Odwołując się do etymologii słowa „ekonomia” możemy stwierdzić, że jest to nauka o gospodarowaniu.

Starogreckie słowo oikos oznaczało gospodarstwo domowe a nomos prawa, zasady.

Współczesna ekonomia nie tylko wyznacza prawa i zasady zarządzania gospodarstwem domowym, ale również przedsiębiorstwem czy państwem.

Ekonomia jest nauką o najefektywniejszej alokacji ograniczonych zasobów pomiędzy nieograniczone potrzeby w celu uzyskania maksimum zadowolenia społeczeństwa. (wg. Lionela Robbinsa)

Mikroekonomia- jest nauką, która bada procesy zachodzące w poszczególnych obszarach gospodarki. Przedmiotem zainteresowania mikroekonomistów są poszczególne rynki funkcjonujące w gospodarce danego kraju, przedsiębiorstwa, ceny produktów, wielkość produkcji, konsumenci.

Makroekonomia- jest nauką, która zajmuje się gospodarką jako całością. Przedmiotem zainteresowania makroekonomistów są największe agregaty gospodarki takie jak: konsumpcja, oszczędności, bezrobocie, inflacja, rynek pieniądza itd.

RZADKOŚĆ – jest podstawową racją bytu ekonomicznego; oznacza, że istniejące zasoby są niewystarczające do zaspokojenia istniejących potrzeb. Wskutek rzadkości powstaje konieczność racjonalnego, najbardziej efektywnego podziału ograniczonych zasobów między nieograniczone potrzeby.

• Rzadkość występuje zawsze wtedy, kiedy zapotrzebowanie na dobra przewyższa możliwość wyprodukowania tych dóbr.

Zasoby kapitału tworzą obok środków pieniężnych również zasoby kapitału rzeczowego a więc te zasoby, które są w posiadaniu firm jak np. maszyny, budynki. Wszystkie zasoby kapitałowe pozwalają firmom zwiększać produkcję.

POTRZEBA – to uświadomiony brak czegoś, odczucia konieczności posiadania lub użytkowania rzeczy lub usług.

UŻYTECZNOŚĆ – to zadowolenie uzyskiwane z zaspokojenia danej potrzeby, możliwe dzięki posiadaniu określonej ilości danego produktu.

1. dobra ekonomiczne i wolne

• Dobra ekonomiczne są to produkty pracy ludzkiej (towary, usługi), które wytwarzamy po to by zaspokajać nasze potrzeby.

• Dobra wolne są wytworem sił przyrody np. woda, powietrze, wiatr, energia słoneczna i występują w zasadzie w ilościach nieograniczonych w stosunku do naszych potrzeb.

2. dobra substytucyjne i komplementarne

• dobro A jest substytucyjne względem dobra B (np.: kasety magnetofonowe (A) i płyty kompaktowe B) jeżeli pełnią zbliżone funkcję, i mogące się wzajemnie, częściowo lub całkowicie zastępować.

• dobra komplementarne to dobra wzajemnie uzupełniające się, wykorzystanie danego dobra wiąże się z koniecznością posiadania innego dobra np. mieszkania i meble, samochód i benzyna.

3.dobra normalne i niższego rzędu

• dobra normalne to dobra, na które zapotrzebowanie rośnie w miarę wzrastania dochodu konsumentów np. luksusowy samochód, modna odzież .

• dobra niższego rzędu to takie, na które zapotrzebowanie spada w miarę wzrastania dochodu konsumentów (np. podstawowe artykuły żywnościowe, niskogatunkowa używana odzież zachodnia).

Problem rzadkości zasobów ma fundamentalne znaczenie dla gospodarki państwa. Na potrzeby naszych rozważań posłużymy się narzędziem jakim jest krzywa możliwości produkcyjnych (KMP), zwana też krzywą transformacji, przedstawiająca graficznie przy każdym poziomie produkcji jednego dobra - maksymalną, możliwą produkcję drugiego dobra.

