Metody bada艅 pedagogicznych, wyk艂ady
METODOLOGIA - to nauka, kt贸ra m贸wi nam jak mamy prowadzi膰 badanie naukowe. W skr贸cie s膮 to metody bada艅.
Niezale偶nie od celu jakiemu maja one s艂u偶y膰 skuteczno艣膰 sw膮 zawdzi臋czaj膮 istniej膮cym zgodno艣ciom ze stanawianymi im wymaganiami metodologicznymi. Wymagania te na gruncie pedagogiki ustala si臋 w metodologii bada艅 naukowych.
Istnieje metodologia og贸lna oraz metodologie innych nauk.
Pierwszym samodzielnym pedagogiem by艂 Mys艂akowski nast臋pnie Smaczy艅ski i Pielka
Najog贸lniej m贸wi膮c METODOLOGIA BADA艃 PEDAGOGICZNYCH jest nauk膮 o zasadach i sposobach post臋powania badawczego zalecanych i stosowanych w pedagogice przez zasady, czyli regu艂y lub normy takiego post臋powania ( dyrektywy post臋powania- to co przyjmuje si臋 bez udowodnienia) ustala si臋 to post臋powanie.
METODOLOGIA UPRAWIANA- w spos贸b opisowy zajmuje si臋 faktycznie stosowanymi sposobami w post臋powaniu badawczym.
Metodologia uprawiana w spos贸b normatywny podejmuje si臋 pr贸by znalezienia zasad i sposob贸w post臋powania badawczego w oparciu g艂贸wnie o znaczeniu postulatywnym.
CECHY I SPOSOBY POST臉POWANIA NAUKOWEGO:
Poznanie naukowe odbywa si臋 przy okazji odpowiednich metod naukowych.
鈥 jest ono usystematyzowane
鈥 podejmowane czynno艣ci poznawcze s膮 regulowane okre艣lonymi rygorami, konsekwencji czasowej i tre艣ciowej
鈥 jest obiektywne
鈥 jest sprawdzalne
鈥 powinno da膰 por贸wnywalne wyniki
1) badanie jest utylitarne
鈥 rozwi膮zywanie trudno艣ci
鈥 wykonywanie czynno艣ci
鈥 wyja艣nianie okre艣lonego zjawiska
鈥 naprawianie fragmentu rzeczywisto艣ci
2) jest tw贸rcze tzn. nowatorskie lub destrukcyjne wobec zbioru twierdze艅 tworz膮cyh teori臋 danej nauki
鈥 mo偶e utwierdzi膰 i rozwi膮za膰, b膮d藕 podwa偶y膰 i negowa膰
3) mo偶e weryfikowa膰 i sprawdza膰, obja艣nia膰 okre艣lon膮 rzeczywisto艣膰.
4) wa偶ne jest:
鈥 ostro偶no艣膰
鈥 krytycyzm, kt贸ry powinien cechowa膰 ka偶dego badacza
5) jasno艣膰 my艣li, oszcz臋dno艣膰 s艂贸w to atru\ybut dobrych wynik贸w ( opisu) bada艅.
6) Wa偶na jest:
鈥 systematyczno艣膰
鈥 艣cis艂o艣膰
鈥 precyzja
鈥 wszechstronno艣膰 i bezstronno艣膰
polega na tym, 偶e po przyj臋ciu metody bada艅- im wi臋cej technik zastosujemy tym bardziej precyzyjne uzyskujemy wyniki.
W badanich wywiad potocznie nazywany jest 鈥瀊rzytw膮鈥.
Im wi臋cej stosujemy narz臋dzi badawczych, tym lepszy i bardziej obiektywny jest wynik bada艅.
Badania maja przyczyni膰 si臋 do:
鈥 pog艂臋bienia naszej wiedzy o przedmiocie bada艅- ta cecha rz膮da od nas by艣my znali to co chcemy pozna膰 je偶eli np. badamy to do tej pory.(???? 飦 )
鈥 nala偶e pozna膰 rozleg艂a wiedz臋 o przedmiocie bada艅!
7) Wg. Wilsona 6 godzin spedzonych w bibliotece mo偶e oszcz臋dzi膰 6 miesi臋cy pracy w laboratorium. Zasi臋g czytania i poznania uprzednich dokona艅 ratuje nas cz臋sto przed wywa偶eniem otwartych drzwi.
9) orientalno艣膰 bada艅
* osobowo艣c badacza
* przygotowanie badacza
* predyspozycje badacza
* rola jaka spe艂nia badacz
CELE BADA艃:
W naukach humanistycznych, szczeg贸lnie w pedagogice powinni艣my zada膰 pytanie: 鈥濩zy badamy fakty, czy s膮dy o faktach?鈥
To niepozorny problem lecz zasadnicza sprawa dla warto艣ci teorii. Badanie fakt贸w nak艂ada na nas konieczno艣膰 oceny integracji w pewnym uk艂adzie subiektywnym.
*Poznanie s膮d贸w o faktach zas艂ania ich natur臋 orazrz膮dz膮ce nimi prawid艂owo艣ci.
* Przy poznaniu fakt贸w wa偶n膮 role odgrywa organizacja dnia np. dziecko na kolonii.
Jak jeszcze powinni艣my szuka膰 odpowiedzi na to pytanie?:
鈥 Jak jest? Odpowied藕: stwierdzenie fakt贸w
鈥 Dlaczego tak jest? Odpowied藕: wyja艣nienie fakt贸w
Zasadniczym celem poznania naukowego jest zdobycie wiedzy :
鈥 maksymalnie 艣cis艂ej,
鈥 maksymalnie prostej
鈥 maksymalnie pewnej
鈥 maksymalnie og贸lnej
鈥 maksymalnie prostej
鈥 o maksymalnej zawarto艣ci informacji
Takie poznanie prowadzi do wy偶szych funkcjonowania wiedzy, a s膮 nimi prawa i prawid艂owo艣ci nauki.
