ELEMENTY TWORZĄCE KOŚĆ

- tkanka kostna

- okostna

- szpik kostny

- inne (nie dla wszystkich) chrząstka stawowa (nie regeneruje się), śródkostna, okostna.

BUDOWA TKANKI KOSTNEJ

- istota zbita (na zewnątrz kości)

- istota gąbczasta (wewnątrz kości) zbudowana z beleczek wg. schematu trajektorii – zasada
maksimum – minimum

TKANKA KOSTNA

komórki: istota międzykomórkowa:

- osteoblasty (kościotwórcze) - część organiczna 25% (daje elastyczność)

- osteoklasty 5% (kościogubne) - część nieorganiczna 70% (nadaje twardość)

- osteocyty

OKOSTNA

- bogato ukrwiona i unerwiona

- błona włóknista pokrywająca kości (oprócz stawów)

- warstwa zewnętrza (włóknista) – chroni kość

- warstwa wewnętrzna (rozrodcza, kościotwórcza) – odżywia, tworzy i regeneruje kość

SZPIK KOSTNY

-czerwony – od urodzenia, w przestrzeniach międzybeleczkowych istoty gąbczastej, wytwarza elementy
morfotyczne krwi

- żółty – pojawia się z czasem, w jamach szpikowych trzonów kości długich, zawiera komórki tłuszczowe

CHRZĄSTKA STAWOWA

- pokrywa powierzchnie stawowe (główkę i panewkę)

- odporna na tarcie

- cieńczeje z wiekiem

- odkształca się pod wpływem ucisku

- nie jest pokryta chrzęstną, nie posiada naczyń i nerwów (otacza staw biodrowy)

- nie regeneruje się

PODZIAŁ KOŚCI

- długie – nasada wypełniona jamą -> szpik czerwony

– trzon dolny – jama wypełniona szpikiem żółtym

- krótkie – kości nadgarstka, k. stępu

- płaskie – łopatka, ściana górna czaszki

- różnokształtne – stwarzają warunki dla różnych narządów – oczodoły

- pneumatyczne – k. czołowa, klinowa, sitowa, twarzoczaszka, zatoki przynosowe

BIOLOGICZNE WŁAŚCIWOŚCI KOŚCI

- zdolność do regeneracji

- kość można przeszczepić

- kości są plastyczne

- podatne na działanie wszystkich elementów przylegających do nich (naczynia krwionośne, mięśnie i ścięgna)

ROLA SZKIELETU

- podporowa

- ochronna

- amortyzująca wstrząsy

- bierny narząd ruchu

- magazyn wapnia i fosforu

- krwiotwórcza

CZASZKA

1. mózgoczaszka (mózg) 2) twarzoczaszka (twarz)

- k. ciemieniowa x2 - lemiesz

- k. potyliczna - małżowina nosowa dolna x2

- k. skroniowa x2 - k. nosowa x2

- k. klinowa - k. jarzmowa x2

- k. sitowa - k. szczękowa x2

- żuchwa

- k. podniebienna x2

- k. gnykowa

Czaszka jako całość:

- ściana górna = sklepienie

- ściana dolna = podstawa

- ściana przednia (twarz kostna)

- ściana tylna

- ściana boczna x2

KRĘGOSŁUP

- podział na odcinki (ryc.1)

• szyjny – 7 kręgów

• piersiowy – 12 kręgów

• lędźwiowy – 5 kręgów

• krzyżowy – 5 kręgów

• guziczny (ogonowy) – 3,4 kręgi

- krzywizny kręgosłupa (ryc.2)

• lordoza – do przodu

• kifoza – do tyłu (odcinek lędźwiowy i szyjny)

OGÓLNA BUDOWA KRĘGU

- trzon (skierowany do przodu)

- łuk (skierowany do tyłu)

- otwór kręgowy (pusta przestrzeń)

- kanał kręgowy (suma otworów kręgowych)

- wyrostki (odchodzą od łuku)

• kolczysty – skierowany do tyłu

• poprzeczne(boczne) – sk. do tyłu

• stawowe (dolne i górne)

KLATKA PIERSIOWA MOSTEK (A- bok, B – przód)

- mostek

- 12 par żeber

- odcinek piersiowy kręgosłupa

MOSTEK

- rękojeść – u góry

- zagłębienie – wcięcie szyjne

- wcięcia obojczykowe (boczne)

- wcięcia żebrowe

- trzon

- wyrostek mieczykowaty

ŻEBRA

• prawdziwe – od 1 do 7 [7 par]

• rzekome – od 8 do 10 (łączą się pośrednio z mostkiem) [3 pary]

• wolne – 11 i 12 [2 pary]

CZĘŚCI ŻEBRA

- część przednia – zwiększa elastyczność

- część boczna tylna – część kostna (łączy się stawowo z kręgami piersiowymi)

KOŚCI KOŃCZYNY GÓRNEJ

- kości obręczy barkowej

• obojczyk – kość długa, bez jamy szpikowej, ustawiona poziomo

• łopatka

- kości kończyny górnej wolnej

• k. ramienna

• k. przedramienna

• k. łokciowa (od strony palca małego)

• k. promieniowa (od strony kciuka)

• k. nadgarstka

• k. śródręcza

• k. palców

KOŚCI NADGARSTKA – 8 ułożonych w dwa szeregi.

