Zdrowie publiczne i organizacja zdrowia

16.04.2015 r.

CHOROBY ZAWODOWE, WYPADKI PRZY PRACY

Rys historyczny

Pierwsza w historii wzmianka o ofierze działania pyłu zawierającego krzemionkę, który spowodował pylicę płuc i zgon z tej przyczyny, pochodzi z Egiptu z ok. 2000 r.p.n.e.

Prof. Bernardino Ramazzini (1633-1714) ojciec medycyny pracy w 1700r. wydał pierwszy podręcznik medycyny pracy.

Ocena ryzyka zawodowego

Ryzyko zawodowe oznacza możliwość wystąpienia związanych z wykonywana pracą niepożądanych zdarzeń powodujących straty.

Są to w szczególności niekorzystne skutki zdrowotne będące wynikiem zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub związanych ze sposobem wykonywania pracy.

Czynniki niebezpieczne to czynniki, których oddziaływanie na pracownika może powodować uraz lub wypadek przy pracy, np. ruchome elementy urządzeń, napięcie prądu elektrycznego, wysoka temperatura

Czynniki szkodliwe to czynniki, których oddziaływanie na pracownika powoduje obniżenie sprawności fizycznej i psychicznej, co może doprowadzić do schorzenia, a nawet choroby zawodowej.

Czynniki szkodliwe (fizyczne):

• Hałas, wibracja

• Promieniowanie (widzialne, podczerwone, nadfioletowe, laserowe)

• Promieniowanie jonizujące

• Pole elektromagnetyczne

• Pole elektrostatyczne

Chemiczne:

• Toksyczne

• Drażniące

• Żrące

• Uczulające

• Rakotwórcze

• Mutagenne

• Substancje upośledzające funkcje rozrodcze

Czynniki biologiczne

• Mikroorgnizmy roślinne i zwierzęce

• Makroorganizmy

Czynniki uciążliwe w środowisku pracy – czynniki, których oddziaływanie może być przyczyną złego samopoczucia lub nadmiernego zmęczenia, np.:

• Mikroklimat

• Monotonia

• Obciążenie psychiczne

• Obciążenie statyczne

• Oświetlenie

• Wysiłek fizyczny

• Praca zmianowa (szczególnie w nocy)

Psychospołeczne czynniki ryzyka

Międzynarodowa Organizacja Pracy (1986) definiuje psychospołecze czynniki ryzyka, jako interakcje między treścią pracy, zarządzaniem i organizacją procesem pracy oraz innych warunków organizacyjnych i środowiskowych z jednej strony a potrzebami i kompetencjami pracowników z drugiej.

Stres negatywny – dystres

Stres pozytywny – eustres

Praca w nocy :

• Praca na nocnej zmianie stanowi w sposób ewidentny przyczynę zaburzeń rytmu snu i czuwania

• Brak snu i zaburzenia jakości snu, a nie długi czas pracy powodują m.in. zmiany nastroju i większą senność następnego dnia

• Badania wskazały, że występowanie anestezjologicznych zdarzeń niepożądanych zależy od czasu wykonywania operacji

Stres – jest efektem dynamicznego niedopasowania jednostki i otaczającego ją środowiska

W sytuacji pracy pojawia się gry:

• Uzdolnienia i możliwości jednostki nie odpowadają wymaganiom i potrzebom pracy

• W otoczeniu jednostki pojawiają się przeszkody umożliwiające zaspokojenie silnie odczuwanych potrzeb lub osiągnięcie cennych wartości

Z danych Europejskiej Agencji Bezpieczeństwa i Zdrowia Pracy, wynika, że w krajach Unii Europejskiej skutki ekonomiczne stresu zawodowego i powstających w jego wyniku chorób szacowane są na 20 miliardów euro rocznie.

Ponadto 50-60% nieprzepracowanych dni pracy jest związanych ze stresem.

Choroby parazawodowe – choroby o wieloczynnikowej etiologii występujące z dużą częstością w populacji ogólnej, na ujawnienie się bądź pogłębienie których mogą oddziaływać niekorzystne warunki pracy.

Wypalenie zawodowe – wg Christiny Maslach syndrom burnout jest „zespołem wyczerpania emocjonalnego, despersonalizacji i obniżonego poczucia dokonań osobistych, który może wystąpić u osób pracujących z innymi ludźmi w pewien określony sposób”.

