Inkaso – warunkowa forma płatności w handlu zagranicznym. Jest to pisemne zlecenie banku eksportera, skierowane do banku importera o wydanie importerowi, dokumentów reprezentujących towar, w zamian za spełnienie wszystkich warunków, które eksporter wymaga w instrukcji inkasowej. || Sprzedaż na warunkach inkasa wymaga wzajemnego zaufania (szczególnie eksportera do importera), oraz dobrej wiedzy na temat syt. Finansowej i wypłacalności nabywcy aby móc się dobrze zabezpieczyć przed ryzykiem niewykupienia dokumentów lub niezapłacenia za odebrany towar. Pożądane jest aby warunkom płatności inkasa towarzyszyła zaliczka np. pokrywająca koszty transportu i ubezpieczenia do miejsca przeznaczenia i z powrotem. Interesy sprzedawcy są mniej zabezpieczone w transporcie lądowym i lotniczym a bardziej w morskim. Chodzi głównie o odbiór towaru. W transporcie lądowym i lotniczym towar zostaje wydany w miejscu przeznaczenia osobie wskazanej w dokumentach niezależnie od tego czy wykupiła ona dokumenty czy nie. W transporcie morskim dokumenty towar zostaje wdany dopiero po pokazaniu chociaż jednego dowodu potwierdzającego wykupienie dokumentów. Podział ze względu na charakter przesyłanych dokumentów: inkaso finansowe – (proste) jego przedmiotem są niektóre wartości finansowe (głównie czeki i weksle) Jest realizowane zawsze w formie inkasa gotówkowego. Inkaso dokumentowe – jego przedmiotem są dokumenty handlowe (faktura, konosament), które dają ich nabywcy prawo do rozporządzania towarem. Jest realizowane w formie inkasa gotówkowego lub akceptacyjnego. Dzieli sią na inkaso gotówkowe (bank wydaje importerowi dokumenty reprezentujące towar, bo tym jak ten zapłaci określoną należność) i na inkaso akceptacyjne (bank wydaje importerowi dokumenty reprezentujące towar po tym jak ten zaakceptuje tratę terminową. Sprzedawca nie otrzymuje zapłaty ale otrzymuje zabezpieczenie wekslowe o zapłacie w późniejszym terminie) Podział ze względu na osobę pośredniczącą: Inkaso bankowe – wszystkie czynności techniczne związane z tą formą inkasa realizuje bank. Inkaso pocztowe – wszystkie czynności techniczne związane z ta formą inkasa realizuje poczta. Inkaso spedycyjne – bank nie pośredniczy w realizacji tej formy inkasa. Towar trafia do spedytora, a ten ma obowiązek wydać go nabywcy po przedstawieniu przez importera dowodu potwierdzającego wykupienie dokumentów. Inkaso bezpośrednie – dokumenty handlowe są wysyłane pocztą kapitańską wraz z towarem prosto do banku inkasującego, z pominięciem banku podawcy. Podział ze względu na termin i formę płatności: Inkaso kasowe – polega na tym że bank inkasujący wydaje dokumenty importerowi po zainkasowaniu od niego określonej należności w celu wysłanie jej do banku podawcy. Inkaso akceptacyjne – bank wyda importerowi dokumenty reprezentujące towar po tym jak ten zaakceptuje tratę terminową. Inkaso gwarantowane – jest najbezpieczniejsze dla eksportera. Bank gwarantuje eksporterowi zapłatę nawet w przypadku niewykupienia przedmiotu umowy lub niezaakceptowaniu traty terminowej. Jest zawierane w transakcjach z mało znanym partnerem. Inkaso towarowe – importer może odebrać towar a dopiero później zapłacić za niego. Wiąże się z dużym ryzykiem nie zapłaty za odebrany towar. Podmioty występujące w inkasie: Zleceniodawca (podawca) – eksporter, jego zadaniem jest dostarczenie do swojego banku dokumentów reprezentujących towar i określić warunki ich wydania. Bank zleceniodawcy – bank podawcy, jego zadaniem jest przekazanie dokumentów do banku importera i wystawić instrukcje inkasa. Bank inkasujący – bank importera, jego zadaniem jest zainkasowanie od importera określonej należności lub przyjąć od niego zaakceptowaną trataę terminową, w zamian to wydaje towar. Importer (płatnik) – jego zadaniem jest zapłacić określoną należność lub zaakceptować tratę terminową, to on dostaje dokumenty handlowe. Przedmioty inkasa – w inkasie dokumentowym są to dokumenty handlowe (faktura, konosament, specyfikacja, certyfikaty, dokumenty przewozowe i ubezpieczeniowe) w inkasie finansowym są to dokumenty finansowe (czeki, weksle, traty terminowe, asygnaty). Przebieg inkasa: Zawarcie umowy między importerem a eksporterem. Eksporter dostarcza do swojego banku wszystkie dokumenty reprezentujące towar i określa warunki ich wydania. Bank eksportera wysyła te dokumenty to banku importera wraz z instrukcją inkasową. Bank importera powiadamia importera, że posiada dokumenty ale wyda je dopiero po spełnieniu warunków eksportera. Bank importera inkasuje z rachunku importera odpowiednia należność i przekazuję ja na rachunek eksportera. Importer dostaje dokumenty handlowe. Inkaso dokumentowe musi zawierać: nazwę zleceniodawcy inkasa, miejsce i datę wystawienie, dane dotyczące realizowanego kontraktu (nazwę towaru, nazwę importera, kwotę kontraktu), wykaz dokumentów, dyspozycje dla banku. Dyspozycje dla banku odnoszą się m.in.: wydania dokumentów, odpowiedniego postępowania w przypadku trudności z realizacją inkasa, wysokości i waluty płatności, osoby pokrywającej koszty inkasa, dyspozycji specjalnych (np. magazynowanie towaru) Błędy występujące w inkasie: w inkasie dokumentowym: wysłanie do banku inkasującego niekompletnych dokumentów; wysłanie do banku inkasującego kompletnych dokumentów ale różniących się treścią; nieprawidłowe wypełnienie dokumentów; niepełne skompletowanie dokumentów; nieokreślenie banku pośredniczącego. W inkasie akceptacyjnym: nieprawidłowe zaakceptowanie traty; brak ewentualnych informacji o syt. Finansowej i wypłacalności nabywcy; udzielanie kredytu nabywcy mimo że nie spłacił wcześniejszego lub ma z tym problem. Zalety inkasa: Dla importera: przed dokonaniem płatności może on sprawdzić i ocenić dokumenty; niskie koszty operacji bankowej. Dla eksportera: ma on gwarancję zapłaty za dokumenty; niskie koszty operacji bankowej; inkaso jest tańsze prostsze i bezpieczniejsze niż akredytywa; prosty sposób realizacji transakcji. Wady inkasa: Dla importera: nie ma pewności czy eksporter spełnił wszystkie warunki umowy. Dla eksportera: ryzyko niewykupienia przez importera dokumentów; stosunkowo długi czas między dostarczeniem dokumentów do banku a uzyskaniem zapłaty za nie; ryzyko niezapłacenia za towar; ryzyko opóźnienia zapłaty; inkaso nie pokrywa ryzyka odstąpienia importera od kontraktu. Regulacje prawne: Jednolity reguły dotyczące inkasa. Zostały one opracowanie przez Międzynarodową Izbę Handlową i obowiązują od 1995r jako podstawa prawna inkasa. Nie jest to konwencja ale banki je stosują od 1996r. Zachęca się oby w inkasie było zaznaczone że przebiega ono zgodnie z Jednolitymi Regułami Dotyczącymi Inkasa.

