POLITECHNIKA WARSZAWSKA
WYDZIAŁ INŻYNIERII ŚRODOWISKA
Projekt z przedmiotu:
„Zarządzanie ochroną środowiska”
Zarządzanie ochroną środowiska
w jednostce samorządu terytorialnego
Gmina Izabelin
Wykonanie:
Agata Wronkowska
Ilona Niewęgłowska
Aleksandra Bachanek
OŚ 1
Warszawa 2014 r.
Położenie Gminy Izabelin.
Gmina Izabelin znajduję się w województwie mazowieckim, w powiecie warszawskim zachodnim. Powstała 16 marc 1995 roku z podziału gminy Stare Babice. W jej skład wchodzi 7 sołectw: Izabelin B, Izabelin C, Sieraków, Hornówek, Laski, Truskaw, Mościska. Powierzchnia gminy wynosi 65 km2 6501 ha, a 85,86% z niej zajmuje Kampinoski Park Narodowy – 5581,6 ha2.
Sytuacja demograficzna.
W gminie Izabelin wg GUS na dzień 31 XII 2009 było zameldowanych 10 135 osób
w tym 4967 mężczyzn oraz 5168 kobiet. Ludność w wieku przedprodukcyjnym stanowi 19,7 % ogółu ludności gminy Izabelin. Ludność w wieku produkcyjnym stanowi 65,0 % ogółu ludności gminy. W wieku poprodukcyjnym znajduje się 15,3 % ludności gminy.
Gospodarka.
1.3.1. Gospodarka rolna.
Zgodnie z danymi Urzędu Gminy Izabelin na terenie gminy znajduje się 136 gospodarstw powierzchni powyżej 1 ha.
Na terenie gminy Izabelin znajdują się gleby w różnych klasach bonitacyjnych. Bonitacja gleby ocena jakości gleb pod względem ich wartości użytkowej, uwzględniająca żyzność gleby, stosunki wodne w glebie, stopień kultury gleby i trudność uprawy
w powiązaniu z agroklimatem, rzeźbą terenu oraz niektórymi elementami stosunków gospodarczych. W zależności od przyjętej bonitacji wartość tą wyraża się w klasach lub punktach. Przeprowadza się ją w celu zakładania jednolitej ewidencji gruntów, będącej podstawą określenia wymiaru podatku gruntowego, scalania gruntów oraz racjonalnego ich wykorzystania na cele nierolnicze.
Ogólna powierzchnia gruntów leśnych gminy zgodnie z danymi GUS z roku 2009 wynosi 4 891,5 ha. Średnia lesistość gminy wynosi 73,50%.
1.3.3. Gospodarka wodna.
Sieć hydrograficzną na terenie gminy Izabelin stanowią: Kanał Zaborowski, Lipkowska Woda, Struga. Wody podziemne tworzą jeden ciągły poziom wodonośny utworzony przez utwory czwartorzędowe o dużej miąższości od 10 do 50 metrów i znacznych możliwościach przewodzenia wody (współczynniki filtracji do 60 m/d, przewodność wodna do 200m2/d). Zwierciadło wód podziemnych opisywanej warstwy wodonośnej ma charakter swobodny i tylko w miejscach występowania przewarstwień gliniastych lub ilastych możliwe jest lokalne występowanie wód podziemnych o zwierciadle napiętym.
Turystyka.
