Polityka spójności - polityka ujęta w traktatach unijnych przez przyjęcie Jednolitego Aktu Europejskiego w 1986 r. Służy wzmacnianiu spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej poprzez zmniejszenie różnic w poziomie życia i rozwoju gospodarczego między najbiedniejszymi i najbogatszymi regionami państw Członkowskich UE. Finansowana jest głównie z budżetu UE, z pomocą finansową państw członkowskich, jednostek samorządu terytorialnego i podmiotów prywatnych.

Cztery podstawowe zasady polityki spójności:

1. Wieloletniego programowania, 2.Partnerstwa, 3.Współfinansowania, 4.Ewaluacji.

Trzy CELE polityki spójności 2007-2013:

1. Konwergencja (cel priorytetowy) Kierunek: Wspiera wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy w regionach najbiedniejszych. Regiony kwalifikujące się: regiony poziomu NUTS 2, których PKB na mieszkańca jest niższy niż 75% średniego PKB UE-25 oraz regiony tzw. efektu statystycznego

2. Konkurencyjność regionalna i zatrudnienie Kierunek: Wspiera zmiany strukturalne w regionach nie kwalifikujących się do Celu 1. oraz zmiany na rynku pracy. Regiony kwalifikujące się: regiony nie kwalifikujące się do finansowania z funduszy strukturalnych w ramach Celu Konwergencja

3. Europejska współpraca terytorialna Kierunek: Wspiera terytorialną konkurencyjność oraz promuje harmonijny i zrównoważony rozwój terytorium UE w ramach 3 komponentów: transgranicznego, transnarodowego oraz międzyregionalnego.
   Współpraca transgraniczna: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE, regiony NUTS 3 wzdłuż wszystkich lądowych granic wewnętrznych i niektórych zewnętrznych Wspólnoty oraz wszystkie regiony NUTS 3 wzdłuż granic morskich
   Współpraca transnarodowa: Zgodnie ze specjalnym wykazem KE obszary z podziałem na programy.
   Współpraca międzyregionalna: całe terytorium Wspólnoty

Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 (NSRO) jest to dokument strategiczny przygotowany w Ministerstwie Rozwoju Regionalnego (MRR) w oparciu o Strategiczne Wytyczne Wspólnoty. NSRO określa krajowe priorytety oraz obszary, na które będą przeznaczane środki unijne i krajowe w latach 2007-2013.

Dokument ostał zaakceptowany przez Komisję Europejską 9 maja 2007 r.

Na podstawie NSRO jest realizowana polityka spójności Unii Europejskiej na terytorium Polski.

Narodowa Strategia Spójności (NSS) jest podtytułem dokumentu NSRO.

Fundusze z UE wykorzystywane do realizacji NSS

EFRR - Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

Fundusz strukturalny, który finansuje działania na rzecz: rozwoju infrastruktury, inwestycji sprzyjających tworzeniu nowych miejsc pracy, projektów rozwoju lokalnego, środków pomocowych dla małych i średnich przedsiębiorstw

EFS - Europejski Fundusz Społeczny

Fundusz strukturalny, który finansuje działania na rzecz: integracji zawodowej osób bezrobotnych i osób o niskich szansach na rynku pracy, szkoleń oraz projektów sprzyjających podnoszeniu kwalifikacji zawodowych oraz tworzenia nowych, lepszych miejsc pracy

Fundusz Spójności

Nie należy do funduszy strukturalnych, finansuje budowę wielkich sieci transportowych oraz obiektów infrastruktury ochrony środowiska

Cele NSRO Celem głównym Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia dla Polski jest:tworzenie warunków dla wzrostu konkurencyjności gospodarki opartej na wiedzy i przedsiębiorczości zapewniającej wzrost zatrudnienia oraz wzrost poziomu spójności społecznej, gospodarczej i przestrzennej.