Weksel – jest to rodzaj papieru wartościowego, imiennego lub na zlecenie, w którym wystawca weksla (trasant) zobowiązuje się bezwarunkowo że inna osoba (trasatowi) zapłaci odbiorcy weksla (remitent) określonej kwoty, w określonym miejscu i czasie. Systemy prawa wekslowego: System anglosaski: opiera się na ustawie z 18 sierpnia 1882r – Bill of exchange Act, która zezwala na dużą swobodę co do formy wystawienia weksla, jego treści jak i wymogów prawnych, oraz na ustawie z 1896r. – Negotiable Instruments Law. System stosowany głownie w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. System kontynentalny: opiera się na trzech konwencjach genewskich z 1930r. które podpisało 27 państw w tym Polska. Czym różni się system anglosaski od kontynentalnego: nie wymagane jest użycie słowa „weksel” w treści dokumentu; nie wymaga się określenia ścisłej daty płatności; ważne są weksle z kilkoma datami płatności; nie ma instytucji poręczenia wekslowego; występuje różnica co do dni wymagalności weksla. Prawo wekslowe: ustawa z dnia 28 kwietnia 1936 Prawo Wekslowe; ustawa z dnia 13 kwietnia 1964 Kodeks Cywilny; ustawa z dnia 17 listopada 1964r Kodeks postępowania cywilnego. Rodzaje weksli: weksel własny – zawiera bezwarunkowe przyrzeczenie wystawcy weksla zapłatę trasatowi określoną kwotę pieniężną w określonym miejscu i czasie. Musi on zawierać: słowo „weksel” w treści dokumentu; nazwisko wystawcy weksla; oznaczenie terminu płatności; oznaczenie miejsca płatności; nazwisko osoby na która ma być dokonana zapłata; datę i miejsce wystawienia weksla; podpis wystawcy. Weksel trasowany (ciągniony, trata) – wystawca weksla zleca trasatowi zapłatę remitentowi wskazanemu na wekslu zapłatę określonej kwoty pieniężnej w określonym miejscu i czasie. Trasat musi zaakceptować tratę. Nie jest on odpowiedzialny za zobowiązanie wekslowe dopóki nie zaakceptuje traty. Weksel trasowany musi zawierać: słowo „weksel” w treści dokumentu; bezwarunkowe zlecenie zapłaty określonej kwoty; nazwisko osoby która dokona zapłaty; oznaczenie miejsca płatności; oznaczenie terminu płatności; nazwisko osoby na której rzecz ma być dokonana zapłata; datę i miejsce wystawienia weksla; podpis wystawcy. Weksel in blanco – nie jest całkowicie wypełniony, zazwyczaj brakującym elementem jest kwota wekslowa. Musi zawierać co najmniej podpis trasanta lub trasata w celu zaciągnięcia zobowiązania wekslowego. Weksel musi zawierać: nazwę „weksel” w treści dokumentu; bezwarunkowe przyrzeczenie wypłaty; nazwisko osoby na którą ma być dokonana zapłata określonej kwoty; klauzule „bez protestu”; klauzule pozwalająca na indosowanie; podpis wystawcy weksla. Weksel skarbowy – rodzaj skarbowych papierów dłużnych. Przyjmuję formę weksla własnego, którego wystawcą jest Skarb Państwa. Odpowiednikiem weksla skarbowe w Polsce jest bon skarbowy. Funkcje weksla: funkcja płatnicza – wręczamy weksel zamiast dokonać zapłaty za nabyte towary jednak wręczenie weksla nie jest równoznaczne z zapłatą. Funkcja kredytowa – polega na odłożeniu terminu płatności należności za nabyte towary. Tym samym importer zaciąga kredyt kupiecki u eksportera. Funkcja obiegowa – wiąże się z możliwością wielokrotnego przenoszenia praw z weksla na różne osoby w drodze indosu. Tym samym jeden i ten sam weksel może być wręczony jako zapłata w wielu transakcjach handlowych. Funkcja gwarancyjna – gwarantuje zapłatę sumy wekslowej przez wszystkie osoby podpisane na wekslu. Funkcja refinansowa – możliwość złożenia weksla w banku do dyskonta, w rezultacie bank wykupuje go przed terminem płatności weksla, a eksporter otrzymuje kwotę pomniejszoną o dyskont, przed nadejściem płatności weksla. Wykorzystanie weksla w handlu zagranicznym: weksel jest często wykorzystywany w handlu zagranicznym ze względu na takie zalety jak: gwarancja zapłaty lub jej szybka windykacja; łatwe przenoszenie z rąk do rąk; łatwość zmiany na gotówkę poprzez złożenie go do dyskonta w banku. W handlu zagranicznym najczęściej występują weksle płatne za okazaniem lun w określonym dniu. Do weksli płatnych za okazaniem lub w pewien czas po okazaniu można dołączyć klauzulę o płatności odsetek. Takiej klauzuli nie można dołączyć do weksli płatnych