KOSZT ALTERNATYWNY to wartość poniechanej działalności alternatywnej, na którą się nie zdecydowaliśmy, wybierając coś innego. Przy pełnym zaspokojeniu potrzeb koszt alternatywny równałby się zeru. Nabycie danego dobra oznacza utratę korzyści z konsumpcji innych dóbr, z których konsument musi zrezygnować.
W świecie rzadkich zasobów wybór oznacza poniechanie innej możliwości.

PROBLEM RZADKOŚCI W SKALI MIKRO W krótkim okresie także przedsiębiorstwa dysponują rzadkimi zasobami. Stała jest przecież wielkość przedsiębiorstwa, ilość maszyn, ilość magazynów i w krótkim okresie trudno jest powiększyć znacznie ich stan. Fakt ten zilustrować możemy na zasadzie prawa malejących przychodów.

Metody badań ekonomicznych

Wyróżniamy:

• analizę pozytywną

Polega na tym, że zjawiska ekonomiczne i prawa, którymi są związane, badamy bez dokonywania jakichkolwiek ocen i sądów, czy wynik, który uzyskamy jest dla nas korzystny czy niekorzystny, np. wynikiem spadku inwestycji jest wzrost bezrobocia

• analizę normatywną

Polega na badaniu problemów w celu wydania subiektywnych ocen, np. rząd w celu zmniejszenia bezrobocia powinien zwiększyć wydatki na roboty publiczne, pomimo, że wywoła to konieczność zwiększenia podatków.

W procesie badania zagadnień ekonomicznych należy uwzględnić następujące problemy:

• KLAUZULA „CETERIS PARIBUS” - oznacza założenie stałości pozostałych czynników

• LOGICZNY BŁĄD ZŁOŻENIA – to co jest prawdziwe w odniesieniu do części, nie zawsze jest prawdziwe dla całości

• SUBIEKTYWNOŚĆ – polega na postrzeganiu obserwowanych faktów w oparciu o własną wiedzę

• NIEPEWNOŚĆ – prawa ekonomiczne sprawdzają się jedynie jako pewna przeciętna, a nie jako ścisła i dokładna zależność

• HIPOTEZA WIARYGODNOŚCI – bazuje na przekonaniu, że to co mówią i planują politycy, sprawdzi się na pewno w przyszłości

• Metoda modelowania

• Zależności ekonomiczne są bardzo skomplikowane i aby je badać przyjmuje się pewne uproszczenia. Do tego typu badań najbardziej przydatna jest metoda zwana modelowaniem.

MODEL – to uproszczony schemat rzeczywistości, ułatwiający wykrycie najważniejszych zależności, które w rzeczywistości są zazwyczaj bardziej skomplikowane. Modele mogą być przedstawiane w postaci twierdzeń słownych, tablic, wzorów.

1)szeregi czasowe

• W szeregach czasowych dane zmieniają się w kolejnych okresach czasowych.

• Wykresy liniowe

• Wykresy słupkowe

2)dane przekrojowe

Dane przekrojowe informują szczegółowo o strukturze danego zjawiska np. podając wartość analizowanej zmiennej dla poszczególnych osób lub grup osób wchodzących w skład większej populacji w pewnym okresie. Podział może być dokonany ze względu na przyjęte kryteria takie jak przykładowo poziom wykształcenia, wiek, płeć, wysokość zarobków itd.

Dane przekrojowe mogą przyjąć formę:

• Tablicy (Tabelki)

• Schematu (wykresu)

Wskaźniki są to narzędzia analizy ekonomicznej odnoszące dane z jednego okresu w stosunku do innego okresu traktowanego jako tzw. okres bazowy (wartość okresu bazowego przyjmujemy jako 100)

• proponujemy traktować rynek jako zespół warunków, które doprowadzają do kontaktu pomiędzy kupującymi i sprzedającymi w procesie wymiany towarów i usług.

• Popyt (z ang. demand)– oznacza ilość dobra, jaką nabywcy gotowi są zakupić przy różnym poziomie ceny.

• Podaż (z ang. supply)– oznacza ilość dobra, jaką sprzedawcy są gotowi zaoferować przy różnym poziomie ceny.

