prawo karne i prawo wykroczen

Prawo karne i prawo wykroczeń

  1. Przestępstwo w polskim prawie karnym (pojęcie, zbrodnia i występek).

Przestępstwem jest czyn człowieka zabroniony przez obowiązującą ust. pod groźbą kary, bezprawny, zawiniony i społecznie szkodliwy, w stopniu wyższym niż znikomy.

Klasyczna definicja przestępstwa składa się z trzech elementów. Należą do nich:

1). Czyn człowieka zabroniony przez obowiązującą ust.,

2). Bezprawny,

3). Zawiniony.

Powyższa definicja wskazuje nam, że na strukturę przestępstwa składa się kilka elementów wymienionych w większości w art. 1 KK, których dopiero łączne wystąpienie daje możliwość zakwalifikowania zachowania określonej osoby jako przestępstwa. Należą do nich:

  1. czyn, (zgodnie z art. 115 czynem zabronionym jest zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej),

  2. dokonany przez człowieka,

  3. zabroniony przez obowiązującą ust. pod groźbą kary,

  4. bezprawny,

  5. zawiniony, społecznie szkodliwy w stopniu wyższym niż znikomy.

Zbrodnia – (Art. 7. § 2. ) Zbrodnią jest czyn zabroniony zagrożony karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 albo karą surowszą. Zbrodnią są więc wszystkie czyny, których dolna granica wynosi co najmniej 3 lata, np. zbrodnia zabójstwa – podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Występek – (Art. 7. § 3. ) Występkiem jest czyn zabroniony zagrożony grzywną powyżej 30 stawek dziennych, karą ograniczenia wolności albo karą pozbawienia wolności przekraczającą miesiąc, np. przestępstwo wypadku drogowego – art. 177 KK – Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, - podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Zgodnie z art. 8 KK, zbrodnię można popełnić tylko umyślnie, natomiast występek także nieumyślnie, jeżeli ust. tak stanowi.

  1. Wina w polskim prawie karnym i jej przesłanki (umyślna i nieumyślna, zamiar bezpośredni i ewentualny).

Zgodnie z art. 1 § 3 KK, nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu. Podstawową przesłanką winy (oczywiście w kontekście kompleksowej teorii i psychologicznej) jest strona podmiotowa przestępstwa, określona w art. 9 KK Przepis ten wyróżnia dwie formy winy:

Art. 9 § 1 KK stanowi, że czyn zabroniony popełniony jest umyślnie, jeżeli sprawca ma zamiar jego popełnienia, to jest chce go popełnić albo przewidując możliwość jego popełnienia, na to się godzi.

Wobec powyższej definicji umyślność może wystąpić w dwóch postaciach:

Zamiar bezpośredni występuje wtedy, sprawca chce popełnić czyn zabroniony. Oznacza to, że sprawca obejmuje swoim zamiarem całość ustawowych znamion przestępstwa, do którego zmierza.

Zamiar bezpośredni może wystąpić w postaci zamiaru bezpośredniego nagłego lub zamiaru bezpośredniego przemyślanego.

Zamiar bezpośredni nagły (dolus repentinus) charakteryzuje się tym, że został podjęty pod wpływem nagłego impulsu.

Zamiar bezpośredni przemyślany (dolus preameditatus) wiąże się z procesem trwającym jakiś czas w świadomości sprawcy i przejawiającym się niejednokrotnie w rzeczywistości w czynnościach poprzedzających dokonanie przestępstwa, np. przygotowaniem.

Zamiar ewentualny występuje wtedy, gdy sprawca przewiduje możliwość popełnienia czynu zabronionego, godzi się na to. Zamiar ewentualny różni się od zamiaru bezpośredniego elementem woli oraz świadomością sprawcy. Zamiar ewentualny pojawia się obok zamiaru bezpośredniego, tzn. sprawca chcąc dokonania określonego czynu zabronionego w trakcie jego dokonywania, godzi się na ewentualne wystąpienie innych skutków tego działania.