w określonym dniu lub w pewien czas po dacie. Deklaracja wekslowa: wystawiana głównie przy wekslu in blanco. Stwierdza treść porozumienia między wystawcą weksla a bankiem który go przyjmie co do wypełnienia weksla. Powinna ona zwierać sumę wekslową i termin płatności weksla. Brak pisemnego porozumienia między wystawcą a bankiem oznacza że wystawca upoważnił bank do wypełnienia weksla zgodnie z jego uznaniem. Z drugiej jednak strony bank uzupełni weksel tylko o elementy ustawowe więc nie może np. wpisać klauzul wekslowych. Terminy płatności weksla: za okazaniem; w pewien czas za okazaniem; w pewien czas po dacie; w określonym dniu. Termin płatności weksla powinien być jeden dla całej sumy wekslowej. Weksle płatne ratami są nieważne. Tak samo weksle płatne w nieokreślonej przyszłości lub w razie śmierci są nieważne. Weksel płatny za okazaniem jest płatny przy przedstawieniu, które musi nastąpić do roku czasu od daty wystawienia. Weksel trasowany musi być pokazany dłużnikowi a ten datę przedstawiania powinien wpisać na wekslu. Klauzule wekslowe: Klauzule wekslowo skuteczne – wpisanie ich w treść weksla powoduje wystąpienie skutków określonych prawem wekslowym np. klauzula zwolnienie od protestu. Klauzule wekslowo obojętne – wpisanie ich w treść weksla nie wywoła skutków określonych prawem wekslowym np. klauzula bez kosztów, lub zapłata w obcej walucie. Klauzule zakazane – wpisanie ich w treść weksla spowoduje jego unieważnienie np. uzależnienie zapłaty zobowiązania od pewnego warunku. Klauzule pozawekslowe – są ważne dla stosunków pozawekslowych np. klauzula zawiadomienia. Protest wekslowy: jest wystawiany w momencie odmowy trasata co do przyjęcia weksla lub odmowy zapłaty sumy wekslowej. Może być wystawiony jeśli: brak jest daty przyjęcia weksla; odmowa okazania oryginału weksla; odmowa okazania wtóropisu weksla. Przenoszenie praw z weksla: w drodze indosu; w drodze przelewu wierzytelności; poprzez dziedziczenie; przez samo wręczenie. Indos zupełny: określa osobę indosariusza; Indos in blanco: nie wskazuje indosariusza. Indosariusz może wypełnić weksel własnym imieniem i nazwiskiem lub imieniem i nazwiskiem innej osoby, lub dać weksel do indosu lub przekazać go przez wręczenie. Weksel pełnomocniczy – nie przenosimy praw z weksla ale upoważniamy do działania w naszym imieniu inna osobę. Weksel zastawniczy – ustanawia go indosant i wydaje indosariuszowi. Nie powoduje on przeniesienia własności weksla.

Polecenie wypłaty – jest to najprostsza, najszybsza i najtańsza forma płatności w handlu zagranicznym. Polega ona na otrzymaniu od banku (zagranicznego lub krajowego) lub skierowaniu do banku (zagranicznego lub krajowego) instrukcji płatniczej dotyczącej zapłaty na rzecz wskazanego beneficjenta określonej kwoty pieniężnej. Przelewy realizowane są za pomocą międzynarodowego systemu łączności bankowej SWIFT i EuroELIXIR. Strony występujące w poleceniu wypłaty: Zleceniodawca – podmioty z którego polecenia zostaje wystawione polecenie wypłaty. Beneficjent – osoba na rzecz której dokonywana jest zapłata. Bank zleceniodawcy – przyjmuje od zleceniodawcy dyspozycje wykonania polecenia wypłaty. Bank beneficjenta – rozliczna polecenie wypłaty z beneficjentem. Bank pośredniczący – bank przez który bank zleceniodawcy przesyła polecenie wypłaty do banku beneficjenta. Rodzaje polecenia wypłaty: importowe – (polecenie wypłaty za granicą) – ustanawia bank krajowy, skierowane do banku zagranicznego). Eksportowe – (polecenie wypłaty z zagranicy) – ustanawia bank zagraniczny, skierowane do banku krajowego. Uwarunkowane – polecenie wypłaty jest określone spełnieniem danych warunków przez beneficjenta. Nieuwarunkowane – poleceniu wypłaty nie towarzyszą żadne dodatkowe warunki. Gotówkowe – bank wypłaca wskazanemu beneficjentowi należność w gotówce. W formie przelewu – przelew należności na rachunek beneficjenta. Doręczenie czeku – realizowane na specjalne życzenie beneficjenta lub gdy nie podano konta bankowego beneficjenta. Zalety: niskie koszty realizacji; szybki czas realizacji; eliminacja zagrożeń wynikających z rozliczeń gotówkowych; możliwość realizacji prawie na całym świecie ze względu na rozwiniętą bazę banków.