Graficzną prezentacją podaży i popytu są ich wykresy nazywane krzywą popytu i podaży.

• Krzywa popytu (D)– wskazuje w sposób graficzny ujemną(odwrotnie kierunkową) zależność między ceną a rozmiarami zapotrzebowania (popytu) na dany towar lub usługę przy założeniu „ceteris paribus” (przy pozostałych czynnikach niezmienionych).

• Krzywa podaży (S)– ukazuje dodatnią zależność między ceną a ilością oferowanych towarów (podaży) przy innych wielkościach nie zmienionych („ceteris paribus”).

• Ujemną zależność pomiędzy ceną i wielkością popytu nazywamy prawem popytu, które oznacza, że wraz ze wzrostem ceny na rynku danego dobra zmniejsza się wielkość popytu na dane dobro, natomiast przy spadku ceny wielkość popytu wzrasta, ceteris paribus.

• Dodatnią zależność pomiędzy ceną i wielkością popytu nazywamy prawem podaży, które oznacza, że wraz ze wzrostem ceny na rynku danego dobra zwiększa się wielkość dostarczanego na rynek dobra (podaż), natomiast przy spadku ceny wielkość podaży maleje, ceteris paribus.

Kiedy rynek nie jest w równowadze? Jeśli cena danego dobra C1 jest niższa od ceny równowagi CR, wówczas mamy do czynienia z nadwyżką popytu (niedobór rynkowy). Konsumenci są gotowi nabywać większą ilość dobra, w konsekwencji jego cena rośnie.

Nadwyżka podaży (nadwyżka rynkowa) występuje wówczas, gdy cena C2 jest wyższa od ceny równowagi CR. Producenci są wówczas zmuszeni do obniżenia ceny, by móc sprzedać swoje wyroby.

Wyróżniamy następujące systemy gospodarcze:

• system nakazowy - system gospodarowania charakteryzujący się społeczną własnością środków produkcji, likwidacji rynkowego charakteru gospodarki. Podmioty gospodarcze pozbawione są samodzielności a najważniejsze decyzje gospodarcze podejmuje rząd stosując narzędzia administracyjne: nakazy, zakazy, przydziały, limit.

• system rynkowy - sposób gospodarowania charakteryzujący się występowaniem prywatnej własności środków produkcji. Najważniejszym regulatorem gospodarki jest mechanizm rynkowy. W systemie tym brak ingerencji centralnej w funkcjonowaniu podmiotów gospodarczych.

• system gospodarki mieszanej - sposób gospodarowania łączący elementy gospodarki rynkowej i nakazowej, zawiera zarówno samoczynnie działający mechanizm rynkowy jak i centralny układ regulacji państwa

Interwencjonizm państwa w sprawy gospodarki często odnosi się do zjawiska regulowania cen.

Jeśli cena danego dobra C1 jest niższa od ceny równowagi CR, wówczas mamy do czynienia z ustaleniem ceny maksymalnej, która ma za zadanie ochronę konsumentów przed zbyt wysokimi cenami na rynku danego dobra.

Na rynku możemy także zaobserwować zjawisko ustalania ceny minimalnej, występujące wówczas, gdy cena C2 jest wyższa od ceny równowagi CR. Ceny minimalne mają za zadanie zapewnienie opłacalności produkcji dla szerokiego grona producentów.

Jakie czynniki wpływają na popyt rynkowy?

Wzrost/Spadek popytu może zostać wywołany następującymi pozacenowymi czynnikami (przesunięcie krzywej popytu w prawo/lewo):

• Spadek/wzrost ceny dobra komplementarnego

• Spadek/wzrost ceny dobra substytucyjnego

• Spadek/wzrost dochodów

• Zmiana gustów na korzyść/nie korzyść danego dobra

• Spadek/wzrost liczby nabywców

Jakie czynniki wpływają na podaż rynkową?

Wzrost podaży może zostać wywołany następującymi pozacenowymi czynnikami (przesunięcie krzywej podaży w prawo):

• ograniczenie kosztów produkcji

• postęp technologiczny

• korzystne warunki atmosferyczne

• korzystne zmiany w polityce państwa (np. niższe opodatkowanie, subsydia).