Celami horyzontalnymi NSRO są

1. Poprawa jakości funkcjonowania instytucji publicznych oraz rozbudowa mechanizmów partnerstwa

- Wzmacnianie zdolności instytucji publicznych do sprawnej realizacji zadań (jakość procesów,informatyzacja, kapitał ludzki, monitoring, ewaluacja zadań….) - Wzmacnianie mechanizmów partnerstwa między administracją publiczną a sektorem trzecim - Wsparcie dla instytucji realizujących NSS

1. Poprawa jakości kapitału ludzkiego i zwiększenie spójności społecznej

- Wzrost poziomu edukacji społeczeństwa oraz jakości kształcenia - Aktywna polityka rynku pracy - Tworzenie warunków sprzyjających przedsiębiorczości - Przeciwdziałanie ubóstwu i zapobieganie wykluczeniu społecznemu - Wzmocnienie potencjału zdrowotnego kapitału ludzkiego

1. Budowa i modernizacja infrastruktury technicznej i społecznej mającej podstawowe znaczenie dla konkurencyjności Polski

- Zwiększenie udziału transportu publicznego w obsłudze mieszkańców- Zapewnienie i rozwój infrastruktury ochrony środowisk - Dywersyfikacja źródeł energii oraz ograniczenie negatywnej presji sektora energetycznego- Wsparcie podstawowej infrastruktury społecznej (zasoby pracy, wykształcenie, długość i jakość życia…)

1. Podniesienie konkurencyjności i innowacyjności przedsiębiorstw

- Wspieranie działalności wytwórczej przynoszącej wysoką wartość dodaną- Rozwój sektora usług - Poprawa otoczenia funkcjonowania przedsiębiorstw i ich dostępu do zewnętrznego finansowania - Rozwój społeczeństwa informacyjnego - Zwiększenie inwestycji w badania i rozwój i tworzenie rozwiązań innowacyjnych

1. Wzrost konkurencyjności polskich regionów i przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej

- Pełniejsze wykorzystanie potencjału największych ośrodków miejskich- Przyśpieszenie rozwoju województw Polski Wschodniej - Przeciwdziałanie marginalizacji i peryferyzacji obszarów problemowych (rewitalizacja miejskich obszarów zdegradowanych) - Wspomaganie rozwoju współpracy terytorialnej

1. Wyrównywanie szans rozwojowych i wspomaganie zmian strukturalnych na obszarach wiejskich

Realizacja NSS

Cele NSS realizowane są za pomocą:

• Programów Operacyjnych, zarządzanych przez Ministerstwo Rozwoju Regionalnego

• Regionalnych Programów Operacyjnych, zarządzanych przez Zarządy poszczególnych Województw

• projektów współfinansowanych ze strony instrumentów strukturalnych

System realizacji NSS

• Minister Rozwoju Regionalnego (MRR) – odpowiedzialny za programowanie i zarządzanie wszystkimi programami rozwojowymi finansowanymi z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności,

• pozostali ministrowie właściwi (sektorowi) – instytucje pośredniczące, odpowiedzialne za wdrażanie poszczególnych priorytetów Programów Operacyjnych,

• Zarządy województw – instytucje zarządzające Regionalnymi Programami Operacyjnymi.

Programy Operacyjne 2007-2013

• Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko (EFRR, FS)

• Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka (EFRR)

• Program Operacyjny Kapitał Ludzki (EFS)

• Program Operacyjny Rozwój Polski Wschodniej (EFRR + dodatkowe fundusze przyznane przez radę UE)

• Program Operacyjny Pomoc Techniczna (EFRR)

• 16 Regionalnych Programów Operacyjnych (EFRR)

RPO ( Regionalny Program Operacyjny Województwa Mazowieckiego 2007-2013)

Polityka Regionalna

•Stanowi integralną część polityki rozwoju.

•To świadoma i celowa działalność podmiotów publicznych, kształtująca rozwój społeczno-gospodarczy województw.

RPO Mazowsze 2007-2013 (1.01.2007 r. - 31.12.2013 r. )

3 zasady, którymi kierowano się przy opracowywaniu RPO WM:

1.PROGRAMOWANIE - dokument ma charakter wieloletniego planu budżetowego

2.PARTNERSTWO - cele będą realizowane w oparciu o współdziałanie z partnerami społecznymi i gospodarczymi 3.DODATKOWOŚĆ - środki UE nie będą zastępować środków krajowych, lecz jedynie wspierać osiągnięcie założonych celów rozwojowych

•Charakter wieloletniego planu budżetowego.

•Zarządzany na poziomie regionalnym.

•Instytucją Zarządzającą RPO WM jest Zarząd Województwa Mazowieckiego.

Cel generalny

Poprawa konkurencyjności regionu oraz zwiększanie spójności:

• społecznej,

• gospodarczej,

• przestrzennej województwa.

Cele szczegółowe

1.Rozwój gospodarki regionu, w tym gospodarki opartej na wiedzy.

2.Poprawa i uzupełnianie istniejącej infrastruktury technicznej.

