FILOZOFIA, JEJ PRZEDMIOT I GŁÓWNE DZIAŁY.

Filozofia (gr. Fileo-miłują, Sophia- mądrość)-Pitagoras

System metodycznie zorganizowanej i uporządkowanej refleksji- wiedzy nad bytem, regułami jego poznawania oraz człowiekiem i dziedziną wartości.

Mający charakter: podstawowy, ogólny i krytyczny.

Historyczne koncepcje przedmiotu filozofii:

Klasyczna:

Uniwersalna i niepowtarzalna nauka, która bada to co istotne i konieczne. Docierając do elementarnych składowych świata. Abstrahując od jednostkowych własności. Koncepcja pochodząca od Arystotelesa. Występuje u Kartezjusza, a także Husslera.

Sokratejsko- egzystencjalna:

Dyscyplina utożsamiana ze sztuką życia oparta na mądrości, służąca do wyzwolenia jednostki, poprzez ustalenie sensu otaczającego bytu, pozbawiona celów naukowych. Koncepcja pochodząca od Sokratesa, cyników, stoików, Epikura, występuje również w egzystencjalizmie.

Sytetyczno- empirystyczna:

Teoria naukowa czerpiąca z nauk przyrodniczych, bądź społecznych, która rozszerza i wzbogaca wiedzę o świecie ustalając fakty i prawidłowości o charakterze doświadczalnym. Koncepcja występująca w pozytywizmie, szkole frankfurckiej ( Habermas) i niektórych odmian marksizmu.

Analityczna:

Koncepcja skupiająca badania na języku nauki, bądź lingwistyce (języki naturalne), stanowi logiczną analizę pojęć i bada formalne struktury teorii, jest to metoda uwalniania od nieporozumień powstających w wyniku nadużywania pojęć. Koncepcja występująca u neopozytywistów ( koło wiedeńskie), Wittgensteina, austina, strawsona.

Podstawowe działy filozofii:

1. Ontologia- ogolna nauka o bycie:

1. Kosmologia

2. Psychologia

3. Teologia

1. Gnoseologia- ogolna nauka o poznawaniu:

1. Epistemologia

2. Logika

3. Metodologia

1. Aksjologia- ogolna nauka o wartościach:

1. Etyka

2. Estetyka

3. Antropologia filozoficzna

4. Filozofia sztuki

5. Filozofia prawa

1. Ontologia (gr. Ontos- istniejące)- nauka o tym co istnieje; teoria bytu badająca ogólną istotę bytów materialnych i idealnych.

1. Kosmologia (gr. Kosmos- porządek, świat)- nauka o świecie materialnym inaczej filozofia przyrody zajmująca się przyczynami, celem i sensem rozwoju świata.

2. Psychologia- rozumowa nauka o duszy jako substancji prostej

3. Teologia- rozumowa nauka o Bogu jako przyczynie świata

Systematyka poglądów ontologicznych:

• Idealizm- filozofia uznająca pierwszeństwo idei nad rzeczywistością materialna. Uznaje ona obiektywne istnienie idei jako bytów samodzielnych i uważa byt materialny za wtórny w stosunku do świata idei. W skrajnej postaci odrzuca istnienie rzeczywistości materialnej i uznaje ją za złudzenie ( idealizm subiektywny)

• Materializm- filozofia badająca obiektywne istnienie idei, uważająca, że są one w całości wytworem człowieka, uznająca za to obiektywne istnienie świata materialnego.

• Realizm- filozofia uznająca rożne formy współistnienia idei i materii w przeświadczeniu, że obie są bytami obiektywnymi, wzajemnie dopełniającymi się.

• Aktywizm- filozofia uznająca w ogóle bytów jako takich. Według aktywizmu wszystko się tylko „dzieje” i nie ma żadnego istnienia obiektywnego

• Fenomenalizm- filozofia która unika pojęcia bytu obiektywnego i wprowadza w to miejsce pojecie fenomenu, czyli zbiór odczuć zmysłowych i/lub psychologicznych obieranych przez podmiot (czyli w praktyce przez człowieka) i składających się na wrażenie „istnienia” określonych zjawisk.

1. Gnoseologia ( gr. Gnosis- poznawanie)- obejmuje problematykę natury poznawania, jego źródeł wartości, rezultatów i ich zasięgu.