PRAWA NAUKI:
S膮 to nale偶ycie uzasadnione i dostatecznie sprecyzowane twierdzenia nauki maj膮ce posta膰 zada艅 og贸lnych lub w przybli偶eniu og贸lnych.
1) Istnieje prawo zasady akcji i reakcji- jest to II prawao Newtona鈥( koza????)
pierwsze prawa powinny by膰 prawami og贸lnymi i powinny oznacza膰 sta艂y zwi膮zek pewnych zjawisk np. woda, kt贸ra jest ciecz膮 mo偶e sta膰 si臋 cia艂em sta艂ym- co zalezy od temperatury.
2) Drugim prawem jest prawo statystyczne, kt贸re stwierdza istnienie pewnej prawid艂owo艣ci w szczeg贸lno艣ci krzywa Gausa (kloszowa)
POJ臉CIA:
1) sfera fakt贸w
kim jest cz艂owiek w pedagogice?飪 jest podmiotem bada艅!
2) sfera warto艣ci
Idee wychowania okre艣飪 okre艣lony ustr贸j, w艂adza.
Cz艂owiek powinien by膰 wychowaany wed艂ug:
鈥 wychowania umys艂owego
鈥 wychowanie zdrowotnego
鈥 wychowanie estetycznego
鈥 wychowanie fizycznego
鈥 wychowanie politechnicznego
Cz艂owiek powinien by膰 wychowany w duchy humanizmu i sprawiedliwo艣ci spo艂ecznej.
3) sfera pedagogicznego dzia艂ania- Kim staje si臋 cz艂owiek?
Odpowiedzi膮 na to pytanie jest; Cz艂owiek staje si臋 od urodzenia przechodzi r贸偶ne fazy i podlega oddzia艂ywaniom pedagogicznym przez ca艂e 偶ycie.
Pedagogika empiryczna- bada ona 艣rodowisko, skutek tych bada艅 odpowiadaj膮cych jak by膰 powinno?
Pedagogika filozoficzna- nie bada, tylko wysuwa postulaty, 偶e ma tak by膰- za艂o偶enia te jedanak mog膮 by膰 b艂臋dne.
4) sfera bada艅鈥︹︹..( empiryczna)
By przeprowadzic badanie empiryczne nala偶e si臋 do nich dok艂adnie przygotowa膰:
鈥 okre艣li膰 przedmiot bada艅 w teorii i 鈥瀗asz鈥
鈥 kiedy badania maja by膰 zrobione, a wi臋c czas
鈥 jaki jest czas na zrobienie, przeprowadzenie tego badania
鈥 wybra膰 odpowiednie miejsce do bada艅
鈥 badania powinny by膰 reprezentaywne
Cele bada艅- po zapoznaniu si臋 z literatur膮 na dany temat, oraz z w艂asnej wiedzy i spostrze偶e艅(?????)
Cele powinny by膰:
鈥 poznawcze ( co mamy pozna膰)
鈥 praktyczne
Niekt贸re wzajemnie si臋 zaz臋biaj膮; cele ujmujemy w 2 rozdzia艂ach w pracy licencjackiej i dodajemy do wst臋pu w pracy empirycznej.
Gdy okre艣limy cele poznawcze i praktyczne nale偶y sformu艂owa膰:
1) Temat pracy ( powinien przedstawi膰 promotor)
2) Zagadnienia, problemy badawcze- problemy to trudno艣ci, przeszkody, kt贸re w danej pracy mamy rozwi膮za膰. Problem mo偶e by膰:* og贸lny * szczeg贸艂owy.
3) Hipotezy 鈥 przypuszczenie jak ma by膰. Hipoteza powinna by膰 trzycz艂onowa (zak艂ada, 偶e stwierdzamy fakt, jak ma by膰 zrobiona, ko艅cowy wynik)
4) Dokonujemy wyboru terenu ( np. osiedle) bada艅 i doboru pr贸by- to zale偶y od matody jaka przyjmujemy w badaniu.
5) Opracowujemy techniki badawcze:
鈥 metoda sonda偶u- techniki wywiadu
鈥 metoda indywidualnych przypadk贸w- technika鈥︹︹
鈥 metody monograficzne-. technika鈥︹︹︹
Kiedy okre艣limy sk艂adowe musimy przygotowa膰 narz臋dzia badawcze. Narz臋dzia te powinni艣my zweryfikowa膰 w czasie bada艅 pilota偶owych, kt贸re to pozwalaj膮 na stwierdzenie tego czy przygotowane materia艂y b臋d膮 wiarygodne i dadz膮 nam okre艣lone materia艂y do opisu. Je偶eli stwierdzimy braki wtedy poprawiamy narz臋dzia badawcze.
6) przyst臋pujemy do przeprowadzenia badan w艂a艣ciwych- pierwsza cz臋艣膰 empiryczna i do tego nale偶y si臋 przygotowa膰 oraz zebra膰, opracowa膰 i nanosi膰 dane na arkusz lub na komputer.
7) Metoda opracowania zebranych materia艂贸w.
Wyniki opracowujemy np. na podstawie tabel, kt贸re musz膮 by膰 czytelne, w kt贸rych to tak偶e ujmujemy wiek i p艂e膰.