Polskie prawo dewizowe – ostatnia nowelizacja 1 września 2011r. Wywóz i przewóz dewiz: rezydenci i nierezydenci którzy przekraczają granice państwowe są zobowiązani do pisemnego zgłoszenie organom celnym lub organom Straży Granicznej wywozu z kraju lub przywozu do kraju złota dewizowego i platyny dewizowe bez względu na ilość, oraz do zgłoszenia wywozu z kraju lub przywozu do kraju zagranicznych środków płatniczych których suma przekracza równoważność 10 000 euro. Obrotem dewizowym z zagranicą jest: 1) zawarcie umowy lub innej czynności prawnej która spowoduje lub może spowodować między rezydentem a nierezydentem rozliczenie w walucie obcej. 2) zawarcie umowy lub innej czynności prawnej która spowoduje lub może spowodować przeniesienie między rezydentami rzeczy lub praw 3) dokonanie wywozu, przekazanie oraz wysłanie za granicę wartości dewizowych lub krajowych środków płatniczych. Ograniczenie w obrocie: Wywóz, wysyłanie oraz przekazywanie przez rezydentów do krajów trzecich krajowych lub zagranicznych środków płatniczych, z przeznaczeniem na podjęcie lub rozszerzenie w tych krajach działalności gospodarczej, w tym na nabycie nieruchomości na potrzeby tej działalności, z wyjątkiem przekazywania do krajów trzecich krajowych lub zagranicznych środków płatniczych na pokrycie kosztów działalności polegającej na bezpośrednim świadczeniu usług w wykonaniu zawartej umowy lub promocji i reklamie działalności gospodarczej prowadzonej przez rezydenta w kraju. Przekazy pieniężne za granicę: Rezydenci i nierezydenci są obowiązani dokonywać przekazów pieniężnych za granicę oraz rozliczeń w kraju związanych z obrotem dewizowym za pośrednictwem uprawnionych banków, jeżeli kwota przekazu
lub rozliczenia przekracza równowartość 15 000 euro Zasady swobody dewizowej i jej ograniczenia: w prawie dewizowym występuje zasada że jeżeli coś nie jest wyraźnie zabronione w ustawie to jest dozwolone. Ograniczenia swobody dewizowej przyjmują 2 formy: 1) zakazy prawne – zabronione jest wykonanie określonych czynności 2) nakazy prawne – na podmioty prawa dewizowego są nakładane dodatkowe obowiązki. Definicje opisane w ustawie: Rezydenci – osoby fizyczne które mają miejsce zamieszkania w kraju, osoby prawne które mają siedzibę w kraju oraz inne podmiotu które mają swoją siedzibę w kraju, posiadające zdolność do zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Są to także zlokalizowane w kraju oddziały, przedstawicielstwa, przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów. Są to też polskie przedstawicielstwa dyplomatyczne czy urzędy konsularne. Nierezydenci – są to osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą, osoby prawne mające siedziby za granicą oraz inne podmioty mające swoją siedzibę za granicą, posiadające zdolność do zaciągania zobowiązań i nabywania praw we własnym imieniu. Są to też zlokalizowane za granicą oddziały, przedstawicielstwa, przedsiębiorstwa utworzone przez rezydentów. Są to także zagraniczne przedstawicielstwa zagraniczne czy urzędy konsularne. Nierezydenci z krajów trzecich – osoby fizyczne, osoby prawne i inne podmioty które mają swoje miejsce zamieszka lub siedzibę w krajach trzecich. Są to tez zlokalizowane w krajach trzecich oddziały, przedstawicielstwa i przedsiębiorstwa utworzone przez nierezydentów i rezydentów. Kraje trzecie – są to państwa nie będące członkami UE oraz ich terytoria autonomiczne, zależne i stowarzyszone. Są to też terytoria zależne, autonomiczne i stowarzyszone krajów będących członkami UE. Krajowe środki płatnicze – waluta polska, papiery wartościowe lub inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego, wystawione w walucie polskiej. Wartości dewizowe – zagraniczne środki płatnicze, złoto dewizowe i platyna dewizowa. Waluty obce – banknoty i monety będące środkiem płatniczym za granicą. Dewizy – papiery wartościowe i inne dokumenty pełniące funkcję środka płatniczego za granicą.

Akredytywa – jest to pisemne zobowiązanie banku importera do zapłaty eksporterowi określonej kwoty pieniężnej w zamian za dostarczenie dokumentów reprezentujących towar. Zleceniodawcą jest importer i to on wpłaca środki na poczet akredytywy. Eksporter dostanie swoją należność jeżeli spełni wszystkie swoje obowiązki. Akredytywa nie eliminuje u importera ryzyka niezgodności towaru. Podział ze względu na charakter zobowiązań banku: Akredytywa odwołalna – bank może zmienić lub anulować akredytywę bez wcześniejszego powiadomienia eksportera. Jest nieużywana ze względu na to że nie akceptują jej eksporterzy. Akredytywa nieodwołalna – bank nie może zmienić ani anulować akredytywy bez zgody wszystkich zaangażowanych stron (eksporter, importer, bank potwierdzający, bank otwierający). Podział ze względu na rolę klienta banku: Akredytywa importowa – klient banku w transakcji handlowej pełni rolę importera i otwiera akredytywę. Akredytywa eksportowa – klient banku w transakcji handlowej pełni rolę eksportera i to na jego rzecz otwierana jest akredytywa. Podział ze względu na funkcje banku pośredniczącego: Akredytywa niepotwierdzona – (awizowana) bank pośredniczący ma za zadanie sprawdzić autentyczność akredytywy i przekazać jej treść beneficjentowi. Jest też uprawniony to awizowania ewentualnych zmian w treści akredytywy. Bank nie zaciąga żadnego zobowiązania wobec eksportera. Akredytywa negocjacyjna – bank pośredniczący ma szerszy zakres obowiązków. Jest on upoważniony do negocjacji dokumentów czyli ich sprawdzenia oraz wypłaty kwoty akredytywy. Zasadniczo sprawdzenie nie oznacza negocjacji. Negocjacje przeprowadza oznaczony bank na zlecenie banku otwierającego. Akredytywa nie wyklucza przeprowadzenia negocjacji przez dowolny bank