Przyczyny upadku Rzeczpospolitej Obojga Narodów

Upadek Rzeczpospolitej rozpoczął się już w momrncie śmierci króla Zygmunta Augusta.Wybrany podczas wolnej elekcji król Hendryk Walezy (1551-1589), nadał szlachcie nowe przywileje tzw. Artykuły Hendrykowskie, które ograniczyły władzę króla, a zwiekszły przywileje szlachty. Pozwoliło to innym panstwom wtrącac sie w sprawy wewnęczne Rzeczpospolitej Obojga Narodów. Umocnilo to takze pozycje magnatów, którzy przekupywali biedniejszą szlachtę dla własnych celów, co byłpowodem tak częstego zrywania sejmów. Wkrótce magnaci zaczęli walczyć o tron, nie bojac sie zwracac do obcych państw o pomoc militarną i pieniężną. Jednak nie zapowiadalo to jeszcze tragedii. Pamiętajmy, że za panowania Zygmunta III Wazy, wojska polsko-litewsko-ukrainskie zajęły na dwa lata Moskwe. Jednak nie udało się osadzić na tronie moskiewskim polskiego królewicza. Za rządów Jana Kazimierza wybucha wojna domowa z kozakami zaporowskimi, których udaje sie królowi zatrzymać dopiero pod Beresteczkiem. Ci sami kozacy grabili i palili przedmieścia Stambułu (stolicy Imperjum Osmanskiego). Gdyby szczachta i król zgodzili sie na powstania Rzeczpospolitej Trojga Narodów, czego domagali się Kozacy inaczej potoczyłyby się dzieje naszego narodu i być może nie doszloby do rozbiorów i upadku Rzeczpospolitej. Pózniejszy potop szwedzki pokazuje opłakany stan Rzeczpospolitej jako kraju rozdartego wewnętrznie, z zacofaną gospodarką, i brak regularnej armii. Ostatnim wielkim zwycięstwem Rzeczpospolitej jest odsiecz Wiedenska 12 września 1683r. Jednak i na nią król bardzo długo zbierał wojsko i musiał liczyć się ze zdaniem polskich magnatów, którzy defakto rządzili państwem. Jednak i ten znamienity władzca jest postacią bardzo kontrowersyjną ponieważ po odsieczy wiedeńskiej zajął się gromadzeniem bogactwa i obsadzaniem czlonkow swojej rodziny na tronach Europy. Jego ukochana Marysieńka po śmierci męża uciekla do Francji zabierajac ze soba, pół skarbca Rzeczpospolitej. Umarła w 1716r. w zamku Blois w dolinie Loary. To własnie miało duże znaczenie na wybór Augusta II. Ówcześni historycy pisali:„magnaci mają w kańcu spokój , są rozczarowani rządami radaka i życzą sobie cudzoziemca za króla”. Unia personalna Saksonii z Rzeczpolitą wydawała się dobra, ale wybrany król z dynastii Wettinów szybko wpadł w wielkie zadłużenie, co wykorzystała Rosja. Wciągnięcie Rzeczpospolitej przez Augusta II do wojny północnej, spowodowało ogromne straty i jeszcze większe zniszczenia gospodarcze, ponieważ rozegrała się ona na terenach Rzeczpospolitej. W wyniku tej wojny kraj został ogromnie wyniszczony, a armia rosyjska przemierzała Rzeczpospolitą jak własny kraj. Ponadto w czasach saskich wojsko polskie znacznie utraciło swoją wartość bojową. Brakowało uzbrojenia, wyszkolenia i dyscypliny. W tym też momencie Państwo Moskiewskie, zaczęło zwiększać swoje wpływy w Rzeczpospolitej. Piotr I nie musiał się wręcz wysilać Rzeczpospolita sama prosiła o interwencję, gdyż nie potrafiła sobie poradzić z własnymi wewnętrznymi problemami. Tak oto na „sejmie niemym” w 1717r. powstało pojęcie obcej gwarancji ustroju Rzeczpospolitej oraz ustalono odgórnie wielkość polskiej armii na 24 tys. Po śmierci Augusta II na tronie zasiada następny Wettin August III syn. Wybór Sasa dokonany był pod naciskiem Państwa Moskiewskiego. Jednak nie obyło sie bez ofiar, ponieważ po raz kolejny wybrano dwóch królów Stanisława Leszczyńskiego i Augusta III. W 1734 roku August III został ostatecznie uznany jako władca Rzeczpospolitej i jako król przystąpił do układania polityki państwa. Pragnął on kontynułować politykę ojca i połączyć Rzeczpospolitą z Saksonią, jednakże nie dane mu było wprowadzić swoich planów. Pojawiające się od lat czterdziestych XVIII w. projekty reformatorskie króla (kwestie skarbowo – wojskowe) były unicestwiane przez obce mocarstwa. Ułatwiła to praktyka nagminnego zrywania sejmów. Rzeczpospolita stała się podmiotem polityki międzynarodowej. Nastąpiło też, zwężenie horyzontów myślowych i ograniczenie kontaktów szlachty do najbliższego sąsiedztwa. Jedynie do elit docierała reformatorska publicystyka polityczna. Dzięki tej polityce pod koniec panowania Augusta III w kręgu Czatoryskich i ks. Stanisława Konarskiego wypracowano wstępny projekt reform, który zaczęto realizować po elekcji nowego króla. Oczywiście nowy