3.Aktywizacja miast oraz obszarów atrakcyjnych turystycznie.

4.Poprawa infrastruktury społecznej warunkującej rozwój kapitału ludzkiego w regionie

b. Priorytety
Priorytet I Tworzenie warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i przedsiębiorczości na Mazowszu

Cel główny: Poprawa konkurencyjności Mazowsza poprzez tworzenie korzystnych warunków dla rozwoju potencjału innowacyjnego i wsparcie rozwoju przedsiębiorczości

Cele szczegółoweZwiększenie transferu innowacji do gospodarki ,Rozwój sieci powiązań gospodarczych,Rozwój sieci instytucji otoczenia biznesu i zwiększenie dostępności do usług konsultacyjnych i doradczych,Zwiększenie dostępności firm do kapitału zewnętrznego, Podniesienie konkurencyjności mikroprzedsiębiorstw i MSP, Poprawa infrastruktury technicznej oraz instytucjonalnej

Beneficjenci:- jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną, jednostki naukowe, szkoły wyższe, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyżej), organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy

Priorytet IIPrzyspieszenie e-Rozwoju Mazowsza

Cel główny: Rozwój społeczeństwa informacyjnego poprzez wsparcie przedsięwzięć

wynikających ze Strategii e-Rozwoju Województwa Mazowieckiego na lata 2007-2013

Cele szczegółowe: Przeciwdziałanie wykluczeniu informacyjnemu. Rozwój e- usług dla obywateli, Rozwój technologii komunikacyjnych i informacyjnych dla MSP

Benef: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną,zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia, jednostki naukowe, szkoły wyższe, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną (nie wymienione wyżej),organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych,instytucje otoczenia biznesu, przedsiębiorcy.

Priorytet III Regionalny system transportowy

Główny: Poprawa spójności komunikacyjnej i przestrzennej województwa mazowieckiego oraz wspomaganie dyfuzji procesów rozwojowych z głównego ośrodka regionu –Warszawy oraz z ośrodków subregionalnych na pozostałe obszary województwa

szczeg: Poprawa standardu i jakości regionalnej sieci drogowej oraz bezpieczeństwa ruchu drogowego, Poprawa dostępności i jakości usług w zakresie regionalnego transportu publicznego, Rozwój regionalnego transportu lotniczego

Beneficjenci: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne jst posiadające osobowość prawną, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną, Przedsiębiorcy

Priorytet IV Środowisko, zapobieganie zagrożeniom i energetyka

Poprawa stanu środowiska naturalnego województwa mazowieckiego

Cele szczegółowe: Ograniczenie ilości zanieczyszczeń przedostających się do powietrza, wód i gleb oraz przeciwdziałanie ich negatywnym skutkom, Rozbudowa i modernizacja infrastruktury elektroenergetycznej i ciepłowniczej regionu i zwiększenie wykorzystania energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych, Wzrost bezpieczeństwa mieszkańców województwa mazowieckiego poprzez tworzenie systemów zapobiegania i zwalczania zagrożeń naturalnych i katastrof ekologicznych ,Zachowanie bioróżnorodności

Benef: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne j.s.t. posiadające osobowość prawną, administracja rządowa, parki narodowe i krajobrazowe, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne, zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia, jednostki naukowe, szkoły wyższe, instytucje kultury, osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki, jednostki sektora finansów publicznych posiadające os. prawną

Priorytet V Wzmacnianie roli miast w rozwoju regionu

Główny: Wykorzystanie potencjału endogenicznego miast dla aktywizacji społeczno-gospodarczej Regionu

Szcz: Poprawa stanu systemów komunikacji publicznej w miastach, Odnowa obszarów zdegradowanych i zagrożonych marginalizacją

Benef: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne j.s.t. posiadające osobowość prawną, instytucje kultury, szkoły wyższe, organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych, spółdzielnie i wspólnoty mieszkaniowe, TBS, jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną, przedsiębiorcy

Priorytet VI Wykorzystanie walorów naturalnych i kulturowych dla rozwoju turystyki i rekreacji

Główny: Wzrost znaczenia turystyki jako czynnika stymulującego rozwój społeczno-gospodarczy Regionu

Szcz: Promocja i zwiększanie atrakcyjności turystycznej regionu ,Poprawa oferty kulturalnej i wzrost dostępności do kultury