Zgodnie z art. 9 § 2. KK – czyn zabroniony popełniony jest nieumyślnie, jeżeli sprawca nie mając zamiaru jego popełnienia, popełnia go jednak na skutek niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć. Warunkiem przyjęcia nieumyślności jest brak zamiaru (oczywiście, w znaczeniu techniczno-prawnym) popełnienia czynu zabronionego, popełnienie takiego czynu na skutek niezachowania wymaganej w danych okolicznościach ostrożności oraz przewidywanie możliwości popełnienia czynu zabronionego lub możliwość takiego przewidywania. Kodeks karny przewiduje więc wystąpienie nieumyślności w dwóch formach:

Nieumyślność, zgodnie z KK, charakteryzuje się naruszeniem reguł ostrożności oraz przewidywaniem lub możliwością przewidzenia popełnienia czynu zabronionego.

  1. Kary zasadnicze w polskim prawie karnym (pozbawienie wolności, ograniczenie wolności, grzywna).

Pojęcie kary wiąże się z pewną dolegliwością uczynioną sprawcy na skutek popełnienia przez niego przestępstwa. Kara powinna mieć charakter sprawiedliwej odpłaty za czyn sprawcy. W nauce prawa karnego należy wyróżnić trzy gr. teorii kary, określające, jakie funkcje ma ona spełniać. Wyróżniamy:

  1. Teorie bezwzględną określają karę jako odpłatę za popełnione przestępstwo. Wg nich żadne inne racje nie mają znaczenia. Istotne jest wyłącznie, aby sprawca przestępstwa poniósł odpowiednią, sprawiedliwą dolegliwość za popełnione czyny.

  2. Teorie względne utożsamiają karę z procesem resocjalizacji sprawcy. Wg niech kara powinna zarówno zapobiegać popełnianiu przez tego sprawcę przestępstw w przyszłości, jak i odstraszyć innych od popełniania przestępstw.

  3. Teorie mieszane łączą oba elementy z poprzednich teorii, uważając, że kara ma spełniać funkcję tak sprawiedliwej odpłaty za popełnione czyny, jak i prewencji ogólnej i szczególnej.

Rodzaje kar:

Zgodnie z art. 32 KK, karami są:

1) grzywna,

2) ograniczenie wolności,

3) pozbawienie wolności,

4) 25 lat pozbawienia wolności,

5) dożywotnie pozbawienie wolności.

Ad. 1) kara grzywny – obecnie, zgodnie z art. 33 KK, grzywna jest określana wg stawek dziennych, wysokość stawek gdy jej nie spłacimy zamienia się na karę pozbawienia wolnośći. Wymierzenie grzywny wg stawek dziennych odbywa się dwuetapowo:

Zgodnie z art. 33 § jeżeli ustawa nie stanowi inaczej, najniższa liczba stawek wynosi 10, zaś najwyższa 360. Pierwszy etap polega na wymierzeniu określonej liczby stawek w oparciu o sądowy wymiar kary, niezależnie od stanu majątkowego sprawcy. Dopiero drugi etap, polegający na określeniu wysokości stawki, powinien następować zgodnie z art. 33 § 3 KK, który stanowi, że ustalając stawkę dzienną, sąd bierze pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe; określając, iż stawka dzienna nie może być niższa od 10 zł ani też przekraczać 2000 zł. Grzywna jest karą orzekaną samoistnie lub obok kary pozbawienia wolności. Przepis art. 33 § 2 KK ogranicza sytuacje, w których kara grzywny może być orzekana obok kary pozbawienia wolności, określając, iż jest to możliwe, jeżeli sprawca dopuścił się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub gdy korzyść majątkową osiągnął.

Ad. 2) kara ograniczenia wolności, zgodnie z art. 34 § 1 KK trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 12 miesięcy i wymierzana jest w miesiącach.

