Prawo Administracyjne
Spis treści:
Wykład 1, 04.10.11
Pojęcie prawa administracyjnego ulegają zmianie.
Administracja – ministrare, pomagać, służyć, kierować. Jest to planowa działalność ludzka, zmierzająca do realizacji określonych celów, w zależności z jaką administracja mamy do czynienia.
Administracja publiczna – realizacja celów dobra społecznego. Jest to ta część działalności państwa, która nie jest ani ustawodawstwem, ani sądownictwem – >definicja negatywna.
Jest to system złożony z ludzi zorganizowanym w celu stałej, systematycznej, skierowanej ku przyszłości realizacji dobra wspólnego, jako misji publicznej polegającej głównie, lecz nie wyłącznie na bieżącym wykonywaniu ustaw, wyposażony w tym celu we władztwo państwowe oraz środki materialno – techniczne.
podmiotowy – to albo wskazanie na pewne organy, instytucje albo na nacisk na człowieka. W tej definicji nacisk jest kładziony na ludzi.
przedmiotowy – odnosi się do pewnej zorganizowanej działalności człowieka, pewien zorganizowany charakter, charakter planowy, w sposób zorganizowany. Na podstawie prawa, ustaw.
wartościujący – kto, jak, po co? W tej definicji jest powiedziane, że w celu realizacji dobra wspólnego.
część władzy wykonawczej.
jest związana z prawem.
działa na rzecz dobra wspólnego.
jest wyposażona we władztwo administracyjne.
ma charakter polityczny.
działa jako monopolista w sposób stały, ciągły i stabilny.
ma charakter bezosobowy.
jej zadania są wykonywane przez fachowy aparat administracyjny.
Wykład 2, 11.10.11
Infomaniacy – grupa ludzi którzy przez internet wprowadzają chaos informacyjny
nie dało się wraz z transformacja polityczną zmienić administracji
w czasach międzywojennych, mimo trzech rozbiorów udało jej się doskonale zorganizować
w 1918 administracja powstawała z 3 różnych kultur, większość tych ludzi ledwo mówili po polsku
w czasie wojny Niemcy robili w czasie wojny w Zamku królewskim robiono inwentaryzacje aby po wyburzeniu Zamku można go było odbudować w takim samym stylu
w czasie wojny Państwo Podziemne miało własne sądy podziemne, sądzono w procesach podziemnych, oskarżony miał prawo do obrony
stworzono resorty: infrastruktury, opieki społecznej (ratowanie dzieci z getta, triki administracyjne, 2,5 tys. Uratowanych, dzięki Zendlerowej)
po wojnie stworzono KOR (Komitet Obrony Robotników) który kształcił dzieci do walki o niepodległość
po wojnie administracja została siłą zmieniona, sowieci nie mogli jednak do końca jej zmienić, dlatego starano się obniżać płace, gardzić administracją, wybierać na szefów surowe osoby
lata 80’ – Solidarność nie ufała administracji
przez czasy PRL władza nienawidziła administracji
w krajach Anglosaskich administracja bardzo ważna, pracownicy kształceni w zamkniętych, specjalnych szkołach; wydawane bardzo duże pieniądze na rozwój, surowe kary urzędnicy niezależni
system pruski, urzędnik administracji kontrolowany przez władze (taka pacynka), absolutna wierność prawu, władza nie jest ponad prawem
Głosowałem za modelem anglosaskim ponieważ …. (może być na egzaminie)
Administracja publiczna wykonuje władztwo publiczne w imieniu całego państwa, stosuje prawo, mimo ze działa w sposób władczy, jej skuteczność jest uzależniona od akceptacji i zaufania społecznego. Oczywiście jest możliwa administracja totalitarna np. okupacyjna – działająca terrorem, ale zamyka ona zawsze rozwój państwa i społeczeństwa.
Dwa podstawowe modele administracji publicznej w Europie to model anglosaski oraz kontynentalny (prusko-austriacki) . Urzędnik w anglosaskim ma duży zakres władztwa, ma duży zakres swobody decydowania w ramach obowiązującego prawa. Urzędnik kontynentalny działa zawsze ściśle na podstawie przepisu prawa, a zakres jego swobody jest minimalny. W obu modelach wykluczono korupcje oraz nepotyzm (krewni na stanowiska). W anglosaskim wielkie znaczenie ma identyfikacja z państwem, duma z państwa, poczucie służby publicznej, urzędnik ma prawo do błędu ale za przestępstwo urzędnicze np. łapówkę jest karany bardzo surowo. Dając ludziom większą swobodę musimy się liczyć z większą liczbą błędów. W systemie pruskim urzędnik działa ściśle według prawa. Prawo jest wtedy tak szczegółowe ze nie wystarczy ustawa, rośnie ilość aktow wykonawczych oraz szczebli administracji centralnej. W systemie pruskim człowiekowi nie można ufać, ale nie podlega dużej krytyce za błędy gdyż polega tylko na przepisach.
Cecha współczesnej administracji publicznej jest bezosobowa hierarchiczna podległość którą najlepiej ujęli Maks Webber i Austriak Hans Kelsen. W systemie pruskim hierarchia została doprowadzona do perfekcji . Okrutne kary spadały na tych którzy sprzeciwili się poleceniom administracyjnym (parzenie kawy ) hierarchia rozpadła się w czasie próby w czasach wojen napoleońskich. Z refleksji nad ta klęską narodziła się nowoczesna teoria samorządu terytorialnego (baron von Stein) oraz początki sądownictwa administracyjnego, najpierw w byłym zaborze pruskim. Istotą kolejnych wyzwań dla administracji publicznej jest wyważenie proporcji między działaniem władczym, hierarchią i dyscypliną a przestrzenią wolności dla obywatela oraz współdziałaniem ze stowarzyszeniami oraz organizacjami pozarządowymi, przejmującymi coraz częściej fragment administrowania.
Należy odróżnić organy administrujące od administracyjnych. Organ Administrujący wykonują wykonuje funkcję zadania administracji ale nie koniecznie musi być częścią administracji np. kancelaria sejmu, prezydenta, woźny sądowy, fundacja realizująca zadania zlecone przez administracje. Organy administracyjne – burmistrz, wójt, prezydent, minister lub Rada Gminy.
Rozróżniamy 2 cechy państwa: władztwo (imperium) i własność (dominium). Zakres imperium nad człowiekiem w państwie zmieniał się przez wieki. W państwie absolutnym było ono nieograniczone w sferze publicznej, choć szanowało już sferę prywatnoprawną. Dominium była to własność państwa, stopniowo się zmniejszała. W okresie komunizmu mieliśmy przykład ogromnego imperium oraz dominium. Żyjemy obecnie w epoce w której władztwo imperium państwa jest podzielone na władztwo administracji rządowej i samorządowej, jest ograniczone przez prawa człowieka szczególnie przez konstytucję i prawa podstawowe . Dominium jest ograniczone przez prywatyzację.
Wykład 3, 18.10.11
-Negatywne
- pozytywne:
Podmiotowe
Przedmiotowe
Mieszane
Prywatna
Publiczna:
Państwowa
Niepaństwowa (organizacja pożytku publicznego)
- rządowa: RM, wojewoda
- państwowa: nie rządowa i samorządowa: RPO, NIK, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych
Samorządowa: sejmiki wojewódzkie , rada powiatu, rada gminy
Ważne artykuły konstytucji odnośnie administracji: art. 10 i 146 ust. 4, 163, 166
Art. 10.
Ustrój Rzeczypospolitej Polskiej opiera się na podziale i równowadze władzy ustawodawczej, władzy wykonawczej i władzy sądowniczej.
Władzę ustawodawczą sprawują Sejm i Senat, władzę wykonawczą Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej i Rada Ministrów, a władzę sądowniczą sądy i trybunały.
Art. 146.
Ust. 4 W zakresie i na zasadach określonych w Konstytucji i ustawach Rada Ministrów w szczególności:
1) zapewnia wykonanie ustaw,
2) wydaje rozporządzenia,
3) koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
4) chroni interesy Skarbu Państwa,
5) uchwala projekt budżetu państwa,
6) kieruje wykonaniem budżetu państwa oraz uchwala zamknięcie rachunków państwowych i sprawozdanie z wykonania budżetu,
7) zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
8) zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa,
9) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie stosunków z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi,
10) zawiera umowy międzynarodowe wymagające ratyfikacji oraz zatwierdza i wypowiada inne umowy międzynarodowe,
11) sprawuje ogólne kierownictwo w dziedzinie obronności kraju oraz określa corocznie liczbę obywateli powoływanych do czynnej służby wojskowej,
12) określa organizację i tryb swojej pracy.
