koncepcje filozoficzne wykład 1

Fenomenologia Edmunda Husserla (1859-1938)

Dzieła:

Fenomenologia

Fenomenologia to zróżnicowany wewnętrznie nurt filozofii XX w.
Nazwa kierunku pochodzi od greckiego słowa phainomenon oznaczającego to, co się jawi. Metoda fenomenologiczna polega na opisie i oglądzie tego, co bezpośrednio jest dane. Jest to metoda filozofowania, która odbiega od codziennych sposobów orientowania się w rzeczywistości.
Prekursorem fenomenologii jest Franz Brentano (1838-1917)
Projekt fenomenologii rozwija E. Husserl, definiując ją w ramach transcendentalizmu, wypracowuje jej główną metodologię i problematykę badawczą.
Rozwój nurtu we współczesnej filozofii zaowocował wielością odłamów dyskursu fenomenologicznego, stanowisk i analizowanych problemów filozoficznych.

Przedstawiciele fenomenologii

Postulaty fenomenologii

Uczynić sferę transcendentalną „przedmiotem badań fenomenologincznych”
Postulat „bezzałożeniowości”
Fenomenologia jako „filozofia pierwsza”
Analiza przeżycia świadomości i proces konstytucji poznania
Charakteryzuje ją nastawienie transcendentalne
Jest metodą opisu zjawisk
Koncentruje się na analizie świadomości
Ma charakter eidetyczny – istota zjawisk
Opiera się na metodzie transcendentalnej – „epoche”, redukcja transcendentalna i eidetyczna
Zakłada pojęcie intencjonalności
Fenomenologia jako „nauka ścisła” zawierała 3 elementy składowe – powrót do „rzeczy samej”, analiza ejdetyczna i refleksja fenomenologiczna
Jako „nauka pierwsza” miała być:

Fenomenologia zaczyna budować teorię od tego, co oczywiste. Sądy powinny być oczywiste, powinna je cechować „świetlista pewność”
Oczywistość właściwie rozumiana jest przeżyciem prawdy.
Bada fenomen rozumiany w sensie fenomenologicznym – założona „dwuwarstwowość”
Warstwa empiryczno-realna 0 podstawa zjawisk
Warstwa ejdetyczna – istotnościowa – istotowe stany rzeczy, przedmiotów, bytów – dostępna w aktach duchowych, przeżyciach, w aktach poznania – noezach
Noeza to akt świadomościowy, a noemat – przedmiot dany w tym akcie. Brentano przypisywał intencjonalność wszystkim stanom umysłowym. Husserl zauważył, że tak nie jest, niektóre stany nie są intencjonalne: np. ani nastrój, ani stan ducha nie są nakierowane na coś.

Fenomen ujęty w sensie fenomenologicznym i jego wymiary

Rola podmiotu w poznaniu transcendentalnym.

Refleksja transcendentalna wskazuje na warunki, możliwości, doświadczenia – które mają charakter aprioryczny.

Pola analizy fenomenologicznej

problem poznania – świadomość i konstytuujące ją akty - doświadczenie wewnętrzne i zewnętrzne - epologia
analiza podmiotu, egzystencji – filozofia podmiotu
Fenomenologia staje się użyteczna na polu: filozofii religii, sztuki, literatury, kultury, pedagogiki i psychologii, socjologii (analiza świata społecznego… NIEDOPISANE)

Romana Ingardena ontologia człowieka a metafizyka osoby

Biografia:

Ingarden (1893-1970) Kraków
1911-12 r. studiował filozofię pod kierunkiem K. Twardowskiego, oraz mateatykę i fizykę w Uniwersytecie Lwowskim
1912 studia w Getyndze, uczestnik wykładów i seminariów E. Husserla
1939-44 okres wojny spędza we Lwowie, pisze Spór o istnienie świata
1946 prof. UJ, kolejne tomy Sporu
1950-57 odsunięty od działalności dydaktycznej przez władze komunistyczne z uniwersytetu
1957 obejmuje Katedrę Filozofii na UJ
1957-70 przygotowuje studia z estetyki
1963 przechodzi na emeryturę, nadal intensywnie pracuje, wykłada w Oslo estetykę i fenomenologię Husserla.

Problematyka antropologiczna

Fenomenologia jako źródło

Ingarden podobnie ja Husserl w swojej fenomenologii akcentował ideę bezzałożeniowości
Ingarden wyróżnił 3 ontologie: materialną – której przyznawał priorytet, formalna i egzystencjalną.
Ontologia egzystencjalna
Ingraden zakładał, iż w bycie istnienie jest czymś fundamentalnym, jakkolwiek nie możemy określić słówka „jest” w znaczeniu egzystencjalnym. Istnienie wymyka się opisowi. Orzekanie o danym sposobie istnienia, charakteryzują „momenty bytowe” – lecz nie są one sposobami istnienia. Poznanie w sposób ejdetyczny pozwala uchwycić wiele momentów bytowych i odróżnić dany sposób istnienia od innego.

Ontologia egzystencjalna

byt absolutny – nadczasowy, ponadczasowy – cechuje samoistność, pierwotność, aktualność, nieszczelinowość, trwałość, samodzielność, niezależność.
Idealny – pozaczasowy – cechuje: samoistność, pierwotność, nieaktualność, samodzielność, zależność
byt czysto intencjonalny – nieczasowy – niesamoistność, pochodność, nieaktualność, samodzielność lub niesamodzielność, zależność
byt realny – czasowy (czas konkretny) – pierwotność, pochodność, szczelinowość i kruchości istnienia.

Struktura bytowa człowieka

W tradycji antropologicznej w określaniu struktury bytowej jestestwa obecne są wpływy platońskiego dualizmu, arystotelesowskiego hylemorfizmu, wzmocnione tradycją chrześcijańską a następnie racjonalizmem kartezjańskim mającym oparcie w tezach dualizmu psychofizycznego.
w myśl tradycji dualistycznej antropologii człowiek to ciało, materia i dusza – świadomość.
w tradycji antropologicznej pojawiał się próby przezwyciężenia paradygmatu dualistycznego na korzyśc monizmu bądź antropologicznego pluralizmu.