21. Twórczość Ajschylosa
Żył przed i podczas wojen grecko-perskich ( grecy wyszli z nich obronna ręka , w nich Ajschylos uczestniczył ). Zachowało się 7 jego tragedii np. „Persowie”, ta tragedia obiewa zwycięstwo Greków w 480 przy Salaminie .Dla Ajschylosa przyczyna zwycięstwa była wola Bogów .Król Persów był sam winny porażki, bo ingerował w wole przeznaczenia boskiego , a ono utrwaliło stosunki władzy na świecie .Król Persów próbował ujarzmić morze , chciał dostać się na drugą strone wyspy , ustawiono statki , wojsko dostało się na druga stronę , rzucono kajdanki do morza -co w oczach Greków było symbolem ujarzmienia morza ,było to czyms bardzo złym .Bogowie więc pokarali samego wodza ,a wczesniej jego plemienia Twórczość Ajschylosa obejmowała mniej więcej 90 utworów: około 70 tragedii i 20 dramatów satyrowych, jednak do naszych czasów z tego olbrzymiego dorobku w całości przetrwało zaledwie 7 sztuk, a oprócz tego tytuły utworów i różnej wielkości fragmenty.
22. Treści ideowe tragedi Ajschylosa
Jego tragedie rozgrywane są zawsze w kręgu największych problemów moralnych i religijnych, dla których poeta potrafił odnaleźć w historii lub w micie odpowiedni materiał fabularny i tworzyć potężne postacie, zdolne udźwignąć ciężar reprezentowanych przez siebie idei - bohaterów Ajschylosa cechuje niemal posągowość. Uderzająca w tragediach Ajschylosa jest również majestatyczność i dostojeństwo stylu, prostota i liryczność języka, sceny pełne dramatycznego napięcia i prawdziwego tragizmu. Należy zwrócić jeszcze uwagę na stosunek Ajschylosa jako artysty i myśliciela do własnej współczesności. W jego tragediach odbiło się wiele ważnych problemów epoki formowania się fundamentów demokracji ateńskiej. Ajschylos osadzając swoje utwory w świecie historii lub mitu, wypowiadał się językiem sztuki w wielu doniosłych zagadnieniach swojej epoki, wykazywał wyraźną sympatię dla demokracji ateńskiej, a nienawidził tyranii i wszelkich form despotyzmu.
trylogia tragiczna Oresteja (wystawiono 458 p.n.e.)
Tragedia opowiadała o tragicznych losach rodu Polepidów od założyciela pelosa , który zabił króla Ifitosa i ozenił się z jego córka .Mieli on 2 synów : Atreusa i Tiestesa .Jeden rzadził w Mykenach .bracia nie lubili się . Atreus zaprosił brata na uczty i udawał ze chce sie z nim pogodzic ,pokazał mu głowy jego dzieci ,z których przygotował pieczen . Przez ta okrutna zbrodnie zgasło słonce. Atreus miał syna Agamemnona , który został zabity przez żone i jej kochanka i to jest włśnie fabuła Agamemnona .
2 tragedia : Syn Agamemnona uciekł z domu i msci się za śmierć ojca, zabija matke i jej kochanka .
3 trgedia „Eumenidy”- to życzliwe boginie .Syn Agamemnona jest prześladowany przez Erynie Boginie zemsty na jego rodzie . Matki nie bo nie była zwiazana z rodem , a on był .Jego sprawę rozpatruje Areopak odbywa się głosowanie , głosy rozkładają się po równo za uniewinnieniem i za skazanie m.
Ajschylos uważa ,że światem kieruje Zeus .U niego dojrzewała koncepcja bustwa n ajwyższego .