Turystyka w gminie Izabelin jest związana głównie z Kampinoskim Parkiem Narodowym. Kampinoski Park Narodowy zwiedza w ciągu roku około jeden milion turystów. Do ich dyspozycji jest około 360 km znakowanych pieszych szlaków turystycznych. Szlaki uwzględniają pasowy układ Puszczy Kampinoskiej. Na terenie KPN istnieje 123 polan rekreacyjno – wypoczynkowych i 21 parkingów. Wyposażono je w podstawowe urządzenia turystyczne: deszczochrony, stoły, ławy. Dozwolona jest również turystyka rowerowa. Służą jej znakowane szlaki rowerowe o długości 200 km. Dopuszcza się także turystyką konną na określonych trasach po uzyskaniu zezwolenia Parku. W wypadku organizacji imprez zbiorowych, rajdów, zlotów itp. Konieczne jest pisemne zezwolenie Dyrekcji Parku. Obozowanie w namiotach jest dopuszczalne na wyznaczonych miejscach również po uprzednim uzyskaniu zezwolenia. Dla osób, którym chodzenie po terenach leśnych sprawia trudność przygotowano ścieżkę dydaktyczną z Izabelina ( z polany przy dyrekcji KPN) do Leśnego Ogródka Botanicznego w Laskach.
Diagnoza stanu obecnego.
2.1. Wody powierzchniowe.
Gmina Izabelin leży w naturalnej zlewni Kanału Zaborowskiego, lewostronnego dopływu rzeki Łasicy. Głównymi rowami zbierającymi wodę z tego terenu są: Kanał Zaborowski, Rów Opaskowy (Rów Południowy) i Rów Północny. Kanał Zaborowski odbiera wody z Hornówka i Izabelina B a powyżej granicy gminy Izabelin zbiera wody z terenów Warszawy, Klaudyna i Mościsk. W rejonie Hornówka do kanału wpada ciek Lipkowska Woda prowadzący wody ze: Starych Babic, Zielonki, Nowych Babic, Lachtorzewa i Blizne. Mocno zurbanizowany charakter górnej części zlewni Kanału Zaborowskiego powoduje, że spływy z opadów są bardzo gwałtowne. Na terenie Izabelina i Hornówka górną warstwę gruntu tworzą przepuszczalne piaski a pod nimi zalegają słabo przepuszczalne - gliny lodowcowe i iły. Obecnie wody gruntowe występują na głębokości 0,2 - 0,6 m poniżej powierzchni terenu czyli o ok. 1 m. wyżej niż kilka lat temu. Na nawodnienie terenu wpływ mają wody gruntowe napływające z sąsiednich zlewni topograficznych. Zróżnicowanie ukształtowania terenu spowodowało utworzenie w wielu miejscach bezodpływowych wgłębień. W tej sytuacji istotne znaczenie dla gminy Izabelin ma stworzenie i utrzymanie
w odpowiednim stanie technicznym sieci urządzeń odprowadzających wodę.
Obecnie Gmina zmaga się z odwodnieniem wód powierzchniowych. Projekt jest
w trakcie uzyskiwania pozwolenia. Jego założenia powstały na podstawie wnikliwej analizy przyczyn podtapiania, jakie mają miejsce w gminie. Projekt podaje propozycje rozwiązań technicznych dla zlikwidowania lub złagodzenia tej sytuacji.
2.2. Powierzchnia ziemi – gleby.
Na terenie gminy Izabelin gleby mają genezę związaną ściśle z budową geologiczną, szczególnie z czwartorzędowymi utworami plejstocenu i holocenu - glinami, piaskami, żwirami, iłami oraz osadami rzecznymi. W związku z tym na utworach tych wykształciły się następujące typy gleb: gleby bielicowe oraz gleby rdzawe wykształcone na utworach piaszczystych o różnej genezie. Stanowią one głównie kompleks żytni słaby lub żytnio -łubinowy, o niskiej wartości rolniczej, gleby glejowe, murszowe i torfowe, występujące
w dolinach rzek oraz mady – wykształcone na terenach dolin rzecznych. Są to gleby przeważnie wysokiej jakości, zasobne w substancję organiczną i składniki pokarmowe. Wykształciły się one na obszarach podmokłych na podłożu mułowo-torfowym, na mułkach rzecznych lub jeziornych przy dużym udziale substancji organicznych. Tworzą one przeważnie kompleksy trwałych użytków zielonych.
