Otoczone błoną białawą, którego zewn. warstwa jest z tkanki włóknistej zbitej, a wewnętrzna – z luźnej (zawiera naczynia). Jej zgrubienie wytwarza śródjądrze, w którym jest sieć jądra. Podzielone na płaciki przez tk. łączną luźną.
Kanaliki kręte mają kształt litery U, a jego końce przechodzą w kanaliki proste, uchodzące do kanalików sieci jądra. Błona własna kanalika składa się z błony podstawnej, na której leży nabłonek plemnikotwórczy, znajdują się tu też komórki mioidalne (podobne do tych z układu moczowego!) oraz tk. łącznej luźnej. Nabłonek plemnikotwórczy przypomina nabłonek ww. ale gamety nie tworzą nabłonków(!).
Komórki Sertoliego (podporowe), dominują przed okresem pokwitania i w starszym wieku; sięgają światła kanalika. Posiadają liczne fałdy i wpuklenia, gdzie lokują się komórki plemnikotwórcze i dzielą go na dwa przedziały – przypodstawny ze spermatogoniami i przyśrodkowy z innymi komórkami. Odżywiają komórki plemnikotwórcze, fagocytują zbędną cytoplazmę i wydzielają: płyn kanalikowy, białko wiążące androgeny (ABP) (utrzymuje wysoki poziom testosteronu) i inhibinę (SCF, hamującą wydzielanie FSH w przysadce).
Komórki plemnikotwórcze powstają w wyniku trzech procesów składających się na spermatogenezę:
Spermatocytogenezę (rozmnażanie i różnicowanie spermatogonii)
Mejozę (podział spermatocytów)
Spermiogenezę (powstawanie plemników ze spematyd).
Dzieli się je na: spermatogonie Ad (dzielące się rzadko, ciemne), spermatogonie Ap (jasne jądra, dzielące się niecałkowicie do formy B) oraz spermatogonie B, które przekształcają się w spermatocyty I rzędu.
W wyniku mejozy I powstają dwa spermatocyty II rzędu, przechodzące mejozę II -> powstają dwie spermatydy, ciągle połączone mostkiem.
Plemnik składa się z główki otoczonej odporną otoczką i zawierającej jądro oraz akrosom; szyjki zawierającej włókna osiowe i włókna obwodowe, wstawkę z włókien oraz osłonki mitochondrialnej i witki z osłonką włóknistą i włóknami. Nabłonek ten układa się cyklicznie, u mężczyzn jest 6 pokładów (cykl trwa 16 dni, a odbycie 4 cykli – 64 dni (całe wytworzenie plemników).
Bariera krew-jądro utworzona jest przez śródbłonek naczyń włosowatych, błonę własną kanalika oraz przegrody wypustek komórek Sertoliego. Zatrzymuje ona substancje szkodliwe oraz antygeny i przeciwciała, gdyż komórki plemnikotwórcze rozpoznawane są jako obce (wytwarzanie ich rozpoczyna się po wytworzeniu kompetencji immunologicznej).
Komórki Leydiga to wieloboczne komórki zawierające kryształy Reinkego, wytwarza hormony steroidowe; posiada krople tłuszczu, mitochondria tubularne. Wydziela testosteron, DHEA i androstetenodion.
Lutropina pobudza wytwarzanie testosteronu. Ten, stymuluje spermatogenezę i gruczołów dodatkowych, hamuje też wydzielanie LH. Prolaktyna reguluje eksprecje receptora LH, jej nadmiar hamuje męskie funkcje płciowe. Folitropina stymuluje komórki Sertoliego do wytwarzania ABP i inhibiny.
Kanaliki proste zbudowane są początkowo z komórek Sertoliego a potem z jw. sześciennego, podobnie jak kanaliki sieci jądra.
Najądrze otoczone jest tk. łączną; jego przewód wyściela nabłonek dwurzędowy walcowaty (podstawne niskie, prekursory głównych; walcowate główne). Posiada on stereocilia zapobiegające fagocytozie plemników. Obecne miocyty w 2-3 warstwach.
Nasieniowód otoczony jest przydanką, posiada bardzo grubą błonę mięśniową; nabłonek początkowo dwurzędowy, potem jw. walcowaty z pofałdowanym światłem.
Pęcherzyki nasienne – cewkowe uchyłki nasieniowodu, o podobnej budowie (cieńsza błona mięśniowa; wysłana nabłonkiem dwurzędowym.
Gruczoł krokowy – 30-50 gruczołów cewkowo-pęcherzykowych, podzielone na trzy pokłady: śluzówkowe, podśluzówkowe i główne (najbardziej obwodowo), otoczone mięśniami gładkimi i torebką z tk. łącznej. Wytwarza fosfatazę kwaśną, kwas cytrynowy, enzymy proteolityczne oraz antygen gruczołu krokowego.
Gruczoły opuszkowo-cewkowe – cewkowo-pęcherzykowe, podzielone na płaciki. Wydzielina zasadowa.