23. Twórczosć Sofoklesa
Sofokles – ateńczyk ,żył V w.p.n.e Zachowało się jego 7 tragedi , a w XX w . znalazł się dramat satyrowy. ( Tropicieli w Egipcie ?).Jego zainteresowanie to człowiek , jego namiętność i trapienie . Twórczość Sofoklesa odznacza się: głębokim patriotyzmem, konserwatyzmem, tradycyjnością, religijnością, fatalizmem i pesymizmem. Sofokles zminimalizował bezpośredni wpływ bogów na losy bohaterów oraz odszedł od trylogii tragicznych w kierunku traktowania każdej tragedii jako zamkniętej całości. W tragediach Sofoklesa wola ludzka odgrywa większe znaczenie niż boska, co stanowczo oddaliło go od poprzednika.Trylogia sofoklejska składa się z następujących części:
24. Treści ideowe tragedii Sofoklesa
Treści ideowe Sofoklesa były bliskie do Ajschylosa .Różnice : Dla Ajschylosa subiektywna wina człowieka , Sofokles zas uważał , że człowiek który popełni przestępstwo musi odpowiadac tak jak Edyp .Bohaterowie Sofoklesa staja przed sytuacja kiedy musza przyjąć swój los , odpowiedzi na sytuacje zależą od ich woli . jego bohaterowie wykazują najszlachetniejsze cechy .
25.twórczość Eurypidesa
Urodził się w roku 480 .Był młodszy o Sofoklesa ok. 20 lat . Za zycia nieba rdzo cieszył się popularnością .Fakt ,że pisał tragedie i je wystawiał świadczy o tym , że jakaś część społeczeństwa uważała go .U Eurypidesa zachowało się 17 tragedii i 1 dramat satyrowy „cyklop” . Eurypidesa cechuje sceptycyzm wobec Bogów , krytycyzm demokracji ateńskiej , krytycyzm polityki . Najważniejszą cecha jego twórczości jest realizm - jest to świadectwo wielkiego przełomu kulturowego, moralnego epoki wojny peloponeskiej .Zakwestionował on podstawowe założenia życia społecznego i religijnego . Wykazał , ze wiara tradycyjna nie może zapewnic ludziom dobrobytu i bezpieczeństwa . Przedstawiał realnie ludzi- podstawowa cecha jego twórczości .Wg. niego w charakterach ludzi kryje się ich nieszczęście . Jego bohaterowie dokonują strasznych zbrodni ,czynów .Mozna powiedzieć ,że najwazniejszym jego dziełem jest tragedia „Medea „ .Eurypides pełnym prawem może być określony jako pierwszy psychoanalityk. . Zgłębiał tajemnice psychologi duszy ludzkiej .Wywarł Duzy wpływ na nastepne pokolenie pisarzy .
26.Treści ideowe tragedii Eurypidesa
Głosił idee równości wszystkich ludzi, popadając w konflikt ze zwolennikami tradycyjnych stosunków społecznych. Twórczość Eurypidesa była nierozerwalnie związana z życiem ówczesnych Aten, gdyż odzwierciedlała problemy występujące w czasie wojny peloponeskiej (431-404 p.n.e.). Twórca występował w obronie klas średnich, gdyż według niego jedynie ta klasa mogła uratować znajdującą się w kryzysie"Medea" to najsłynniejsza i najlepiej zachowana ze sztuk Eurypidesa.Eurypides nakreślił tu wspaniały portret psychologiczny kobiety spoza Grecji, barbarzynki, z jej dziką naturą, pełną temperamentu i kontrastów. Jednak nie był to wizerunek jednostronny. Dramatopisarz przedstawił walki wewnętrzne, jakie rozegrały się w duszy bohaterki, zanim zdecydowała się na ten straszliwy czyn. Była w tej sztuce jednocześnie okazja do dyskusji na temat wiecznie żywych a istotnych problemów wierności i małżeństwa.