wtedy nazywa się akredytywą bez ograniczeń negocjacji. Do dokumentów reprezentujących towar może być dołączona trata. Wtedy bank pośredniczący dokonuje także jej rozliczenia z beneficjentem w imieniu i na rachunek banku otwierającego. Akredytywa potwierdzona – bank pośredniczący dołącza do akredytywy otwartej przez importera potwierdzenie. W wyniku dołączenia potwierdzenia staje się on bankiem potwierdzającym co oznacza że bierze na siebie samodzielne zobowiązanie do wypłacenia akredytywy lub jej zabezpieczenia. Jest to bardzo korzystna forma dla eksportera ponieważ ma on zagwarantowaną szybką i pewną zapłatę. Tej formy akredytywy powinien się domagać eksporter jeżeli nie ma on zaufania do banku otwierającego akredytywę lub w przypadku gdy sytuacja polityczna i ekonomiczna w kraju importera nie jest stabilna. Eksporter musi się jednak liczyć z tym że bank może odmówić potwierdzenia akredytywy. Występuje to wtedy kiedy w banku otwierających nałożono przez bank eksportera limit kwoty potwierdzenia akredytyw i został on wyczerpany. Oznacza to brak zaufania do banku otwierającego. Podział ze względu na formę rozliczenia: Akredytywa gotówkowa – bank zobowiązuje się dokonać zapłaty gotówkowej w zamian za przedstawione dokumenty. Dokumenty muszą być przedstawione w terminie ważności akredytywy. Akredytywa z odroczonym terminem płatności – zaplata banku zostaje odroczona i płatna dopiero po wysyłce towaru. Powinno się dokładnie określić termin płatności (np. płatne w 30 dni po wysyłce towaru). Bank jest zobowiązany do zapłaty w tym danym dniu. Oznacza to udzielenie przez eksportera kredytu importerowi. Akredytywa akceptacyjna – forma akredytywy z odroczonym terminem płatności. Bank akceptuje traty terminowe ciągnione na ten bank przez eksportera, które musi zapłacić w terminie wymagalności. Eksporter musi posiadać dokument traty terminowej która zawiera termin płatności. Podział ze względu na uprawnienia beneficjenta (eksportera): Akredytywa nieprzenośna – realizacja akredytywy i dokonanie płatności w jej ramach jest wyznaczone na ściśle określonego beneficjenta. Jest najczęściej stosowana. Akredytywa przenośna – akredytywa którą bank pośredniczący może w całości lub części przenieść na inna osobę lub na kilka osób określonych wtórnymi beneficjentami. Bank może przenieść akredytywę tylko na zlecenie pierwotnego beneficjenta. W efekcie pozwala to eksporterowi wykorzystać akredytywę jako formę płatności dla swoich dostawców czy poddostawców. Akredytywa może być przeniesiona jeżeli jest wyraźnie zaznaczone że jest przenośna. Zostaje ona otwarta z inicjatywy eksportera, przez zgodę importera do tej otwarcia. Akredytywa może być przenoszona na kilku dostawców jeżeli dokument ten zezwala do dostawy częściowe. Może być ona przeniesiona tylko na takich warunkach na jakich została otwarta oryginalna akredytywa. Podział ze względu na sposób zabezpieczenia środków przeznaczonych na wypłatę z akredytywy: Akredytywa pokryta z góry - mają miejsce, gdy bank pośredniczący z chwilą otwarcia akredytywy otrzymuje na swoje konto całą kwotę. Ten tryb pokrycia dokonywanych wypłat ma przede wszystkim zastosowanie dla akredytyw potwierdzonych. Jednak również w przypadku otwarcia akredytywy niepotwierdzonej negocjacyjnej kwota akredytywy może być przekazana z góry z upoważnieniem dla banku pośredniczącego do wykonywania wypłat za wymagane dokumenty. Występuje bardzo rzadko i świadczy o braku zaufania do banku płatnika. Akredytywa pokryta z dołu - występują wówczas, gdy płatność następuje za dokumenty otrzymane przez bank, który otworzył akredytywę. Dotyczy to wyłącznie akredytyw awizowanych przez bank pośredniczący. W tym przypadku otrzymanie zapłaty przez beneficjenta się wydłuża. W tej akredytywie bardzo często wystawia się upoważnienie dla banku pośredniczącego na pokrycie dokonanych wypłat do baku trzeciego – remburs. Podział ze względu na formę prawną: Akredytywy dokumentowe, do których należą wszystkie wcześniej omówione/ Akredytywy typu listu kredytowego - jest przesyłana bezpośrednio beneficjentowi przez bank otwierający akredytyw. Jest ona zatem awizowana z pominięciem banku pośredniczącego. Akredytywa ta upoważnia beneficjenta do wystawienia traty ciągnionej na bank otwierający akredytywę. Zawiera ona nieodwołane zobowiązanie tego banku do wykupienia przez niego trat pod warunkiem jednoczesnego złożenia dokumentów zgodnych z terminami i warunkami akredytywy. Inne rodzaje akredytyw: Akredytywa rewolwingowa (wiązana) – wykorzystywana przy dostawach dokonywanych przez dłuższy okres, w określonych odstępach czasowych. Beneficjent może zrewidować zobowiązanie banku w taki sposób że wykorzystanie jednej raty powoduje możliwość korzystania z kolejnych rat w ramach wyznaczonej kwoty. Rata postawiona do dyspozycji zostaje automatycznie odnowiona po jej wykorzystaniu. Liczna dostaw i rozliczeń pieniężnych jest ściśle określona w akredytywie. Jeżeli chociaż jedna zaplanowana dostawa lub płatność nie zostanie zrealizowana w obligatoryjnym dla niej terminie, akredytywa zostaje unieważniona dla tej raty i dla rat kolejnych. W tym wypadku niewykonanie jednej z dostaw unieważnia wykorzystania akredytywy na następne dostawy. Akredytywa typu back to back – jest wykorzystywana gdy z różnych powodów nie może zostać wykorzystana akredytywa przenośna. Powody dla których jest zawierana są takie same jak w przypadku akredytywy przenośnej z tą różnica że akredytywę typy back to back możne przysługiwać kolejny beneficjentom. Jest to akredytywa otwarta na zlecenie eksportera, której beneficjentem jest dostawca. Jest otwarta na mocy akredytywy otwartej przez importera której beneficjentem jest