Art. 163.
Samorząd terytorialny wykonuje zadania publiczne nie zastrzeżone przez Konstytucję lub ustawy dla organów innych władz publicznych.
Art. 166.
Zadania publiczne służące zaspokajaniu potrzeb wspólnoty samorządowej są wykonywane przez jednostkę samorządu terytorialnego jako zadania własne.
Jeżeli wynika to z uzasadnionych potrzeb państwa, ustawa może zlecić jednostkom samorządu terytorialnego wykonywanie innych zadań publicznych. Ustawa określa tryb przekazywania i sposób wykonywania zadań zleconych.
Spory kompetencyjne między organami samorządu terytorialnego i administracji rządowej rozstrzygają sądy administracyjne.
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i wolontariacie
Art. 1. 1. Ustawa reguluje zasady:
1) prowadzenia działalności pożytku publicznego przez organizacje pozarządowe i korzystania z tej działalności przez organy administracji publicznej w celu wykonywania zadań publicznych;
Art. 3. 1. Działalnością pożytku publicznego jest działalność społecznie użyteczna, prowadzona przez organizacje pozarządowe w sferze zadań publicznych określonych w ustawie.
zdolność autorytarnej konkretyzacji norm
domniemanie legalności
oparcie na przymusie państwa
Czy każda administracja publiczna jest administracją państwową? NIE
Administracja państwowa a administracja rządowa
Administracja państwowa a samorządowa
Decentralizacja administracji publicznej
Ocena stanu faktycznego pod kątem korzyści dla ogółu
Przemiany w pojmowaniu
Napięcie: interes publiczny – interes indywidualny
Dobro wspólne
„Nigdy ochrona interesu wspólnego, nawet najbardziej ewidentnego, nie może przybierać postaci, która polegałaby na naruszeniu niezbywalnej godności człowieka.”
(wyrok TK z dnia 20 marca 2006; K17/05)
Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego art. 7
Art. 7. W toku postępowania organy administracji publicznej stoją na straży praworządności i podejmują wszelkie kroki niezbędne do dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz do załatwienia sprawy, mając na względzie interes społeczny i słuszny interes obywateli.
Działanie na podstawie i w granicach prawa:
Co wolno obywatelowi a co organowi administracji publicznej?
Zasady legalizmu i praworządności
Funkcja ochronna
Konstytucji RP
Art. 2 Rzeczpospolita Polska jest demokratycznym państwem prawnym, urzeczywistniającym zasady sprawiedliwości społecznej.
Art. 7. Organy władzy publicznej działają na podstawie i w granicach prawa.
Kodeks Postępowania Administracyjnego
Art. 6. Organy administracji publicznej działają na podstawie przepisów prawa.
Art. 156. § 1. Organ administracji publicznej stwierdza nieważność decyzji, która:
2) wydana została bez podstawy prawnej lub z rażącym naruszeniem prawa,
Wykonuje zadania określone przez prawodawcę
Wydaje akty administracyjne
Ale!
Wydaje też akty normatywne (np. akty prawa miejscowego, rozporządzenia ministrów)
Nakłada mandaty
W przeciwieństwie do organów sądowych, co do zasady, sama inicjuje swoje działania
Organizuje zycie społeczne na terenie, który podlega jej kompetencji (drogi, szkoły ect.)
Powinna zachowywać ciągłość działania niezależnie od zmian politycznych
Decyzje podejmuje ORGAN nie osoba fizyczna sprawujaca daną funkcję
W ramach powierzonych kompetencji nie może być zastąpiona przez inne podmioty
Możliwość zalecania wykonania zadań publicznych
Realizacja zadań i celów wyznaczonych przez organy władzy publicznej
Podległość funkcjonalna organom władzy publicznej
Ocena jej działalności w kategoriach politycznych
Ustawa z dnia 16 września 1982 o pracownikach urzędów państwowych
Ustawa z dnia 21 listopada 2008 o służbie cywilnej
Ustawa z nia 21 listopada 2008 o pracownikach samorządowych
Niekomercyjny charakter
Ale!
Może pobierać podatki
Agencje rządowe w formie spółek prawa handlowego
CZĘŚĆ 2
A) Administracja ingerująca:
„policja administracyjna”
Władczość (imperium)
Nakazy i zakazy
Możliwość stosowania przymusu
Zapewnienie bezpieczeństwa
Zwalczanie zagrożeń
Kontrola
„zarządzanie kryzysowe”
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym
Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym
Ustawa z dnia 18 kwietnia 2002 o stanie klęski żywiołowej
Ustawa z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie imprez masowych
B) Świadcząca:
„państwo opiekuńcze”
Administracja nie władcza
Opieka indywidualna
Świadczenia na rzecz społeczności
Administracja sterującą
Punkt zaczepienia w art. 2 Konstytucji (zasada sprawiedliwości społecznej)
Ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym
Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej
C) Infrastruktury:
Infrastruktura drogowa, kolejowa, wodna
Wodociągi
Sieci energetyczne
Prywatyzacja
Ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym
Ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działaniach administracji rządowej
Ustawa z dnia 25 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych
Wykład 4, 25.10.11
Całość administracji składa się z elementów o mniejszym lub większym stopniu samodzielności. Są to: organy administrujące i administracyjne, zakłady administracyjne, fundacje państwowe, agencje i inne.
Partner administracji – osoba której działania administracji dotyczą, był nim kolejno: poddany (mógł liczyć na prawo łaski tylko), obywatel (do rewolucji francuskiej pojęcie wywrotowe, podmiotem administrowanym, partnerem administracji.
Ewolucje pozycji podmiotu administrowanego najlepiej ilustruje fakt, że np. stowarzyszenie może mieć nie tylko prośbę, ale wręcz roszczenie do przekazania mu części zadań i związanego z tym władztwa.
Organ administracyjny – jest pojęciem o wielu definicjach, wspólne dla nich jest to, że jest to prawnie wyodrębniona cześć administracji publicznej wyposażona we władztwo kompetencje i zasoby materialne niezbędne do realizowania tych kompetencji, która realizuje w ramach i na podstawie ustaw zadania o charakterze administracyjnym. Może mieć różnoraką postać, działa jednak zawsze w formach w prawie przewidzianych .
- monokratyczny czyli 1 osobowy: premier, minister, szef ABW
- kolegialny: RM, Komitet Doradczy, KRRiTV
- naczelny: obejmują swoim działaniem całe terytorium państwa, Minister, RM, NIK,
Są wymienione w konstytucji: RM, NIK, RPO
- centralny: obejmują swoim działaniem całe terytorium państwa, Minister, RM, NIK,
Nie są wymienione w konstytucji: KGP
- terenowy: kompetencja na części terytorium państwa, to zarówno organy administracji samorządowej np. gminy jak i rządowej – wojewoda.
*** Ale NIK ma delegatury terenowe – delegatura jest więc organem terenowym ale NIK naczelnym.
*** Starosta, wójt, burmistrz, prezydent to organy terenowe a równocześnie samorządowe.
Organy administracji rządowej: wojewoda, minister, Izba Morska, Izba Górnicza
Organy administracji samorządowej: Rada Gminy/Powiatu/ Województwa, Starosta, Zarząd Powiatu
Organy decydujące: mają prawo rozstrzygnięcia, zwykle wydają decyzje administracyjne np. minister pracy,
Organy pomocnicze: bierze udział w procesie decyzyjnym, ale sam nie rozstrzyga ostatecznie np. Rada ds. pracy,
*** na test: podaj organ o powyższym cechach.
Zalety i wady przewagi organów naczelnych, centralnych (administracji mocno zcentralizowanej):
-zdyscyplinowana - ryzyko buntu
-szybko reaguje - pochopne decyzje związane z szybkością
- jednolitość decyzji - schematyzm
- szybkość - mogą być niesłuszne
*** ile osób u nas pracuje osób w administracji rządowej a ile w centralnej a ile w samorządowej?
Taka administracja będzie dobra w stanie wojny, kryzysu.
