PRACA Z DZIECKIEM I RODZINĄ W SZWECJI
Prawie dwa z dziewięciu milionów mieszkańców Szwecji to osoby poniżej 18 roku życia. Szwedzkie prawo zapewnia dzieciom odpowiednią ochronę i broni ich praw, a w Szwecji istnieje wiele
organizacji dbających o dobro dzieci. W 1979 roku Szwecja jako pierwszy kraj na świecie zabroniła bicia dzieci, w tym dawania im klapsów, uznając to za przestępstwo.W ramach ochrony praw dzieci i troski o ich interesy szwedzki rząd mianował rzecznika praw dziecka. Rzecznik jest zobowiązany stosować Konwencję Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych z 1989 roku oraz pilnować, aby była ona przestrzegana przez szwedzkie społeczeństwo. Konwencja to zestaw przepisów,
które zatwierdziło wiele krajów, w celu zapewnienia dzieciom ochrony. Szwecja była jednym z pierwszych państw, które do niej przystąpiły
Opieka nad dzieckiem regulowana jest w Szwecji prawem rodzinnym, opiekuńczym, administracyjnym i karnym.
Główne postanowienia dotyczące opieki zawarte są w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym Królestwa Szwecji oraz w Ustawie opieki socjalnej z 1980 roku z późniejszymi zmianami. Prawo dotyczące opieki nad dzieckiem jest tak skonstruowane, aby we wszystkich decyzjach dotyczących dziecka zawsze kierowano się jego dobrem. Jego głównym celem jest przede wszystkim pomagać w kwestii rodzicielstwa, opieki a także rozwiązywać problemy dot rozwodu, ustalenia ojcostwa, prawa rodziców do opieki nad dzieckiem, prawa do kontaktów z dzieckiem czy adopcji dziecka.
Głównym szwedzkim dokumentem prawnym, regulującym opiekę nad dziećmi oraz właściwych warunków w domu rodzinnym jest Ustawa o opiece społecznej z dn 19 czerwca 1980r z poprawkami z 1998r. W założono wszelkie czynności podejmowane w tym zakresie będą prowadzone zgodnie z dobrem dziecka. Odpowiedzialność za opiekę społeczną Ustawa nakłada na zarząd miasta, a obowiązki dot opieki społecznej wykonywane w całym rejonie przez komitet lub komitety mianowane przez radę miejską . Zarząd miasta może także zawrzeć porozumienie z inną agencją, organizacją pozarządową (stowarzyszeniem, fundacją osobą prywatną) oraz innymi miejskimi ośrodkami w celu wymiany usług opiekuńczych. Zarząd miasta może też zawrzeć porozumienie z radą okręgową, biurami ubezpieczenia społecznego po to aby racjonalnie i skutecznie wykorzystywać dostępne środki.
Komitet zobowiązany jest to szczegółowego zbadania warunków panujących w domu dziecka. Tylko w przypadku stwierdzenia konieczności zmiany środowiska komitet może taką zgodę wyrazić
Może być wydana po dokładnym rozpoznaniu potrzeb dziecka i sytuacji w rodzinie chcącej zaadoptować dziecko. Zgoda taka wygasa jeżeli dziecko nie zostanie adoptowane w ciągu 2 lat od jej wydania, w przypadku niezadowalających warunków w rodzinie lub jeżeli przebywanie dziecka w rodzinie pragnącej je adoptować jest sprzeczne z jego interesem bądź gdy dobro dziecka tego wymaga.
Komitet opieki społecznej zobowiązany jest zapewnić dziecku dobre warunki opieki i wychowania w środowisku zastępczym(odp wykształcenie, doradztwo i wsparcie opiekunom dziecka)
Rodzice ponoszą część kosztów utrzymania dziecka poza domem według warunków ustalonych przez rząd. Zasadniczą część wydatków za opiekę kompensacyjną ponosi zarząd miasta. Może on narzucić odpowiednie opłaty na warunkach przez siebie ustalonych za pomoc w opiece nad dzieckiem w środowisku zastępczym, doradztwo rodzinne, pomoc natury terapeutycznej. Opłaty jednak nie mogą przewyższać kosztu ponoszonego przez zarząd miasta.