EE – emotional exhaustion (wyczerpanie zawodowe)

DP – depersonalisation (depersonalizacja)

PA – personal accomplishment (osiągnięcia osobiste w życiu zawodowym)

Profilaktyczne badania lekarskie

Wg kodeksu pracy:

WSTĘPNYM BADANIOM LEKARSKIM PODLEGAJĄ:

- osoby przyjmowane do pracy

-pracownicy młodociani przenoszeni na inne stanowiska pracy i inni pracownicy przenoszenia na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe.

Profilaktyczne badania lekarskie:

Pracownik podlega okresowym badaniom lekarskim. W przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą, pracownik podlega ponadto kontrolnym badaniom lekarskim w celu ustalenia zdolności do wykonywania pracy na dotychczasowym stanowisku

CHOROBY ZAWODOWE

Za chorobę zawodową uważa się chorobę wymienioną w wykazie chorób zawodowych, jeżeli w wyniku oceny warunków pracy można stwierdzić bezspornie lub z wysokim prawdopodobieństwem, że została ona spowodowana działaniem czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy.

Wykaz chorób zawodowych

W Polsce pierwsza regulacja prawna dotycząca chorób zawodowych ukazała się w 1919 roku i dotyczyła chorób zakaźnych, w tym związanych z wykonywanym zawodem , podlegających obowiązkowemu zgłaszaniu się.

Rozporządzenie wykazuje 26 grup chorób zawodowych :

• Zatrucie ostre albo przewlekłe lub ich następstwa wywołane przez substancje chemiczne

• Gorączka metaliczna

• Pylice

• Choroby opłucnej lub osierdzia

• Przewlekłe obturacyjne zapalenie oskrzeli

• Astma oskrzelowa

• Zewnątrzpochodne alergiczne zapalenie pęcherzyków płucnych

• Ostre uogólnione reakcje alergiczne

• Byssinoza – u osób pracujących w przemyśle włókienniczym

• Beryloza – u osób pracujących w przemyśle metalurgicznym

• Alergiczny nieżyt nosa

• Choroby płuc wywołana pyłem metali twardych

• Zapalenie obrzękowe krtani o podłożu alergicznym

• Przedziurawienie przegrody nosa wywołane substancjami o działaniu żrącym lub drażniącym

• Choroby skóry

• Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy

• Przewlekłe choroby obwodowego układu nerwowego

• Zespół wibracyjny

• Choroby wywołane pracą w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego

• Choroby działaniem niskich i wysokich temperatur

• Choroby układu wzrokowego wywołane czynnikami fizycznymi

• Choroby zakaźne lub pasożytnicze

Narażenie zawodowe podlega ocenie, przy dokonywaniu, której uwzględnia się w odniesieniu do:

• Czynników chemicznych i fizycznych

• Czynników biologicznych

• Czynników o działaniu uczulającym

• Czynniki rakotwórcze

Za wypadek przy pracy uważa się:

• Nagłe zdarzenie

• Wywołane przyczyną zewnętrzną

• Powodujące uraz lub śmierć

• Które nastąpiło w związku z wykonywaną pracą

Aby zakwalifikować coś jako wypadek muszą być spełnione wszystkie 4 czynniki !!!

Wypadek śmiertelny – wypadek w wyniku, którego nastąpiła śmierć poszkodowanego w okresie 6 miesięcy od zdarzenia

Wypadek zbiorowy – wypadek, któremu w wyniku tego samego zdarzenia uległy, co najmniej dwie osoby

Ciężki wypadek – w wyniku, którego nastąpiło ciężkie uszkodzenie ciała, taki jak: utrata wzroku, słuchu, mowy, zdolności rozrodczej lub inne uszkodzenie ciała albo rozstrój zdrowia, naruszające podstawowe funkcje organizmu, a także choroba nieuleczalna lub zagrażająca życiu, trwała choroba psychiczna, całkowita lub częściowa.

Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6 czerwca 2013r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy wykonywania prac związanych z narażeniem na zranienie ostrymi narzędziami używanymi przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych.

Ryzyko zakażenia wirusami po wykonanym wcześniej szczepieniu, jeżeli dojdzie do ekspozycji to ryzyko na zarażenie wynosi:

HBV – 30%

HCV – 5-15%

HIV – 0.5%

Z raportu WHO z 2003r wynika, że:

Zalecenia dotyczące postępowania po potencjalnej ekspozycji na HBV,HCV lub HIV.

Podstawową metodą kontroli zakażeń HBV,HCV i HIV w placówkach ochrony zdrowia zapobieganie kontaktom personelu z krwią i płynami ustrojowymi pacjentów. Ryzyko zakażenia HBV wśród pracowników ochrony zdrowia jest 10-krotnie wyższe niż w przeciętnej populacji.