Głównym zagrożeniem powierzchni ziemi są erozja, odpady, zanieczyszczenia wód powierzchniowych. Negatywnym wpływem na powierzchnię ziemi jest również postępująca urbanizacja i osadnictwo, między innymi ze względu na zmianę sposobu użytkowania gleby, powstawanie odpadów, wytwarzanie ścieków.
2.3. Gospodarka wodno – ściekowa.
Długość czynnej wodociągowej sieci rozdzielczej zgodnie z danymi GUS z roku 2009 wynosi 87,9 km. Sieć wodociągowa posiada 1198 połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania. W 2009 dostarczono gospodarstwom domowym wodę w ilości 301 dm3 w porównaniu z rokiem 2008, gdzie dostarczono wodę w ilości 298,9 dm3. W dostarczaniu wody do gospodarstw domowych zaznacza się więc niewielka tendencja wzrostowa. Na terenie gminy Izabelin z sieci wodociągowej korzysta 5891 osób, co stanowi 56,5% ludności.
GUS podaje także dane o sieci kanalizacyjnej. Długość jej na terenie gminy Izabelin wynosi 51,8 km. Znajduję się 1198 połączeń prowadzących do budynków mieszkalnych
i zbiorowego zamieszkania w roku 2009 odprowadzono 273,2 dm3 ścieków. Z kanalizacji korzysta 3439 osób, jest to 33,0% ludności gminy Izabelin.
W opisywanej gminie istnieje potrzeba dalszej rozbudowy sieci kanalizacji sanitarnej. Ze względu na Kampinoski Park Narodowy obowiązuje zakaz przydomowych oczyszczalni ścieków. Na terenie Gminy Izabelin funkcjonuje Oczyszczalnia Ścieków „Mokre Łąki”. Jest to oczyszczalnia mechaniczno – biologiczna z podwyższonym stopniem usuwania związków biogennych, a jej przeznaczenie to odbiór i oczyszczanie ścieków bytowo – gospodarczych
z terenu Gminy Izabelin, pochodzących od gospodarstw domowych, budynków gospodarczych oraz użyteczności publicznej.
Ocena obecnego systemu zarządzania ochroną środowiska.
Obecny system zarządzania ochroną środowiska jest bardzo dobry. Gmina wypełnia obowiązki w zakresie planowania działań dotyczących środowiska, respektowania wymagań ochrony środowiska w planowaniu przestrzennych i spójności dokumentów strategicznych
w tym zakresie. Przestrzega terminów i zakresu realizacji działań ujętych w dokumentach strategicznych. Prawidłowo wykonuje wybrane zadania w zakresie ochrony środowiska nałożone na gminy przepisami prawa, w tym stosuje procedury oceny oddziaływania na środowisko i stosuje mechanizmy finansowe. Wdraża dobrowolne systemy zarządzania środowiskiem ISO 14001 i EMAS. Wójt Gminy Izabelin w sposób prawidłowy nadzoruje realizację zlecanych prac i wydanych zezwoleń oraz radę gminy nad działaniami organu wykonawczego i stanem środowiska. Gmina Izabelin bazuje na ustawie z dnia 18 lipca 2001 r. Prawo wodne (Dz.U. 2001 nr 115 poz. 1229).
Wody powierzchniowe.
