Państwo demokratyczne – forma umowy społecznej. Władza zmuszona do demokracji (zależni od obywatela) władzy zezwalającej na samoorganizację społeczną pod swoim patronatem i z drugiej strony, społeczeństwa obywatelskiego zmuszonego do posłuchu wobec władzy, której prócz legitymacji dało też siłę do wykonywania swych funkcji.
Mechanizmy państwa demokratycznego: trójpodział władzy, wybory, praworządność, wolne media, szeroki zakres praw i wolności obywatelskich, pluralizm, parlamentaryzm, decentralizacja.
PRL zbudowany na jednolitej władzy państwowej.
Władza należy do organów przedstawicielskich (konstytucja PRL) czyli: Parlament, Rady Narodowe.
Kierownicza rola partii w państwie. Władcy rzeczywiści: I sekretarz, nieformalny krąg I sekretarza, Biuro Polityczne, aparat partyjny, Komitet Centralny
Zarządcy: Rada Państwa, rząd, premier, aparat administracji państwowej.
Nieformalnie władza należała do społeczeństwa, formalnie było społeczeństwo lepsze i gorsze.
Co zmienione w konstytucji w latach 89-90:
Wprowadzono model władzy podzielonej
Zniesiono kierowniczą rolę partii w państwie
Suwerenem proklamowano naród
Logika zapisy konstytucji PRL:
Żadna rola instytucjonalnego kształtu władzy państwowej. Parlament, rząd, premier, głowa państwa są tylko atrapami władzy. Ten model nie był podatny na jakąkolwiek kontrolę.
Występuje niejawność rzeczywistych elit władzy. Nie wiemy do czego służy rząd, parlament itd., po drugie nie wiemy, kto tak naprawdę stoi za I sekretarzem.
Żadna rola prawa jako regulatora stosunków społecznych. Prawo zgodnie z doktryną komunistyczną staje się narzędziem w rękach władzy.
Uprzedmiotowienie społeczeństwa
Jednolity model władzy w państwie
Niepożądana jest aktywność obywatelska i kultura polityczna. Kanału awansu politycznego są ograniczone do partii dominującej i ich satelitów
Konieczna jest cenzura przedstawiająca „nasz model” jako jedyny właściwy. W tym modelu nie ma miejsca na jakąkolwiek samorządność.