Jakie czynniki wpływają na podaż rynkową?

Spadek podaży może zostać wywołany następującymi pozacenowymi czynnikami (przesunięcie krzywej podaży w lewo):

• wzrost kosztów produkcji

• niekorzystne warunki atmosferyczne

• niekorzystne zmiany w polityce państwa (np. wyższe opodatkowanie, cofnięcie subsydiów)

Sytuacje nietypowe, kiedy wielkość popytu rośnie w miarę wzrostu cen nazywamy paradoksami.

Wyróżnić następujące nietypowe rodzaje zachowań nabywców:

• Paradoks Giffena dotyczy niektórych dóbr niższego rzędu. w przypadku tych dóbr (zwanych też dobrami Giffena) wzrost ceny powoduje wzrost popytu na nie - konsument nie może sobie już pozwolić na zakup żadnego innego dobra, stąd kupuje wyłącznie dobro Giffena.

• Paradoks Veblena – przy wzroście ceny, rośnie zapotrzebowanie na to dobro - dotyczy dóbr luksusowych. Dobra te są chętniej nabywane przez określoną grupę konsumentów, chcących się w ten sposób wyróżnić spośród innych stąd druga nazwa tego paradoksu „efekt snoba”.

• Paradoks owczego pędu – popyt na dane dobro wzrasta dlatego, że inni konsumują to dobro. Oznacza on potrzebę utożsamiania się z innymi konsumentami i ich stylem bycia.

Paradoks spekulacyjny – popyt wynikający z oczekiwań co do kształtowania się cen w przyszłości

DOBRA KOMPLEMENTARNE to dobra, czyli towary lub usługi wzajemnie się uzupełniające, jedno dobro potrzebuje drugiego do prawidłowego działania, np.: komputer i monitor, samochód i benzyna. Jeżeli rośnie popyt na dobro A to popyt na dobro B także wzrasta, oraz analogicznie – jeżeli cena jednego dobra komplementarnego rośnie, wpływając na zmniejszenie popytu, popyt drugiego dobra (komplementarnego wobec pierwszego) również maleje. PRZYKŁAD – załamanie rynku silników z dużymi pojemnościami podczas kryzysu paliwowego.

DOBRA SUBSTYTUCYJNE ( substytutywne) to towary i usługi spełniające podobne bądź zupełnie pokrywające się funkcje. Mają podobne zastosowanie i podobne właściwości np.: masło i margaryna. W związku z tym, że dają podobne korzyści, wzajemnie się zastępują. Gdy rośnie popyt na dobro A, maleje popyt na dobro B.

ZALETY I WADY POLITYKI WOLNORYNKOWEJ

ZALETY

• Rozwój przemysłu – kształtuje go konkurencja na wolnym rynku

• Rozwój człowieka – aby coś osiągnąć, trzeba wewnętrznie się rozwijać, doskonalić się

• Efektywny system motywacji

• Duża innowacyjność gospodarki

• Tendencje do wykorzystania zasobów gospodarczych

WADY

• Bezrobocie

- niskie zatrudnienie za niską pensję ( najlepsi i niezbędni )

- likwidacja miejsc pracy – zamykanie dużych zakładów

• Dysproporcje majątkowe społeczeństwa

- klasa bardzo biedna – bezrobotni

- klasa średnia – przeciętnie zarabiający

- klasa bardzo bogata – właściciele dużych firm

ZALETY I WADY PPOLITYKI CENTRALNEGO PLANOWANIA

ZALETY

• Ustalanie ceny produktu przez państwo

• Ustalanie rynku zbytu

• Planowanie roczne

• Brak oddziaływania rynku na procesy gospodarcze

WADY

• Nieracjonalne wykorzystanie czynników wytwórczych ( własność państwa )

• Brak motywacji firm do rozwoju

• Zanik przedsiębiorczości

• Słabe zaopatrzenie sklepów

GDZIE PRAWO POPYTU NIE DZIAŁA

• Kształcenie

• Praca

• Żywność

• wojna

Jaki jest cel mierzenia elastyczności - Elastyczność mierzy się w celu badania wpływu zmiany różnych czynników na popyt i podaż rynkową. Elastyczność służy zatem do mierzenia reakcji zmiennej zależnej y na zmianę jednej ze zmiennych niezależnych.