Zgodnie z art. 34 § 2 KK, w czasie odbywania kary ograniczenia wolności skazany:

Obowiązek wykonywania pracy wskazanej przez sąd może być spełniony w dwojaki sposób:

Art. 36 KK przewiduje możliwość nałożenia na skazanego, wobec którego wymierzono karę ograniczenia wolności, dodatkowe obowiązki:

Ad. 3) kara pozbawienia wolności trwa, zgodnie z art. 37 KK, najkrócej miesiąc a najdłużej 15 lat i jest wymierzana w latach i miesiącach. Na podstawie art. 62 KK sąd może określić rodzaj i typ zakładu karnego, w którym sprawca skazany na karę pozbawienia wolności ma ja odbywać, a także sąd ma możliwość orzeczenia systemu terapeutycznego w trakcie wykonywania kary. Zgodnie z art. 58 § 1 KK, który stanowi, że jeżeli ustawa przewiduje możliwość wyboru rodzaju kary, sąd orzeka karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary.

Ad. 4) kara 25 lat pozbawienia wolności została wprowadzona do kodeksu z 1969 r. i zgodnie z obecnym kodeksem karnym, może być orzeczona wyłącznie, gdy ustawa tak stanowi, np. przestępstwo prowadzenia wojny napastniczej zagrożone jest karą 25 lat pozbawienia wolności (art. 117 § 1 KK).

Ad. 5) kara dożywotniego pozbawienia wolności została wprowadzona do kodeksu z 1969 r. nowelą z 12.07.1995 r. i znalazła się również w kodeksie karnym z 1997 r. karę tę można orzec wyłącznie wtedy, gdy ustawodawca przewidział tę karę za przestępstwo, np. kwalifikowana postać przestępstwa zabójstwa (art. 148 § 2 KK). Zgodnie z art. 54 § 2 KK, wobec sprawcy, który w czasie czynu nie miał 18 lat, nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności. Kara dożywotniego pozbawienia wolności funkcjonuje w wielu ustawodawstwach karnych, które zniosły karę śmierci, w niektórych wypadkach bez możliwości warunkowego zwolnienia. Ustawodawca podkreśla, iż kara ta powinna być stosowana wyjątkowo, jeżeli zachodzą szczególne obciążające okoliczności. Art. 78 § 3 KK przewiduje możliwość warunkowego zwolnienia z kary dożywotniego pozbawienia wolności, ale dopiero po odbyciu 25 lat pozbawienia wolności.

  1. Środki karne w polskim prawie karnym (zakazy, nawiązka, świadczenia pieniężne, podanie wyroku do publicznej wiadomości, pozbawienie praw publicznych, przepadek rzeczy i inne).

Art. 39. Środkami karnymi są:

  1. pozbawienie praw publicznych,

  2. zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej,

2 a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi,

2 b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu,

  1. c) zakaz wstępu na imprezę masową,

  1. d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych,

  1. zakaz prowadzenia pojazdów,

  2. przepadek rzeczy,

  3. obowiązek naprawienia szkody,

  4. nawiązka,

  5. świadczenie pieniężne,

  6. podanie wyroku do publicznej wiadomości.

Środek karny – dodatkowa dolegliwość wymierzana sprawcy przestępstwa lub wykroczenia obok lub niekiedy zamiast kary. Niektóre spośród środków karnych mają swoje odpowiedniki w postaci środków zapobiegawczych. Czas stosowania środka zapobiegawczego zalicza się na poczet odpowiedniego środka karnego.

Środki karne w postaci pozbawienia praw publicznych, zakaz zajmowania określonego stanowiska (…) zakazu prowadzenia pojazdów, zgodnie z art. 43 § 1 KK, orzeka się w latach od roku do lat 10. Natomiast środek karny w postaci zakazu prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi oraz obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu orzeka się w latach od roku do 15 lat.

Wszystkie powyższe środki karne obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia, natomiast okres, na który środek orzeczono, nie biegnie w czasie odbywania kary pozbawienia wolności, orzeczonej chociażby za inne przestępstwo.

Ad. 1) pozbawienie praw publicznych jest środkiem karnym uregulowanym w art. 40 KK, zawierającym dwa zbiory utraconych praw.