Administracja zdecentralizowana:
- decyzje bardziej przemyślane, merytoryczne - powolność działania
- decyzje podejmowane bliżej obywatela - mniejsza jednolitość
- większa samodzielność jednostek terenowych - konieczność zaakceptowania różnic
- poczucie współuczestnictwa - partykularyzmy
- większa podatność na korupcję/układy lokalne
Zalety i wady dużego udziału sektora pozarządowego:
- większa akceptacja społeczna - problemy z ciągłością świadczeń
- współudział obywateli - problem z profesjonalizmem
- zaangażowanie emocjonalne - bardziej chaotyczna
- możliwość zrezygnowania
w dużej części z przymusu
- tańsza i bardziej ludzka
Również w modelu zdecentralizowanym zarządzanie i administracja kryzysowa są zwykle dość zcentralizowane.
Fundacja państwowa jest wyodrębnioną jednostką administracji państwowej, zorganizowaną wokół substratu majątkowego, a nie wokół kompetencji jak organ administracji państwowej np. Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Fundacja Współpracy Polsko-Niemieckiej – 100% majątku należy do państwa. Z jakichś przyczyn nastąpiło wyodrębnienie i zabezpieczenie tego majątku odrębnie administrowanego. Fundacja ma swoje organy, zwykle zarząd i radę.
Zakład Ossolińskich – darowizna biblioteki, Polska ją odzyskała, ale pod warunkiem, że Polska będzie tym zarządzać i da gwarancję rodzinie, że tego nie sprzeda, nie rozdrobni.
FWP-N – w związku z długami zaciągniętymi przez Gierka w Niemczech.
Zakład administracyjny – substrat zakładu np. szpitala, szkoły, zakładu karnego, uniwersytetu, składa się z 3 elementów:
- użytkowników zakładu (destynatariuszy),
- personelu zakładu: nauczyciele, strażnicy, lekarze
- majątek
Zakład ma podstawę ustawową:
- ogólną
- szczegółową
Wykład 5, 08.11.11
wewnętrzne (interna administracji) – to normy określające za pomocą wytycznych, regulaminów, zarządzeń wewnętrznych, poleceń służbowych czy aktów zakładowych funkcjonowanie samej administracji. Reguluje relacje między częściami składowymi w tym organami administracji publicznej.
zewnętrzne – reguluje relacje człowieka, obywatela lub innego podmiotu z administracją. Jest podstawą stosunku prawnego
Współcześnie mówimy o procesie eksternalizacji (uzewnętrznienia) sfery wewnętrznej.
Przez długie lata sądzono, że sprowadzenie się seniora do domu opieki, pacjenta do szpitala, ucznia do szkoły odbiera mu samodzielność, sprawia, że przechodzi ze sfery zewnętrznej do wewnętrznej, a aktów wewnętrznych nie można było zaskarżać.
Na skutek eksternalizacji sfera wewnętrzna jest bardzo ograniczona, ale istnieje i wciąż jeszcze normy wewnętrzne stanowią użyteczne uzupełnienie administracji, natomiast kontrola sądowa działa coraz silniej, także w sferze wewnętrznej.
najstarsze podręczniki określają to prawo jako normy prawne regulujące działanie administracji
administracja miała pełny zakres władztw
wtedy prawo administracji było tożsame z prawem administracyjnym
współcześnie prawo administracji jest szersze niż prawo administracyjne oraz jest rozumiane jako podstawa relacji obywatela, człowieka z administracją. Na prawo w tym rozumieniu człowiek, obywatel może się powoływać i może zaskarżać do sądu administracyjnego
pierwotnie administracja podkreślała swą rolę w państwie i prawo do działań władczych poprzez strój/mundur/togę, obecnie stroje te zanikły, choć np. w carskiej Rosji wszyscy urzędnicy nosili mundury. Pozostałością urzędowego stroju w administracji budującego dystans i respekt są: togi na uczelniach wyższych, mundury policji, straży pożarnej, wojsko, służba celna, leśnictwo
Legitymacja demokratyczna – to uzasadnienie, usprawiedliwienie sprawowania władzy. Parlament ma bezpośrednią legitymacje z wyborów . Administracja posiada pośrednią legitymację demokratyczną poprzez Parlament.
Samorząd terytorialny ma podwójną legitymacje demokratyczną – 1. z bezpośrednich wyborów samorządowych 2. pośrednią przez Parlament i ustawy
EGZAMIN ! - Jaką legitymację demokratyczną ma administracja
Materia ustawowa – oznacza, że prawa i obowiązki obywatela mogą być regulowane, można w nie wkraczać wyłącznie na podstawie ustawy. Szczegóły tej ingerencji mogą określać akty wykonawcze (np. rozporządzenie), ale akty te nie mogą stanowić wyłącznej podstawy ingerencji. Ustawa musi być zgodna z Konstytucją, jeśli nie jest, to Trybunał Konstytucyjny uchyli taką ustawę lub rozporządzenie.
Współcześnie podstawą legitymacji do sprawowania władzy administracyjnej staje się także efektywność, skuteczność i akceptacja społeczna.
Akceptacja i skuteczność są współczesnymi filarami legitymacji demokratycznej.
Szybkość komunikacji - skłania do porównywania poziomu administrowania.
Szybkość reakcji – nigdy w dziejach nie przenosiły się tak szybko wirusy, kryzysy, zarazy. Aparat administracji musi reagować na nagłe bezrobocie przeniesieniem fabryki do Chin.
Administracja jest zdana na akceptacje i traci przewagę informacyjną, obywatel jest świetnie poinformowany i często roszczeniowy.
Administracja staje wobec erozji suwerenności państw i wzrostu siły podmiotów gospodarczych.
Administracja w zglobalizowanym świecie może być mniej liczebna, ale musi być mobilna, świetnie wykształcona, kreatywna, w dobrym kontakcie z obywatelem i asertywna wobec podmiotów gospodarczych.
Wykład 6, 15.11.11
Irena mówi: „najwięcej zgonów ze wszystkich instytucji polskiej administracji jest w izbie wytrzeźwień” :P
ustawowej podstawy prawnej (pośredniej lub bezpośredniej)
kompetencji przewidzianych ustawą
aktu powołania nominacji na ten urząd
działania w odpowiednim trybie (procedura)
działania w prawem przewidzianych formach
Mówimy więc o prawnych formach działania administracji do których nie należy np. wymierzanie kary pozbawienia wolności (przykład nielegalnego aresztu w małej gminie)
Ustawa o policji pozwala mu nas zatrzymać, wylegitymować i wlepić mandat
Jego umundurowanie i pojazd pozwalają na przekonanie że działa w akcie odpowiedniej nominacji na urząd
Odpowiednie procedury pozwalają mu na zatrzymanie
Nieco inne procedury dotyczą kontroli na lotniskach, portach i dworcach kolejowych, gdzie uprawnienia policji są o wiele szersze.
Jednostronne i dwustronne
Wewnętrzne i zewnętrzne
Muszą być wyraźnie przewidziane prawem
Podstawowy katalog prawnych form działania administracji o najbardziej klasycznym charakterze obejmuje (przerobić z ćwiczeń):
Akt normatywny
Akt administracyjny
Porozumienie administracyjne (dwustronna, nie władcza, konkretna)
Ugodę administracyjną (trójstronna, nie władcza, konkretna)
Przyrzeczenie publiczne
Czynności społeczno – organizatorskie
Czynności materialno – techniczne
Formą która dopiero się kształtuje ale jest coraz częściej dołączana do katalogu jest umowa administracyjna
Jest historycznie najstarszą z prawnych form działania administracji
Kiedyś każde działanie administracji określano po prostu jako akt administracyjny, zróżnicowanie nastąpiło później
Rozróżnienie form prawnych i faktycznych, pamiętajmy że jest to najtrudniejsze przy czynnościach materialno – technicznych i społeczno – moralizatorskich, administracja może dokonać również czysto technicznych działań ale wśród nich wyodrębniamy takie które są ściśle określone prawem nawet jeśli ich treść jest luźna, np. egzekucja administracyjna, przetwarzanie danych osobowych, w egzekucji mamy też stosowanie przymusu ale jest on limitowany prawnie ponieważ chodzi o użycie imperium państwa, ta przemoc jest prawem dozwolonym – Nauczyć się rozróżniać czynności prawne i faktyczne.
Odpowiedzialność administracji pozostaje realna również w przypadku stosowania tak zwanych otwartych form działania, zwolnić się od tej odpowiedzialności można tylko przez wskazanie podmiotu silniej zobowiązanego np. sylwester na rynku, odpowiada gmina, ale wynajęta została agencja ochrony, która będzie odpowiadała za wyrządzone szkody przed administracją.