Jak mierzymy elastyczność popytu?

ED = % zmiana popytu / % zmiana czynnika wpływającego na popyt

Jakie wyróżniamy rodzaje elastyczności popytu?

Stopień wrażliwości popytu ze względu na ceny i dochody określają:

• współczynnik cenowej elastyczności popytu

• współczynnik mieszanej elastyczności popytu

• współczynnik dochodowej elastyczności popytu

Czym jest i od czego zależy elastyczność cenowa popytu?

Współczynnik elastyczności cenowej popytu ((PED, price elasticity demand)) jest to stosunek względnej zmiany wielkości popytu na dane dobro do względnej zmiany jego ceny. Elastyczność tę wylicza się ze wzoru:

PED = % zmiana popytu / % zmiana ceny

Elastyczność cenowa popytu zależy od:

Liczby dostępnych substytutów dobra bądź usługi będącej przedmiotem badanego popytu; im większa liczba substytutów, tym elastyczność cenowa popytu większa; substytuty dają możliwość wyboru i – ewentualnie – łatwiejszej rezygnacji z dotychczasowego przedmiotu zakupów; stwarzają też szansę na wzrost zakupów danego dobra, gdy substytuty drożeją.

Czasu, jakim dysponuje nabywca podejmujący decyzję zakupu; im dłuższy czas, tym wyższa elastyczność popytu – większa bowiem szansa na znalezienie ewentualnego substytutu.

Udział danego dobra czy usługi w całkowitych wydatkach nabywcy; im ten udział jest większy, tym popyt jest bardziej elastyczny.

Skuteczności akcji promocyjnej produktu; skuteczna akcja edukacyjno – reklamowa prowadzi do obniżenia elastyczności cenowej popytu wskutek przyczynienia się do wzrostu zaufania czy przywiązania do znaku firmowego.
Współczynnik elastyczności cenowej popytu przyjmuje znak ujemny (odwrotna relacja zmiany wielkości popytu do zmiany ceny). Wyjątki stanowią PARADOKSY.

W zależności od wielkości współczynnika elastyczności cenowej wyróżniamy:

• popyt elastyczny – gdy PED>1

• popyt o elastyczności jednostkowej – gdy PED=1

• popyt nieelastyczny gdy PED <1

• popyt doskonale nieelastyczny (doskonale sztywny) – gdy PED=0

• popyt doskonale elastyczny – gdy PED= nieskończoność

Czym jest i od czego zależy elastyczność dochodowa popytu?

• Współczynnik dochodowej elastyczności popytu (income elasticity of demand, IED) jest miarą zmian popytu w zależności od dochodu. Elastyczność tę wyliczamy ze wzoru:
  IED = % zmiana popytu / % zmiana dochodu

Rodzaje dóbr ze względu na wysokość współczynnika elastyczności dochodowej popytu:

Posługując się elastycznością dochodową popytu możemy też dokonać klasyfikacji dóbr, dzieląc je na: dobra normalne (tu dwie podgrupy: luksusowe i podstawowe) oraz dobra podrzędne.

• dobra normalne - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie wraz ze wzrostem dochodu i maleje wraz ze spadkiem dochodu (elastyczność dochodowa ied>0).

• dobro podstawowe - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie wolniej niż dochód i maleje wolniej niż dochód; IED <0,1> (reaguje z mniejszą siłą na zmianę dochodu)

• dobro luksusowe - każde dobro, którego ilość nabywana rośnie w większym stopniu niż dochód i maleje w większym stopniu niż dochód; IED > 1 (reaguje z większą siłą na zmianę dochodu)

• dobra podrzędne - dobro, którego ilość nabywana maleje wraz ze wzrostem dochodu i rośnie wraz ze spadkiem dochodu, IED < 0 (reakcja odwrotna).

