MÓZGOWE PORAŻENIE DZIECIĘCE
DZIECKO RYZYKA
Dzieci z grupy ryzyka, dotyczy dzieci u których w wywiadzie stwierdza się obciążenia rodzinno-dziedziczne, choroby matki w czasie ciąży powikłania okresu ciążowo-porodowego. U matek zwracamy uwagę na : zatrucia ciążowe, cukrzycę, choroby gruczołu tarczowego, nadmierną otyłość, niedokrwistość ciężarnych, choroby zakaźne, krwawienia, przedwczesne porody, poronienia, ciąże mnogie, pierwiastki bardzo młodych, czy powyżej 30 roku życia lub w starszym wieku, niehigieniczny tryb życia. Dzieci urodzone z martwicy, z zielonymi wodami płodowymi, z małą masą urodzeniową, przenoszone.
Stwierdzenie czynników ryzyka zobowiązuje do stałego nadzoru i do jak najwcześniejszego podjęcia ćwiczeń.
Wkrótce po urodzeniu możemy zaobserwować nieprawidłowości:
-zaburzenia w oddychaniu i połykaniu
-drgawki
-uporczywe wymioty
U dzieci z grupą ryzyka ponad 50% dzieci rozwija się prawidłowo, ale 25% w dalszym rozwoju będzie wykazywać cechy mózgowego porażenia dziecięcego.
Zespół encefalopatii u dzieci- objawy ze strony o.u.n. o charakterze nie postępującym, nie objawia się typowym obrazem klinicznym. Do objawów klinicznych encefalopatii zaliczamy
-opóźnienie rozwoju psychoruchowego
-drżenie rąk
-zaburzenia rytmu snu
-trudności w karmieniu
-wiotkość mięśni
-czasami drgawki
W dalszym okresie rozwoju pewna liczba dzieci będzie ujawniać cechy zespołu mózgowego porażenia dziecięcego, inna grupa wykaże objawy związane z chorobami uwarunkowanymi genetycznie (np. zespół Downa ), inna grupa zaburzeniami metabolicznymi.
Mózgowe porażenie dziecięce/cerebral palsy/choroba Little’a- to powstałe w czasie ciąży, porodu lub okresie okołoporodowym nie postępujące zburzenia czynności będące w rozwoju o.u.n. a zwłaszcza ośrodkowego neuronu obwodowego. Nie stanowi ono odrębnej jednostki chorobowej, lecz jest etiologicznie różnorodnym zespołem objawów chorobowych.
Częstość występowania m.p.dz.- 1,5-3 na 1000 urodzonych dzieci
Objawy mózgowego porażenia dziecięcego:
-niedowłady spastyczne kończyn
-ruchy mimowolne
-zaburzenia zborności ruchów i równowagi
Dodatkowo :
-opóźnienie rozwoju umysłowego
-zaburzenia w zachowaniu
-padaczka 35% ( może powodować cofanie się rozwoju )
-zaburzenia wzroku 50%
-zaburzenia słuchu 25040%
-zaburzenia mowy 50%
-fragmentaryczne zaburzenia o.u.n.
Postaci kliniczne m.p.dz.:
1.Porażenie kurczowe połowicze- postać wywołana niekorzystnymi czynnikami okołoporodowymi, objawy:
-niedowład połowiczy
-objawy choreo atetozy
-zaburzenia czucia w zajętych kończynach
-zaburzone napięcie mięśniowe
-wygórowane odruchy
-odruchy patologiczne (Babińskiego, Rossolimo)
W miarę wzrastania dziecka pojawiają się:
-upośledzenie wzrostu niedowładnych kończyn
-zaburzenia wegetatywne
-zaburzenia w polu widzenia
-rozwój umysłowy nieznacznie opóźniony
-zaburzenia mowy
-padaczka
-zaburzenia w sferze emocjonalnej
2.Obustronne porażenie kurczowe- postać występuje zazwyczaj u wcześniaków, dziecko uniesione ku górze krzyżuje nóżki, objawy:
-niedowład w kończynach dolnych ze wzmożonym napięciem mięśniowym
-wygórowane odruchy
-objawy patologiczne
-zaburzenia słuchu
-zaburzenia wzroku
-zaburzenia mowy
-rozwój umysłowy na pograniczu normy
Dodatkowo mogą występować :
-padaczka
-zaburzenia emocjonalne
3.Obustronne porażenie połowicze : jedna z najcięższych postaci klinicznych
-kończyny górne niedowładne w większym stopniu niż dolne
-głębokie upośledzenie umysłowe
-objawy rzekomoopuszkowe
-napady padaczkowe
4.Postać móżdżkowa-/postać ataktyczna- postać spotykana rzadziej, występują tu postacie mieszane, np. ataksję z obustronnym porażeniem kończyn :
-objawy móżdżkowe
-napięcie mięśniowe
-poziom umysłowy prawidłowy
-zaburzenia koordynacji wzrokowo-ruchowej
-zaburzenia mowy
-zaburzenia równowagi
-drżenie zamiarowe
-dysmetria
5.Postać pozapiramidowa- najczęściej ma charakter uszkodzenia związanego z niedotlenieniem, u noworodków. W zależności od rodzaju ruchów mimowolnych rozróżnia się postaci:
-dystoniczną
-pląsawiczą
-przebiegającą jedynie z obecnością zmian w napięciu mięśniowym
Objawy:
-niedosłuch
-głuchota
-czasami padaczka
-zaburzenia mowy o charakterze dyskinetycznym
6.Postać m.p.dz. z zajęciem jednej lub trzech kończyn
7.Postaci mieszane: zwykle dotyczy wielu układów o.u.n..
W m.p.dz. najczęściej mamy do czynienia niedowładami kończyn , a nie z porażeniami
U ok.30-40% dzieci z m.p.dz. nie udaje się ustalić przyczyny uszkodzenia.
Wczesne objawy:
-zaburzenia rytmu snu
-trudności w ssaniu, karmieniu i połykaniu
-zbyt mała samorzutną aktywność ruchową
-nadmierna wiotkość mięśni
-skłonność do odgięciowego układania głowy
Pojawienie się nowych objawów zwykle nie jest związane z postępem choroby, ale zależy głównie od stopnia dojrzałości układu nerwowego dziecka. Duże znaczenie ma wczesne rozpoczęcie usprawnianie rehabilitacyjne dziecka. Metody stosowane w m.p.dz. : metoda Bobatów, Vojty, Temple’a-Faya, Kabata, Peto, Phelpsa, Rood, Domana i Delacata. W Polsce stosuje się połączenie kilku metod. Wczesna i prawidłowo prowadzona rehabilitacja oparta na znajomości rozwoju dziecka, w znacznym stopniu wpływa na ewentualne zmniejszenie kalectwa, oraz na zapobieganie wtórnym zniekształceniom w obrębie układu kostno-stawowym. Dzieci z m.p.dz. odpowiednio usprawniane czynią postępy w rozwoju, bardzo duża rola w leczeniu przypada rodzicom.
Weronika Kapel