Do pierwszego zbioru KK zalicza:

Do drugiego zbioru należą:

Orzeczenie pozbawienia praw publicznych jest środkiem karnym fakultatywnym. Wymierzenie tego środka karnego może nastąpić, jeżeli sprawca został skazany na karę pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 3 za przestępstwo popełnione w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie.

Ad. 2) zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej – zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenie określonej działalności gospodarczej został uregulowany w art. 41 KK. zgodnie z tym przepisem, możliwość zastosowania tego środka karnego występuje w przypadkach, gdy sprawca:

Zakaz zajmowania określonego stanowiska, wykonywania określonego zawodu lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej jest środkiem karnym orzekanym fakultatywnie, w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności, jeżeli dalszej jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem.

Ad. 2 a) zakaz prowadzenia działalności związanej z wychowaniem, leczeniem, edukacją małoletnich lub z opieką nad nimi – środek karny w postaci tego zakazu został wprowadzony do KK ust. z 27.07.2005 r. (Dz. U. nr 163, poz. 1363), która weszła w życie 26.09.2005 r. wskazany środek karny sąd orzeka fakultatywnie, na zawsze w razie skazania na karę pozbawienia wolności za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego (art. 41 § 1a KK). Natomiast obligatoryjnie, również na zawsze, na podstawie art. 41 § 1b KK, orzeka się ten środek karny w razie ponownego skazania sprawcy w warunkach określonych w tym przepisie.

Ad. 2 b) obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu – środek ten został wprowadzony do KK ust. z 27.07.2005 r. (Dz. U. nr 163, poz. 1363), która weszła w życie 26.09.2005 r. zgodnie z przepisem art. 41a KK, sąd może orzec obowiązek powstrzymania się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, zakaz kontaktowania się z określonymi osobami lub zakaz opuszczania określonego miejsca pobytu bez zgody sądu w razie skazania za przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego oraz w razie skazania za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym przemocy przeciwko osobie najbliższej; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu. Obligatoryjnie natomiast, na podstawie art. 41a § 2 KK, sąd orzeka powyższy środek w razie skazania na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę małoletniego; obowiązek lub zakaz może być połączony z obowiązkiem zgłaszania się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu.

Przepisy w § 3 art. 41a przewidują ponadto możliwość orzeczenia tego środka na zawsze w razie ponownego skazania sprawcy w sytuacji zaistniałej w art. 41a w § 2 KK.

Ad. 2 c) zakaz wstępu na imprezę masową – sąd może orzec, a w przypadkach wskazanych w ustawie orzeka, zakaz wstępu na imprezę masową, jeżeli przy popełnieniu przestępstwa zachowanie sprawcy wskazuje, że jego udział w imprezach masowych zagraża istotnym dobrom chronionym prawem (art. 41b § 1 KK).

Zakaz wstępu na imprezę masową jest połączony z obowiązkiem osobistego stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej, komendanta powiatowego (rejonowego, miejskiego) Policji, w czasie trwania imprezy masowej (art. 41b § 2 KK).

Sąd, orzekając zakaz wstępu na imprezę masową, określa rodzaje imprez masowych, w czasie trwania, których ukarany jest obowiązany do osobistego stawiennictwa w jednostce Policji, w tym nazwy dyscyplin sportowych, nazwy klubów sportowych oraz zakres terytorialny obowiązywania orzeczonego środka (art. 41b § 3 KK).

Zakaz wstępu na imprezę masową dotyczy również meczu piłki nożnej rozgrywanego przez polską kadrę narodową i polski klub sportowy poza terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (art. 41b § 4 KK).

Ad. 2 d) zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych – art. 41c.  § 1. Zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych nie obejmuje uczestnictwa w loteriach promocyjnych.

§ 2. Sąd może orzec zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych, w razie skazania za przestępstwo popełnione w związku z urządzaniem gier hazardowych lub udziałem w nich.