Mówiąc o dochodowej elastyczności popytu, należy obowiązkowo wspomnieć na temat PRAWA ENGLA

• Ernest ENGEL (1821-1896) statystyk z Saksonii, badając budżety domowe rodzin robotniczych ustalił trzy prawa:

• Wraz ze wzrostem przychodów (dochodów) spada proporcja wydatków na żywność

• W miarę wzrostu dochodów wydatki na mieszkania, opał i światło wzrastają skokowo

W miarę wzrostu dochodów zwiększa się proporcja (udział) wydatków na potrzeby dalsze lub luksusowe

Czym jest i od czego zależy elastyczność mieszana popytu?

Współczynnik mieszanej elastyczności popytu (cross elasticity of demand, CED) jest miarą zmian popytu w zależności od zmiany ceny innego produktu. Elastyczność tę wyliczamy ze wzoru:

CED = % zmiana popytu / % zmiana ceny innego dobra

Mieszana elastyczność popytu wskazuje na siłę rynkową dobra. Jeśli jest niska, wówczas dane dobro ma wysoką siłę monopolową. Wysoka wartość mieszanej elastyczności popytu wskazuje na dobra, będące substytutami, z kolei wartość ujemna wskazuje na dobra komplementarne.

• Elastyczność cenowa podaży – wyraża siłę reakcji wielkości podaży danego dobra na zmianę jego ceny

• ESP = procentowa zmiana wielkości podaży/ procentowa zmiana cen

Co wyróżnia przedsiębiorstwa wśród innych podmiotów gospodarczych?

Podmiotem gospodarczym jest osoba fizyczna, osoba prawna oraz jednostka nie posiadająca osobowości prawnej (np. spółka cywilna).

Ważną kwestię stanowi nazewnictwo – przedsiębiorstwo – jest kategorią obejmującą mniejszy zakres podmiotowy niż pojęcie podmiotu gospodarczego. I tak podmiotem jest indywidualne gospodarstwo rolne, które nie jest przedsiębiorstwem.

Przedsiębiorstwo jest podmiotem gospodarczym, wyodrębniony pod względem ekonomicznym, organizacyjnym i prawnym, którego działanie ukierunkowane jest na przynoszenie zysku (maksymalizację zysku)

Jakie wyróżniamy kryteria podziału przedsiębiorstw?

. Kryterium prowadzonej przez przedsiębiorstwo działalności:

Wyróżniamy przedsiębiorstwa:

• -produkcyjne

• -usługowe

• -handlowe

Stosując podziały wprowadzone w ustawie z dnia 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej możemy wyróżnić przedsiębiorstwa zajmujące się działalnością

• - wytwórczą

• - budowlaną

• - handlową

• - usługową

• - poszukiwaniem, rozpoznawaniem i wydobyciem kopalin ze złóż

• - przedsiębiorstwa zajmujące się inną działalnością zawodową wykonywaną w sposób zorganizowany i ciągły

II. Kryterium własności:

- przedsiębiorstwa stanowiące własność publiczną (państwowe i komunalne)

-przedsiębiorstwa stanowiące własność prywatną

Przebieg procesów prywatyzacyjnych w Polsce po 1989 roku

Przedsiębiorstwa państwowe w końcu 2004 r. Według stanu w dniu 31 XII 2004 r. w Polsce istniało 912 przedsiębiorstw państwowych. W ponad połowie z nich (54,3%) prowadzone było postępowanie upadłościowe lub proces likwidacji ze względu na złą kondycję ekonomiczną. W 18,4% przedsiębiorstw nie prowadzono żadnych działań zmierzających do ich reorganizacji, w 9,1% rozpoczęto postępowanie przygotowawcze przed prywatyzacją bezpośrednią, a 2,4% jednostek znajdowało się w trakcie tej prywatyzacji. Jedynie 1,0% przedsiębiorstw wystąpiło z wnioskiem o komercjalizację.