Benef: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne j.s.t. posiadające osobowość prawną, parki narodowe i krajobrazowe, PGL Lasy Państwowe i jego jednostki organizacyjne,instytucje kultury, organizacje pozarządowe,kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związkówwyznaniowych,jednostki sektora finansów publicznych posiadające osobowość prawną,przedsiębiorcy

Priorytet VII Tworzenie i poprawa warunków dla rozwoju kapitału ludzkiego

Główny: Poprawa dostępności i jakości infrastruktury o charakterze społecznym

Szcz: Poprawa dostępności i jakości opieki zdrowotnej ,Poprawa dostępności i jakości infrastruktury edukacyjnej, Poprawa dostępności i jakości infrastruktury pomocy społecznej

Benef: jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, jednostki organizacyjne j.s.t. posiadające osobowość prawną,zakłady opieki zdrowotnej działające w publicznym systemie ochrony zdrowia ,szkoły wyższe,osoby prawne i fizyczne będące organami prowadzącymi szkoły i placówki,partnerzy społeczni i gospodarczy,organizacje pozarządowe, kościoły i związki wyznaniowe oraz osoby prawne kościołów i związków wyznaniowych

Priorytet VIII Pomoc techniczna

Główny: Zapewnienie prawidłowego i efektywnego wykorzystania środków z EFRR poprzez wsparcie instytucji zaangażowanych w procesy programowania, zarządzania i wdrażania RPO WM

Szcz: Wsparcie procesów wdrażania, zarządzania i programowania RPO WM. Poprawa kwalifikacji pracowników. Wsparcie procesów informacji i promocji RPO WM

Benef:Instytucja Zarządzająca RPO WM, Instytucja Pośrednicząca II

Finansowanie Regionalnego Programu Województwa Mazowieckiego

RPO WM finansowany jest z:

- Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego(EFRR)

- krajowych środków publicznych

- krajowych środków prywatnych

Wkład środków publicznych w realizację RPO WM będzie miał następujące proporcje:

- 85% - środki EFRR

- 15% - krajowe środki publiczne

Zmienne:

• wydatki inwestycyjne majątkowe per capita (10 zł = 1 punkt),

• wydatki na transport i łączność per capita (10 zł = 1 punkt),

• udział wydatków majątkowych inwestycyjnych w budżecie gminy (1% = 1 punkt),

• udział wydatków na transport i łączność w budżecie gminy (1% = 1 punkt),

• udział dochodów własnych w budżecie gminy (1% =1 punkt),

• liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców (1 podmiot = 1 punkt),

• liczba pracujących na 1000 mieszkańców (1 pracujący = 1 punkt),

• liczba bezrobotnych na 1000 mieszkańców (1bezrobotny = minus 1 punkt),

• napływ ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (1 osoba = 1 punkt),

• odpływ ludności w przeliczeniu na 1000 mieszkańców (1 osoba = minus 1 punkt),

• liczba absolwentów szkół ponadgimnazjalnych na 1000 mieszkańców (1 absolwent = 1 punkt),

• liczba komputerów w szkołach z dostępem do Internetu na 1000 mieszkańców, (1 komputer = 1 punkt),

• odsetek radnych z wyższym wykształceniem, (1% = 1 punkt),

• procent ludności objętej usługami wodociągowymi (1% = 1 punkt),

• procent ludności objętej usługami kanalizacyjnymi (1% = 1 punkt),

• procent ludności objętej usługami oczyszczalni ścieków (1% = 1 punkt).