27.Powstanie i rozwój komedii attyckiej
W komedii sprawy polityczne przedstawiano w sposób bezpośredni .Jej początki to IV w w., rozwijała się w Atenach .Komediopisarzem był Arystofenes ..Jego komedie zawieraja najważniejsze sprawy polityczne , społeczne , zycia artystycznego jego czasów.O komedi attyckiej wiemy na podstawie dziel Arytotelsa . Interesuja go losy chłopów . Poddał on ostrej krytyce najwyższego urzednika Kleona .W epoce helenistycznej komedia zmieniła swój charakter powstaje komedia attycka-była to komedia charakteru , komedia opisywała jakies wydarzenia z zycia codziennego występuja tu charakterystyczne postacie stary człowiek - skapiec , jego syn - rozrzutny , który marzy o majatku ojca , żołnierz, sprytny , niewolnik - który oszukuje swojego pana i pomaga jego synowi . Do lat 50 nie było żadnego wzoru komedii . W roku 58 została odnaleziona komedia Meondera „Odludek’’.Jezyk jego komedi był konwersacyjny , jednolity.Ta komedia została przyjeta przez Rzymian .
28.Twórczość Arystofanesa
Arystofanes z Aten (ok. 446-385 p.n.e.) - najwybitniejszy twórca komedii staroattyckiej. Jego twórczość miała ostre akcenty społeczne i polityczne. Przedstawił w niej bogaty obraz życia Aten swoich czasów. W sztuce Chmury, wystawionej w 423 p.n.e., opisał działanie soczewki.
Z jego 45 utworów zachowało się 11
Najbardziej znaną sztuką Arystofanesa były "Ptaki", wystawione w 414 p.n.e. Dwaj zamożni i znudzeni życiem wśród kłócących się obywateli Aten ludzie postanowili założyć w powietrzu ptasie miasto - pomiędzy światem ludzi a światem bogów. To "Chmurokukułkowo" było znakomitą okazją, aby przedstawić w satyrycznym zwierciadle typowe urzędy i postacie greckiego miasta. Jednocześnie komediopisarz umiał oddać urok ptasich treli, przedstawiając wspaniałe onomatopeiczne zwoływania się ptaków, jedne z najpiękniejszych strof napisanych dla chóru greckiego.
29.Nowa komedia attycka
Po klęsce Aten w wojnie peloponeskiej, w zmienionych warunkach politycznych powstała tzw. komedia średnia, której głównymi przedstawicielami byli: Antyfanes, Aleksis, Eubulos, Anaksandrides i Anaksilas. Pod koniec tego okresu zaczęła się kształtować tzw. attycka komedia nowa (Filemon, Difilos z Synopy, a zwłaszcza Menander, autor popularny jeszcze w czasach rzymskich). Twórcami epiki byli: Choirilos z Samos (V w. p.n.e.), autor Perseidy, i Antymach z Kolofonu (IV w. p.n.e.), autor Tebaidy. Utwory Plauta stanowią twórcze przystosowanie utworów greckich należących donowej komedii attyckiej.
Pisał językiem dosadnym, zbliżonym do potocznego, przedstawiając wielerealistycznych sytuacji z życia w starożytnym Rzymie.
Do naszych czasów zachowało się 20 komedii w całości i jedna we fragmentach. Z nazwy znanych jest 30 dalszych sztuk
30. twórczość Menadra
Menander (342-291 p.n.e.) – starożytny poeta grecki, , główny przedstawiciel komedii nowej i komedii charakterów. Był uczniem Teofrasta oraz przyjacielem Epikura. Zapewne duży wpływ na jego zainteresowanie teatrem miał wuj Aleksis, znany komediopisarz. Napisał ok. 100 sztuk znanych z odkrytych fragmentów np. Sąd rozjemczy, Heros. Wywarł wpływ, za pośrednictwem Plauta i Terencjusza, na ukształtowanie się nowożytnej komedii obyczajowej.W 1905 oraz 1957 odkryto w Egipcie część dzieł Menandra. Dość dużą sensację wywołał także fakt odkrycia w Bibliotece Watykańskiej w grudniu 2003 r. około czterechset linijek Menandra, z czego połowa pochodzi z nieznanej sztukiW Biblii św. Paweł cytuje zdanie z tekstu Menandra: "Wskutek złych rozmów psują się dobre obyczaje