Politechnika Świętokrzyska w Kielcach
2010
Subkultury młodzieżowe i ich geneza
Rafał Banak gr. 403
Informatyka stosowana
Rozważając problem subkultur młodzieżowych należy rozdzielić ich pojęcie z terminami antykultura i kontrkultura, które są utożsamiane. Subkultura określa niewielką grupę społeczną i preferowane w jej obrębie zachowania i postawy. Kontrkultura zaś ogranicza się jedynie do odrzucenia oficjalnych norm bez tworzenia ich substytutów.
Kategorię subkultury można odnieść do działań społecznych, części młodzieży, przeciwko zasadom świata ustanowionego przez dorosłych, który często jest rządzony przez przemoc, korupcję i fałsz. Taki stan rzeczy powoduje, że proces socjalizacji i edukowania młodej generacji przenosi się na plan alternatywnych ruchów młodzieżowych czy subkultur. Młodzież angażuje swój czas i energię we wspólnych grupach o charakterze sportowym, podwórkowym, religijnym, czy też patologicznym.
W każdym jednakże przypadku przystąpienie do grupy subkulturowej, jest próbą poszukiwania przez młodzież odmiennych od sztywnych, narzuconych systemów norm i wartości. Wewnątrz danej grupy, poza stopniowym asymilowaniem się z konkretną subkulturą, następuje również wchodzenie w role społeczne, jakie wyznacza społeczność grupy. Subkultura w pewnym sensie zastępuję więc rodzinę czy szkołę, które często nie spełniają swojego obowiązku w tym zakresie.
W sensie psychologicznym przyczyną powstawanie subkultur są więc niezaspokojone potrzeby emocjonalno-duchowe człowieka przez rodzinę, szkołę czy otoczenie. W sensie socjologiczno-filozoficznym upadek autorytetów, prawa, znaczenia wielopokoleniowej rodziny itp.
Jest faktem naukowym, że nasilona aktywność grup subkulturowych towarzyszy zwykle wszelkiego rodzaju kryzysom. Dynamika młodych ludzi, podczas takich zdarzeń często nie ma ujścia w związku z czym przeobraża się i kształtuje odpowiednie rozwiązania.
W powojennej Polsce, pod wpływem ruchów migracyjnych i urbanizacyjnych, miasta stały się skupiskami ludności zróżnicowanej zarówno pod względem ekonomicznym jak i kulturowym. Nowi mieszkańcy, zwykle ludność obszarów wiejskich, czuli się wyalienowani, nie przejawiali poczucia solidarności co utrudniało nawiązywanie więzi sąsiedzkich i międzyludzkich. Duże miasta narzucały normy, które niejednokrotnie drastycznie różniły się od dotychczasowych przekonań imigrantów. To w połączeniu z brakiem kontroli społecznej sprzyjało rozwojowi subkultur młodzieżowych, oferujących młodym ludziom pożądany, i niejednokrotnie uporządkowany, system wartości.
Warto wspomnieć również o zjawisku poszukiwania autorytetu, które szczególnie mocno przejawia się wśród ludzi młodych, którzy zawiedzeni swoim środowiskiem, potrzebują osoby, która byłaby dla nich przewodnikiem zarówno w życiu codziennym jak i duchowym. Proces ten, często na równi ze wspólnym terenem, stanowi spoiwo, które stanowi o utworzeniu się grupy subkulturowej. Warto zauważyć, że subkultury skupiające się wokół autorytetu religijnego często określane są nacechowanym negatywnie terminem sekty.
Na współczesne ruchy subkulturowe złożyły się m.in. wypracowane przez nurt kontrkulturowy wzorce. Dużą rolę odegrała muzyka rockowa, prądy filozoficzny czy polityka. Silny wpływ, szczególnie w krajach Europy Wschodniej, wywarł nurt egzystencjonalny równoważący wpływy marksizmu. Można było to zaobserwować w poszukiwaniach norm prywatnych m.in. przez odmowę uczestnictwa w partiach mających program klasowo-rewolucyjny, muzyce rockowej czy próbach eliminacji wszelkiej kontroli.
Należy zauważyć, że subkultury młodzieżowe dowodzą także, iż sztuka nie jest dobrem elitarnym i tzw. elita kulturowa, mająca „wyrobienie kulturowe” nie może stanowić jedynego wyznacznika, który stanowi o tym, co ma wartość. W świetle oficjalnej polityki kulturalnej stanowią one (subkultury) kontrkulturę – niebezpiecznych sprzeczności z systemem, happeningów i starć z policją.
W latach siedemdziesiątych w państwach niedemokratycznych, a więc również i w Polsce, niektóre subkultury stanowiły substytut w dziedzinie usprawniania działalności kulturowej
i politycznej. Pełniły rolę kulturotwórczą a zarazem stawały się pośrednikami w wymianie kulturalnej.
W związku z powyższym kultury młodzieżowe można podzielić na:
Alternatywne:
Religijno-terapeutyczne, których głównym celem jest indywidualne doskonalenie osobowości i podnoszenie na wyższy stan świadomości;
Ekologiczno-pacyfistyczne, które za główny cel obrały działalność na rzecz środowiska i idei pokoju;
Buntu i ucieczki:
Społeczno-obyczajowe zakładające szacunek dla indywidualności i dążenia do realizowania określonego stylu życia;
Izolacji społecznej – odwołujące się do kultu siły i podległości;
Kreacyjne
Autokracji artystycznej – uznająca metody samodoskonalenia się, niezależności od profesjonalistów i tzw. elity kulturotwórczej;
Żywiołowości – gdzie członkowie grupy „są w drodze” podążając na imprezy, festiwale czy koncerty.
Działalności happeningowej – dowodzenie potrzeby samookreślenia się wobec rzeczywistości poprzez akcje, pikiety czy manifestacje.
Oprócz powyższego podziału istnieją oczywiście konkretne przykłady subkultur. Wymiana ich wszystkich nie jest jednak możliwa ze względu na ich ogromną liczbę i różnorodność, dość powiedzieć, że w popularnej encyklopedii internetowej pod hasłem subkultur młodzieżowych można znaleźć termin „depeszowcy”, który definiuje grupę fanów jednego brytyjskiego zespołu jako odrębną grupę.
Bibliografia
Jędrzejewski Marek, „Subkultury a przemoc w perspektywie psychoedukacji, socjalizacji i samorealizacji dzieci i młodzieży”, Wydawnictwo „Żak” 2001.
Jędrzejewski Marek, „Młodzież a subkultury: problematyka edukacyjna”, Wydawnictwo „Żak” 1999.