Ad. 3) zakaz prowadzenia pojazdów – jest środkiem karnym orzekanym przez sąd fakultatywnie lub obligatoryjnie.

Fakultatywne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów określonego rodzaju następuje, jeżeli sprawca uczestniczący w ruchu zostanie skazany za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, w szczególności jeżeli z okoliczności popełnienia przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji. Na podstawie art. 42 § 3 sąd orzeka zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju, jeżeli sprawca w czasie popełnienia przestępstwa wymienionego w § 1 był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia określonego w art. 173, 174 lub 177.

Obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych albo pojazdów mechanicznych określonego rodzaju następuje, jeżeli sprawca w czasie popełniania przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia katastrofy (art. 173 KK), spowodowania niebezpieczeństwa katastrofy (art. 174 KK), wypadku drogowego (art. 177 KK). Obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia wszelkich pojazdów mechanicznych na zawsze następuje w razie ponownego skazania osoby prowadzącej pojazd mechaniczny w warunkach określonych w art. 42 § 3 KK (art. 42 § 4 KK).

Zarówno fakultatywne, jak i obligatoryjne orzeczenie zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych może dotyczyć wszystkich pojazdów mechanicznych bądź tylko niektórych. Orzeczenie tego środka, np. wobec osoby nieposiadającej prawa jazdy, oznacza, że przez cały czas, na który kara ta została orzeczona, nie może ona nabyć stosownych uprawnień.

Art. 115 § 16 KK definiuje stan nietrzeźwości w rozumieniu tego kodeksu zachodzi, gdy:

1) zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość lub

2) zawartość alkoholu w 1 dm3 wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do stężenia przekraczającego tę wartość.

Na podstawie art. 43 § 3 KK, orzekając zakaz prowadzenia pojazdów, sąd nakłada obowiązek zwrotu dokumentu uprawniającego do prowadzenia pojazdu; do chwili wykonania obowiązku okres, na który orzeczono zakaz, nie biegnie.

Ad. 4) przepadek rzeczy – jest środkiem karnym jednorazowym. Na podstawie art. 44 § 1, 2 i 6 KK sąd stosuje przepadek przedmiotów obligatoryjnie lub fakultatywnie, w zależności od tego, z przepadkiem jakich przedmiotów mamy do czynienia.

Przepadek przedmiotów obejmuje trzy gr. przedmiotów, tj.:

Obligatoryjne orzeczenie przepadku przedmiotów, zgodnie z art. 44 § 1 KK, następuje, jeżeli przedmioty te pochodzą bezpośrednio z przestępstwa, chyba że podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

Fakultatywne orzeczenie przepadku następuje w dwóch przypadkach:

Kodeks karny przewiduje jeszcze fakultatywną możliwość i obligatoryjne orzeczenie przepadku osiągniętych korzyści majątkowych lub równowartości wyrażonych w art. 45 KK. A po wprowadzeniu zmiany w 2003 r. do art. 45 stanowi on, że: § 1. Jeżeli sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa, chociażby pośrednio, korzyść majątkową niepodlegającą przepadkowi przedmiotów wymienionych w art. 44 § 1 lub 6, sąd orzeka przepadek takiej korzyści albo jej równowartości. Przepadku nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli korzyść lub jej równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi.

§ 2. W razie skazania za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio, korzyść majątkową znacznej wartości, uważa się, że mienie, które sprawca objął we władanie lub do którego uzyskał jakikolwiek tytuł w czasie popełnienia przestępstwa lub po jego popełnieniu, do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku, stanowi korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, chyba że sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny.

§ 3. Jeżeli okoliczności sprawy wskazują na duże prawdopodobieństwo, że sprawca, o którym mowa w § 2, przeniósł na osobę fizyczną, prawną lub jednostkę organizacyjną niemającą osobowości prawnej, faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym, mienie stanowiące korzyść uzyskaną z popełnienia przestępstwa, uważa się, że rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa majątkowe należą do sprawcy, chyba że zainteresowana osoba lub jednostka organizacyjna przedstawi dowód zgodnego z prawem ich uzyskania.

