Metodologia ćwiczenia

Teoria interpretacji źródeł

Tekst manipulacyjny

- udokumentować, że tekst jest manipulacyjny, socjotechniczny,

Źródła:

- archiwum

- pamiętnikarstwo – po czasie pisane

- dzienniki, więcej emocji, pisany na bieżąco,

- autobiografie

Wartość pamiętników: (badawcza)

+ opis wydarzeń i stanów danej rzeczywistości,

+ postawa autora wobec wydarzeń,

+ mamy przekaz autora oceniający wydarzenia,

+ łącznik między epokami,

+ przedstawia wzorce epoki,

+ większa wiarygodność jest w dziennikach, gdy autor chciał je wydać

- autor kieruje się emocjami,

- luki w pamięci,

- selekcja faktów,

- działania redaktora

- prasowe

Procedura badawcza prasy powinna obejmować 3 rodzaje zagadnień:

1. Badanie czynników i warunków wpływających na powstanie wytworu prasowego.

2. Badanie wypowiedzi prasowych zawartych w czasopiśmie oraz ich KONTEKSTÓW.

3. Obiekt społeczny ( jaką funkcję spełnił artykuł prasowy, np. apel czy odezwa – jaki był nakład?)

5 relacji między pismem a ośrodkiem politycznym:

1. Prasa jest stronnicza

2. Czasopismo dąży do tego, by być niezależne od partii

3. Pismo nie firmuje się jako oficjalny reprezentant opcji politycznej, choć jest przez nią finansowane

4. Czasopismo poprzedza powstanie partii

5. Dochodzi do rozłamu w partii i dysydenci zakładają własne czasopismo

Podział czasopism ze względu na podział komunikacyjny:

1. Czasopisma ideotwórcze – teksty programowe

2. Polityczne o większym stopniu dostępności, ale unikają reportażu czy relacji

3. Dzienniki

4. Czasopisma popularno – naukowe i społeczno – polityczne

5. Czasopisma popularne

Źródła wywołane:

- opis obserwacji, badań,

- sondaże, tabele, wywiady

Źródła statystyczne:

- dane liczbowe

- sugerowanie odpowiedzi w pytaniu

Źródła publicystyczne:

- talk show

- wypowiedzi opiniotwórcze

- tematy aktualne,

Źródła audiowizualne:

- opisujemy rzeczywistość,

- nagrania,

- filmy dokumentalne

- obrazy, rzeźby

- karykatury polityczne

- materiały internetowe (akty normatywne, strony polityczne, blogi, fora, filmy) są ulotne

Propaganda i socjotechnika:

Socjotechnika – inżynieria socjalna, zespół technik do osiągnięcia celów poprzez manipulację społeczeństwem. Cel jest ważniejszy niż prawda – odwołuj się do emocji.

Wątki socjotechniczne – to, co w tekstach jest opisywanie, i wyjaśnianiem zasad, reguł, sposobów i środków skutecznego oddziaływania na ludzi.

Teksty polityczne zawierają wątki socjotechniczne.

Funkcja wątku polega na rzeczywistym, sprawczym wpływie tych tekstów na kulturę działania myślenia politycznego. W praktyce oznacza to:

- kształtowanie wyobraźni

- wiedzy

- nastawień odbiorców dotyczących polityki

Wątki socjotechniczne w myśli politycznej do końca XVII w.:

- koncepcje i projekty dotyczące decydenta politycznego ( sternika, kierującego czymś)

- przedstawione strategie i taktyki gier politycznych ( polityka Platona – doradzał, że można manipulować)

- wskazanie zasad, reguł, sposobów decyzji politycznych i perswazji obliczonych na kształtowanie pożądanych stanów świadomości społecznej a w konsekwencji zachowań,

- wskazania dotyczące sztuki i techniki stanowienia prawa, np. „O duchu praw” Monteskiusza

- wskazania zasad, reguł, sposobów i środków przeprowadzania zmian ustrojowych, np. „6 ksiąg o Rzeczypospolitej”

- wskazania zasad i reguł skutecznego oddziaływania politycznego

Myśl polityczna XIX i XX w.

- rozwijają się formy socjotechniczne wraz z rozwojem psychologii

- wątki znajdziemy w: manifestach, programach, deklaracjach, rezolucjach, instrukcjach partii politycznych, referatach, odczytach i expose.

Autorzy tekstów z wątkami socjotechnicznymi odwołują się do wartości i celów zawartych w prezentowanych przez siebie ideologiach.