władca musiał być wybrany w drodze wolnej elekcji. Odrzucono możliwość wybrania kolejnego Sasa. Katarzyna II napisała list do króla pruskiego Fryderyka II przedstawiając swego kandydata do tronu - Stanisława Poniatowskiego. Fryderyk II wyraził zgodę i nakazał swojemu posłowi w Warszawie by ten współdziałał z dyplomacją Państwa Moskiewskiego. Wysunięta kandydatura Poniatowskiego została przyjęta jednomyślnie. To doprowadziło do umocnienia się sojuszu rosyjsko-pruskiego. Tak zakończyła się ostatnia tzw. wolna elekcja Rzeczpospolitej. Koronacja Stanisława Augusta Poniatowskiego odbyła się 25 listopada 1764 r. Była to pierwsza koronacja, która odbyła się w Warszawie. Na ręce prymasa elekt złożył przysięgę, w której zobowiązywał się zachowywać i szanować wszystkie dotychczasowe prawa Rzeczpospolitej, chronić przywileje szlacheckie, bronić pokoju wewnętrznego i granic. W przysiędze Stanisława Augusta Poniatowskiego znalazło się zdanie o nie zmniejszaniu granic Rzeczpospolitej. Nowy król wprowadził wiele pozytywnych reform, które zaniepokoiły sąsiadujące państwa. Zmiany w Rzeczpospolitej wywołały sprzeciw mocarstw ościennych. Król pruski groźbami spowodował zniesienie cła generalnego. Uniemożliwione zostały dalsze reformy a kryzys lat 1767 – 1768 doprowadził do uchwalenia nowych zasad ustrojowych. Nowy ustrój poddano pod gwarancję Katarzyny II, co doprowadziło do zawiązania konfederacji barskiej a w połączeniu z międzynarodowym kryzysem wywołanym wojną turecką również do I rozbioru Polski w 1772 roku. Rozbiór był wynikiem wewnętrznego konfliktu, który uniemożliwiał zarządzanie państwem. Stanowił rozwiązanie sprzecznych interesów mocarstw ościennych: Austrii, Rosji i Prus. Państwa zaborcze domagały się zwołania sejmu, zależało im na tym by sejm Rzeczpospolitej zatwierdził traktaty rozbiorowe. Sejm otwarto 19 kwietnia, 1773 r. Aby uniknąć jego zerwania doprowadzono do zawiązania konfederacji. Przeciwko temu zaprotestował poseł nowogródzki Tadeusz Rejtan. Sprzeciw sejm zignorował i rozpoczęto obrady. Sejm przekształcił się w sejm delegacyjny i rozpoczęto procedurę mającą doprowadzić do zatwierdzenie traktatów rozbiorowych. Tadeusz Rejtan próbował jeszcze zatarasować swoim ciałem wejście do sali, gdzie znajdowały się dokumenty rozbiorowe. W latach 1788-1792 miał miejsce kolejny sejm zwany Sejmem Czteroletnim. Był swego rodzaju buntem i przygotowaniem do obrony przed ewentualnym atakiem państw sąsiednich. Uchwalono, na nim podniesienie podatków, aby istniała możliwość utrzymania 100 tysięcznej armii. Szybko jednak przekonano się, że system podatkowy oparty na procencie od dochodów nie jest doskonały, ponieważ wszyscy zaniżali swoje dochody, następstwem, czego był mniejszy napływ pieniędzy niż początkowo się spodziewano. Najważniejszą uchwałą, jaka zapadła na Sejmie Czteroletnim było uchwalenie Konstytucji 3 maja, drugiej konstytucji na świecie. Nieobecni a sejmie zwolennicy Rosji i innych zaborców zawiązali konfederację Targowicką, w wyniku, której wojska rosyjskie wkroczyły na tereny Rzeczpospolitej. Zajęcie kraju przez wojska rosyjskie nie przesądzało jeszcze o rozbiorze, wiodły do niego długie negocjacje, łączące sprawę polską z odszkodowaniem za kampanię antyfrancuską na zachodzie Europy. Jednak założyciele konfederacji nie przewidzieli, że Rosja korzystając z okazji dokona II rozbioru w roku 1793. Polska nie poddawała się nadal. 24 marca 1794 r. na rynku generał Tadeusz Kościuszko ogłasza rozpoczęcie walk przeciwko Rosji i składa uroczystą przysięgę, iż będzie bronił Polski do ostatniej kropli krwi. Wydał także uniwersał w Połańcu, w którym nadaje chłopom wolność osobistą i zmniejsza pańszczyznę, co miało na celu ściągnięcie jak największej liczby ochotników, co Kościuszce się udało. Na początku były zwycięstwa, ale w bitwie pod Szczekocinami 6 czerwca 1794 wojsko Polskie poniosło klęskę. Głownym problemem byl brak poczucia tożsamości narodowej wsród chłopów. Następnym celem armii nieprzyjaciela była już sama stolica, którą bez problemu zdobył. Polska pozostała już w zupełności bez szans na odzyskanie suwerenności. Rosja, Austria i Prusy 24 października 1795 roku dokonały III rozbioru. 
Tak, więc „przedmurze chrzescijaństwa” – Rzeczpospolita Obojga Narodów znikła z map świata na rzecz państw sąsiadujących i nigdy nie odradza się. W jej miejsce powstają odrębne państwa.