W Ustawie o opiece społecznej określono też obowiązki wszystkich zajmujących się dzieckiem podmiotów w kwestii zgłaszania wszelkich przypadków nieodpowiedniego traktowania dziecka. „Każdy, kto zostanie powiadomiony o czymkolwiek co wskazywałoby na konieczność interwencji w celu obrony osoby nieletniej powinien zgłosić tę sprawę do komitetu opieki”1 Obowiązek zawiadomienie komitetów opieki społecznej mają: władze, których czynności dotyczą dzieci i młodzieży, służba zdrowia, służby społeczne, osoby profesjonalnie lub prywatnie zajmujące się działalnością dot dzieci i młodzieży.
Szczególny nacisk kładzie się na natychmiastowe zawiadamianie komitetów w przypadku wykorzystywania seksualnego lub molestowania dziecka w domu. Zobowiązane są do tego szczególnie służby społeczne, służba zdrowia i osoby zaangażowane w doradztwo rodzinne.
Wprowadzane w ostatnich dekadach poprawki w prawie rodzinnym i socjalnym wzmocniły pozycję dziecka w świetle prawa i wysunęły jego interesy na pierwszy plan. Wszelkie decyzje dotyczące dzieci muszą być teraz podejmowane z uwzględnieniem tego, co najlepsze dla dziecka.
Rodzicielstwo a możliwość zatrudnienia2
Od wielu lat szwedzka polityka skoncentrowana jest na łączeniu rodzicielstwa z pracą zarobkową tak w przypadku mężczyzn jak i kobiet. To dążenie spowodowane jest z jednej strony troską o wschodzące pokolenie a z drugiej strony zniesieniem różnic pomiędzy płciami.
Gdy rodzi się dziecko, prawo zezwala rodzicom na absencję w pracy. Wiosną 1994 po burzliwej debacie Riksdag zatwierdził wiele zmian w systemie ubezpieczenia rodziców. Od lipca 1994 rodzic jest uprawniony do zostania z dzieckiem w domu przez 360 dni3, otrzymując w tym czasie świadczenia rodzicielskie. Dalszą zmianą w systemie jest wprowadzony 1 lipca 1994 zasiłek na opiekę dla dziecka, przeznaczony dla dzieci pomiędzy 1-3r.ż. Dla dzieci umieszczonych w dziennych instytucjach opiekuńczych miejskich lub prywatnych suma ta jest zmniejszana w oparciu o kolejno frekwencję lub poziom opłat. Kwota otrzymywanych świadczeń jest mniejsza i podlega opodatkowaniu.
Tak jak poprzednio rodzice są uprawnieni do 120 dni urlopu rocznie płatnego w wys 80% normalnego wynagrodzenia gdy ich pociechy chorują. Ma to zastosowanie dla dzieci w wieku do 12 lat włącznie , a w przypadku dzieci niepełnosprawnych do lat 21. Istnienie tego prawa jest składnikiem bezpieczeństwa rodziny z dziećmi, z czego w praktyce korzysta trochę mniej niż połowa rodziców i średnio 9 dni w ciągu roku zajmują się chorymi dziećmi.
Opieka nad dzieckiem- ostatnia innowacja
Opieka w Szwecji jest rozróżniana przez wysoki standard jakościowy oraz jako fundamentalna zasada istnienia dla wszystkich dzieci. Dzieci które w związku z fizyczną lub mentalną niepełnosprawnością lub z innych powodów są w potrzebie skorzystania ze specjalnego wsparcia są upoważnione do otrzymania miejsca w opiece socjalnej dla dzieci a jeśli to konieczne- przyznawane są im dodatkowe świadczenia.
Wymaga się od władz uczynienia opieki dla dzieci dostępną, bez niepotrzebnej zwłoki przyznaną rodzicom zaraz po tym jak występują o nią.
Wszystkie czynności związane z opieką nad dziećmi stały się municypalne ale obecnie dzięki finansowaniu miejskiemu mogą byś wspomagane przez współpracujące fundacje i firmy. Ten krok został poczyniony dzięki politycznej wytycznej aby dać ludziom większą wolność w wybieraniu ścieżki rozwoju własnych dzieci.
Wychowanie dzieci w wieku przedszkolnym.
Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od 1-6 lat. Programowe i organizacyjne funkcjonowanie placówek przedszkolnych podlega Krajowej Agencji ds. Edukacji. Organizacyjnie szczebel przedszkolny dzieli się na ochronki, najpowszechniejsze placówki – i przedszkolna otwarte, przeznaczone dla dzieci dla których brak jest miejsc gdzie indziej.
Dzieci w wieku przedszkolnym mogą uczęszczać do centrów opieki dziennej, rodzinnej opieki dziennej, grup czasowych lub otwartych przedszkoli. .
Zakaz stosowania kar cielesnych4
Pierwszym krajem europejskim, w którym uchwalono przepis wyraźnie zabraniający stosowania kar cielesnych wobec dzieci, była Szwecja. Zakaz bicia dzieci jest od dawna jednym ze „znaków rozpoznawczych” szwedzkiego prawa i wszedł do świadomości nie tylko Szwedów, ale również mieszkańców innych krajów (istnieje powszechne przekonanie o tym, że za bicie dzieci idzie się w Szwecji do więzienia).
„Dzieci mają prawo do opieki, bezpieczeństwa i dobrego, właściwego wychowania. Dzieci traktuje się z respektem należnym każdej jednostce. Zakazane jest stosowanie wobec dzieci kar cielesnych i innych poniżających metod”.
Prawne znaczenie tego przepisu jest takie, że np. rodzic, który sprawiłby dziecku lanie i zostałby postawiony z tego powodu przed sądem, nie mógłby się skutecznie bronić przed poniesieniem odpowiedzialności karnej dowodząc, że wymierzenie kary fizycznej było w danym przypadku uzasadnione, czy nawet konieczne. Ale z tym wsadzaniem rodziców do więzienia za bicie dzieci nie jest tak prosto. Jak łatwo zauważyć, wspomniany już artykuł 6 §1 Kodeksu Rodzinnego nie jest przepisem karnym – nie może on stanowić podstawy do skazania kogokolwiek. Podstawą prawną do skazania rodzica bijącego dziecko może być natomiast §5 rozdziału 6 szwedzkiego Kodeksu Karnego, który stanowi, że
„osoba, która powoduje u innej osoby uszkodzenie ciała, chorobę lub ból, albo czyni taką osobę bezsilną lub doprowadza ją do stanu bezradności, będzie skazana za napaść na karę do dwóch lat więzienia, lub, w przypadku, gdy przestępstwo jest drobne, na karę więzienia do sześciu miesięcy lub grzywnę”.
Jednak i ten przepis nie zabrania bicia dzieci w sposób szczególny – zabrania on po prostu bicia kogokolwiek. Zabraniając stosowania kar cielesnych wobec dzieci Szwecja nie posunęła się tak daleko, by uznać bicie dziecka przez dorosłego za jakieś szczególne przestępstwo – karane surowiej, niż analogiczne przestępstwo popełnione na szkodę osoby dorosłej. Warto też zauważyć, że przestępstwa takie, jak pobicie są w Szwecji – generalnie rzecz biorąc – ścigane z oskarżenia prywatnego. Taki wniosek wynika z §12 rozdziału 6 kodeksu karnego, który mówi, że:
„spowodowanie krzywdy fizycznej lub choroby, jeśli przestępstwo takie nie jest ze swej natury poważne, będzie ścigane przez prokuratora tylko wówczas, gdy osoba pokrzywdzona złoży wniosek o ściganie sprawcy takiego przestępstwa i ściganie go przez prokuraturę leży w interesie publicznym”.
Szwedzki dzieciak, któremu ojciec złoi skórę, może więc pójść do prokuratora i domagać się, by jego wrednego tatusia postawiono przed sądem. Ale prokurator może stwierdzić, że wszczynanie procesu nie jest w danym przypadku celowe – i w tym momencie sprawa się kończy. Szwedzkie prawo nie daje bowiem dzieciom możliwości samodzielnego stawiania przed sądem rodziców, którzy są ich prawnymi przedstawicielami.
„Zagadnienia pedagogiki opiekuńczej” K.P.Badora↩
Czasopismo „Nowa szkoła”-2000 nr.1 s 39-42↩
Czasopismo „Wspólne tematy” 2006 nr 10 s 41-43↩
Źródło: internethttp://kalendarium.polska.pl/wydarzenia/article.htm?id=290990↩