Badacz musi by膰:
鈥 obiektywny
鈥 sprawiedliwy
鈥 idealistyczny
Etykieta badacza:
1) Planowanie badania- musi kre艣li膰 dopuszczalno艣膰 z punktu widzenia etyki.
2) Powinien okre艣li膰 nieszkodliwo艣ci wobec badanego.
Badacz powinien w miar臋 mo偶liwo艣ci maskowa膰 pewne odpowiedzi, a tak偶e nie powinien si臋 nikomu chwali膰 oraz zwierza膰 z wynik贸w badania.
TEMAT: NARZEDZIA BADAWCZE
Narz臋dzia badawcze w pracach empirycznych odgrywaj膮 podstawowe znaczenie. Nale偶膮 do nich:
1) KWESTIONARIUSZ wg S. Nowaka
Kt贸rym nazywamy wszelki uprzednio pprzygotowany, podporz膮dkowany celom badania zbi贸r pyta艅 bez wzgl臋du na to czy pytania s膮 mniej lub bardziej sprecyzowane, czy oczekuje si臋 na dlugie i wyczerpuj膮ce odpowiedzi czy tez tylko podkre艣la si臋 jeddn膮 odpowied藕, uprzednio przygotowan膮 鈥︹︹︹︹.. czy odpowied藕 wpisan膮 przez badanego czy tez przez osob臋 prowadz膮c膮 wywiad.
Do bada艅 s艂u偶y:
鈥 kartka papieru
鈥 to czym piszemy ( d艂ugopis, o艂贸wek itd.)
鈥 magnetofon
鈥 itp., itd.
Ka偶de badanie powinno zawiera膰 instrukcj臋 zawieraj膮ca informacje dotycz膮ce cel贸w dla jakich zbieramy materia艂, podaje si臋 instytucj臋 dla jakiej przeprowadzana jest badanie.
RODZAJE KWESTIONARIUSZA:
鈥 kwestionariusz ankiety
鈥 kwestionariusz wywiadu
Aby dobrze zrobi膰 narz臋dzia badawcze nale偶y:
- zapozna膰 si臋 z literatur膮 przedmiotu i tematu
- zapozna膰 si臋 z innymi wzorami ankiety lub wywiadu i dostosowa膰 je do naszego tematu
NARZEDZIA POMOCNICZE DO BADA艃:
I KARTA INDYWIDUALNA DZIECKA
鈥 zakodowane dane
鈥 w instrukcji powinno by膰 wyja艣nione, 偶e do badania b臋dzie mia艂a dost臋p tylko osoba badaj膮ca
鈥 rozpocz臋cie od stanu zdrowia dziecka ( jego masa ciala, wzrost, itd.)
鈥 post臋py w nauce
鈥 iloraz inteligencji; wskazany jest stan emocjonalny i inteligencja emocjonalna, ocena ze sprawowania i inne dane, kt贸re uchwycili艣my.
II SERIA NIEDOKO艃CZONYCH ZADA艃
鈥 鈥 moja mama i ja 鈥︹
鈥 鈥瀏dyby tata 鈥︹︹
鈥 鈥瀌zieciom by艂oby lepiej gdyby ich rodzice鈥.鈥
III INWENTARZ POSTAW
鈥 dajemy dziecku kwestionariusz pyta艅 ale skategoryzowany, zdania opisuj膮ce postawy, zachowania wobec rodzic贸w; okre艣lonymi znakami opisujemy postaw臋 rodzica
IV WYWIAD Z WYCHOWAWC膭 KLASY O UCZNIU
鈥 daje nam informacje o uczniu
鈥 powinno si臋 go stosowa膰!!
V ARKUSZ ZBIORCZY
鈥 nanosimy dane z bada艅 ale najcz臋艣ciej skategoryzowane po to, by u艂atwi膰 nam obliczenia.
VI TWORZENIE TABELI
鈥 powinna by膰 kr贸tka, przejrzysta, ponumerowana
鈥 my podajemy liczby i podajemy ich procenty
鈥 jest to zaj臋cie czasoch艂onne
Metoda podstawow膮 w badaniach eksperymentu jest OBSERWACJA = 艣wiadome celowe postrzeganie zjawisk, fakt贸w ;
Mo偶e by膰:
鈥 osobna technika bada艅
鈥 pomocnicza technika bada艅
Postrzegamy otaczaj膮cy 艣wiat w ka偶dym momencie naszego 偶ycia, w spos贸b mniej lub bardziej 艣wiadomy.
Receptory cz艂. ch艂on膮 mas臋 impuls贸w , kt贸re do nas dochodz膮 tj. do obiektywnej rzeczywisto艣ci , ale tylko na niekt贸re zwracamy uwag臋. Kiedy patrzymy na dany przedmiot to obserwujemy i poznajemy.
Obserwacja jest najbardziej elementarn膮 technik膮 poznania empirycznego jaka wchodzi w sk艂ad innych technik. Obserwacja nie tylko jest oddzia艂ywaniem 艣wiata zew. Na narz膮dy zmys艂owe cz艂owieka i powstaj膮cego w jego umy艣le odbicia tego co wida膰. Jest to znacznie bardziej z艂o偶ony proces, w kt贸rym dochodzi do g艂osu tak偶e intelekt cz艂owieka. Ot贸偶 intelekt nie tylko steruje narz膮dami zmys艂owymi cz艂owieka ale r贸wnie偶 narzuca jemu okre艣lony spos贸b postrzegania 艣wiata, w kt贸rym dany cz艂owiek 偶yje tzn. sk艂ania go do podejmowania tego 艣wiata w strukturze poj臋ciowej , odpowiadaj膮cej jego poziomowi intelektualnego rozwoju a nawet w kategoriach pozostaj膮cych w zgodzie z jego uczuciami i pragnieniami.