III. Kryterium wielkości:

Wyróżniamy na rynku:

-mikro przedsiębiorstwa

-małe przedsiębiorstwa

-średnie przedsiębiorstwa

-duże przedsiębiorstwa.

Mikro przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem, które:

• - zatrudnia średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz

• - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 2 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 2 milionów euro.

Małe przedsiębiorstwo jest przedsiębiorstwem, które:

• - zatrudnia średniorocznie mniej niż 50 pracowników oraz

• - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 10 milionów euro lub całkowity bilans roczny nie przekracza 10 milionów euro.

Średnie przedsiębiorstwo – jest przedsiębiorstwem, które:

• - zatrudnia średniorocznie mniej niż 250 pracowników oraz

• - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych nie przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans rocznie nie przekracza 43 milionów euro.

Duże przedsiębiorstwo– jest przedsiębiorstwem, które:

• - zatrudnienie średniorocznie powyżej 250 pracowników

• - jego roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz operacji finansowych w ciągu co najmniej jednego z ostatnich dwóch lat obrotowych przekracza 50 milionów euro lub całkowity bilans rocznie przekracza 43 miliony euro.

Najczęściej przedsiębiorstwa przyjmują jedną z niżej wymienionych organizacyjnych form prowadzenia działalności:

• jednoosobowa działalność gospodarcza - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą

• spółki

1.cywilne

2.handlowe

2.1.osobowe:

- spółka jawna,

- partnerska,

- komandytowa

- komandytowo-akcyjnej.

2.2.kapitałowe

- spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością

- spółkę akcyjną,

spółdzielnie

przedsiębiorstwa państwowe

Formalności przy zakładaniu firmy jednoosobowej

1.W pierwszej kolejności w urzędzie gminy następuje nadanie numeru ewidencyjnego (wpis do ewidencji podmiotów prowadzących działalność gospodarczą.)

2.Po uzyskaniu wpisu do ewidencji można udać się po REGON (numer statystyczny) wydawany w Wojewódzkim Urzędzie Statystycznym właściwym ze względu na miejsce zamieszkania przedsiębiorcy.

3.Do załatwiania formalności w urzędach oraz banku, a także do wystawiania rachunków i faktur, potrzebna jest pieczątka przedsiębiorcy z podstawowymi informacjami na temat firmy. W wyrobionej pieczątce można umieścić następujące dane:

- pełna nazwa przedsiębiorstwa oraz imię i nazwisko właściciela

- adres pod którym będzie prowadzona działalność gospodarcza

- można również umieścić numer telefonu kontaktowego, numer REGON i NIP.

4.Każda firma posiada swój oddzielny rachunek bankowy. Obowiązkiem przedsiębiorcy jest więc założenie wniosku o otwarcie rachunku bankowego.

5.Przedsiębiorca jest zobowiązany do uzyskania numeru identyfikacji podatkowej ( w skrócie NIP). Ponieważ numer NIP przedsiębiorcy będzie także numerem NIP jego firmy wystarczy tylko wypełnić zgłoszenie aktualizacyjne.

6.Na zakończenie należy udać się do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, by zgłosić fakt opłacania składki ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego.

W Polsce systematycznie dążymy do upraszczania formalności związanych z zakładaniem firmy, tak by wszelkie formalności z tym związane można by dopełnić w jednym miejscu.

Niemniej jednak wciąż są to procedury czasochłonne i zbyt skomplikowane. Daleko jeszcze polskiej rzeczywistości do krajów, w których firmę zakłada się przez Internet, ograniczając formalności do minimum.

Jak prowadzić dokumentację finansowo – księgową?

Wyróżniamy następujące formy dokumentów finansowo-księgowych w przedsiębiorstwach:

• BILANS

• RACHUNEK ZYSKÓW I STRAT

• RACHUNEK PRZEPŁYWÓW PIENIĘŻNO – GOTÓWKOWYCH CASH FLOW

BILANS

• Bilans przedsiębiorstwa pokazuje stan majątku na określony dzień (najczęściej ostatni dzień roku) w podziale na AKTYWA (czyli to co firma ma) i PASYWA (to co firma jest winna innym).