Należy pamiętać, że akt administracyjny ma w sobie zawsze element władztwa, jednostronności nawet jeżeli jest wydawany wyłącznie na wniosek i za zgodą zainteresowanego np. zmiana imienia, nazwiska. Problemy występują też z podwójną konkretnością. Konkretna musi być zarówno sytuacja jaki i adresat. Jest to główna różnica z aktem normatywnym, gdzie zarówno adresat jak i sytuacja są generalne i abstrakcyjne. Akt administracyjny jest przeznaczony dla wielu nieoznaczonych adresatów. Akt administracyjny zawsze dla konkretnego adresata. Istnieje wyjątek w akcie normatywnym od cechy abstrakcyjności. Są to tak zwane ustawy jednego przypadku np. ustawa o założeniu uniwersytetu. Są to absolutne wyjątki. Częstsze ich występowanie to patologia administracji i sądownictwa.
Do Egzaminu! - Jeżeli pytamy o „akt normatywny jako prawną formą działania administracji” to są to tylko te akty które są wydawane przez administrację. Nigdy nie będzie to np. ustawa.
W porozumieniu oba podmioty porozumienia administracyjnego muszą być podmiotami administrującymi. W ugodzie natomiast chodzi o podmioty administrowane które uzgadniają swoje sporne interesy wobec zatwierdzającego organu administracyjnego.
Porozumienie Ugoda
Na egzaminie - inny przetarg niż oczyszczalnia ścieków.
Przyrzeczenie publiczne jest jednostronne i nie władcze ale pociąga ze sobą skutki prawne. Jest rzeczą wielkiej wagi aby ewentualne przypadki promesy decyzji administracyjnej jako rodzaju aktu administracyjnego albo innej ekspektatywy były ściśle uregulowane prawnie.
Ad. Umów - Polska jest niezwykle zapóźniona w stosowaniu nie władczych, dwustronnych form administracji co wynika z niskiego poziomu zaufania społecznego.
Wykład 7, 22.11.11.
Przez uznanie administracyjne rozumie się takie uregulowanie kompetencji organu administracji, że organ ten może rozstrzygnąć sprawę w różny sposób przy tym samym stanie faktycznym i każde rozstrzygnięcie sprawy jest legalne.
Uznanie administracyjne oznacza wobec tego przewidziane obowiązującymi przepisami uprawnienie organu administracji wydającego decyzję do wyboru rozstrzygnięcia.
Uznanie administracyjne zachodzi wówczas, gdy norma prawna nie przewiduje obowiązku określonego zachowania się organu, lecz możliwość wyboru sposobu załatwienia sprawy.
Pojęcie to należy ściśle oddzielić od tzw. pojęć nieokreślonych.
dostęp do informacji publicznej,
jawność działania administracji,
przerzucenie ciężaru gromadzenia danych na administrację a nie na interesanta
Informatyzacja przetwarzania danych
Wczesne etapy procesu decyzyjnego
Błąd urzędnika jest coraz częściej i surowiej karany z racji możliwości wyborów
Decyzja często jest przerzucana na podmioty prywatne
Publikacja lub ogłoszenie decyzji, wykonanie rozstrzygnięcia
Późne etapy procesu decyzyjnego
Wizja administracji związanej (typu kontynentalnego) – już wczesny etap decyzyjne wiązał się z wysokim stopniem formalizacji, obywatel sam przychodził a organ administracyjny siedział i na to czekał.
Casus – nauczyciel akademicki i jego wykład nie może się opierać na wczesnym stopniu decyzyjnym. To samo tyczy się lekarza i innych – wiąże się z komputeryzacją społeczeństwa i związanym z nim wybitnie szybkim gromadzeniem informacji przez społeczeństwo. Urzędnicy administracyjny tracą swój autorytet, obywatele niekiedy są lepiej poinformowani w danej kwestii. Przewaga informacyjna urzędników upada. Możliwość pozyskiwania w krótkim czasie mocno sprofilowanej informacji przez interesanta osłabia autorytet administracji.
Istotą uznania administracyjnego jest mądre pozostawienie przez ustawodawcę takiej swobody rozstrzygnięcia organowi administrującemu, która pozwala podjąć właściwą decyzje ze względu na historycznie zmienne okoliczności. Granice uznania podlegają kontroli sądowej. Uznanie podnosi odpowiedzialność, zwiększa elastyczności działania administracji – wymaga jednak zaufania do urzędnika i akceptacji prawa do błędu. Natomiast pojęcia niedookreślone dają mniejszy zakres swobody pozwalając wypełnić treścią daną klauzule generalną.
Wykład 8, 29.11.11.
Metoda działania administracji – prawne formy działania administracji mogą być stosowane w różnym natężeniu i proporcjach. Ten sam cel można osiągać zarządzeniem, aktem administracyjnym albo ugodą. Czasami pozbawienie indywidualnej osoby jej własności w demokratycznym państwie prawnym wymaga jednej formy, tu aktu administracyjnego. Czasami można stosować różne, poza małymi wyjątkami ustawa powinna pozostawiać administracji pewną swobodę zastosowania formy lub proporcji form, mówimy wtedy o metodzie działania administracji albo o polityce administracyjnej np. bardziej władczej lub nie władczej.
A więc metoda działania administracji w kilku sprawach składa się na politykę administracyjną. Ma ona jednak swoje granice. Są nimi niemożność całkowitego zaniechania określonego działania np. dany organ administracyjny ma bardziej lub mniej rygorystyczną politykę wydawania zezwoleń na budowę supermarketów. Nie wolno jednak wydać wewnętrznych wytycznych typu „nie wydajemy ani jednego zezwolenia”. Wtedy nastąpiłoby nadużycie władzy.
Polityka administracyjna ma szersze pole działania w strukturach zdecentralizowanych, węższe w zcentralizowanych, prawie zanika tam gdzie rządzi rozkaz na niższych szczeblach.
Chusty, zm. Nazwiska, swoboda gminy – wiadomo jak głosowałem.
Decentralizacja to taki sposób organizacji aparatu państwowego w którym jego wyodrębnione części zyskują samodzielność zagwarantowaną w ustawie, a wkroczenie w ten zakres samodzielności może nastąpić tylko:
Przez organ uprawniony,
Na podstawie ustawy,
W formach prawem przewidzianych (np. form nadzoru)
Dekoncentracja oznacza taki sposób organizacji aparatu państwowego, który pozostawia pewien zakres swobody wyodrębnionym jednostką niższego szczebla (dekoncentracja pionowa) lub tego samego szczebla (dekoncentracja pozioma). Może być ona jednak w każdym czasie i bez szczególnej podstawy prawnej odebrana bez zachowania szczególnej formy.
Samorząd terytorialny
Uniwersytet
Szpital publiczny
Policja
Wojsko
Straż pożarna
Służby ratownicze
Samodzielność
Kreatywność
Łagodzenie konfliktów
Długofalowe działanie
Szybkość
Dyscyplina
Jednolitość
Wspólność działania
Wykład 9, 06.12.12.
Jednostronne (akty normatywne, akty administracyjne)
Dwustronne – angażujące adresata
Porozumienie administracyjne
Ugoda administracyjna
Umowy cywilnoprawne (zawierane przez administrację publiczną)
+ przyrzeczenia administracyjne (nie jest to typowa dwustronna forma)
Cel – wspólne wykonywanie zadań przez te dwa organy administracji. Organy te działają na podstawie norm kompetencyjnych, jednak w ramach porozumienia organy dostają swoje kompetencje
Art. 8 ustawy o samorządzie gminnym – podstawa prawna zawierania porozumień administracyjnych.
Art. 8. 1. Ustawy mogą nakładać na gminę obowiązek wykonywania zadań zleconych z zakresu administracji rządowej, a także z zakresu organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów.
2. Zadania z zakresu administracji rządowej gmina może wykonywać również na podstawie porozumienia z organami tej administracji.
2a. Gmina może wykonywać zadania z zakresu właściwości powiatu oraz zadania z zakresu właściwości województwa na podstawie porozumień z tymi jednostkami samorządu terytorialnego.
Gmina, by mogła realizować zadania zlecone musi zawrzeć porozumienie.
administracja rządowa
Administracja samorządowa (gmina) powiat i województwo
inna gmina
Wychodzi poza obszar administracji
Jest trójstronna, zawierana przed organem administracji publicznej
Podstawa prawna – Kodeks Postępowania Administracyjnego
Art. 13. § 1. Sprawy, w których uczestniczą strony o spornych interesach, mogą być załatwiane w drodze ugody sporządzonej przed organem administracji publicznej (ugoda administracyjna).