eksporter. Inaczej mówiąc eksporter jako beneficjent pierwszej akredytywy oferuje ją jako zabezpieczenie do banku otwierającego na rzecz dostawcy towaru. Akredytywa back to back jest zazwyczaj wykorzystywana w reeksporcie. Akredytywa z czerwoną klauzulą (zaliczkowa) – polega na tym że bank otwierający akredytywę upoważnia bank pośredniczący do wypłacenia eksporterowi zaliczki przed przedstawieniem dokumentów. Po przedstawieniu dokumentów eksporter otrzymuje resztę należności. Wykorzystuje się ją gównie dlatego żeby dostarczyć eksporterowi środki finansowe, bez których prawdopodobnie nie mógłby sfinansować własnej produkcji. Jeżeli eksporter nie wyśle towaru, zaliczkę wraz z oprocentowaniem musi zwrócić bankowi importer. Akredytywa z zieloną klauzulą - wymaga ona rzeczowego zabezpieczenia wypłaconej zaliczki w postaci kwitu składowego (warrantu) lub zastrzeżenia prawa własności na towarze. Akredytywa zabezpieczająca standy – bank otwierający akredytywę zobowiązuje się dokonać płatności na pierwsze żądanie eksportera, w przypadku kiedy zapłaty nie dokonał importer. Beneficjent jest zobowiązany przedstawić bankowi oświadczeniu nieuregulowanego zobowiązania i np. dokumentów reprezentujących towar. Formy płatności według korzyści dla eksportera: 1) nieuwarunkowany przekaz z góry przed wysyłką towaru 2) przekaz warunkowy płatny za dokumenty towarowe 3) Akredytywa dokumentowa (nieodwołalna, potwierdzona przez bank eksportera; nieodwołalna, negocjacyjna; nieodwołalna, pokryta z góry; nieodwołalna, potwierdzona przez bank eksportera) 4) Inkaso finansowe(gwarancyjne; akceptacyjne) 5) Inkaso dokumentowe 6) Inkaso bankowe(towarowe) 7) Przekaz nieuwarunkowany płatny z dołu. Aspekt prawny akredytywy: Międzynarodowa Izba Handlowa poświęciła akredytywie najwięcej regulacji. Zalicza się do nich m.in.: Jednolite zwyczaje i praktyka dotycząca akredytywy dokumentowej (stanowią podstawę prawną) i np. Międzynarodowe standardy praktyki bankowej dla badania dokumentów w ramach akredytyw dokumentowych; Reguły polubownego rozstrzygania sporów z tytułu instrumentów dokumentowych (stanowią uzupełnienie). Strony uczestniczące w akredytywie: Zleceniodawca (importer) – przekazuje swojemu bankowi pisemne instrukcje dotyczące otwarcia akredytywy, wpłaca środki na jej poczet i może domagać się zwrotu kosztów w przypadku kiedy bank nie dotrzyma swoich zobowiązań. Bank otwierający – podejmuje na podstawie zlecenia importera samodzielne zobowiązanie dokonania zapłaty na rzecz beneficjenta. Bank pośredniczący – awizuje akredytywę (przekazuje jej treść eksporterowi); biernie pośredniczy lub negocjuje akredytywę. Beneficjent (eksporter) – na jego rzecz otwierana jest akredytywa. Zalety akredytywy: Importer: ma gwarancje że zapłacił za dokumenty które są wymienione w akredytywie; nie musi płacić za towar kiedy nie wystąpi jego faktyczna wysyłka. Eksporter: gwarancja otrzymania zapłaty; może uzyskać wcześniejszą zapłatę; może wykorzystać akredytywę jako środek płatniczy dla swoich dostawców i poddostawców; może na podstawie akredytywy zaciągnąć kredy bankowy na sfinansowanie produkcji. Wady akredytywy: Importer: jeżeli zaciąga kredyt na otwarcie akredytywy to blokuje swoje środki obrotowe; nie ma pewności czy eksporter wywiąże się z zobowiązania Eksporter: skomplikowany przebieg płatności; koszty bankowe; uciążliwe w opracowaniu i skompletowaniu dokumenty.

Czek - jest to papier wartościowy wystawiony w ściśle określonej formie przez prawo czekowe, w którym wystawca czeku poleca bankowi zapłatę określonej sumy pieniężnej okazicielowi lub oznaczonej osobie za okazaniem czeku. Czek jest przede wszystkim środkiem zapłaty, wręczany jest zamiast pieniądza, przy zakupie towarów i usług. Czek musi zawierać: słowo „weksel” w samym tekście dokumentu; bezwarunkowe polecenie zapłaty określonej kwoty pieniężnej; nazwisko osoby która ma zapłacić; miejsce zapłaty czeku; datę i miejsce wystawienia czeku; podpis wystawcy. Nie będzie traktowany jako czek dokument, któremu brak jednej z cech wskazanych wyżej, z wyjątkiem przypadków określonych w prawie czekowym. Umowa czekowa - umowy zawartej pomiędzy bankiem a wystawcą, bank upoważnia wystawcę do dysponowania jego funduszami za pomocą czeków, a sam zobowiązuje się do ich realizacji. Umowa czekowa zawarta jest w umowie rachunku bankowego. Skup czeku - operacja bankowa, w wyniku której podawca przenosi na bank skupujący, prawa wynikające z czeku w zamian za równoczesną płatność sumy czekowej przez ten bank. Oznacza to natychmiastową realizację czeku. Protest - jest to akt urzędowy sporządzany przez notariusza stwierdzający fakt niezapłacenia czeku pomimo okazania go trasatowi w oznaczonym przez prawo terminie. Rodzaje czeków: Czek in blanco - zwany również niezupełnym, jest to czek wystawiony z pominięciem niektórych istotnych elementów czeku, np. sumy lub daty wystawienia, musi jednak zawierać co najmniej podpis wystawcy czeku złożony w zamiarze zaciągnięcia zobowiązania czekowego. Podstawą wystawienia takiego czeku jest porozumienie zawarte pomiędzy wystawcą czeku i remitentem co do sposobu uzupełnienia czeku. Porozumienie takie może być zawarte na piśmie bądź ustnie. Czek in blanco powinien zostać uzupełniony we wszystkie swoje istotne elementy najpóźniej w chwili realizacji czeku. Czek komisowy - wystawiony przez komisanta na rachunek komitenta. Przy czekach komisowych komitent musi zawierać w banku będącym trasatem fundusz na realizację czeków, jak również powinien upoważnić komisanta do dysponowania swoim rachunkiem bankowym. Z uwagi na osobę uprawnioną z czeku wyróżniamy: Czek na okaziciela - bank jest zwolniony ze sprawdzania, czy osoba, która przedkłada