Adopcja (przysposobienie) – stosunek prawno-rodzinny , jaki istnieje między rodzicami a dzieckiem. Zarówno nowi rodzice wobec dziecka , jak i dziecka wobec rodziców, nabywa prawa i obowiązki takie, jak w naturalnej rodzinie. Dziecko zyskuje także prawa w stosunku do krewnych swoich nowych rodziców, a zrywają się wszelkie więzi z rodziną pochodzenia. Dziecko przyjmuje nazwisko rodziców, którzy je przysposobili, a na ich prośbę może mieć zmienione także imiona.

Przysposobić można dzieci, których rodzice:

• Nie żyją

• Zostali pozbawieni przez sąd władzy rodzicielskiej

• Wyrazili przed Sądem zgodę na adopcję dziecka za wskazaniem lub bez wskazania osoby przysposabiającej

• Są nieznani, a jego sytuacja prawna i personalia zostały ustalone sądownie

Sądy orzekają dwa rodzaje adopcji:

1. Blankietowa (całkowita lub nierozwiązywalna) – jest to adopcja , której nie można rozwiązać. Opiera się na złożonym przez rodziców biologicznych oświadczeniu, że wyrażają zgodę na przysposobienie swojego dziecka przez nieznaną im rodziną.

2. Pełna – ma wszystkie wymienione wyżej cechy, jednak sąd może orzec jej rozwiązanie

Rodzina zastępcza – forma opieki nad dzieckiem , które tymczasowo lub trwale pozbawione jest opieki rodziców własnych. Opieka w ramach rodziny zastępczej to dowolny akt opiekuńczy wobec dziecka usankcjonowany postanowieniem sądowym.

Do rodziny zastępczej mogą trafić dzieci, których rodzicom została ograniczona , odebrana lub zawieszona władza rodzicielska. Na opiekunów zastępczych przenoszą się wszelkie atrybuty codziennej opieki i troski nad dzieckiem, natomiast podejmowanie względem dziecka wszystkich ważnych decyzji życiowych nadal jest „w rękach” rodziców naturalnych

Rodzaje rodzin zastępczych:

1. Spokrewnione z dzieckiem – opiekę nad dzieckiem przejmują dalsi członkowie rodziny np. dziadkowie, wujostwo itp.

2. Rodziny nie spokrewnione z dzieckiem – opiekę sprawują osoby prawnie obce dla dziecka

3. Zawodowe niespokrewnione z dzieckiem:

1. Wielodzietne 3 -6 dzieci

2. Specjalistyczne – dzieci niedostosowane społecznie albo z dysfunkcjami, problemami zdrowotnymi (nie więcej niż 3 dzieci)

3. O charakterze pogotowia rodzinnego – pobyt okresowy do czasu unormowania sytuacji życiowej dziecka (nie więcej niż 3 dzieci; niedłużej niż na 12 miesięcy)

Specjalizacje funkcji opiekuńczych:

1. Terapeutyczna rodzina zastępcza – opieka nad dzieckiem wymagającym szczególnej troski i stosowania stałych specjalistycznych zabiegów leczniczych i wychowawczych

2. Resocjalizacyjna rodzina zastępcza – wychowywania dzieci, które nie wkroczyły jeszcze na drogę przestępstwa, ale ich postępowanie ujawnia daleko posuniętą demoralizację i społeczne niedostosowanie.

3. Preadopcyjna rodzina zastępcza – przyjęcie dziecka z zamiarem adopcji

Różnice między rodziną zastępcza a adopcyjną:

1. Adopcyjna

• Takie same prawa i odpowiedzialność, jak w rodzinie naturalnej

• Zmiana aktu urodzenia

• Rodzina nie podlega kontroli żadnej instytucji

• Rodzina nie otrzymuje środków finansowych na utrzymywanie dziecka

1. Zastępcza

• Forma pomocy dziecku i rodzinie

• Czasowe „zastępowanie” rodziców naturalnych

• Otrzymywanie środków finansowych na utrzymywanie dziecka

• Podleganie kontroli sądu

• Możliwe spotkanie z rodzicami biologicznymi

• Brak więzi prawnej

• Możliwy powrót dziecka do rodziny

Czy rodzina zastępcza może przekształcić się w rodzinę adopcyjną?

Są możliwe dwa scenariusze

1. Matka biologiczna pozostawia dziecko w szpitalu bezpośrednio po porodzie-> dziecko trafia do rodziny zastępczej preadopcyjnej-> upływa 6 tygodni matka wyraża zgodę na jego przysposobienie-> rodzina składa wniosek do sądu o adopcję

2. Między dzieckiem i jego zastępczymi rodzicami wytworzyła się silna i trwała więź emocjonalna, a jego rodzice naturalni zostali pozbawieni praw rodzicielskich -> adopcja

czy osoba samotna może adoptować dziecko lub zostać rodziną zastępczą?