§ 4. Przepisy § 2 i 3 stosuje się także przy dokonaniu zajęcia stosownie do przepisu art. 292 § 2 Kodeksu postępowania karnego, przy zabezpieczeniu grożącego przepadku korzyści oraz przy egzekucji tego środka. Osoba lub jednostka, której dotyczy domniemanie ustanowione w § 3, może wystąpić z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa o obalenie tego domniemania; do czasu prawomocnego rozstrzygnięcia sprawy postępowanie egzekucyjne ulega zawieszeniu.

§ 5. W razie współwłasności orzeka się przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego udziału.

§ 6. Objęta przepadkiem korzyść majątkowa lub jej równowartość przechodzi na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku, a w wypadku, o którym mowa w § 4 zdanie drugie, z chwilą uprawomocnienia się wyroku oddalającego powództwo przeciwko Skarbowi Państwa.

Zgodnie z art. 44 § 8 KK, objęte przepadkiem przedmioty przechodzą na własność Skarbu Państwa z chwilą uprawomocnienia się wyroku.

Ad. 5) obowiązek naprawienia szkody – obowiązek naprawienia wyrządzonej szkody w części lub w całości wynika z art. 46 § 1 KK i jest obligatoryjnie orzekany przez sąd w razie łącznego zaistnienia dwóch elementów:

  1. skazanie sprawcy za jedno z enumeratywnie wymienionych przestępstw w art. 46 § 1 KK,

  2. wniosek pokrzywdzonego lub innej uprawnionej osoby.

Przestępstwami wymienionymi w art. 46 § 1 KK są:

Ad. 6) Nawiązka stanowi środek karny umożliwiający sądowi orzeczenie obowiązku uiszczenia kwoty pieniężnej na określony cel lub na rzecz pokrzywdzonego. Nawiązka występuje w art. 46 § 2, 47 KK. zgodnie z tymi przepisami, nawiązka orzekana jest fakultatywnie – art. 46 § 2, 47 KK. Art. 47 KK określa warunki orzeczenia nawiązki na określony cel.

Art. 48 KK określa granice nawiązki. Zgodnie z tym przepisem, nawiązkę orzeka się w wysokości do 100 000 zł.

Ad. 7) Świadczenie pieniężne – jest nowym środkiem karnym. Zgodnie z art. 49 KK, świadczenie pieniężne można orzec na określony cel społeczny w dwóch wypadkach:

Na podstawie art. 49 § 1 KK, odstąpienie od wymierzenia kary, a także w wypadkach wskazanych w ust., sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, wpisanej do wykazu prowadzonego przez Ministra Sprawiedliwości, której podstawowym zadaniem lub celem statutowym jest spełnianie świadczeń na określony cel społeczny, bezpośrednio związany z ochroną dobra naruszonego lub zagrożonego przestępstwem, za które skazano sprawcę, z przeznaczeniem na ten cel; świadczenie to nie może przekroczy 20 000 zł.

Natomiast zgodnie z § 2 art. 49, w razie skazania sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 na rzecz instytucji, stowarzyszenia, fundacji lub organizacji społecznej, o których mowa w art. 47 § 3, z przeznaczeniem na cel bezpośrednio związany z udzieleniem pomocy osobom poszkodowanym w wypadkach komunikacyjnych; świadczenie to nie może

przekroczyć 60 000 zł.

Świadczenie pieniężne nie jest formą naprawienia szkody z uwagi na to, że orzeka się je na określony cel społeczny. Środek ten pełni funkcję kształtującą świadomość prawną, np. w wypadku odstąpienia od wymierzenia kary sąd orzeka środek karny w postaci świadczenia pieniężnego celem

wyrażenia tego, że sprawca popełnił czyn zabroniony.

