji, procesy, ludzi, technologię, aspekty prawne, regulacje, reputację firmy i zdarzenia zewnętrzne.

Przyczyny powstawania: stosowanie nieodpowiednich systemów, niewłaściwej kontroli, błędów ludzkich lub zarządzania.

12/Dokonaj charakterystyki podstawowych klas ryzyka operacyjnego.

Ryzyko relacji z otoczeniem –

wiąże się m.in. z utratą reputacji przez daną instytucję, czyli z możliwością wystąpienia sytuacji, w której negatywna opinia na temat instytucji (prawdziwa lub nie) spowoduje:

• utratę zaufania klientów,

• redukcję zysków,

• obniżenie płynności.

Ryzyko kadrowe –

źródłem tego rodzaju ryzyka są celowe lub niezamierzone działania pracowników na szkodę pracodawcy.

Ryzyko technologiczne –

wiąże się z wadliwymi rozwiązaniami technologicznymi dotyczącymi dokonywanych transakcji.

Operacyjne ryzyko dokumentacji –

związane jest z prowadzeniem i przechowywaniem dokumentacji.

13/ Zdefiniuj ryzyko aktywów materialnych jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.

To ryzyko, że uszkodzenie lub utrata aktywów materialnych może mieć negatywny wpływ na bieżącą działalność firmy (obejmuje też zdarzenia losowe);

To straty wynikające z kradzieży, wandalizmu, działalności terrorystycznej, straty powstałe w wyniku klęsk żywiołowych. Np. atak na World Trade Center

14/ Zdefiniuj ryzyko technologiczne jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.

To ryzyko związane z błędnym działaniem lub awarią systemów elektronicznych i ich środowiska, ograniczeniami lub przerwaniem dostępu do nich, niską jakością danych lub oprogramowania.;

Przykłady zdarzeń operacyjnych związanych z ryzykiem technologicznym: błędy wprowadzenia, utrzymania i ładowania danych, błędne działanie modelu lub systemu, błędy atrybutów rejestracji, błędy w procesie zarządzania zabezpieczeniami, nieprawidłowe działanie sprzętu (np. awaria bankomatu), nieprawidłowe działanie sieci telekomunikacyjnych, komputerowych i internetu.

15/ Zdefiniuj ryzyko kadrowe jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.

To ryzyko, że cele biznesowe nie zostaną osiągnięte z powodu niewłaściwej polityki kadrowej, nieodpowiedniego systemu zarządzania i motywacji ludźmi oraz błędów, nadużyć albo przestępstw personelu.

Ryzyko kadrowe wiąże się z zaniedbaniami osób odpowiedzialnych za pracę działu dokonującego transakcji instrumentami pochodnymi lub bezpośrednio z błędami osób dokonujących tych transakcji. Zarówno oszustwa, jak i niecelowe działania na szkodę instytucji dotycz. m.in. błędnego wprowadzania danych, zagubienia umów, nie wprowadzania bieżących danych, nie kontrolowania dopuszczalnych limitów prowadzonych transakcji na rynku instrumentów pochodnych, błędów natury rachunkowej

16/ Zdefiniuj ryzyko związane z relacjami z otoczeniem biznesowym jako obszar ryzyka operacyjnego; omów i podaj przykłady.

To ryzyko wynikające z nieodpowiednich relacji z osobami trzecimi, co w konsekwencji powoduje: utratę zaufania klientów, obniżenie płynności, redukcję zysku

Przykłady zdarzeń operacyjnych związanych z ryzykiem biznesowym: naruszenie zaufania , naruszenie wytycznych w zakresie obsługi klientów, ujawnienie informacji dotyczących klientów indywidualnych, agresywna sprzedaż, próby monopolizacji rynku, błędna wycena instrumentów pochodnych, dokonywanie oceny profilu klienta niezgodnie z wytycznymi oraz spory o działalność doradczej świadczonej przez bank.

17/ Przedstaw i omów klasyfikację zdarzeń z zakresu ryzyka operacyjnego ze względu na ich częstotliwość.

Modelowanie ryzyka operacyjnego :Klasyfikacja zdarzeń ze względu na częstotliwość ich występowania i skali strat w wyniku ich zaistnienia:

• Straty oczekiwane (expected losses): zdarzenia bardzo często występujące w działalności operacyjnej instytucji, ale o bardzo niskiej szkodliwości finansowej.