Nie ma do tego formalnych przeciwskazań. Spora grupa osób samotnych uzyskuje co roku kwalifikację do tych form opieki. Jednak ze względu na to , że osoba taka stanowi słabsze środowisko rodzinne, jej szanse w konfrontacji z małżeństwami lub pełnymi rodzinami są mniejsze.

Proces adopcyjny:

1. Zgłoszenie

2. Wstępna rozmowa informacyjna

3. Dokumenty

4. Rozmowa problemowa z pedagogiem

5. Badania psychologiczne

6. Wizyta w domu

7. Ocena Komisji Kwalifikacyjnej

8. Szkolenia

9. Oczekiwanie na propozycję dziecka

10. Informacja o dziecku

11. Kontakt z dzieckiem

12. Wniosek do sądu

13. Rozprawy sądowe

Dokumenty i zaświadczenia wymagane w większości ośrodków adopcyjnych w Polsce:

1. Odpis zupełny aktu małżeństwa

2. Zaświadczenie o niekaralności w formie wypisu z rejestru skazanych

3. Zaświadczenie o braku zdrowotnych przeciwskazań do adopcji (od lekarza pierwszego kontaktu oraz psychiatry)

4. Zaświadczenie o zatrudnieniu i o zarobkach

5. Opinia zakładu pracy

6. Rekomendacje przyjaciół i znajomych pisane odręcznie z podanym adresem

Proces zawiązywania rodziny zastępczej:

1. Spotkanie informacyjne

2. Wywiad środowiskowy

3. Szkolenie grupowe

4. Badania psychologiczne

5. Ocena zespołu szkolącego

6. Otrzymanie zaświadczenia kwalifikacyjnego i pisemnej opinii

7. Dobór dziecka do struktury i możliwości rodziny

8. Złożenie wniosku

9. Umieszczenie dziecka w rodzinie zastępczej na podstawie orzeczenia sądu

Wymagania formalne w procesie zawiązywania rodziny zastępczej:

1. Rękojmia należytego wykonywania zadań rodziny zastępczej

2. Stałe miejsce zamieszkania na terytorium RP

3. Pełnia praw cywilnych i obywatelskich

4. Pełnia praw rodzicielskich

5. Wywiązywanie się ze zobowiązań finansowych

6. Brak zdrowotnych przeciwskazań

7. Odpowiednie warunki mieszkaniowe oraz stałe źródło utrzymania

8. Pozytywna opinia ośrodka pomocy społecznej

9. Niekaralność

AOA – Archidiecezjalny ośrodek adopcyjno-opiekuńczy

Kryteria:

1. Dojrzałość do decyzji obojga małżonków

2. Małżeństwo cywilne lub sakramentalne

3. Niekaralność

4. dobry stan zdrowia (fizyczny i psychiczny)

5. Uczestnictwo obojga małżonków w całym toku kwalifikacji

AOAO – Procedura :

1. Blok informacyjno – integracyjny

2. Rozmowa wstępna

3. Złożenie dokumentów

4. Rozmowy kliniczne

5. Sporządzenie opinii przez psychologa klinicznego

6. Wywiad środowiskowy

7. Szkolenie

AOAO – wymagane dokumenty

1. Życiorys małżonków

2. Odpis zupełny aktu małżeństwa

3. Zaświadczenie lekarskie o ogólnym stanie zdrowia

4. Zaświadczenie z Poradni Zdrowia Psychicznego

5. Zaświadczenie o zarobkach i opinii z pracy

6. Oświadczenie o niekaralności

7. Opinia księdza proboszcza

8. Wspólne zdjęcia małżonków

Problemy adoptacyjne w rodzinie zastępczej:

1. Nieodpowiednie zachowania nabyte w domu dziecka

2. Nowe zasady , obowiązki nałożone na dziecko

3. Niemożność zniknięcia w tłumie ( jak dotychczas)

4. Różnice między rodziną biologiczną a zastępczą

5. „Nadmiar” troski i opieki

6. Nadaktywność rodziców zastępczych

7. Reakcja na agresję

8. Nowy członek rodziny

Jawność adopcji:

1. Konwencje o Prawach Dziecka – prawo pełnoletniego dziecka do wglądu w pierwszy akt urodzenia

2. Europejska Konwencja o Przysposobieniu Dzieci – tajność akt stanu cywilnego dla osób postronnych

Adopcja serca – forma pomocy ubogim dzieciom (najczęściej z krajów Trzeciego świata), która służy tworzeniu partnerstwa między nimi a ofiarodawcami. Darczyńcy – osoby fizyczne bądź firmy – deklarują się , podpisując umowę o przyjęciu pod opiekę dziecka lub dzieci.

Opieka ma formę comiesięcznych opłat na wyżywienie, odzież, kształcenie, ochronę zdrowia i innych potrzeb dzieci. Najczęściej są to sieroty oraz dzieci pokrzywdzone przez los, które w inny sposób nie mogłyby otrzymać wykształcenia. Rodzice nie mają bezpośredniego kontaktu z dziećmi, choć istnieje możliwość nawiązania kontaktu korespondencyjnego.