czek do zapłaty, jest jego prawnym właścicielem z formalnego punktu widzenia. Czeki takie przenoszone są przez samo wręczenie dokumentu. Legitymowana jest każda osoba przedstawiająca czek do zapłaty. Czek imienny - zawierają imię, nazwisko remitenta. W tym wypadku bank przy wypłacie ma obowiązek sprawdzenia legitymacji czekowej osoby, na rzecz której czek wystawiono. Ze względu na miejsce płatności można rozróżnić: Czek miejscowy - jest płatny w miejscu wystawienia Czek zamiejscowy - jest płatny w innym miejscu niż miejsce wystawienia Ze względu na sposób zaspakajania posiadacza czeku: Czek gotówkowy (kasowy; zwykły) - dokument zawierający polecenie wystawcy czeku skierowane do banku - trasata wypłacenia określonej na czeku kwoty. Jest jedną z form rozliczeń gotówkowych. Może być wystawiony imiennie bądź na okaziciela. Jeżeli czek jest wystawiony imiennie to wystawca czeku zobowiązany jest do wpisania na przedniej stronie czeku imię i nazwisko osoby podejmującej czek w banku a na odwrocie cechy jej dowodu tożsamości. Czek zakreślony (krosowany) - zgodnie z prawem czekowym wystawca lub posiadacz czeku mogą go zakreślić, poprzez umieszczenie na przedniej stronie czeku dwóch linii równoległych. Zakreślenie może być ogólne lub szczególne, jednakże każde z nich określa, że czek może być wypłacony tylko określonej osobie. Zakreślenia może dokonać wystawca lub każdy posiadacz czeku. Kros czeku ma uniemożliwić zapłaty czeku w przypadku kradzieży czy zagubienia osobie nieuprawnionej. Można zakreślić czek na okaziciela jak i każdy inny czek. Czek z zakreśleniem ogólnym - występuje wówczas gdy pomiędzy dwoma równoległymi liniami nie ma żadnej wzmianki bądź między tymi liniami znajduje się wyraz „bank” lub inny równoznaczny. Trasat może zapłacić tylko do rąk swojego stałego klienta lub innemu bankowi. Prawo czekowe nie definiuje jednak pojęcia stałego klienta. Czek z zakreśleniem szczególnym - jest jeżeli pomiędzy dwiema równoległymi liniami umieszczonymi na czeku została napisana nazwa banku. Trasat zapłacić tylko oznaczonemu bankowi, a w przypadku, gdy oznaczonym bankiem jest trasat, tylko do rąk swojego stałego klienta. Czek rozrachunkowy „klasyczny” – wystawca weksla zleca bankowi pobranie ze swojego konta określonej kwoty pieniężnej i przesłaniu jej na rachunek remitenta. Czek rozrachunkowy może być użyty wyłącznie do przeprowadzenia rozliczeń bezgotówkowych. Czek rozrachunkowy jest bezpieczniejszą formą czeku niż czek gotówkowy, ponieważ nawet w przypadku gdy czek rozrachunkowy dostanie się wskutek jego zaginięcia czy ukradzenia do rąk osoby nieuprawnionej i zostanie złożony przez nią do realizacji, łatwiej jest ustalić na czyj rachunek kwota wskazana na czeku została przekazana. Czek rozrachunkowy potwierdzony - jest odmianą czeku rozrachunkowego jego istota polega na potwierdzeniu na czeku przez trasata, że dany czek ma pokrycie. Potwierdzenie dokonywane jest na wniosek wystawcy czek. Z potwierdzeniem trasat rezerwuje na rachunku wystawcy odpowiednią kwotę na pokrycie czeku. Bank może potwierdzić czek zupełny jak i niezupełny. W przypadku czeku zupełnego pisząc na czeku potwierdzenie nie ma potrzeby wskazywania wysokości kwoty do jakiej następuje potwierdzenie. Jest nią bowiem zawsze kwota wskazana na czeku. Potwierdzenie na czeku zupełnym jest ważne 10 dni od daty wystawienia czeku. Ze względu na to, iż na czeku niezupełnym nie jest wymieniona kwota, bank dokonując potwierdzenia takiego czeku musi wskazać kwotę, do wysokości której dokonuje potwierdzenia. Zarządzenia poszczególnych banków przyjmują na ogół, iż potwierdzenie czeku niezupełnego jest ważne 30 dni od daty potwierdzenia. Czek rozrachunkowy gwarantowany - bank może gwarantować pokrycie czeku rozrachunkowego, bez względu na stan środków na jego rachunku. Udzielenie gwarancji przez bank nie jest tożsame z kredytem udzielonym przez bank na pokrycie czeku. Bank, który udzielił gwarancji na wykup czeków bank nie wydaje posiadaczowi rachunku książeczkę z blankietami czeków rozrachunkowych oznaczonych klauzulą „gwarancja zapłaty”. Bank może gwarantować pokrycie jedynie pojedynczego czeku. Rodzaje czeków w obrocie zagranicznym: Czek bankierski - jest to czek wystawiony zgodnie z przepisami prawa czekowego przez bank, instytucję kredytową lub inną instytucję świadczącą usługi bankierskie, w których jak trasat wskazany jest bank zagraniczny będący korespondentem banku wystawcy czeku. Czek skarbowy - jest to dokument, w którym zarówno wystawcą jak i płatnikiem jest Skarb Państwa, w którego imieniu czek podpisują uprawnione organy administracji finansowej. Ważność czeku nie jest ograniczone żądnym terminem. Czek skarbowy przeznaczony jest do zapłaty zobowiązań z tytułu zobowiązań publiczno- prawnych np. rent, emerytur, zwrotów podatku itp. Czek związków zawodowych - jest wystawiany przez amerykańskie i kanadyjskie instytucje związkowe z tytułu rent, emerytur i świadczeń o charakterze rentowym. Euroczek - jest to czeki, którego wystawca jest osoba fizyczna krajowa lub zagraniczna posiadająca karty gwarancyjne wystawione przez zagraniczne instytucje kredytowe. Czek podróżniczy - jest dokument emitowany przez duże, ogólnie znane banki lub licencjonowane instytucje i biura podróży. Czek podróżniczy, pomimo iż zawiera w swej treści słowo „czek” nie jest czekiem w rozumieniu prawa czekowego. Rodzaje klauzul czekowych: klauzule czekowo-obojętne - klauzule, które według przepisów prawa czekowego nie wywołują żadnych skutków prawnych; wśród nich można wyróżnić np.: wzmiankę o przyjęciu czeku, oznaczenie innego terminu płatności niż za okazaniem Klauzule czekowo-skuteczne - wywołujące skutki uznane przez prawo