§ 2. Organ administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w sprawie, powinien w tych przypadkach podejmować czynności skłaniające strony do zawarcia ugody.
Art. 114. W sprawie, w której toczy się postępowanie przed organem administracji publicznej, strony mogą zawrzeć ugodę - jeżeli przemawia za tym charakter sprawy, przyczyni się to do uproszczenia lub przyspieszenia postępowania i nie sprzeciwia się temu przepis prawa.
Art. 115. Ugoda może być zawarta przed organem administracji publicznej, przed którym toczy się postępowanie w pierwszej instancji lub postępowanie odwoławcze, do czasu wydania przez organ decyzji w sprawie.
Art. 116. § 1. Organ administracji publicznej odroczy wydanie decyzji i wyznaczy stronom termin do zawarcia ugody, jeżeli złożą one zgodne oświadczenie o zamiarze jej zawarcia.
§ 2. W przypadku zawiadomienia przez jedną ze stron o odstąpieniu od zamiaru zawarcia ugody lub niedotrzymania przez strony terminu wyznaczonego w myśl § 1, organ administracji publicznej załatwia sprawę w drodze decyzji.
Art. 117. § 1. Ugodę sporządza się w formie pisemnej. Powinna ona zawierać: oznaczenie organu, przed którym została zawarta, datę sporządzenia, oznaczenie stron, przedmiot i treść ugody, wzmiankę o jej odczytaniu i przyjęciu, podpisy stron oraz podpis pracownika organu administracji publicznej, upoważnionego do sporządzenia ugody.
§ 2. Organ administracji publicznej utrwala fakt zawarcia ugody w aktach sprawy, w formie protokołu podpisanego przez osobę upoważnioną do sporządzenia ugody.
Art. 118. § 1. Ugoda wymaga zatwierdzenia przez organ administracji publicznej, przed którym została zawarta.
§ 2. Jeżeli ugoda dotyczy kwestii, których rozstrzygnięcie wymaga zajęcia stanowiska przez inny organ, stosuje się odpowiednio przepis art. 106.
§ 3. Organ administracji publicznej odmówi zatwierdzenia ugody zawartej z naruszeniem prawa, nie uwzględniającej stanowiska organu, o którym mowa w § 2, albo naruszającej interes społeczny bądź słuszny interes stron.
Art. 119. § 1. Zatwierdzenie bądź odmowa zatwierdzenia ugody następuje w drodze postanowienia, na które służy zażalenie; postanowienie w tej sprawie powinno być wydane w ciągu siedmiu dni od dnia zawarcia ugody.
§ 2. W przypadku gdy ugoda zawarta została w toku postępowania odwoławczego, z dniem, w którym stało się ostateczne postanowienie zatwierdzające ugodę, traci moc decyzja organu pierwszej instancji, o czym zamieszcza się wzmiankę w tym postanowieniu.
§ 3. Łącznie z postanowieniem zatwierdzającym ugodę doręcza się stronom odpis ugody.
Art. 120. § 1. Ugoda staje się wykonalna z dniem, w którym postanowienie o jej zatwierdzeniu stało się ostateczne.
§ 2. Organ administracji publicznej, przed którym została zawarta ugoda, potwierdza jej wykonalność na egzemplarzu ugody.
Art. 121. Zatwierdzona ugoda wywiera takie same skutki, jak decyzja wydana w toku postępowania administracyjnego.
Sprawę administracyjną się załatwia!
Zatwierdzenie
Postanowienie administracyjne (7 dni po wydaniu ugody)
Odmowa Zatwierdzenia
Ugoda wywiera skutki prawne na gruncie prawa administracyjnego.
Wykład 10, 13.12.11
Samorząd terytorialny zrodził się w nowożytnej formie (nie mylić z średniowiecznym i renesansowym samorządem miast) z ograniczenia absolutyzmu i doświadczenia dysfunkcjonalności absolutnej machiny państwowej (Prusy vs Napoleon).
Reformy barona von Stein przewidywały, że najpierw miasta uzyskają możliwość samorządowego zarządzania własnymi sprawami jako forma decentralizacji.
Prawa wyborcze były bardzo ograniczone i niezwykle klasowe (tzw. Kurie wyborcze).
Dla pruskich i austriackich teoretyków samorząd był oczywistą częścią państwa, rodzajem zdecentralizowanej administracji i działał pod jego nadzorem.
Dla Francuzów samorząd był starszy niż państwo, był wspólnotą bardziej pierwotną i stąd jego prawa były starsze niż państwa.
Doktrynie francuskiej zawdzięczamy pojęcie… jednakże praktyka napoleońskiej i cesarskiej Francji była skrajnie centralistyczna, a silny samorząd nigdy się naprawdę nie rozwinął.
Jednostka samorządu terytorialnego
Podmiot samorządu terytorialnego
Organy samorządu terytorialnego
Krytyka
Krytyka – (Lenin, Trocki):
Samorząd jest ograniczony w praktyce do władzy najbogatszych elit (fabrykanci, posiadacze ziemscy itd.)
samorząd burżuazyjny - Był czynny tylko na najniższych szczeblach i stale zwalczany przez władze centralne
Rada powinna występować na wszystkich szczeblach w państwie
Fałszywe obietnice:
Rady delegatów robotniczych, żołnierskich i chłopskich a więc dopuszczenie najbiedniejszych
Rady od góry do dołu, nawet rząd miał zostać zastąpiony Radą Sowiecką, cały kraj państwem rad
Stworzymy cały system rad (sowietów), całe państwo będzie związkiem Rad (Radzieckim)
Rzeczywistość:
Szybko powstały elity partyjne które przejęły władzę, a nowe rady ludowe czy narodowe miały tylko pozór władzy
Rada państwa – najwyższy organ, była tylko atrapą wobec komitetu centralnego partii, ponosiła prawną odpowiedzialność ale nie miała władzy
Rady powstały wszędzie, ale były sobie hierarchicznie podporządkowane, Wybory fałszowano, a hierarchiczne rady dodatkowo dławiły samodzielność
Krytyka:
Samorząd terytorialny to ciągłe spory i partyjniactwo
Marnowanie pieniędzy, to utrzymywanie darmozjadów, rad na każdym szczeblu
Rady pozostają w konflikcie z państwem, walczą o swoje prawa zamiast współpracować
A samorząd to przestarzała XIX w. konstrukcja.
Zaproponowano zasadę wodzostwa, wszystko podporządkowano Fiurerowi i pomniejszym przywódcą,
Fałszywe Obietnice:
Przywrócimy jedność narodową, usuną konflikty i partyjniactwo
Wprowadzi się wielkie akcje socjalne, wczasy, domy kultury, mieszkania dla ludzi
Rzeczywistość:
Samorządy opanowała 1 partia NSDAP. przedstawicieli innych partii, usunięto, umieszczono w obozach lub zamordowano
Po krótkim okresie wstępnym wczasy i obozy zmilitaryzowano, skoszarowano młodzież do Hitler Jungen, większość wydatków poszła na zbrojenie, nastąpiło prześladowanie kościołów i stowarzyszeń
W trybie administracyjnym stworzono obozy koncentracyjne
Tadeusz Bigo, Zbigniew Panejko, Jerzy Langrod, Wachholc:
Trwają przy prawach człowieka,
Bigo: samorząd jest podstawą istnienia państwa
Bigo – „samorząd terytorialny według nowej konstytucji”
Panejko: Obetrze się o faszyzmie
Wachholc – nie przeżył wojny
(Beton: pesymiści – to już koniec, wyślą nas do obozów na Syberie; optymiści – nie jest tak źle, pojedziemy pociągiem)
Wykład 11, 03.01.12
Samorząd – jest jedną z zasad demokratycznego państwa prawa i podstawowa formą prawa.
Uniwersytet
Zakład administracyjny
Zakład zawodowy
Samorząd terytorialny to władztwo – dopiero wtedy mówimy o kompletnym samorządzie.