Posiadana baza danych historycznych pozwala efektywnie przewidywać i samodzielnie pokrywać straty z tytułu takich zdarzeń.

• Straty nieoczekiwane (unexpected losses) – zdarzenia mające znacznie wyższy wpływ na wyniki finansowe, ale też występujące znacznie rzadziej; bazy danych historycznych są zbyt ubogie, aby instytucje finansowe mogły określić dokładnie stopień ekspozycji, a tym bardziej wyeliminować zagrożenie. Celem zrekompensowania strat instytucja wykorzystuje własne zasoby kapitałowe.

• Straty katastroficzne (catastrophic losses) -zdarzenia których liczba nie przekracza 0,1% wszystkich zdarzeń operacyjnych ale w przypadku ich wystąpienia instytucja nie jest w stanie samodzielnie zrekompensować strat. Rozwiązaniem jest transfer ryzyka na zewnątrz poprzez np. polisy ubezpieczeniowe.

18/ Zdefiniuj ryzyko stopy procentowej i wskaż jego przyczyny.

Ryzyko stopy procentowej to niebezpieczeństwo niekorzystnego wpływu zmian rynkowej stopy procentowej na kondycję finansową instytucji finansowej.

Na skutek niekorzystnego kształtowania się ryzyka stóp procentowych mogą zmniejszyć się spodziewane przychody banku, może też obniżyć się wynik finansowy czyli wielkość funduszy własnych. Zmiany rynkowej stopy procentowej mogą okazać się również korzystne dla banku.

Kształtowanie się rynkowych stóp procentowych zależy od wielu czynników: m.in.

-sytuacji makroekonomicznej,

- polityki pieniężnej banku centralnego

- rozmiarów deficytu budżetowego

-inflacji,

-relacji między podażą a popytem na pieniądz.

Przyczyną występowania tego ryzyka jest nierównomierna elastyczność dostosowywania się do zmian rynkowej stopy procentowej po stronie aktywów i pasywów. Zmiany stopy procentowej mogą bowiem dotyczyć zarówno udzielonych kredytów jak i oprocentowania przyjmowanych depozytów,

1- prognozowanie stopy procentowej

2- dostosowanie AT i AO do prognozowania

A i P są wrażliwe bądź niewrażliwe:

Niewrażliwe – nie reagują na zmiany stopy procentowej, pozycje nieoprocentowane(gotówka)

Wrażliwe – reakcja na zmiany rynkowej stopy procentowej (POLONIA)

Stopień wrażliwości = 0

Oprocentowanie – stałe

19/ Omów metodę badania elastyczności stopy procentowej

Elastyczność dopasowania stopy procentowej to relacja między wzrostem oprocentowania pozycji aktywów lub pasywów a wzrostem rynkowej stopy procentowej.

- Jeżeli elastyczność aktywów = elastyczności pasywów, to zmiany rynkowych stóp procentowych nie mają wpływu na wielkość dochodów odsetkowych.

- Jeżeli elastyczność aktywów > elastyczności pasywów, to ryzyko wystąpi w przypadku spadku stóp.

- Jeżeli elastyczność aktywów < elastyczności pasywów, to ryzyko może wystąpić w przypadku wzrostu stóp procentowych.

20/ Duration – przedstaw istotę i wykorzystanie w zarządzaniu ryzykiem stopy procentowej.

Duracja pozwala wyznaczyć rzeczywisty okres ekspozycji na ryzyko stopy procentowej instrumentów podatkowych o oprocentowaniu stałym.

Analiza okresowa (duration) uwzględnia przyszły wpływ zmiennych stóp procentowych na operacje bankowe. W tym celu konieczne jest obliczenie okresu trwania aktywów i pasywów banku. W wyniku porównania tych okresów bank może zrównoważyć średni okres wpływu gotówki ze średnim okresem jej wypływu.

Stosowana jest do oceny ryzyka stopy procentowej pozycji o stałym oprocentowaniu. Ryzyko określonej jest w tej metodzie za pomocą wartości przyszłych strumieni pieniężnych, które w różnych okresach mogą mieć zróżnicowany wpływ na sytuacje finansowa banku.