czekowe. Do klauzul czekowo skutecznych należą: oznaczenie remitenta, umieszczenie wyrażenia „nie na zlecenie”, klauzula należytości, podanie że czek jest płatny za okazaniem. Przykłady klauzul: Klauzula należytości – wskazuje numer rachunku wystawcy, w ciężar którego ma być zrealizowany czek, nie jest ustawowym elementem czeku. Miejsce na jej wpisanie występuje jednak na wszystkich blankietach czekowych wydawanych przez banki w obrocie krajowym. Klauzula zawiadomienia – w brzemieniu „zapłacicie za zawiadomieniem” ma na celu wskazanie trasatowi, iż o wystawieniu czeku otrzyma zawiadomienie. Klauzula taka stosowana jest w obrocie zagranicznym, natomiast nie jest spotykana w obrocie krajowym. Klauzula „do rozrachunku” – umieszczenie na czeku takiej klauzuli lub innej równoznacznej oznacza, iż czek może służyć wyłącznie do rozliczeń bezgotówkowych. Mamy wówczas do czynienia z czekiem rozrachunkowym. Klauzula „bez protestu” – wystawca czeku, indosant lub poręczyciel mogą umieścić na czeku klauzulę „bez kosztów”/”bez protestu” albo inną równoznaczną, uprawniającą posiadacza czeku do wykonania zwrotnego poszukiwania bez obowiązku sporządzenia protestu z powodu odmowy czeku. Zastrzeżenie takie nie zwalnia posiadacza ani od przedstawienia czeku w przepisanym terminie, ani od obowiązku notyfikacji. Poręczenie czekowe – zabezpieczenie zapłaty czeku. Poręczenie czekowe nie ma jednakże w praktyce większego znaczenia. Osoba udzielająca poręczenia bierze na siebie odpowiedzialność za zobowiązanie osoby podpisanej na czeku. Poręczenia może udzielać osoba trzecia, lub nawet osoba podpisana na czeku z wyjątkiem trasata. Poręczenie umieszcza się na czeku lub na przedłużku i oznacza się wyrazem „poręczam” lub innym zwrotem równoznacznym np. gwarantuję, ręczę itp. Poręczenie podpisuje poręczyciel. Jeżeli poręczenie umieszczone jest: 1) Na przedniej stronie czeku, wówczas za udzielenie poręczenia uważa się sam podpis poręczyciela, z wyjątkiem przypadku, gdy jest to podpis wystawcy. 2) Na odwrotnej stronie czeku lub na przedłużku, wówczas do ważności poręczenia niezbędne jest umieszczenie na czeku słowa „poręczam”, ”gwarantuję” czy innego równoznacznego oraz podpisane go przez poręczyciela. Charakter odpowiedzialności poręczyciela: 1) odpowiada tak samo jak ten, za kogo poręczył np. poręczyciel za wystawcę odpowiada jak wystawca, poręczyciel za indosanta odpowiada jak indosant itp. Zobowiązanie poręczyciela czekowego jest więc zobowiązaniem akcesoryjnym; 2) jest ważne, chociażby zobowiązanie, za które poręcza było nieważne z jakiejkolwiek przyczyny z wyjątkiem wady formalnej samego czeku np. sfałszowanie podpisu wystawcy czeku nie powoduje wygaśnięcia odpowiedzialności poręczyciela. Zobowiązanie poręczyciela jest więc zobowiązaniem samoistnym; 3) odpowiada za zapłatę czeku solidarnie z innymi zobowiązaniami z czeku. Zobowiązanie poręczyciela jest więc zobowiązaniem solidarnym. Czek wystawiony w innym kraju niż ten w którym jest płatny powinien być przedstawiony do zapłaty: W ciągu 20 dni, jeżeli miejsca wystawienia i płatności znajdują się w tej samej części świata lub W ciągu 70 dni, jeżeli miejsce wystawienia i płatności znajdują się w różnych częściach świata. Przedstawienie czeku: Czek jest płatny za okazaniem. Czek zawierający termin płatności w oznaczonym dniu płatny jest pomimo to za okazaniem. Jako wyjątek od wskazanej zasady może być uznany czek in blanco, na którym nie jest wpisana data jako wystawienia a, z deklaracji do czeku in blanco wynika, iż czek ma być wprawdzie płatny za okazaniem, ale może być przedstawiony do zapłaty nie natychmiast, ale dopiero po upływie okresu wskazanego w deklaracji. Czek wystawiony i płatny w tym samym kraju, powinien być przedstawiony do zapłaty w ciągu dziesięciu dni od daty wystawienia. Do tego terminu nie wlicza się dnia podanego jako data wystawienia czeku. Przedstawienie czeku może być dokonane tylko w dni powszednie. Jeżeli ostatni dzień terminu do przedstawienia czeku do zapłaty przypada na dzień wolny od pracy, termin ten przedłuża się do najbliższego dnia roboczego następującego po terminie. Czek może być przedstawiony do zapłaty w ciągu całego okresu przewidzianego do przedstawienia, tj. począwszy od daty wystawienia czeku aż do ostatniego dnia przewidzianego do przedstawienia. Jeżeli na rachunku wystawcy brak jest środków na wykup czeku w czasie przeznaczonym do przedstawienia, czek może być przedstawiony do zapłaty kilkakrotnie. Odwołanie czeku może mieć skutek: po upływie terminu do przedstawienia, lub Jeżeli czek płatny w Polsce, wystawiony na nazwisko lub na zlecenie i przesłany bezpośrednio trasatowi odwołano zanim trasat wykonał otrzymane polecenie Inkaso czeku: Jest to operacja bankowa polegająca na przeniesieniu przez podawcę, przez indos, praw wynikających z czeku na bank przyjmujący czek w celu przedstawienia go do zapłaty trasatowi. Bank przyjmujący czek od eksportera indosuje go, zakreśla i wysyła do trasata, a należność jest przekazywana eksporterowi po otrzymaniu przez bank pokrycia od trasata. Jest to bardzo niedogodna sytuacja dla eksportera – zarówno ze względu na niepewność co do pokrycia czeku, jak i czas jaki zabiera inkaso czeków nawet do kilkunastu tygodni w ciągu których podawca nie powinien występować z reklamacją. Do inkasa przyjmowane są czeki, które nasuwają jakiekolwiek wątpliwości co do ich pokrycia, w tym czeki: 1) Nieznanych wystawców, ze względu na brak możliwości ustalenia ich autentyczności 2) Nieznanych bankowi trasatów 3) Zawierające więcej niż jedno zakreślenie szczególne 4) Zawierając wady formalne, poprawki Przeniesienie praw z czeku: przez przelew, w drodze indosu, poprzez wręczenie.