Charakterystyka uczniów z niepełnosprawnością intelektualną trudności podczas nauki i pobytu w szkole	Wskazówki do pracy dydaktyczno – wychowawczej
Rozwój umysłowy Myślenie ma charakter konkretno-obrazowy, sytuacyjny - trudności w przyswajaniu pojęć, umiejętności ich definiowania i budowania systemu pojęć – dotyczy to szczególnie przedmiotów ścisłych (matematyka, fizyka, chemia), ale także treści historycznych, społecznych, moralnych i estetycznych; Granicą możliwości intelektualnych jest poziom odpowiadający orientacyjnie dzieciom 11–12-letnim o prawidłowym rozwoju umysłowym. Sztywność i wolne tempo myślenia Myślenie mało samodzielne, nieudolność syntetycznego ujmowania zdobytych wiadomości i wiązania ich w logiczną całość, z czego wypływa ubóstwo wnioskowania i sądów - trudności powiązania nowej wiedzy z wcześniej posiadaną - trudności w stosowaniu zdobytej wiedzy w konkretnym działaniu - trudności w wydawaniu opinii, sądów, argumentowaniu, wartościowaniu (uzewnętrznianiu swoich myśli szczególnie wówczas, gdy treść wypowiedzi oderwana jest od społecznego kontekstu) - trudności w wnioskowaniu nawet na materiale konkretnym, ale szczególnie na materiale abstrakcyjnym, symbolicznym	- oddziaływać na sferę wielozmysłową – uczenie się przez ogląd i przeżywanie ograniczyć instrukcje słowne na rzecz wprowadzania instrukcji słowno-pokazowych - umożliwiać doświadczenia i obserwacje, zanim uczeń przejdzie do schematu, kodu, symbolu - przedstawiać zagadnienia na konkretnych przykładach odwołujących się do wydarzeń, których uczniowie byli uczestnikami - stosować symulacje lub inscenizacje, które wzbudzają zainteresowanie uczniów - demonstrować omawiane tematy za pomocą ilustracji, modeli, zdjęć - pozwolić na uczenie się w indywidualnym tempie wyznaczanie i osiąganie indywidualnych celów zgodnych z możliwościami uczniów - podkreślać związki przyczynowo-skutkowe, wskazywać logiczne powiązania między sytuacjami, zdarzeniami, zachowaniami, a ich skutkami
Zaburzenia koncentracji uwagi- dominuje uwaga mimowolna (choć wraz z wiekiem i nauczaniem wzrasta trwałość uwagi dowolnej), uwaga jest mało podzielna - często bywa rozproszona i przyciągana przez bodziec intensywniejszy lub niezwykły - trudności ze zdolnością zbierania i selekcjonowania informacji - uczniowie ci szybciej się nużą, z chwilą występowania trudności łatwo rezygnują i mają tendencję do pozostawiania niedokończonej pracy	- stały nadzór, - nieustanne motywowanie do dalszych działań poprzez stosowanie różnego rodzaju wzmocnień (pochwały, zachęty, nagrody)
Niski poziom sprawności grafomotorycznej •  trudności w robieniu notatek w szkole •  zwolnione tempo pisania rzutujące na ograniczone możliwości ekspresji w pi­śmie	uwzględnianie ograniczonych możliwości grafomotorycznych w planowaniu pracy ucznia (czas, zakres zadań itp.)
Zaburzenia spostrzegania (wiążą się ze słabo rozwiniętą funkcją analizy i syntezy) - wąski zakres spostrzegania ( tj. w tym samym czasie dziecko lekko upośledzone umysłowo spostrzega mniej przedmiotów, niż dziecko z rozwojem prawidłowym) Zaburzenia orientacji przestrzennej	- skupienie się na najistotniejszych treściach, ważnych z punktu widzenia umiejętności praktycznych ucznia
Słabo rozwinięta pamięć – trudności z zapamiętywaniem i odtwarzaniem, zaburzona pamięć logiczna (mniej zaburzona pamięć mechaniczna) trudności w trwałym zapamiętywaniu treści, szczególnie powiązanych ze sobą logicznie, nowy materiał przyswajany jest bardzo wolno	-nowy materiał wymaga wielokrotnych powtórzeń -wybór tekstów prozy lub wierszy przeznaczonych do nauki na pamięć powinien uwzględniać zainteresowania uczniów, ładunek emocjonalny i dialogi
Mowa - rozwój mowy często bywa opóźniony. Dzieci te są w stanie opanować znaczny zasób słownictwa (ze względu na dobrą pamięć mechaniczną). Często pod względem formy i składni mowa nie różni się od mowy dzieci w normie intelektualnej. Stwierdza się jednak uboższy zasób słów przy przewadze słownictwa biernego nad czynnym. Uczniowie mają trudności w rozumieniu znaczenia wypowiedzi oraz w samodzielnym tworzeniu dłuższych wypowiedzi, opowiadań (twórcze stosowanie mowy). Występują u nich wady wymowy	-uczenie budowania dłuższych wypowiedzi powiązanych w logiczną całość, powinny być one związane z najbliższym środowiskiem ucznia i być wspierana planem wypowiedzi lub symbolicznej wizualizacji zdarzeń
Problemy w sferze uczuciowo - emocjonalnej i w zakresie zachowań społecznych - emocje charakteryzują się sztywnością oraz małym zróżnicowaniem, emocje są nieadekwatne, gdyż brak jest możliwości odróżniania przez dzieci spraw istotnych od błahych - słabo jest rozwinięta zdolność opanowywania popędów, gorsza samokontrola, zachowanie tych dzieci charakteryzuje się impulsywnością, brakiem przemyślenia, konsekwencji i przewidywania, sposób działania i reagowania zależy przede wszystkim od temperamentu, - niedorozwój uczuć wyższych (społecznych, moralnych, patriotycznych, estetycznych), - brak jest przeżyć emocjonalnych wiążących się z zainteresowaniami i działalnością poznawczą, - trudności w odpowiednim odbiorze intencji i rozumieniu innych osób; - brak inicjatywy i samodzielności, - łatwo ulegają sugestii, - charakteryzują się biernością, słabym krytycyzmem - mniejsze poczucie odpowiedzialności - nieadekwatna, zaniżona samoocena	- stosuj nieinwazyjne metody komunikacji (unikaj konfrontacji, przymusu i wyrażania gniewu w stosunku do dziecka; - analizuj przyczyny wybuchów złości – poznaj ucznia – jego słabe strony - ucz prostych sposobów radzenia sobie ze złością - wspieraj rozwój umiejętności rozpoznawania i rozumienia emocji innych nazywając w sposób adekwatny do wieku mimikę, gesty, mowę ciała -pozwól doświadczać konsekwencji zachowań - chwal i nagradzaj pożądane zachowania

Edukacja skuteczna, przyjazna i nowoczesna. Jak organizować edukację uczniów

ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi? Przewodnik, str. 16-24 Warszawa 2010, MEN