Województwa powyżej średniej krajowej w 2003r.	Województwa poniżej średniej krajowej w 2003r.	Województwa powyżej średniej krajowej w 2010r	Województwa poniżej średniej krajowej w 2010r
1. Śląskie 633,45 pkt. 127,11% średniej 2. Pomorskie 568,68 pkt. 114,12% średniej 3. Wielkopolskie 548,25 pkt. 110,02% średniej 4. Dolnośląskie 539,10 pkt. 108,18% średniej 5. Lubuskie 525,85 pkt. 105,52% średniej 6. Zachodniopomorskie 520,12 pkt. 104,37% średniej 7. Opolskie 509,69 pkt. 102,28% średniej	16. Świętokrzyskie 418,24 pkt. 83,93% średniej 15. Lubelskie 419,58 pkt. 84,20% średniej 14. Kujawsko-pomorskie 444,82 pkt. 89,26% średniej 13. Warmińsko-mazurskie 446,73 pkt. 89,64% średniej 12. Mazowieckie 447,46 pkt. 89,79% średniej 11. Podlaskie 447,68 pkt. 89,83% średniej 10. Podkarpackie 464,01 pkt. 9. Małopolskie 464,34 pkt. 93,18% średniej 8. Łódzkie 488,00 pkt. 97,93% średniej	1. Pomorskie 813,04 pkt. 117,45% średniej 2. Śląskie 810,02 pkt. 117,02% średniej 3. Dolnośląskie 741,22 pkt. 107,08% średniej 4. Lubuskie 734,48 pkt. 106,10% średniej 5. Zachodniopomorskie 733,25 pkt. 105,93% średniej 6. Wielkopolskie 726,06 pkt. 104,89% średniej	16. Lubelskie 593,86 pkt. 85,79% średniej 15. Świętokrzyskie 628,33 pkt. 90,77% średniej 14. Podlaskie 634,90 pkt. 91,72% średniej 13. Kujawsko-pomorskie 639,19 pkt. 92,34% średniej 12. Małopolskie 644,09 pkt. 93,04% średniej 11. Podkarpackie 645,57 pkt. 93,26% średniej 10. Mazowieckie 647,34 pkt. 93,51% średniej 9. Warmińsko-mazurskie 658,40 pkt. 95,11% średniej 8. Łódzkie 674,74 pkt. 97,47% średniej 7. Opolskie 690,50 pkt. 99,75% średniej

Metodyka

1.Kierunki zmian polityki strukturalnej

-scenariusz zorientowany na konkurencyjnośc,

(rozwój skoncentrowany w głównych centrach, powiększanie się dysproporcji rozwojowych, zmniejszenie budżetu UE, redukcja wsparcia rozwoju regionów, wydatki skoncentrowane na BR, edukację i innowacje);

-radykalne ograniczenie WPR, subsydiów do eksportu produktów żywnościowych i ograniczeń importowych, niższe ceny żywności na rynku UE.

2.Scenariusz zorientowany na spójnośc rozwojową

-fundusze strukturalne wspierają regiony i obszary zapóźnione w rozwoju społ-gospod.;

-budżet UE na dotychczasowym poziomie i zasadach;

-WPR na dotychczasowych zasadach(niemal 50% w budżecie UE), subsydia eksportowe utrzymane na poziomie uzgodnionym z WTO;

-fundusze pomocowe(FS) są kierowane do obszarów, które gwarantują najbardziej efektywne ich wykorzystanie(ważna zmiana).

3.Rozwój społeczno-gospodarczy, rozwój zrównoważony(sustainable)

-Wzrost dotyczy zmiany ilościowej;

-rozwój prowadzi do zmian jakościowych, strukturalnych, w określonym kierunku. Oznacza przechodzenie do form coraz bardziej złożonych-doskonałych(ale akceptowanych społecznie).

-rozwój zrównoważony, to taki, w którym uwzględnione są trzy obszary: gospodarczy, społeczny i ochrona środowiska naturalnego.

-rozwój zrównoważony, to taki, który zapewnia przekazanie następnym pokoleniom środowisko w stanie nie gorszym….

4.Zróżnicowanie poziomu rozwoju regionów

-W Polsce mamy około 53% średniej PKB 27 krajów członkowskich,

-Jesteśmy na 25 miejscu w UE;

-Regiony wschodnie, ze świętokrzyskim należą do najsłabiej rozwiniętych regionów UE;

-kraje członkowskie mają dużą swobodę w kształtowaniu polityki społeczno-gospodarczej.

9.Główne destymulanty rozwoju

-w wielu regionach niska otwartośc(wydatki) na działania rozwojowe (od ponad 50% do około 20% środków budżetowych);

-niska skłonnośc do przedsiębiorczości(od ok. 130 do około 60 podmiotów gosp./1000m;

-błędy w zarządzaniu rozwojem(brak ciągłości działań, brak dokumentów planistycznych, lub np. źle określone cele rozwojowe.

-brak systemu oceniającego efektywnośc działań rozwojowych JST(IDEA)

10.Stymulanty rozwoju społeczno-gospodarczego regionów

-liczba absolwentów na 1000 mieszkańców(w regionach RFN 2-5; w Polsce 8-12) -absolwenci jako „towar eksportowy???”;

-dostępne środki z FS;

-skłnnośc do ryzyka i do przedsiębiorczości,

-tania siła robocza????

-czyste środowisko naturalne, atrakcyjne turystycznie.