Od strony kciuka:

- łódeczkowata

- księżycowata

- trójgraniasta

- czworoboczna większa

- czworoboczna mniejsza

- główkowata

- haczykowata

KOŚCI ŚRÓDRĘCZA

- licząc od kciuka I, II, III, IV, V – palec mały

- kciuk – dwa paliczki: bliższy i dalszy

- pozostałe palce – 3 paliczki: bliższy, środkowy, dalszy

- guzowatość paznokciowa – zakończenie paliczka, zakończona paliczkiem

KOŚCI KOŃCZYNY DOLNEJ

- kości obręczy biodrowej

• k. miedniczna
  - k. biodrowa
  - k. łonowa
  - k. kulszowa

- kości kończyny dolnej wolnej

• k. udowa

• rzepka

• k. goleni (podudzia)

- k. piszczelowa

- k. strzałkowa

• k. stopy
  - k. skokowa
  - k. piętowa

• k. stępu

• k. śródstopia

• k. palców

MIEDNICA

- składa się z 3 kości:

• biodrowa

• łonowa

• kulszowa

KOŚĆ BIODROWA

- nad panewką – talerz, grzebień biodrowy, kolec biodrowy

- trzony 3 kości tworzą panewkę do połączenia z kością udową

- zagłębienie nad przednim talerzem – dół biodrowy

- do tyłu, od dołu – powierzchnia uchowata – do połączenia z kością krzyżową

- na powierzchni dolnej – kresy pośladkowe

KOŚĆ ŁONOWA

- trzon skierowany do przodu przechodzi w gałąź górną i dolną

- guzek łonowy

KOŚĆ KULSZOWA

- ostry element – kolec kulszowy (przechodzi w gałąź kulszową, która przechodzi w gałąź łonową)

- poniżej kolca – guz kulszowy (element podpory ciała)

- otwór zasłonowy

KOŚĆ UDOWA

- główka – łączy się z panewką miedniczą

- szyjka k. udowej

- krętarz większy

- krętarz mniejszy

- kresa międzykrętarzowa

- grzebień (z tyłu)

- guzowatość pośladkowa

- kresa chropawa (z tyłu wzdłuż trzonu)

- kłykcie – boczny i przyśrodkowy do połączenia z kością piszczelową

- powierzchnia rzepkowa do połączenia z rzepką

- nadkłykieć boczny (strona zewnętrzna) i przyśrodkowy (strona wewnętrzna)

RZEPKA

- służy do połączenia z kością udową

- wierzchołek u podstawy

KOŚCI GOLENI (PODUDZIA)

- k. piszczelowa

- po stronie zewnętrznej – k. strzałkowa

- na końcu głównym – kłykcie do połączenia z k. udową

- powierzchnia strzałkowa

- poniżej kłykci – guzowatość piszczelowa

KOŚĆ PISZCZELOWA

- powierzchnia stawowa dolna – do połączenia z k. skokową

- od strony wewnętrznej – kostka przyśrodkowa

KOŚĆ STRZAŁKOWA

- głowa strzałki

- powierzchnia stawowa do połączenia z k. piszczelową

- kostka boczna

- powierzchnia stawowa do połączenia z k. skokową

KOŚCI STOPY

Stopa jako narząd podporowy – funkcje:

- dźwiga ciężar ciała

- amortyzuje wstrząsy

* uzyskała ustawienie pod kątem prostym do goleni

* silnie rozwijają się k. stępu osiągając połową długości stopy

KOŚCI STĘPU

- k. piętowa

- k. skokowa

- przyśrodkowa, pośrednia, boczna

- k. śródstopia

- guz piętowy

• k. piętowa i k. skokowa odpowiadają za prawidłowe ułożenie

ELEMNTY WARUNKUJĄCE SKLEPIENIE STOPY

- położenie kości skokowej (oś długa głowy tworzy z podłożem kąt w granicach 35-50^o

- położenie k. piętowej

- stopa uzyskuje trzy punkty podparcia – głowa I i V k. śródstopia, guz piętowy

SKLEPIENIE STOPY

- składa się z łuków podłużnych (5) i poprzecznych

- łuki podłużne zbiegają ku tyłowi (3 przyśrodkowe biegną przez k. klinowatą i łódkowatą do k. skokowej,
a 2 boczne biegną przez k. sześcienną do piętowej)

- łuki poprzeczne łączą głowy k. śródstopia

- stosunki te odzwierciedlają się w architekturze istoty gąbczastej

- stopa jako całość tworzy mocne, sprężyste sklepienie