Obserwujemy poszczeg贸lne przedmioty tak jak pozwalaj膮 nam na to nasze zmys艂y.
Z obserwacj膮 mamy odczynienia w spos贸b obiektywny, z czego zdajemy sobie spraw臋. Opr贸cz fakt贸w mo偶emy obserwowa膰 zjawiska spo艂eczne z tym, 偶e badaj膮cy powinien posiada膰 umiej臋tno艣ci odczytywania subiektywnych znacze艅 obserwowanych zachowa艅 badanych os贸b dla nich samych i ukazywanie obiektywnych funkcji jakie z danymi zachowaniami 艂膮cz膮 si臋 w danym spo艂ecze艅stwie.
Po偶膮dana jest zatem zar贸wno wnikliwo艣膰 obserwuj膮cego w poznaniu tego jaki sens maj膮 dla danych okre艣lone fakty spo艂eczne jak znajomo艣膰 przypisywanych im funkcji w 偶yciu spo艂. badanych ludzi. Je偶eli badaj膮cemu zabraknie wspomnianych umiej臋tno艣ci i wiedzy to w贸wczas b臋dzie on sk艂onny interpretowa膰 wspomniane fakty w oparciu o w艂asne odczucia i do艣wiadczenia, kt贸re mog膮 r贸偶ni膰 si臋 zasadniczo od sensu jaki przypisuj膮 im badani i spo艂eczno艣ci, w jakich 偶yj膮, a w贸wczas te偶 wiarygodno艣膰 poznawcza poczynionych obserwacji i warto艣ci poznawczych mo偶e budzi膰 w膮tpliwo艣ci.
Kiedy nie posiadamy okre艣lonej wiedzy to nie wychwytujemy .................... i kierujemy si臋 w艂asnymi odczuciami a obserwacja kt贸ra stosujemy powinna by膰
鈥 obiektywna
鈥 wierna
Obserwacja jest 藕r贸d艂em informacji o przebiegu danego zjawiska.
Powinna charakteryzowa膰 si臋 :
鈥 premedytacj膮- wyra偶aj膮c膮 si臋 tym, 偶e obserwacja jest przeprowadzona w celu rozwi膮zania 艣ci艣le i w pe艂ni okre艣lonego zadania sformu艂owanego dok艂adnie, szczeg贸艂owo
鈥 planowo艣ci膮 鈥 polegaj膮c膮 na tym, aby technika by艂a stosowana wg planu, odpowiadaj膮cemu celowi obserwacji. Planowo艣膰 pozwala wykluczy膰 luki obserwacji i pozwala skoncentrowa膰 si臋 na tym co najwa偶niejsze i najbardziej istotne w zamierzonych badaniach
鈥 celowo艣ci膮 鈥 dzi臋ki, kt贸rej uwaga obserwatora skupia si臋 tylko na interesuj膮cych go z punktu widzenia rezultat贸w poznania zjawiska.
Pe艂n膮 inf. o przedmiocie poznania daje po艂膮czenie obserwacji detali z obserwacj膮 ca艂o艣ci przedmiotu
鈥 aktywno艣ci膮 鈥 polega na tym, 偶e obserwator nie rejestruje wszystkich spostrze偶e艅 jakie docieraj膮 do niego od przedmiotu poznania lecz dokonuje ich selekcji tzn poszukuje interesuj膮cych go cech przedmiotu wykorzystuje do tego ca艂y zapis posiadanej wiedzy i do艣wiadczenia
鈥 systematyczno艣ci膮 鈥 b臋d膮c膮 bardzo wa偶nym postulatem stawianym, omawianej technice. Obserwacja nie mo偶e bowiem by膰 postrzeganiem przypadkowych dokonywuj膮cych si臋 jednorazowo w jednym okresie czynno艣ci poznawczych, ale powinna ona trwa膰 ci膮gle i by膰 przeprowadzona wg okre艣lonego systemu poznawczego spostrzega膰 obiektywnie wielokrotnie w r贸偶norodnych warunkach jego istnienia. Nauka rozpoczyna si臋 od obserwacji i musi ostatecznie powr贸ci膰 do obserwacji dla potwierdzenia swoich wynik贸w. Badacz wi臋c musi uczy膰 si臋 starannego obserwowania a kiedy stanie si臋 dobrym obserwatorem b臋dzie osi膮ga艂 w podj臋tych badaniach wi臋ksze ilo艣ci danych.
Rodzaje obserwacji
鈥 ze wzgl臋du ma spos贸b dokonywania obserwacji mo偶emy wyr贸偶ni膰:
a) bezpo艣redni膮 i po艣redni膮
b) kontrolowan膮 i niekontrolowan膮
c) jawn膮 i ukryt膮
R贸偶nica mi臋dzy tym rodzajem obserwacji polega na tym, 偶e przy obserwacji bezpo艣redniej badaj膮cy nie tylko zbiera dane ale ma tak偶e mo偶liwo艣膰 sprawdzenia wiarygodno艣ci tych danych odwo艂uj膮c si臋 do innych technik badawczych np. wywiadu. Szczeg贸lnym przyk艂adem obserwacji bezpo艣redniej jest obserwacja uczestnicz膮ca (najlepiej je偶eli my wchodzimy do jakiej艣 grupy i jeste艣my jej uczestnikami)
Obserwacja po艣rednia 鈥 badaj膮cy nie uczestniczy w zbieraniu danych i nie ma wp艂ywu na ich powstawanie. Ogranicza si臋 ona do tego aby wykorzysta膰 do swoich cel贸w badawczych wcze艣niej zgromadzone dane jakie zawarte s膮 w sprawozdaniach, dokumentach.