Pojęcie duration określa średni okres oczekiwania na wpływy środków pieniężnych z danego instrumentu finansowego. Wpływy te są obliczane jako suma wszystkich przyszłych wpływów z tej pozycji, które nastąpią do terminu jego zapadalności. W ten sposób wartość rynkowa aktywów banku oceniana jest jako suma wartości przyszłych wpływów pieniężnych z aktywów, pomniejszona o sumy przyszłych kosztów obsługi. Opiera się na tezie , że rozmiar ryzyka procentowego pozycji bilansowej zależy od czasu, który potrzebuje zainwestowany kapitał ujęty w odpowiednie wagi, żeby ostatecznie być zwrócony inwestorowi.

Wykorzystywanie wskaźnika Duration:

-kontrolowanie ryzyka stopy procentowej,

-pozwala wyznaczyć rzeczywisty okres ekspozycji instrumentu na stopy procentowe,

- do obliczania średnioważonego okresu oczekiwania na wpływy z danego instrumentu finansowego lepiej niż czas trwania transakcji,

- umożliwia ocenę wrażliwości na zmiany stopy procentowej określonego papieru wartościowego lub portfela, co poznawa na raking różnych papierów wartościowych z punktu widzenia ich wrażliwości na zmiany rynkowej stopy procentowej.

21/ Różnica w ujmowaniu istoty ryzyka kredytowego w wąskim i w szerokim ujęciu.

• w szerokim ujęciu ryzyko kredytowe oznacza niebezpieczeństwo, iż dłużnik nie wypełni zobowiązań i warunków umowy, narażając wierzyciela na powstanie straty finansowej.

• w wąskim ujęciu ryzyko kredytowe określa się przede wszystkim jako niebezpieczeństwo niespłacenia przez dłużnika banku - w całości lub części - zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami i należnymi prowizjami.

22/ Zdarzenie kredytowe – omów zakres pojęcia i rodzaje zdarzeń.

Zdarzenie kredytowe obejmuje ryzyko kredytowe i ryzyko przedterminowej spłaty.

Ryzyko kredytowe - jest to sytuacja kiedy następuje opóźnienie spłaty w stosunku do terminu umownego.

Ryzyko przedterminowej spłaty - wiąże się z poszukiwaniem nowego dłużnika, na zwolnione zwrócone środki. Odsetki które otrzymałby bank od kolejnych spłacanych rat w momencie przedterminowej spłaty nie będą już występowały.

Zdarzenia kredytowe mogą być definiowane w rozmaity sposób. Standardowe definicje ISDA wyróżniają 8 kategorii zdarzeń kredytowych: 

1. Bankruptcy – bankructwo – obejmuje wiele sytuacji związanych z bankructwem takich jak: ogłoszenie upadłości, rozpoczęcie postępowania likwidacyjnego, zgłoszenie wniosku na walne zgromadzenie o likwidację spółki itp.

2. Credit event upon merger – zdarzenie kredytowe związane z fuzją – następuje fuzja lub połączenie podmiotów w, wyniku których zobowiązanie referencyjne jest przejmowane przez podmiot o niższym standingu kredytowym,

3. Cross acceleration (Bond acceleration) – postawienie zobowiązania referencyjnego w stan wymagalności na skutek zdarzenia kredytowego dotyczącego innych zobowiązań podmiotu referencyjnego,

4. Cross default (Bond default) – zdarzenie o podobnym charakterze jak zdarzenie poprzednie ale ta klauzula ma charakter zapobiegawczy, dotyczy sytuacji gdy możliwe jest zażądanie wymagalności aktywów referencyjnych przed momentem faktycznego defaultu tych innych aktywów podmiotu referencyjnego,

5. Downgrade – obniżenie ratingu kredytowego,

6. Failure to pay – brak terminowej zapłaty (najczęściej ustalany jest minimalny limit wielkości zaległych zapłat),

7. Repudiation – odmowa / moratorium – dłużnik referencyjny kwestionuje, podważa zasadność zobowiązania,

8. Restructuring – restrukturyzacja zadłużenia.

23/ Wymień i scharakteryzuj przyczyny zewnętrzne determinujące zdarzenie kredytowe.