Konstrukcja bilansu warunkuje równość aktywów i pasywów. Przykładowe pozycje bilansu

A K TY W A

MAJĄTEK TRWAŁY

• Budynki i budowle

• Środki transportowe

• Maszyny i urządzenia

• Wartości niematerialne i prawne (marka firmy, patenty)

• Należności długoterminowe

MAJĄTEK OBROTOWY

• Materiały i towary

• Zapasy

• Należności krótkoterminowe

• Gotówka

P A S Y W A

KAPITAŁ (FUNDUSZ) WŁASNY

• Udziały lub akcje

• Wartość netto

ZOBOWIĄZANIA

• Kredyt w banku

• Zobowiązania wobec dostawców, kontrahentów, pracowników

Rachunek zysków i strat przedstawia wszystkie najważniejsze zdarzenia finansowe w firmie wpływające na zwiększanie przychodów lub kosztów

Rachunek zysków i strat nie zawsze wskazuje zgodny z rzeczywistą chwilą stan środków pieniężnych w firmie. Należności lub zobowiązania księgowane są w momencie ich powstania i mogą się różnić od faktycznego czasu ich uregulowania. Rachunki mogą przecież przedsiębiorstwa uregulować z opóźnieniem. Dlatego też w celu uzyskania informacji o aktualnym stanie płynności finansowej firmy tworzony jest Rachunek przepływów pieniężnych i gotówkowych - CASH FLOW.

Przychody, koszty, zyski czyli jak zarządzać firmą, aby wyjść na swoje....

Rodzaje kosztów i przychodów przedsiębiorstwa:

• Koszt całkowity (total cost – TC) – to suma kosztów stałych i zmiennych

• Koszty stałe (fixed cost- FC) – koszt ponoszony przez przedsiębiorstwo niezależnie od wielkości produkcji

• Koszty zmienne(variable cost – VC) – koszt, który zmienia się wraz ze zmianą ilości produkcji, a więc wraz ze zmianą nakładu zmiennych czynników produkcji.

• Koszt marginalny (krańcowy) (marginal cost –MC) – przyrost kosztu całkowitego spowodowany zwiekszeniem produkcji o jednostkę.

• MC=ΔTC / ΔQ

• Przeciętny koszt stały (averadge fixed cost – AFC)- koszt stały przypadający na jednostkę produktu. AFC= FC / Q

• Przeciętne koszty zmienne(average variable cost – AVC) – koszt przeciętny przypadający na jednostkę produkcji AVC = VC / Q

• Przeciętny koszt całkowity (average total cost – AC) – koszt całkowity przypadający na jednostkę produktu ATC = TC/ Q

• Utarg całkowity (przychód) – wpływy firmy ze sprzedaży towarów i usług

• Utarg krańcowy – przyrost utargu całkowitego uzyskany w skutek zwiększenia produkcji(lub sprzedaży) o jednostkę.

• Zysk całkowity = utarg całkowity – koszty całkowite

Jaką wielkość produkcji wybiera przedsiębiorstwo?

Zasada podejmowania decyzji produkcyjnych przez przedsiębiorstwa odbywa się poprzez wyznaczenie następujących wskaźników:

1. Próg rentowności, umożliwiający osiąganie zysku: utarg całkowity > kosztu całkowitego

2. Optimum techniczne, kiedy produkcja wytwarzana jest po najniższych kosztach:

koszt marginalny = koszt przeciętny całkowity

3. Optimum ekonomiczne, kiedy wielkość produkcji zapewnia przedsiębiorstwu osiąganie maksymalnego zysku :

utarg marginalny = koszt marginalny

STRUKTURY (FORMY) RYNKU

Struktury rynku to formy (modele) rynków pojedynczych produktów lub pokrewnych ich grup, które kształtują się w wyniku walki konkurencyjnej lub umowy producentów. Można wyróżnić następujące kategorie struktur rynkowych

• (czystą, wolną) konkurencję

• konkurencję monopolistyczną

• oligopol

• monopol