W obserwacji bezpo艣redniej wykorzystuje si臋 wszystkie 藕r贸d艂a inf. z jakich korzystaj膮 np. historycy.
Obserwacja kontrolowana jest przeprowadzana w oparciu o okre艣lone narz臋dzia systematyzuj膮ce jak np. kwestionariusze, schematy.
Obserwacja niekontrolowana 鈥 czyli nieskategoryzowana to z kolei obserwacja prowadzona bez narz臋dzi systematyzuj膮cych kt贸rych nie nale偶y jednak uto偶samia膰 z obserwacj膮 偶ywio艂ow膮, bowiem jest r贸wnie偶 obs. planowa ale przeprowadzona swobodnie w spos贸b taki jaki przeprowadzaj膮cy badanie uzna za w艂a艣ciwy w ka偶dym konkretnym przypadku na skutek mo偶liwo艣ci wzgl臋dnie swobodnego post臋powania badaj膮cego. Trudno by艂oby jednak innemu badanemu powt贸rzy膰 tak przeprowadzon膮 obserwacj臋 lub skontrolowa膰 jej wyniki. Mo偶na w tym upatrzy膰 pewnych niedoskona艂o艣ci obs niekontrolowanej.
Obserwacja jest jawna je偶eli w badaniu wiedza o tym, 偶e s膮 przedmiotem zainteresowa艅 obserwatora chocia偶 nie s膮 dok艂adnie poinformowani o celach bada艅, lub o ich przedmiocie.
Je偶eli jednak ludzie s膮 艣wiadomi tego, 偶e s膮 przedmiotem bada艅 w贸wczas ich zachowanie staje si臋 nieautentyczne czyli nabiera cech sztuczno艣ci. Zachowuje si臋 np. tak jak im si臋 wydaje 偶e powinni si臋 zachowywa膰 ze wzgl臋du na ich spo艂eczny status tzn. ..................
Obserwator mo偶e w贸wczas uzyska膰 fa艂szywe dane o zachowaniu badanej tzn. inne ni偶 zaobserwowa艂by wtedy, gdy ich zachowanie by艂o autentyczne czyli po prostu zwyczajnie.
Obs. mo偶e by膰 ................. tzn. powierzchniowa i niesystematyczna przyczyniaj膮ca si臋 do powtarzania hipotez , kt贸re tworzymy sobie z wyniku tej obserwacji w oparciu o znane nam teorie. Podejmuj膮c z kolei weryfikacje danych hipotez przechodzimy do obserwacji systematycznej czyli naukowej
Obserwacja naukowa mo偶e by膰 skategoryzowana tzn. kontrolowana albo te偶 nieskategoryzowana czyli niekontrolowana. Obie mog膮 by膰 prowadzone z wysokim albo z ograniczonym stopniem uczestnictwa obserwatora przy czym ka偶da z nich mo偶e by膰 jawna lub ukryta.
Celem obserwacji skategoryzowanej s膮 dane o charakterze ilo艣ciowym
Celem obserwacji nieskategoryzowanej s膮 dane g艂贸wnie o charakterze jako艣ciowym.
Zalety obserwacji i trudno艣ci zwi膮zane ze stosowaniem tej techniki badawczej.
Zalety
Umo偶liwia niew膮tpliwie bezpo艣redni kontakt z badan膮 rzeczywisto艣ci膮 spo艂eczn膮 a tym samym stwarza okazj臋 do wnikliwego poznania danych zjawisk.
Badacz, kt贸ry uczestniczy w 偶yciu badanych ludzi ma wi臋ksze szanse poznania nie tylko ich warunk贸w 偶ycia czy sposob贸w zachowania w ro偶nych sytuacjach.
Wady
Jedn膮 z powa偶niejszych jest brak mo偶liwo艣ci bezpo艣redniego rejestrowania tego co si臋 obserwuje.
TEMAT; METODY BADA艃 EMPIRYCZNYCH.
Cz臋sto b艂臋dnie uto偶samia si臋 metodologi臋 z metodami bada艅!!!
Metoda 鈥 jest to droga prowadzenia do celu i jest nadrz臋dna.
Metody bada艅 wg Kami艅skiego
Jest to zesp贸艂 teoretycznie uzasadnionych zabieg贸w koncepcyjnych i instrumentalnych obejmuj膮cych najog贸lniej ca艂o艣膰 post臋powania badawczego zmierzaj膮cego do rozwi膮zania okre艣lonego problemu naukowego. ( metoda. Dot. Badania 艣rodowiska)
Wg Kami艅skiego
Przyjmuje si臋, 偶e mamy 4 metody klasyczne:
1) monograficzna
2) indywidualnych przypadk贸w
3) sonda偶u diagnostycznego
4) eksperymentu
wg. Kotarbi艅skiego
metoda- to spos贸b systematycznie stosowany w danym przypadku z intencj膮 zastosowania go tak偶e przy ewentualnym powt贸rzeniu analogicznego dzia艂ania
wg. Okonia
metoda- jest to spos贸b post臋powania, na kt贸ry sk艂adaja si臋 czynno艣ci my艣lowe i praktyczne odpowiednio dobrane i realizowane w ustalonej kolejno艣ci.
Wg. Sztumskiego
metoda- jest to system zada艅 i regu艂 odnosz膮cych si臋 do praktycznej i teoretycznej dzia艂alno艣ci cz艂owieka, wypracowanych przez podmiot badaj膮cy na podstawie prawid艂owo艣ci s膮dz膮cych danym obiektem.
Techniki badawcze- s膮 podrz臋dne.