Aby odwodnić teren Hornówka w rejonie ulic Ks. W. Kurowskiego i Łącznej projektant proponuje: przebudowę istniejącego rowu na początkowym odcinku 650 m wraz
z przebudową przepustu pod ul. Lipkowską; wykonanie nowego odcinka rowu długości 400 m wzdłuż południowej granicy terenów zabudowanych (W przypadku braku zgody na takie rozwiązanie ze strony Dyrekcji KPN jako rozwiązanie alternatywne należy wykonać rurociąg drenażowy poprowadzony na działkach budowlanych wzdłuż ich południowej granicy). Odprowadzenie wody z podtopionych działek przy ul. Kurowskiego rurociągami drenarskimi poprowadzonymi wzdłuż ulic do rowu „Hornówek". Aby odwodnić teren Hornówka
w rejonie ulic: Zakątna, Banacha, Działkowa, Okocimska projektant proponuje: wykonanie zbiornika retencyjnego; wykonanie wzdłuż ulic Zakątnej, Banacha, Okocimskiej i częściowo Działkowej rurociągów drenażowych; w II etapie, wykonanie urządzeń zapewniających odpływ. Aby odwodnić teren Izabelina B w rejonie ulic: Rzędziana, Mickiewicza, Bohaterów Kampinosu, Sienkiewicza i Małachowskiego projektant proponuje: odprowadzenie wody zgodnie z jej naturalnym spływem tj. po trasie Rowu Północnego w kierunku Izabelina C lub skierowanie odpływu do sąsiedniej zlewni Kanału Zaborowskiego. Aby odwodnić teren Izabelina C w rejonie ulic Rynkowej i Langiewicza projektant proponuje: odbudować rów Północny na długości 200 m poniżej ul. Langiewicza z wykonaniem przepustu w tej ulicy, przebudować przepust w ul. Popiełuszki, przeprowadzić.
Aktualnie plan odwodnienia Gminy Izabelin jest w fazie uzyskiwania pozwolenia.
Powierzchnia ziemi – gleby.
Jak już pisano negatywnym wpływem na powierzchnię ziemi jest postępująca urbanizacja
i osadnictwo. Z problemem tym gmina wraz z Kampinoskim Parkiem Narodowym poradziła sobie tworząc zakaz rozbudowy, a także budowy domów mieszkalnych na terenie wsi Sieraków. Jest to sprawa poruszana dość często na wszystkich spotkaniach politycznych
i dyskusyjnych w gminie.
Cały zapis zakazu rozbudowy i budowy we wsi Sieraków znajduję się w Uchwale nr XXXV/300/14 z dnia 5 marca 2014, uchwaloną przez Radę Gminy Izabelin.
Gospodarka wodno – ściekowa.
Najważniejsze w zmniejszeniu zagrożeń w związku z gospodarką wodno – ściekową jest rozbudowa sieci kanalizacji. Jak podaje Referat Ochrony Środowiska Gminy Izabelin, a także z czym zgadzają się mieszkańcy pracę w tym kierunku wykonywane są regularnie, najsprawniej idą w sezonie wiosennym oraz letnim, ze względu na warunku pogodowe.
Opis rodzajów i charakterystyka instrumentów zarządzania Ochroną Środowiska.
Instrumenty prawne.
Prawem, na którym opiera się zarządzanie Ochroną Środowiska jest Prawo Ochrony Środowiska Dz.U. 2014 poz. 47, a także Ustawa z dnia 18.07.2001r. Prawo Wodne, Krajowy Plan Gospodarki Odpadami, Krajowy Program Oczyszczania Ścieków, Ustawy
i rozporządzenie zawierające regulacje w zakresie ochrony i funkcjonowania środowiska, Program Ochrony Środowiska dla Gminy Izabelin, Program zwiększania lesistości dla woj. Mazowieckiego do roku 2020, Plan Gospodarki Odpadami dla Gminy Izabelin.
Źródła informacji o środowisku.
W Gminie Izabelin bardzo sprawnie działa Referat Ochrony Środowiska, są to nie tylko przedstawiciele, którzy większość czasu spędzają za biurkiem, ale uczestniczą czynnie
w życiu gminy. W godzinach pracy referatu (podane na stronie Gminy Izabelin) można wybrać się i spytać o wszelkie informacje dotyczące ochrony środowiska w gminie. Pracownicy referatu zajmują się także bezpańskimi psami i kotami (zawożą je do lecznicy
w Laskach, gdzie psy czekają na nowych właścicieli). Referat Ochrony Środowiska
w Gminie Izabelin posiada pracowników z odpowiednimi kompetencjami i z dużą wiedzą na temat Gminy jak i na ochrony środowiska.