Obecne wątki socjotechniczne:

- zasady i reguły występujące w społeczeństwie

- charakterystyka zachowań ludzkich np. wyborczych popartych badaniamia naukowymi

Propaganda:

-akcja

- przekaz jednostronny, zaplanowany

- szeroko dostępny

- zawiera informację i perswazję

- manipulacje

- nastawiona długofalowo i delikatnie

Agitacja:

- akcja doraźna

- silniejszy wątek emocjonalny

- wykorzystuje motywację negatywną

- gra na emocjach

- silne bodźce

Język:

1. Typ mówiony:

OFICJALNY: styl retoryczny, publicystyczny, naukowy, urzędowy,

OBIEGOWY: styl tzw. informacyjno – bytowy ( np. gwary specjalistyczne), styl potoczny – gwary potoczne

1. Typ pisany:

- artystyczny, publicystyczno – dziennikarski, naukowy, urzędowy

Charakterystyka języka potocznego: krótkie zdania, konkretne rzeczowniki.

Język polityki: perswazyjność, oddzielna odmiana ze względu na funkcje, Jest funkcjonalną odmianą języka ogólnie stosowanego w tekstach, które:

- są wytwarzane przez polityków i ich ludzi,

- teksty dotyczą sfery polityki,

- adresowanie na wszystkich użytkowników języka ogólnego

- dominacja funkcji perswazyjnej

Podtyp języka polityki:

- język propagandy i agitacji

- język dyplomacji: niedookreśloność, ogólnikowość, formuliczność, posługiwanie się w tekstach gotowymi formułami, eufemizmami, wynika to z tzw. tabu dyplomatycznego, w stopniu znikomym występuje funkcja perswazji, zaś istnieje funkcja poznawcza, faktyczna, estetyczna.

Perswazja:

-szukanie poparcia w społeczeństwie

- działanie wartościujące, ale jednostronne

- ma prawo do przekonania innych

Techniki perswazji:

- apelowanie i zajęcie określonego stanowiska

- sugerowanie pożądanych interpretacji i ocen

- argumentowanie, uzasadnianie słuszności prezentowanych poglądów.

Mechanizmy perswazji:

1. Emocjonalizacja odbioru i bezrefleksyjna percepcja ( nie będziemy myśleli po swojemu)

2. Wspólnota świata, wspólnota języka – użycie MY, mówienie w liczbie mnogiej: ONI, INNI, OBCY

3. Upraszczanie świata wartości i zredukowanie do obrazu czarno – białego

4. Zwolnienie od decyzji, mechanicznego odbioru bezalternatywnego ( słuchacz czuje się zwolniony z podejmowania decyzji)

Im bardziej zakamuflowana perswazja tym lepsze rezultaty przynosi.

Cechy tekstu z wątkami propagandowymi:

1. Stopień jawności perswazyjnej

Komunikaty jawne:

- bezpośrednio do odbiorcy

- zwroty w trybie rozkazującym, np. nie musisz się do nas przyłączać

- wezwania

- rytualne wyrażenia ( szanowni państwo)

- wyrażenia, które kreują nową rzeczywistość, np. daję wam wolność

- sugestie / niejawne, łagodne, mniej łagodne

1. Intencja prawdomówności

- chęć przekonania o prawdomówności

- użycie słów prawda, jestem pewien

1. Agresja

- atak

- obrażanie przeciwników

- zniesławienie, obelga

1. Selekcja informacji i językowych środków ich wyrażania

2. Manipulacja

- zdolność oddziaływania

- podstępność

- negatywne znaczenie nadawane pewnym słowom

1. Dobór słownictwa

- pozytywnie kojarzone- wartości, ideały, rozsądek, odpowiedzialność, sprawiedliwość, miłość, poczucie zaufania, suwerenność,

- negatywnie kojarzone: w odniesieniu do przeciwników politycznych, sojusznik - wróg

1. Stosowanie słownictwa zwykłego człowieka

2. Powoływanie się na powszechność sądu

3. Przenośnie i porównania negatywne i pozytywne

4. Presupozycje: złożone sensy wyrażeń przyswajane przez odbiorców w sposób nie w pełni świadomie, wspólne dla nadawcy i odbiorcy

5. Eufemizmy mają postać wielowyrazowych omówień ( peryfraza)

6. Składnia- sugerowanie wspólnych celów przez użycie 2 osoby liczby mnogiej

- zdania przeciwstawne – „różnimy się w X, ale łączy nas Y”

- celowe: trzeba „X, by Y”

Teksty propagand: krótkie, zwarte, przemyślane, ale świeże i spontaniczne

*nowomowa, np. rywinoland, tuskolenie, kaczym, pornoprezydent