S膮 to czynno艣ci praktyczne regulowane poprzez starannie dobrane dyrektywy pozwalaj膮ce na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, fakt贸w.
Metoda ma charakter rzeczownikowy, natomiast technika czasownikowy!!
METODY BADAWCZE
I sonda偶 diagnostyczny
鈥 grupa badawcza powinna by膰 pr贸b膮 reprezentowanej populacji generalnej
鈥 badaj膮cy musi d膮偶y膰 do wybrania takiej grupy, kt贸ra stanowi艂aby mo偶liwie najwierniejsze odbicie struktury wszystkich cech badanej populacji
鈥 jest to metoda, kt贸ra jest sposobem gromadzenia wiedzy o atrybutach strukturalnych, funkcjonalnych oraz dynamicznych spo艂ecze艅stwa, a tak偶e opiniach i pogl膮dach wybranych zbiorowo艣ci, nasilania si臋 okre艣lonych zjawisk i innych zjawisk instytucjonalnie niezlokalizowanych posiadaj膮cych znaczenie wychowawcze w oparciu o specyficznie dobrana grup臋 reprezentuj膮ca populacj臋 generaln膮, w kt贸rej to badane zjawiska wyst臋puje
鈥 techniki podstawowe:
1) technika komunikowania- wywiad, ankieta, rozmowa,
鈥 techniki pomocnicze:
1) obserwacja, dokument, testy
鈥 metoda ta aby przyst膮pi膰 鈥瀗i膮鈥 do bada艅 musi mie膰 co najmniej 100 os贸b badanych do jej zastosowania
鈥 metoda ta powinna nam dac diagnoz臋 danego stanu.
II metoda indywidualnych przypadk贸w
鈥 wizyta u lekarza; lekarz przeprowadza wywiad, stawia diagnoze i nast臋pnie zastosowywuje terapi臋.
鈥 Metod臋 t膮 inaczej zwan膮 studium indywidualnych przypadk贸w wywodzi si臋 z metod pracy socjalnej rozwijaj膮cyh si臋 w pedagogice opieku艅czej.
鈥 Jest sposobem bada艅 polegaj膮cym na analizie jednostkowych los贸w ludzkich uwik艂anych w okre艣lne sytuacje wychowawcze z nastawieniem na opracowanie diagnozy przypadku lub zjawiska w celu dzia艂a艅 terapeutycznych.
鈥 Jest to metoda bardzo rzadko stosowana w Polsce. Po raz pierwszy zastosowana zosta艂a przez 鈥濸ani膮 Pielka鈥 u dzieci nadpobudliwych psychoruchowo(ADHD). Metoda ta przynios艂a nieprawdopodobne wyniki (pozytywne) - dzieci te przesta艂y by膰 nadpobudliwe psychoruchowo.
鈥 Badania takie s膮 bardzo czasoch艂onne i tak偶e d艂ugo trwaj膮- nale偶y:
-przebada膰
-u艂o偶y膰 plan post臋powania
-ustali膰 diagnoz臋
鈥 do przeprowadzenia badania potrzebny jest odpowiedni zesp贸艂 badaczy, specjalist贸w,:
- pedagog贸w
- psycholog贸w
- metodyk贸w ( neurolog, psychiatra),
kt贸rzy to t膮 sam膮 osob臋 przebadaj膮 r贸偶nymi sposobami.
Dzieci nadpobudliwe psychoruchowo potrzebuj膮 pomocy, a tak偶e konsekwencji swojeo zachowania, swoich dzia艂a艅
鈥 podstawow膮 technik膮 tej metody badawczej jest wywiad:
鈥 wywiad przeprowadza si臋 z rodzicami, a tak偶e nauczycielami, kt贸rzy to dziecko najcz臋艣ciej ucz膮 .
鈥 do zebranego materia艂u nale偶y opracowa膰 plan dzia艂ania z dzieckiem- to od niego w艂asnie zalezy powodzenie w pracy.
鈥 sprawa zastosowania metody indywidualnych przypadk贸w jest sprawa trwaj膮 od roku do dw贸ch. Bada si臋 艣rodowisko oddzia艂ywuj膮ce na jednostk臋 (dziecko)- rodzice itd.
鈥 Po zako艅czeniu badanie, kt贸re po jakim艣 czasie b臋dzie trzeba powt贸rzy膰 lekarz wydaje na pi艣mie wytyczne, kt贸re m贸wi膮 jak ma post臋powa膰 z takim dzieckiem wychowawczyni i ca艂e grono pedagogiczne dzia艂anie to nazywane jest dzia艂aniem terapeutycznym .
鈥 Po zako艅czeniu dzia艂an musimy rozpozna膰, powt贸rzy膰 badanie i sprawdzi膰 czy dziecko jest wyleczone.
Dzieci zahamowane psychoruchowo
鈥 dziecko siedzi spokojnie
鈥 nie ma z ni problem贸w dop贸ki nie zmusi si臋 go do np. odpowiedzi na 艣rodku klasy.
鈥 metodami pomocniczymi w metodzie indywidualnych przypadk贸w mo偶e by膰
- obserwacja
- rozmowa
- analiza dokument贸w
鈥 je偶eli chcemy pom贸c danemu dziecku mo偶na stworzy膰 jednolita grup臋 ( o tych samych dewiacjach) 鈥 metoda ta jest trudna do badania ale dobra. Metod臋 ta mo偶na tak偶e zastosowa膰 u dzieci nadu偶ywaj膮cyh alkoholu.