Główne zagadnienia:

• Zagadnienia źródeł poznania- na czym poznanie powinno się opierać, jakimi metodami ma być prowadzone

• Zagadnienie granic poznania- co może być przedmiotem poznania

• Zagadnienie prawdy- kwestia definicji i właściwości

1. Epistemologia (gr. Episteme- wiedza)- ogólna teoria wiedzy, badająca to co w naukach jest wspólne, wykrywa zależności miedzy naukami, stanowi krytyczne studium poznania naukowego.

2. Logika (gr. Logikos- zgodny z rozumieniem)- zajmuje się rachunkiem logicznym i analiza języka: - logika formalna ( tworzy schematy rozumowań od prawdziwych przesłanek do prawdziwych wniosków); - semiotyka logiczna ( logiczna teoria języka i zakresu pojęć)

Systematyka pogladow gnoseologicznych:

• Irracjonalizm- głosi ,że źródłem wiedzy nie jest rozum

- mistycyzm- za źródła wiedzy pewnej uznaje ekstazę mistyczną pozwalającą poznać niedostępną dla wszystkich tajemną prawdę.

- intuicjonizm- indywidualne przeczucie jest jednym lub głównym źródłem poznania

• Antyracjonalizm- głosi że nie ma wiedzy sprzecznej z rozumem

- racjonalizm- jedynym lub głównym źródłem poznania jest rozum; a. racjonalizm skarajny( jedynym); b. racjonalizm umiarkowany (głównym);

- empiryzm- jedynym lub głównym źródłem poznania jest doświadczenie; a. empiryzm skrajny ( jedynym); b. empiryzm umiarkowany (głównym)

3. Aksjologia ( gr. Aksios- cenny)- ogólna nauka o wartościach określająca sens ludzkiego życia i działania.

1. Etyka (ethios- zwyczajowy)- nauka o moralności; - etyka opisowa; - metaetyka;

2. Estetyka ( asthetikos- wrażliwy) – nauka o pięknie i twórczości; - teoria wartości estetycznych;- teoria dzieła sztuki; - teoria piękna pozaartystycznego; - teoria przeżycia i oceny estetycznej; - teoria twórczości artystycznej

3. Historiozofia (historia- badanie, Sophia- mądrość)- dziedzina poszukująca sensu dziejów, ich celu i sposobów dokonywania się, traktująca przyszłość jako dopełnienie przeszłości.

4. Antropologia filozoficzna (anthropos- człowiek)- dziedzina badająca człowieka jego istotę oraz rolę jaką pełni w przyrodzie, społeczeństwie i kulturze.

OKRESY W ROZWOJU FILOZOFII:

1. Okres starożytny- rozpoczyna się około VI w. p.n.e, kończy się około I w. n.e

1. Okres kosmologiczny ( do V w. p.n.e.)

2. Okres humanistyczny ( V – IV w. p.n.e.)

3. Okres hellanistyczny (III- I w. p.n.e.)

1. Okres średniowiecza- rozpoczyna się około I w. n.e., kończy wraz z końcem XIV w. n.e. ( przerwa VI-VIII w. n.e.)

1. Okres patrystyczny ( I- VI w. n.e.)

2. Okres scholastyczny ( VIII- XIV w.)

1. Okres nowożytny- rozpoczyna się na początku XV w., kończy w początku XIX w.

1. Okres odrodzenia ( XV- XVI w.)

2. Okres systemów nowożytnych ( XVII w.)

3. Okres oświecenia i krytyki ( XVIII w.)

4. Okres systemów filozoficznych ( początek XIX w.)

1. Filozofia współczesna- rozpoczyna się od polowy XIX w.

1. Filozoficzne systemy XIX w.

2. Filozoficzne systemy XX w.

FUNKCJE FILOZOFII:

1. Poznawczo uzupełniające- uogólnienie wyników badań nauk szczegółowych oraz wypełnianie „białych plam” miedzy zakresami poszczególnych nauk.

2. Światopoglądowa- kształtowanie światopoglądu w zakresie istoty świata, Boga i człowieka a także celu, sensu i charakterystyki ich istnienia.

3. Ideologiczna- wykorzystywanie filozofii jako instrumentu do kształtowania i upowszechniania danego systemu wartości i poglądów w celu pozyskiwania szerokiego grona zwolenników.