• tendencje na międzynarodowych rynkach finansowych (globalizacja, liberalizacja, nowe instrumenty finansowe),

• czynniki ogólnogospodarcze (koniunktura gospodarcza, inflacja, polityka fiskalna),

• sytuacja w branży kredytobiorcy,

• czynniki spoleczno-rynkowe (stopa bezrobocia, konkurencja w rejonie działania kredytobiorcy),

• czynniki środowiska naturalnego.

24/ Wymień i scharakteryzuj przyczyny wewnętrzne kształtujące zdarzenie kredytowe.

1. Występujące po stronie kredytobiorcy

• stan i warunki techniczne,

• kondycja finansowa,

• perspektywy rozwojowe,

• jakość zarządzania, cechy menedżerskie kierownictwa,

• powiązania kapitalowo-organizacyjne i personalne,

• sprawność funkcjonowania.

1. Występujące po stronie kredytodawcy

• niekompletna dokumentacja kredytowa

• błędy w ocenie zdolności kredytowej,

• nieprawidłowa ocena zabezpieczeń,

• nieumiejętność negocjacji z klientem,

• wadliwy harmonogram spłaty rat kapitałowych i odsetek

25/ Monitoring kredytowy – zakres monitoringu i jego znaczenie.

Monitoring kredytowy - zaniedbania w badaniu sprawozdań finansowych klienta.

Jest to system bieżącej i systemowej weryfikacji zdolności kredytowej klienta w toku funkcjonowania kredytu.

Monitoring dotyczy obserwacji w 4 obszarach:

- personalnej zdolności kredytowej (stosunek z bankiem, stan zdrowia czy kwalifikacje zawodowe)

- ekonomicznej zdolności kredytowej (sposób kierowania firmą, sytuacja rynkowa, system rachunkowości, system informatyczny, marketing)

- warunków kredytowania (wysokość uruchomionego i wykorzystanego kredytu, zmiany w spłacie kredytu

- zabezpieczeń kredytowych (wystarczalność bieżącej wartości zabezpieczeń, przewidywana wartość zabezpieczeń w momencie spłaty kredytu)

26/ Ryzyko kredytowe a strategie zarządzania bankiem. Wpływ strategii na akceptację ryzyka.

Podstawę zarządzania ryzykiem kredytowym stanowi polityka kredytowa banku, będąca istotnym elementem strategii każdego banku.

1. strategii konserwatywnej,

2. kontrolowanego wzrostu ryzyka,

3. strategii ofensywnej.

ad a - W strategii konserwatywnej priorytetem w działalności kredytowej banku jest:

wysoka jakość portfela kredytowego, udzielanie kredytów obarczonych niewielkim ryzykiem,

przestrzeganie odpowiedniej dywersyfikacji portfela kredytowego. Strategia ta wymaga od banku dużej dyscypliny w udzielaniu kredytów. Bank, w którym przyjęto taką strategię, jest postrzegany przez klientów jako pewny i stabilny.

ad b - Strategia kontrolowanego wzrostu ryzyka zakłada, iż:

priorytetem w działalności kredytowej jest osiąganie natychmiastowego zysku,

przy czym - zakłada się dużą chwiejność dochodów. W porównaniu ze strategią konserwatywną w tej strategii dopuszcza się udzielanie bardziej ryzykownych kredytów.

ad c - Priorytetem strategii ofensywnej jest bardzo szybki rozwój banku, głównie poprzez:

zwiększenie udziału na rynku produktów kredytowych, realizacja strategii wymaga pozyskiwania wielu nowych klientów, co bardzo często odbywa się przez oferowanie im tańszych kredytów. Bank, w którym została przyjęta taka strategia, jest często postrzegany jako mało stabilny.

27/ Wymień i krótko scharakteryzuj etapy zarządzania ryzykiem kredytowym.

1) Identyfikacja i pomiar ryzyka kredytowego,

2) Sterowanie ryzykiem kredytowym,

3) Nadzór nad ryzykiem kredytowym,

4) Finansowanie ryzyka kredytowego,

5) Administrowanie ryzykiem kredytowym.