III monografia pedagogiczna
鈥 jest to praca naukowa po艣wi臋cona jednemu zagadnieniu obja艣niajaca je dok艂adni, sumuj膮ca ca艂膮 poprzedni膮 wiedz臋 o przedmiocie oraz daj膮c膮 naukowe podstawy do dalszych prac.
鈥 Zdaniem Kami艅skiego zakres metody monograficznej nale偶y ograniczy膰 do bada艅 instytucji spo艂ecznych rozumianych jakos organizacje spo艂eczne.
鈥 Metod臋 ta najcz臋艣ciej u偶ywa kurator i inspektor o艣rodka wychowawczego.
鈥 podstawow膮 technika tej metody jest dokument
- dzienniki lekcyjne
- dzienniczki uczni贸w
- sprawozdanie
- rozk艂ady materia艂u
鈥 dokument mo偶e by膰:
- urz臋dowy
- pobierzny
鈥 monografi臋 mo偶na rozumie膰 jako 鈥︹︹︹..:
1) uj臋cie materialne
2) instytucje spo艂eczn膮- rozumian膮 jako grupa spo艂eczna zorganizowana np. samorz膮d studencki czy dru偶yna harcerska.
鈥 monografia mo偶e by膰 ujeta formalistycznie- s膮 to ustalone i uznane formy ustosunkowanych miedzy lud藕mi zwyczaje, obyczaje, ceremonie czy 艣luby. Itd.
鈥 Instytucja monograficzna- to zasada organizowania ma艂偶e艅stwa ( z ma艂偶e艅stwa dziecko飪 rodzina飪 ma zalegalizowa膰ma艂偶e艅stwo, utrzymywanie stosunk贸w seksualnych)
鈥 Monografia problemowa- na szerokim tle 艣rodowiska spo艂ecznego opisuje szczeg贸艂y jakiego艣 zjawiska, procesu czy tez instytucji wychowawczej szukaj膮c zwi膮zku wsp贸艂czesno艣ci w 艣rodowisku spo艂ecznycm, w kt贸rym te zjawiska czy procesy tworza naturaln膮 ca艂o艣膰.
- badania te g艂贸wny nacisk k艂ada nba wybrany problem, a ca艂a spo艂eczno艣c traktuja jako t艂o do poszukiwa艅 zwi膮zk贸w i zale偶no艣ci.
- Charakteryzuje si臋: w膮skim zagadnieniem, ma艂膮 ilo艣ci膮 ziennych i najcz臋艣ciej zaw臋偶ona jest do jednej techniki badawczej
- Tego typu badanie analizuje si臋 w oderwaniu od uk艂adu spo艂ecznego w jakim tkwi, z jakiego wyrasta dany osobnik.
- Najbardziej nadaje si臋 do bada艅 艣rodowiska wychowawczego;
鈥 monografia na szerokim tle 艣rodowiska spo艂ecznego daje mo偶liwo艣膰 szerokiego traktowania problamtyki wychowawczej, analizy wszystkich instytucji spo艂ecznych,
鈥 opisuje rezultaty wychowania z mo偶liwo艣ci膮 dokonania korelacji pomiedzy instytucjami, procesami, zjawiskami spo艂ecznymi i wychowaniem.
鈥 Analiza 艣rodowiska wychowawczego ma szanse ukaza膰 historyczne uwarunkowanie i przeobra偶enia jakie zachodz膮 w badanej spo艂eczno艣ci.
鈥 W badaniach monograficznych mo偶na spotka膰 Si e z r贸偶nymi typologiami w zale偶no艣ci od przyj臋tych kryteri贸w np. dyscyplina naukowa w ramach, kt贸rej praca zosta艂a podj臋ta.
鈥 r贸偶ne typy monografii
1) ca艂o艣ciowa (w艂a艣ciwa)
Obejmuje ca艂okszta艂t zagadnie艅 zaczynaj膮c od infrastruktury szko艂y poprzez programy i plany nauczania oraz sprawozdanie rozporz膮dze艅, kt贸re zosta艂o wydane.
2) ca艂o艣ciowa z problemem wiod膮cym
np. problem wiod膮cy polega na tym, 偶e wizytator zwraca du偶膮 uwag臋 na zadawanie i sprawdzanie pracy domowej.
3) problemowa na szerokim tle 艣rodowiska spo艂ecznego
Jak nauczyciel zach臋ca dzieci do myslenia; jak zostaja sformu艂owane pytania i jakie padaja odpowiedzi.
4) problemowa (opisana wy偶ej)
IV eksperyment pedagogiczny
鈥 jest to metoda naukowego badania okre艣lonego wycinka rzeczywisto艣ci wychowawczej polegaj膮ca na wywo艂ywaniu lub tylko zmienianiu przebiegu procesu przez wprowadzenie do nich jakiego艣 nowego czynnika i obserwowania zmian powsta艂ych pod jego wp艂ywem. Czynnikami tymi mog膮 by膰: zabieg koncetranyjny, zabieg instrumentalny, czy tez zabieg鈥︹︹︹., w kt贸rych to wyst臋puje obserwacja danego dokumentu.
鈥 Celem eksperymentu s膮 zawsze okreslone zmiany nie tylko badanego uk艂adu miedzy zmiennymi zwi膮zanego przyczynowo- skutkowo, ale tak偶e elementami badanego uk艂adu.
鈥 Rezultatem eksperymentu s膮 zawsze okre艣lone zmiany nie tylko badanego uk艂adu ale tak偶e zasobu naszej wiedzy.
Najdoskonalsze metody wykrywania umiej臋tno艣ci wymienionej zalezno艣ci oparte o zasady przyczynowo艣ci i rozumowaniu indukcyjnego opracowa艂 J.S Mill w postaci 5 kanan贸w.