Nad terytorium
Nad ludźmi
Nad stosunkami finansowymi
Lasy państwowe
Drogi krajowe
Wody pozostające w zarządzie administracji państwowej
Specjalne strefy ekonomiczne
Tereny wojskowe
Tereny placówek dyplomatycznych o charakterze eksterytorialnym (wyłączonym z terytorium)
Czasem władztwo nad powierzchnią ziemi jest pozorne, gdy prawo górnicze nie pozwala na zablokowanie eksploatacji kopalni w sytuacji zagrożenia mieszkańców (np. Bytom)
Władztwo nad ludźmi wyraża się w przymusowej przynależności tzn. z mocy prawa do samorządu terytorialnego. z gminy nie można wystąpić, można się tylko wyprowadzić. Przynależność do gminy powoduje obowiązek płacenia podatków lokalnych i znoszenia innych obciążeń. Władztwo nad ludźmi oznacza możliwość wydawania nakazów i zakazów członkom społeczności, pozwala na powiązanie świadczeń dodatkowych (wyższe becikowe, dodatkowe bezpłatne szczepienia, przywileje rodzinne) z obywatelstwem (gminy). Oznacza obowiązek płacenia podatków lokalnych.
Przyrodniczych
Ekonomiczne
Geologicznych innych
Podstawowy
Gminy
Powiaty
Województwa
Pomocniczy
Dzielnice
Sołectwa
Osiedla
Kolonie
Przysiółki
Inne
Specjalne
Uwaga! Podział pomocniczy jest podziałem otwartym, a podstawowy podziałem zamknięty.
Podział otwarty oznacza, że można tworzyć zgodnie z konstytucją nowe rodzaje jednostek pomocniczych. Podział podstawowy jest zamknięty i takich możliwości nie ma
Uwaga! Nie mylić podziału administracyjnego z terytorialnym!
Gminy powiaty i województwa to administracyjny podział podstawowy kraju.
Nie mylić jednostki samorządu z jednostką podziału administracyjnego!! Gmina jest zarówno jednostką samorządu jaki i jednostką podziału podstawowego. Nazwa jest identyczna.
Gmina jako jednostka samorządu to utworzona z mocy prawa (przymusowa) wspólnota ludzi oraz przypisane im terytorium.
Gmina natomiast jako jednostka podziału administracyjnego to tylko wyodrębniona na mocy ustawy część terytorium państwa.
Zadania samorządu terytorialnego są częścią zadań państwa.
Tak jak samorząd jest częścią władzy państwowej.
Tradycyjny podział na zadania własne i zlecone samorządu terytorialnego stanowi odbicie przekonania, że można wyodrębnić krąg działań z natury lokalnych dotyczących podstawowych potrzeb mieszkańców.
Zaspokojenia ich potrzeb transportu, edukacji, pomocy społecznej.
Do zadań administracji rządowej realizowanych przez samorząd „zleconych” zaliczamy np. sprawy paszportów, uchodźców, wyborcze, obrony kraju i inne.
Granica między zadaniami własnymi a zleconymi jest płynna i nie zawsze może być wyznaczona precyzyjnie, a władza centralna będzie miała zawsze tendencje do przesuwania jej na swoją korzyść.
Istotą decentralizacji jest samodzielność gwarantowana ustawa.
Wkroczenie w tą samodzielność następuje tylko w formach prawem przewidzianych.
Są to formy nadzoru nad samorządem terytorialnym.
Decentralizacja zakłada zaufanie, a więc kontrola następuje po fakcie ex post.
Uchylenie rozstrzygnięć samorządu następuje w drodze kontroli instancyjnej (kolegia odwoławcze) i sądowej (sądy administracyjne).
Szczeble samorząd (gmina powiat i województwo) mają różny zakres zadań ale ten sam zakres samodzielności.
Uwaga! Nie podlegają sobie wzajemnie. Dlatego nie wolno mówić o wyższych i niższych szczeblach samorządu.
Marszałek nie jest organem odwoławczym np. wobec wójta. Wobec prawa gmina, powiat i województwo są sobie równe.
Gmina jest jednostką podstawową (nie najniższą), ma to konsekwencje prawne.
Szczeblowi podstawowemu przysługuje domniemanie kompetencji – w razie wątpliwości komu przysługuje dana kompetencja, przysługuje gminie.
„Dwugłowa” konstrukcja władzy w województwie – wojewoda i marszałek – wzięła się z lęku przed nadmierną samodzielnością województw przed ich regionalizacją. Jest to zaprogramowany konflikt.
Wojewoda jest pomyślany jako swoisty „gubernator” – reprezentant rządu w terenie. Pierwotnie miał być tylko jeden wojewoda wybierany w wyborach powszechnych, sprawujący też zadania zlecone.
W sytuacji równości szczebli samorządu pod względem prawnym, wspólnym organem nadzoru dla nich jest wojewoda, minister właściwy do spraw administracji oraz prezes rady ministrów.
W niektórych przypadkach rozwiązanie gminy podejmuje parlament.
ŚRODKI NADZORU NA CWICZENIA!
Wykład 12, 10.01.12.
- władztwo finansowe
„Złote cugle” – np. orlik nie jest potrzebny, ale rząd daje 50% pieniędzy, sąsiednie gminy budują więc i my wybudujemy
Bariery zadłużenia zarówno na poziomie państwa jak i poziomie samorządu są barierami ostrożnościowymi. Przez swój automatyzm konsekwencji finansowych i organizacyjnych chronią przed populizmem i zapaścią finansów publicznych. Programy rządowe (typu orlik) dofinansowujące jako swoista „marchewka” preferowane przez rząd inwestycje samorządu powinny być na tyle ograniczone, by nie zachwiać samodzielności samorządu. Narzucenie jednego priorytetu (drogi w Portugalii) może zwichnąć gospodarkę całego państwa. Nadmierne zawierzenie mechanizmom rynkowym i rezygnacja ze ścisłego nadzoru finansowego (Irlandia) może doprowadzić do załamania finansowego. Powszechne uchylanie się od płacenia podatków i egoizm klasy politycznej może doprowadzić do zapaści całego państwa (Grecja – 600% zadłużenia wobec dochodu narodu). Jak państwo powinno ustalać granice zadłużenia (ostrożnościową) – i czy jest potrzebna, więcej swobody, czy nadzoru? Jak zadłużona moja gmina – jakie są mechanizmy hamujące zadłużenie gminy?
Na egzamin – o mojej gminie:
Główne wyzwanie/szansa/zagrożenie jednostki samorządu terytorialnego?
Jaki jest poziom zadłużenia i poziom inwestycji
Co zmieniłbym w swojej jednostce samorządu?
Liczebność Rady
Wielkość Budżetu
Wydatki na pomoc społeczną/kulturę
Problemy przy egzaminie:
Gmina to jednostka samorządu terytorialnego i osobą prawną
Nie ma osobowości prawnej
Jest organem uchwałodawczym (stanowiącym) i kontrolnym
Kompetencje rady gminy:
Według 3 rodzajów władztwa ma porządkować plan zagospodarowania przestrzennego
układa budżet
Relacje między radą gminy a organem wykonawczym (wójt, burmistrz, prezydent):
Jeden z podstawowych problemów samorządu,
Organ wykonawczy jest też organem administracyjnym wydającym decyzje i kierownikiem urzędu,
Wykonuje też funkcje zlecone administracji,
Od 2002 r. – stałe wzmocnienie tego organu i osłabienie pozycji Rady,
Rada nie wybiera organu wykonawczego,
Wpływ Rady (też legitymacja demokratyczna) na organ wykonawczy – ustala jego wynagrodzenie.
Podwójna legitymacja demokratyczna samorządu:
Pośrednia – przez ustawę wydaną przez parlament (na jej mocy tworzona gmina)
Bezpośrednia – bezpośredni wybór organów samorządu
Samorząd podlega nadzorowi administracji rządowej.
Stopniowanie środków nadzoru:
Najłagodniejsze środki – informacyjne (przesyłanie uchwał Rady, składanie informacji przed sejmikiem)
Najsurowsze środki (rozwiązanie organów gminy przez parlament przy ciężkim i powtarzającym się naruszaniu prawa np. mafia opanowała gminę)
Ingerencje w samodzielność samorządu terytorialnego może nastąpić tylko na mocy ustawy i w formach ustawą określonych.
Trzy szczeble samorządu równe prawnie. Racja istnienia poszczególnych szczebli i gmina – podstawowa (nie najniższa) jednostka samorządu, domniemanie kompetencji.
Zasada zrównoważonej konsumpcji – zasada według której gmina powinna zaspokoić najpierw potrzeby podstawowe, a później drugiego rzędu, rozrywki itd. Problem jest egzekucja zasady, która znalazła się w ratyfikowanej przez Polskiej Konwencji ONZ.