Ad. 8) Podanie wyroku do publicznej wiadomości – zgodnie z art. 50 KK, sąd może orzec podanie wyroku do publicznej wiadomości w określony sposób, jeżeli uzna to za celowe, w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania, o ile nie narusza to interesu pokrzywdzonego. Kodeks karny przewiduje zastosowanie tego środka karnego w wypadkach przewidzianych w ustawie, np. przy przestępstwie zniesławienia art. 215 KK, który stanowi, że na wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku do publicznej wiadomości.

  1. Środki probacyjne w polskim prawie karnym (warunkowe umorzenie postępowania, warunkowe zawieszenie wykonania kary, warunkowe przedterminowe zwolnienie, przesłanki ich stosowania).

Warunkowe umorzenie postępowania jest środkiem zwalniającym sprawcę od ponoszenia kary. Aby sąd mógł zastosować ten środek, zgodnie z art. 66 KK, muszą być spełnione łącznie następujące elementy:

1). Przestępstwo popełnione przez sprawcę zagrożone jest karą nieprzekraczającą 3 lat,

2). Wina nie jest znaczna,

3). Społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna,

4). Okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości,

5). Sprawca nie był karany,

6). Postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy tryb życia uzasadniają przypuszczenie, ze pomimo warunkowego umorzenia postępowania będzie on przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.

Art. 66 § 3 KK przewiduje wyjątek od generalnej zasady, że przestępstwo nie może być zagrożone karą powyżej 3 lat. Przepis ten umożliwia zastosowanie warunkowego umorzenia postępowania, gdy przestępstwo popełnione przez sprawcę zagrożone jest karą nieprzekraczającą 5 lat w sytuacji, gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą lub sprawca naprawił szkodę lub pokrzywdzony i sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody.

Zgodnie z obecnym kodeksem postępowania karnego, warunkiem umorzenia może zastosować wyłącznie sąd. Obecnie na podstawie kodeksu postępowania karnego z 1997 r. – jeżeli spełnione są przesłanki uzasadniające warunkowe umorzenie postępowania na etapie postępowania przygotowawczego, prokurator może zamiast aktu oskarżenia sporządzić i skierować do sądu wniosek o warunkowe umorzenie. Prokurator może wskazać proponowany okres próby, obowiązki, które należy nałożyć na oskarżonego, i stosowanie do okoliczności, wnioski co do dozoru.

Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do lat 2 i biegnie od uprawomocnienia się postanowienia.

Stosując warunkowe umorzenie, sąd zobowiązuje sprawcę do naprawienia szkody w całości lub części, a może nałożyć na sprawcę dodatkowe środki karne wymienione w art. 67 § 3 KK. należą do nich:

Art. 68 KK przewiduje obligatoryjną i fakultatywną możliwość podjęcia przez sąd postępowania warunkowo umorzonego.

Obligatoryjne podjęcie postępowania zachodzi wtedy, gdy sprawca w okresie próby popełni przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie skazany.

Fakultatywne podjęcie postępowania następuje, jeżeli sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy:

Zgodnie z art. 68 § 4 KK, sąd może podjąć postępowanie z przyczyn wskazanych wyżej, nie później jednak niż w ciągu 6 miesięcy od zakończenia okresu próbnego.

Zgodnie z art. 549 KPK, o podjęciu postępowania warunkowo umorzonego orzeka sąd na wniosek oskarżyciela, pokrzywdzonego lub kuratora sądowego albo z urzędu. W razie podjęcia postępowania warunkowo umorzonego, sprawa toczy się od nowa na zasadach ogólnych, określonych w kodeksie karnym oraz w kodeksie postępowania karnego.

Warunkowe zawieszenie wykonywania kary jest drugą instytucją powodującą poddanie sprawcy próbie. Sąd warunkowo zawiesza wykonanie kary, jeżeli zostaną spełnione wszystkie poniższe przesłanki:

  1. orzeczona kara nie przekracza 2 lat lub orzeczono samoistną karę ograniczenia wolności lub grzywny,

  2. warunkowe zawieszenie kary jest wystarczające dla osiągnięcia celów kary, w szczególności zapobieżenia powrotowi do przestępstwa,

  3. sprawca nie jest recydywistą w rozumieniu art. 64 § 2 KK, chyba że zachodzi wyjątkowy wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami,

  4. postawa sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste, dotychczasowy sposób życia oraz zachowanie po popełnieniu przestępstwa przemawiają za warunkowym zawieszeniem.