5 kanon贸w Milla
1) kanon jedynej zgodno艣ci
2) kanon jedynej r贸偶nicy
3) kanon po艂膮czonej r贸偶nicy i zgodno艣ci
4) kanon zmian towarzysz膮cych
5) kanon resztek
Nie ma metody eksperymentu kiedy nie stosuje si臋 kanon贸w!!
鈥 metoda polega na tym, 偶e bierzemy 2 grupy identyczne: o podobnym rozwoju umys艂owym, o podobnym 艣rodowisku i podobnych latach ( jakby lustrzane odbicia). Zdaniem naszym jest wprowadzenie zmiennych np. podr臋cznik, badamy i por贸wnujemy wyniki
Eksperyment= do艣wiadczenie, obejmuje swoim zakresem przer贸偶ne do艣wiadczenia potoczne czy 偶yciowe jakie s膮 udzia艂em poszczeg贸lnych ludzi oraz dosieczenia naukowe- czyli takie badanie faktu lub procesu, kt贸re daj膮 si臋 z regu艂u przetwarza膰.
Eksperyment naukowy jest bardzo istotnym przedsi臋wzi臋ciem poznawczym, nie tylko w naukach przyrodniczych.
Eksperyment w naukach spo艂ecznych pozwala nam w 鈥︹.. pe艂ne kontrolowanie i kszta艂towanie uwarunkowa艅 sytuacyjnych, danego zjawiska lub procesu oraz stwierdzanie hipotez w sytuacjach, kt贸re s膮 dla nich istotne czyli sytuacjach ekstremalnych. Eksperyment naukowy nie by艂 jednak w naukach przyrodniczych powszechnie uznawany.[ Durham tw贸rca socjologii].
Wa偶na rzecz膮 w eksperymencie jest stworzenie takiego\o eksperymentu spo艂ecznego na szerok膮 skal臋 w sferze spo艂ecznej, kt贸ry by艂by zgodny z natur膮 moraln膮 spo艂ecze艅stwa; i problemy zwi膮zane z natur膮 metodologiczn膮. (?)
Trudno艣ci w badaniach pedagogicznych wyst臋puj膮 w du偶ej z艂o偶ono艣ci w dynamice spo艂ecze艅stwa.
Przeciwnicy eksperymenty wskazuja r贸wnie偶 na fakt, 偶e zbirowo艣ci, w kt贸rych dokonuje si臋 eksperymentu nie mo偶e by膰 wielka, i 偶e prawid艂owo艣ci, kt贸re wyst臋puja odnosz膮 si臋 do rzeczywisto艣ci tylko przebadanej.
RODZAJE EKSPERYMENTU
Ze wzgl臋du na spos贸b przeprowadzenia eksperymentu mo偶na wyr贸偶nic kilka rodzaj贸w eksperymentu z jakimi spotykamy si臋 w naukach spo艂ecznych.:
1) eksperyment projektowane w terenie
2) eksperymenty jednoczesne
3) eksperymenty sukcesywne
4) eksperymenty laboratoryjne
Eksperyment projektowany w terenie jest najbardziej zbli偶ony do tego rodzaju eksperymentu jaki spotykamy w naukach przyrodniczych. Jego istot膮 jest to, 偶e badany zesp贸艂 ludzi nie jest wydobywany ze swojego 艣rodowiska naturalnego. Przy przeprowadzaniu eksperymentu omawianego rodzaju pos艂ugujemy si臋 z regu艂y2 zbiorami ludzi:
1) grupa eksperymentalna
2) grupa kontrolna
Zbiory te dobiera si臋 tak aby by艂y ze sob膮 por贸wnywalne na zasadzie podobie艅stwa chesz spo艂ecznych, demograficznych i w艂a艣ciwo艣ci wa偶nych dla badaj膮cego. Cechy te czyli zmienne powinny by膰 艣ci艣le okre艣lone i uj臋te w mierzalne kategorie.
Przed przeprowadzeniem zamierzonego eksperymentu wybrane zbiory poddaje si臋 badaniom dla ustalenia por贸wnywalnych cech i wsp贸lnych w艂a艣ciwo艣ci ka偶dego z nich, kt贸re sa wa偶ne na dany rodzaj do艣wiadczenia. Po dodaniu powy偶szych ustale艅 dla zbior贸w grupa eksperymentalna. Oddzia艂ywuje si臋 w spos贸b鈥︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹︹ stosuje si臋 okre艣lone bod藕ce, przewiduje odpowiednie informacje ( 艣rodki).
Po zako艅czeniu eksperymentu oba zbiory bada si臋 ponownie dla uzyskania wynik贸w por贸wnuje si臋 z tymi jakie uzyskano, zebrano przed przeprowadzeniem eksperymentu por贸wnanie to pozwala stwierdzi膰 czy i w jakim stopniu r贸偶nice wyst臋puj膮ce mi臋dzy grup膮 eksperymentaln膮 a grup膮 kontrolna zosta艂y spowodowane w艂a艣nie przez eksperyment tzn. 艣ci艣lej m贸wi膮c s膮 nast臋pstwem zmiennej lub zmiennych modyfikowanych w czasie eksperymentu. Zasadnicz膮 spraw膮 w 鈥︹︹︹︹︹ rodzaju eksperymentu jest obj臋cie kontrol膮 istotnych zmiennych dla badanych zbiorowo艣ci oraz takie zapewnienie izolacji pomi臋dzy wybranymi grupami czyli badanymi zbiorami aby bod藕ce stosowane przez eksperymentatora na zbi贸r eksperymentalny nie przenika艂y do zbioru kontrolnego.