1 )Identyfikacja i pomiar ryzyka kredytowego,

Metody identyfikacji i pomiaru ryzyka kredytowego

• metoda opisowa oceny wiarygodności – polega na przyporządkowaniu potencjalnego kredytobiorcy do określonej klasy ryzyka,

• metoda punktowa (credit-scoring) – przypisanie danym wielkościom wskaźników - określonych wag,

• analiza finansowa – dokonuje się oceny i analizy sprawozdań finansowych: bilansu, rachunku wyników, sprawozdania z przypływów pieniężnych,

• analiza dyskryminacyjna – metoda matematyczno – statyst., służy do całkowitego wyeliminowania z analizy ryzyka pojedynczego kredytu, czynników niemierzalnych i oparcia jej wyłącznie na wartościach wskaźników finansowych obrazujących sytuację ekonomiczno – finansową kredytobiorcy,

2) Sterowanie ryzykiem kredytowym

Sterowanie ryzykiem dzieli się na unikanie ryzyka i kształtowanie, przy czym kształtowanie obejmuje zmniejszanie, podział wtórny, risk taking.

3) Nadzór nad ryzykiem kredytowym

W ramach nadzoru nad ryzykiem kredytowym wyróżnia się:

• kontrolę kredytową (kontrolę ryzyka kredytowego)

• rewizję ryzyka kredytowego.

Celem kontroli ryzyka kredytowego jest:

• porównanie przeprowadzanych działań kredytowych, z obowiązującą procedurą i polityką kredytową,

• poszukiwanie przyczyn odchyleń od procedury i polityki kredytowej,

• analiza odchyleń od procedury i polityki kredytowej,

• podejmowanie działań, które mają na celu wyeliminowanie występowania odchyleń w przyszłości.

Celem dokonywania rewizji ryzyka kredytowego jest:

• badanie zgodności działań podejmowanych w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym w porównaniu z obowiązującymi przepisami prawnymi, procedurami, zasadami rachunkowości bankowej itp.,

• wskazanie wpływu popełnianych błędów na wyniki osią­gane przez bank oraz jego rozwój,

formułowanie propozycji działań na przyszłość, mających na celu ograniczanie ryzyka kredytowego

4) Finansowanie ryzyka kredytowego

Polega na gromadzeniu przez bank środków i przeznaczaniu ich na pokrycie strat związanych z niespłaceniem kredytów i odsetek.

5) Administrowanie ryzykiem kredytowym

Administrowanie ma na celu wspomaganie pozostałych etapów zarządzania ryzykiem kredytowym.

Istotą administrowania jest:

• jasne zdefiniowanie zarządzania ryzykiem kredytowym,

• wyznaczenie osób odpowiedzialnych za monitorowanie ryzyka kredytowego,

• określenie akceptowalnych pozycji poszczególnego ryzyka kredytowego.

28/ Finansowanie ryzyka kredytowego a klasyfikacja należności kredytowych (wielkość rezerw celowych).

Finansowanie ryzyka kredytowego

Polega na gromadzeniu przez bank środków i przeznaczaniu ich na pokrycie strat związanych z niespłaceniem kredytów i odsetek.

W ramach finansowania ryzyka kredytowego wyróżniamy:

• finansowanie wewnętrzne - polega na pokrywaniu strat z rezerw i funduszy własnych,

• finansowanie zewnętrzne – polega na przeniesieniu na zakład ubezpieczeniowy ryzyka kredytowego w zamian za składkę.

Klasyfikacja należności kredytowych

• należności normalne – opóźnione w spłatach w stosunku do terminu spłat określonego w momencie powstania należności nie przekracza 1 mc

• należności pod obserwacja – rezerwa 1,5%

• należności poniżej standardu – gdy opóźnienie w spłacie kredytu i odsetek wynosi powyżej 1 mc i nie ulega pogorszeniu i starty są wykazywane nie dłużej niż 3 mc – rezerwa 20%

• należności wątpliwe opóźnione spłaty kapitału lub odsetek wynosi powyżej 3 mc ale nie dłużej niż 6 mc i sytuacja ekonomiczno – finansowa ulega na pogorszeniu rezerwa 50 %

• należności stracone – gdy opóźnienie w spłacie kapitału i odsetek jest dłuższe niż 6mc lub kredytobiorca został pozostawiony w stan likwidacji. Rezerwa 100%