Kolejnym źródłem informacji o środowisku jest Szkoła Podstawowa im Płk Stanisława Królickiego oraz Gimnazjum im ks. Aleksandra Fedorowicza. Zespół szkół regularnie organizuje wydarzenia związane z ochroną środowiska np. segregowaniem odpadów, oszczędzaniem energii. Nauczyciele to bardzo często mieszkańcy Gminy, którzy chętnie udzielają rad na temat ekologii i podstawowych zachowań dotyczących ochrony środowiska.
Charakterystyka współpracy.
Gmina działa na rzecz ochrony środowiska z Centrum Weterynaryjnym w Laskach, gdzie przeprowadzane są zabiegi kastracji i sterylizacji zwierząt bezpańskich, a także tych posiadających właściciela. W pierwszym przypadku Gmina pokrywa 100% kosztów tego zabiegu, w drugim natomiast 50%.
Gmina współpracuje także z lokalną firmą sprzedającą materiały budowlane zwykłe,
a także ekologiczne (np. cegły wykonane z surowca o wysokiej jakości oraz z użyciem tradycyjnych metod wypalania, pianka poliuretanowa).
W sklepie można znaleźć wiele katalogów jak zbudować dom ekologiczny, w jakie materiały należy się wyposażyć oraz jakich zasad należy przestrzegać mieszkając w takim domu. Jak wiadomo Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej podpisał z sześcioma bankami umowy, uruchamiające program dopłat (45% kosztów) do kredytów na zakup i montaż kolektorów słonecznych. Gmina Izabelin co pół roku organizuje spotkania
z przedstawicielem banku, który udziela rad dotyczących kredytu związanego z kupnem i montażem kolektorów.
Źródła finansowania.
Wcześniej wymienione problemy, z którymi zmaga się Gmina Izabelin będą finansowane ze:
- Źródeł dochodów własnych, w skład których wchodzi:
podatek od nieruchomości,
podatek od środków transportowych,
podatek od spadków i darowizn,
podatek od czynności cywilno-prawnych,
karta podatkowa, podatek rolny, podatek leśny.
- Źródeł dochodów międzynarodowych:
środki w ramach programów UE.
- Źródeł dochodów z innych funduszy:
dotacje na zadania zlecone,
pozostałe dotacje,
pozostałe opłaty,
wpływy z majątku gminy,
wpływy z różnych dochodów,
fundusz i środki pomocowe UE (np. Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (EFRR), Europejski Fundusz 7.4 Rolniczy Rozwoju Obszarów Wiejskich),
budżet państwa,
Budżety Narodowego i Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
Kredyty komercyjne.
Warto podkreślić, że struktura wydatków budżetowych na gospodarkę komunalną
i ochronę środowiska wynosiła w 2013 roku 18 530 000 zł i była to największa kwota
z wydatków budżetowych według różnych kierunków.
Analiza SWOT.
Wysoki poziom edukacji i opieki przedszkolnej,
Położenie gminy w otulinie KPN z daleka od głównych ciągów komunikacyjnych,
Wyższy niż przeciętny poziom dochodów, mieszkańców Gminy,
Skutecznie działający samorząd,
Wysoka atrakcyjność zamieszkiwania na terenie gminy, wysoka atrakcyjność środowiska przyrodniczego i rozwinięta infrastruktura techniczna,
Wysoki stopień pokrycia terenu Gminy MPZP.
Potencjalne zagrożenie pożarami lasów (duże obszary leśne),
Pogarszający się dostęp komunikacyjny Gminy,
Słaby dostęp do Internetu,
Potencjalne zagrożenie wynikające z kompleksu magazynów paliwowych
w Mościskach.
Dostęp do rynku pracy Warszawy,
Dostęp do kultury, rozrywki i specjalistycznej opieki zdrowotnej oraz edukacji na poziomie ponad gimnazjalnym w Warszawie,
Sieć wodociągowa obejmująca większą część Gminy Izabelin, a już niedługo całą Gminę.