Podział zadań na obowiązkowe (z mocy ustawy) i dobrowolne miał w sobie tą idee, ale ilość zadań obowiązkowych jest tak wielka, ze straciła charakter priorytetowy.
Racją istnienia powiatu jest zaspokajanie tych potrzeb, które przekraczają zakres kompetencji gminy np. ze względu na rozproszenie przestrzenne – edukacja dzieci niepełnosprawnych, domy dziecka, szpitale, drogi powiatowe. Jeśli gmina nie jest dużym miastem to prowadzenie szpitala przekracza jej możliwości. Zadania powiatu – zbyt wąskie , okrojone w okresie walki o powiat, ale spólnota ponadgminna jest niezbędna dla wypełniania zadań i tożsamości lokalnej.
Województwo – również jego zadania są zbyt wąskie w związku z nadmiernym rozrostem administracji rządowej w Polsce, Samorząd wojewódzki „odżył” jako dysponent funduszy unijnych, ale dwuwładza samorządu i administracji rządowej (wojewoda i marszałek) osłabia polskie regiony, wyraz nieufności do samorządu i lęku przed regionalizacją Polski.
Wojewoda ma rację bytu jako organ zarządzania kryzysowego, reprezentant rządu w terenie oraz organ nadzoru nad samorządem terytorialnym. Nadzór ten jest zbyt słaby ze względu na uwikłanie partyjne wojewody w relacjach lokalnych.
Ministerstwo administracji i cyfryzacji + ministerstwo spraw wewnętrznych = dawne MSWIA
Wykład 13, 17.01.12.
RADA MINISTRÓW
Konstytucja (art. 146–149)
ustawa z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów
ustawa z dnia 4 września 1997 r. o działach administracji rządowej
Rada Ministrów składa się z Prezesa Rady Ministrów i ministrów.
W skład Rady Ministrów mogą być powoływani wiceprezesi Rady Ministrów.
Prezes i wiceprezes Rady Ministrów mogą pełnić także funkcję ministra.
W skład Rady Ministrów mogą być ponadto powoływani przewodniczący określonych w ustawach komitetów.
Rada Ministrów prowadzi politykę wewnętrzną i zagraniczną Rzeczypospolitej Polskiej.
Do Rady Ministrów należą sprawy polityki państwa niezastrzeżone dla innych organów państwowych i samorządu terytorialnego.
Rada Ministrów kieruje administracją rządową.
Rada Ministrów w szczególności:
zapewnia wykonanie ustaw,
wydaje rozporządzenia,
koordynuje i kontroluje prace organów administracji rządowej,
zapewnia bezpieczeństwo wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny,
zapewnia bezpieczeństwo zewnętrzne państwa .
Reprezentuje Radę Ministrów,
kieruje pracami Rady Ministrów,
koordynuje i kontroluje pracę członków Rady Ministrów,
zapewnia wykonywanie polityki Rady Ministrów i określa sposoby jej wykonywania,
wydaje rozporządzenia,
sprawuje nadzór nad samorządem terytorialnym,
jest zwierzchnikiem służbowym pracowników administracji rządowej.
Ministrowie kierują określonymi działami administracji rządowej lub wypełniają zadania wyznaczone im przez Prezesa Rady Ministrów.
Minister kierujący działem administracji rządowej wydaje rozporządzenia. Rada Ministrów, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, może uchylić rozporządzenie lub zarządzenie ministra.
Wyznaczyć ministrowi zakres spraw, w których minister ten działa z upoważnienia Prezesa RM
Żądać informacji i dokumentów od ministra, kierownika urzędu centralnego lub wojewody oraz od pracowników urzędów organów administracji rządowej
Zwoływać, brać udział i przewodniczyć posiedzeniom organów pomocniczych RM lub Prezesa RM
Zwoływać posiedzenia, z udziałem właściwych ministrów, kierowników urzędów centralnych lub wojewodów i im przewodniczyć
Rozstrzygać o zakresie działania ministrów w razie sporu kompetencyjnego między ministrami
Rada Ministrów może ustanowić pełnomocnika rządu do określonych spraw, których przekazanie członkom RM nie jest celowe.
Pełnomocnikiem Rządu może być sekretarz stanu lub podsekretarz stanu, a w szczególnie uzasadnionych wypadkach, w zakresie zadań o zasięgu regionalnym – wojewoda.
Pełnomocnika Rządu powołuje i odwołuje Prezes Rady Ministrów.
Rada Ministrów określa, w drodze rozporządzenia, zakres udzielonych pełnomocnikowi upoważnień
Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rada Legislacyjna.
Członków Rady Legislacyjnej powołuje Prezes RM.
Prezes RM określa, w drodze rozporządzenia, zadania oraz szczegółowe zasady i tryb funkcjonowania Rady Legislacyjnej.
ROZPORZĄDZENIE PREZESA RM z dnia 23 grudnia 2010 r. w sprawie zadań Rady
Legislacyjnej oraz szczegółowych zasad i trybu jej funkcjonowania
Rada Legislacyjna jest organem opiniodawczo-doradczym Rady Ministrów i Prezesa RM w sprawach dotyczących systemu prawa.
Rada wykonuje swoje zadania przez:
opiniowanie projektów dokumentów rządowych z punktu widzenia ich zgodności z Konstytucją, prawem Unii Europejskiej oraz spójności z obowiązującym systemem prawa,
dokonywanie ocen stosowania obowiązującego prawa pod względem jego spójności, skuteczności i właściwego regulowania zjawisk społecznych,
analizowanie potrzeby dokonania zmian prawa .
W skład Rady wchodzą osoby wyróżniające się wiedzą prawniczą i dorobkiem praktyki prawniczej -w liczbie do 20 osób
Rządowe Centrum Legislacji:
Przy Prezesie Rady Ministrów działa Rządowe Centrum Legislacji jako państwowa jednostka organizacyjna podległa Prezesowi RM
RCL zapewnia koordynację działalności legislacyjnej Rady Ministrów, Prezesa RM i innych organów administracji rządowej
RCL zapewnia obsługę prawną Rady Ministrów poprzez:
opracowywanie rządowych projektów ustaw
opracowywanie stanowisk prawno-legislacyjnych do rządowych projektów aktów prawnych oraz do projektów założeń projektów ustaw
Prezes Rady Ministrów może, w drodze zarządzenia, tworzyć organy pomocnicze Rady Ministrów lub Prezesa RM:
stały komitet lub komitety Rady Ministrów (np. Komitet Rady Ministrów do Spraw Informatyzacji i Łączności )
komitety do rozpatrywania określonych kategorii spraw lub określonej sprawy (np. Komitet Wspomagający do spraw Prezydencji Rzeczypospolitej Polskiej w Radzie Unii Europejskiej)
rady i zespoły opiniodawcze lub doradcze w sprawach należących do zadań i kompetencji Rady Ministrów lub Prezesa RM (np. Rada Rozwoju Nauki i Technologii, Międzyresortowy Zespół do spraw Zwiększenia Przejrzystości Rynku Artykułów Rolno-Spożywczych i Poprawy Funkcjonowania Łańcucha Żywnościowego)
Rada Ministrów może, w drodze rozporządzenia, tworzyć komisje do opracowania projektów kodyfikacji określonych dziedzin prawa.
np. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 16 grudnia 2003 r. w sprawie utworzenia, organizacji i trybu działania Komisji Kodyfikacyjnej Prawa Karnego
Rada Ministrów w uzgodnieniu z zainteresowaną instytucją lub środowiskiem społecznym może powoływać, w drodze rozporządzenia, komisje wspólne, składające się z przedstawicieli Rządu oraz tej instytucji lub środowiska.
np. ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTRÓW z dnia 3 listopada 2009 r.w sprawie powołania Narodowego Komitetu Koordynacyjnego do spraw Euro, Rady Koordynacyjnej oraz Międzyinstytucjonalnych Zespołów Roboczych do spraw Przygotowań do Wprowadzenia Euro przez Rzeczpospolitą Polską
USTAWA z dnia 6 maja 2005 r. o Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu
Terytorialnego oraz o przedstawicielach Rzeczypospolitej Polskiej w Komitecie
Regionów Unii Europejskiej
Komisja Wspólna Rządu i Samorządu Terytorialnego stanowi forum wypracowywania wspólnego stanowiska Rządu i samorządu terytorialnego.