Nadmierna presja urbanistyczna,
Zagrożenie patologiami dużego miasta (Warszawa),
Bariery we współpracy z władzami m.st. Warszawy w zakresie spraw ważnych dla Gminy.
W niedalekiej przyszłości Gmina Izabelin zwiększy stopień utylizacji odpadów stałych i płynnych, będzie posiadać rozwiniętą infrastrukturę turystyczną, rekreacyjną i usługową. Nie zakończy swych działań w przeciwdziałaniu presji urbanistycznej, zmniejszy energochłonność oświetlenia ulicznego. Jeszcze bardziej rozwinie edukację pro – ekologiczną, a także nadal będzie tworzyć warunki sprzyjające rozwojowi gospodarczemu przyjaznemu dla środowiska.
Wyznaczanie celów działania.
Krótkoterminowych.
W przeciągu roku planuje się wcielenie w życie planu odwodnienia Gminy Izabelin. Aktualnie Gmina czeka na uzyskanie pozwolenia na realizacje tych działań. Będą to przede wszystkim rozwiązania techniczne dla zlikwidowania lub załagodzenia tej sytuacji.
Długoterminowych.
W okresie dłuższym niż 1 rok Gmina zaplanowała rozbudowę sieci kanalizacyjnej
i wodociągowej. Realny okres realizacji tego przedsięwzięcia to około 3 lat.
Zdefiniowanie zadań służących realizacji celów.
By zrealizować wyznaczone cele działania Gmina musi uzyskać pozwolenie,
a następnie przystąpić do planu odwodnienia to znaczy stworzyć i utrzymać w odpowiednim stanie technicznym sieci urządzeń odprowadzających wodę. Gmina musi także zebrać pieniądze od mieszkańców za założenie kanalizacji i przedłużyć umowę z firmą, która aktualnie jest za to odpowiedzialna.
Koszty inwestycji.
Dotyczą działań związanych z wdrażaniem ISO 14001 oraz z realizacją działań programu środowiskowego. W tej pozycji znajdą się koszty zakupu maszyn i urządzeń, koszty budowy lub przebudowy obiektów, prace badawcze, szkolenie pracowników. Zaliczyć tu można również koszty spłaty odsetek od zaciągniętych kredytów inwestycyjnych.
Koszty działań środowiskowych.
Są to koszty:
dodatkowego monitoringu – koszty funkcjonowania urządzeń kontrolno-pomiarowych,
badań laboratoryjnych związanych z PŚ – koszty dodatkowych analiz i badań środowiskowych,
utrzymania dodatkowych stref ochronnych wokół oczyszczalni ścieków,
składowania odpadów to dodatkowe koszty przechowywania, transportu, przeładunku odpadów, koszty dodatkowych zbiorników.
Sposób organizacji systemu zarządzania ochroną środowiska.
Utworzenie jednostki zajmującej się niżej wymienionymi czynnościami:
utrzymanie zgodności z wymaganiami prawa w zakresie ochrony środowiska,
zapobieganie zanieczyszczeniom,
monitorowanie efektów wprowadzonego systemu.
Odpowiedni zestaw wskaźników zapewnia sprawne przeprowadzenie monitoringu przedsięwzięć oraz analiz porównawczych i tematycznych, dostarczających rzetelnej informacji o stopniu wdrażania planu. System monitoringu i oceny zadań i celów składa się
z następujących elementów:
System sprawozdawczości i raportowania przez odpowiednie urzędy
i podmioty gospodarcze (z uwzględnieniem obligatoryjnych terminów zawartych
w aktach prawnych) oraz wskaźniki realizacyjne zamierzonych działań,
Baza danych o odpadach,
System nadzoru i kontroli.
http://izabelin.pl/_n/pliki/StrategiaRozwojuGI-do_2020-projekt.pdf
Gmina Izabelin Referat Ochrony Środowiska
http://izabelin.pl/bip/rozne/2012_11_26/2012_11_26_Tekst_Studium.pdf
Doświadczenia i obserwacje mieszkańców