Komisja Wspólna rozpatruje problemy związane z funkcjonowaniem samorządu terytorialnego i z polityką państwa wobec samorządu terytorialnego, a także sprawy dotyczące samorządu terytorialnego znajdujące się w zakresie działania Unii Europejskiej i organizacji międzynarodowych, do których należy Rzeczpospolita Polska.
Stronę rządową w Komisji Wspólnej stanowią:
minister właściwy do spraw administracji publicznej;
11 przedstawicieli powoływanych i odwoływanych przez Prezesa Rady Ministrów na wniosek ministra właściwego do spraw administracji publicznej.
Stronę samorządową w Komisji Wspólnej stanowią wyznaczeni przedstawiciele ogólnopolskich organizacji jednostek samorządu terytorialnego
USTAWA z dnia 27 sierpnia 2009 r. o Komitecie do Spraw Europejskich
W skład Komitetu do Spraw Europejskich wchodzą:
Przewodniczący Komitetu - minister właściwy do spraw członkostwa Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej, reprezentowany przez Sekretarza do Spraw Europejskich będącego sekretarzem stanu w urzędzie obsługującym tego ministra
członkowie:
ministrowie reprezentowani przez sekretarza stanu albo podsekretarza stanu
Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów albo wyznaczony przez niego sekretarz stanu lub podsekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów
Rada Ministrów może upoważnić Komitet do rozpatrywania i rozstrzygania w zakresie:
stanowisk dotyczących dokumentów Unii Europejskiej podlegających konsultacjom z państwami członkowskimi oraz ich ocen sformułowanych przez właściwe instytucje lub inne organy Unii Europejskiej
przygotowania organów administracji rządowej do wykonywania zadań wynikających z członkostwa Polski w Unii Europejskiej
Kancelaria Prezesa Rady Ministrów zapewnia obsługę:
Rady Ministrów i Prezesa Rady Ministrów
wiceprezesów Rady Ministrów
Kolegium do Spraw Służb Specjalnych
Rady Legislacyjnej
Szefa Służby Cywilnej
Kancelarią kieruje Szef Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, powoływany i odwoływany przez Prezesa Rady Ministrów
uczestniczy w ustalaniu polityki państwa
jest obowiązany do inicjowania i opracowywania polityki Rządu
współdziała z innymi członkami RM
nadzoruje działalność terenowych organów administracji rządowej
reprezentuje w swoich wystąpieniach stanowisko zgodne z ustaleniami przyjętymi przez RM
szczegółowy zakres działania ministra
ministerstwo lub inny urząd administracji rządowej, który ma obsługiwać ministra
w przypadku ministra kierującego określonym działem administracji rządowej – również:
dział lub działy administracji rządowej, którymi kieruje minister
organy jemu podległe lub przez niego nadzorowane
np.
ROZPORZĄDZENIE
PREZESA RADY MINISTRÓW
z dnia 18 listopada 2011 r.
w sprawie szczegółowego zakresu działania Ministra Spraw Zagranicznych
Na podstawie art. 33 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów (Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Rozporządzenie określa szczegółowy zakres działania Ministra Spraw Zagranicznych, zwanego dalej "ministrem".
2. Minister kieruje następującymi działami administracji rządowej:
1) sprawy zagraniczne;
2) członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej.
3. Minister jest dysponentem części 45 budżetu państwa.
4. Obsługę ministra zapewnia Ministerstwo Spraw Zagranicznych.
Ministerstwo tworzy, znosi lub przekształca Rada Ministrów, w drodze rozporządzenia.
W skład ministerstwa wchodzą komórki organizacyjne:
departamenty – do realizacji merytorycznych zadań ministerstwa
biura – do realizacji zadań w zakresie obsługi ministerstwa
sekretariaty – do obsługi ministra oraz komitetów, rad i zespołów
wydziały, referaty, zespoły – jako komórki organizacyjne wewnątrz departamentów i biur
Prezes Rady Ministrów, w drodze zarządzenia, nadaje ministerstwu statut, w którym określa jego szczegółową strukturę organizacyjną.
Minister ustala, w drodze zarządzenia, regulamin organizacyjny ministerstwa określający zakres zadań i tryb pracy komórek organizacyjnych ministerstwa.
np.
ROZPORZĄDZENIE
RADY MINISTRÓW
z dnia 21 listopada 2011 r.
w sprawie utworzenia Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
Na podstawie art. 39 ust. 1 ustawy z dnia 8 sierpnia 1996 r. o Radzie Ministrów(Dz. U. z 2003 r. Nr 24, poz. 199) zarządza się, co następuje:
§ 1. 1. Tworzy się Ministerstwo Spraw Wewnętrznych w drodze przekształcenia dotychczasowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji.
2. Przekształcenie, o którym mowa w ust. 1, polega na wydzieleniu z dotychczasowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji, obsługującego sprawy działów administracja publiczna, informatyzacja, sprawy wewnętrzne i wyznania religijne oraz mniejszości narodowe i etniczne, komórek organizacyjnych obsługujących sprawy działu sprawy wewnętrzne oraz pracowników obsługujących ten dział.
Sekretarza stanu i podsekretarza stanu powołuje Prezes RM na wniosek właściwego ministra.
Sekretarza i podsekretarza stanu odwołuje Prezes RM.
Ministra zastępuje sekretarz stanu w zakresie przez niego ustalonym lub podsekretarz stanu, jeżeli sekretarz stanu nie został powołany.
W razie przyjęcia dymisji Rządu przez Prezydenta, dymisję składają sekretarze i podsekretarze stanu oraz wojewodowie i wicewojewodowie. O przyjęciu dymisji Prezes RM rozstrzyga w ciągu trzech miesięcy od dnia powołania Rady Ministrów.
Ministra kierującego określonym działem określa się jako ministra właściwego do spraw oznaczonych nazwą danego działu.
Ustala się następujące działy:
administracja publiczna
budownictwo, gospodarka przestrzenna i mieszkaniowa
budżet
finanse publiczne
gospodarka
gospodarka morska
gospodarka wodna
instytucje finansowe
informatyzacja
członkostwo Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej
kultura i ochrona dziedzictwa narodowego (…)
Dział administracja publiczna obejmuje sprawy:
administracji, w tym organizacji urzędów administracji publicznej oraz procedur administracyjnych
reform i organizacji struktur administracji publicznej
zespolonej administracji rządowej w województwie
podziału administracyjnego państwa oraz nazw jednostek osadniczych i obiektów fizjograficznych
geodezji i kartografii
zbiórek publicznych
prowadzenia rejestru podmiotów wykonujących zawodową działalność lobbingową
Minister jest obowiązany do inicjowania i opracowywania polityki Rady Ministrów w stosunku do działu, którym kieruje
W zakresie działu, którym kieruje, minister wykonuje politykę Rady Ministrów i koordynuje jej wykonywanie przez organy, urzędy i jednostki organizacyjne, które jemu podlegają lub są przez niego nadzorowane.
Minister kieruje, nadzoruje i kontroluje działalność podporządkowanych organów, urzędów i jednostek.
np.
Minister właściwy do spraw wewnętrznych sprawuje nadzór nad działalnością Policji, Straży Granicznej, Państwowej Straży Pożarnej, Obrony Cywilnej Kraju, Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców, Krajowego Centrum Informacji Kryminalnej oraz Biura Ochrony Rządu.
Minister może wydawać kierownikom urzędów centralnych oraz kierownikom innych urzędów jednostek organizacyjnych wiążące ich wytyczne i polecenia.
Wytyczne i polecenia nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.
Jeżeli odrębne przepisy nie stanowią inaczej, minister:
składa Prezesowi RM wnioski o powołanie i odwołanie kierownika urzędu centralnego
powołuje zastępców kierownika urzędu centralnego
Prezes RM, w drodze zarządzenia, nadaje statut, urzędowi centralnemu
Prezes Rady Ministrów sprawuje nadzór nad działalnością administracji rządowej nieobjętą zakresem działów administracji rządowej, wykonywaną przez:
Główny Urząd Statystyczny
Polski Komitet Normalizacyjny
Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów
Agencję Bezpieczeństwa Wewnętrznego i Agencję Wywiadu
Centralne Biuro Antykorupcyjne
Urząd Zamówień Publicznych
Prezes RM wykonując politykę Rady Ministrów wydaje kierownikom tych urzędów wiążące wytyczne i polecenia.
Wytyczne i polecenia nie mogą dotyczyć rozstrzygnięć co do istoty sprawy załatwianej w drodze decyzji administracyjnej.