Zawieszenie wykonania kary następuje na okres próby, który biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia i wynosi:

Zgodnie z przepisami art. 71 § 1 KK, zawieszając wykonanie kary pozbawienia wolności – sąd może orzec grzywnę w wysokości do 180 stawek dziennych, jeżeli jej wymierzenie na innej podstawie nie jest możliwe, zawieszając wykonanie kary ograniczenia wolności – sąd może orzec grzywnę w wysokości do 90 stawek dziennych.

Zawieszając wykonanie kary, sąd może nałożyć na skazanego obowiązki wymienione w art., 72 § 1 KK. Należą do nich:

Zgodnie z art. 73 § 1 KK, sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym. W przypadku sprawcy młodocianego, który popełnił przestępstwo umyślne oraz wobec recydywisty określonego w art. 64 § 2 KK, a także wobec sprawcy przestępstwa popełnionego w zwitku z zaburzeniami preferencji seksualnych, orzeczenie dozoru zgodnie z art. 73 § 2 KK jest obligatoryjne.

Obligatoryjne zarządzenie kary następuje, jeżeli skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które orzeczono prawomocnie karę pozbawienia wolności. Pojęcie „przestępstwo podobnego” zostało zdefiniowane w art. 115 § 3 KK. Przepis ten stanowi, iż przestępstwami podobnymi są:

Fakultatywne zarządzenie kary następuje, jeżeli skazany:

Zgodnie z art. 76 KK, skazanie ulega zatarciu z mocy prawa z upływem 6 miesięcy od zakończenia okresu próby, a jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić przed ich wykonaniem, darowaniem albo przedawnieniem ich wykonania, nie dotyczy to obowiązku naprawienia szkody.

Warunkowe przedterminowe zwolnienie jest trzecim środkiem poddania sprawcy próbie, polegającym na rezygnacji z wykonania części kary pozbawienia wolności. Warunkowe zwolnienie może dotyczyć kary pozbawienia wolności, ograniczenia wolności, jak i środków karnych wymienionych w art. 39 pkt 1 – 3 KK.

Warunkowe zwolnienie z odbycia kary pozbawienia wolności może nastąpić, jeżeli zostaną spełnione łącznie 3 przesłanki:

  1. sprawca odbył część kary, określoną w art. 78 KK,

  2. istnieje pozytywna prognoza co do tego, że sprawca będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa,

  3. cele kary zostały spełnione.

Art. 78 KK określa obowiązkowy czas odbycia kary pozbawienia wolności będący podstawą do wystąpienia z wnioskiem o warunkowe przedterminowe zwolnienie.

Zgodnie z § 1 tego przepisu – że skazanego można zwolnić po odbyciu przez niego co najmniej połowy kary, jednak nie wcześniej niż po 6 miesiącach.

§ 2 w/w art. określa minimalny termin dla recydywistów, stanowiąc, iż recydywista z art. 64 § 1 KK może ubiegać się o warunkowe zwolnienie po odbyciu 2/3 kary, a recydywista z art. 64 § 2 KK po odbyciu ¾ kary; w obu wypadkach zwolnienie nie może nastąpić wcześniej niż po roku.

Warunkowe zwolnienie następuje na okres próby, który jest czasem pozostałym do odbycia reszty kary, nie może on być krótszy od 2 lat ani dłuższy od lat 5. Recydywista z art. 64 § 2 KK okres próbny nie może być krótszy niż 3 lata, skazany na karę dożywotniego pozbawienia wolności – okres próbny wynosi 10 lat.

Zgodnie z art. 81 KK, w razie odwołania warunkowego zwolnienia ponowne warunkowe zwolnienie nie może nastąpić przed upływem roku od osadzenia skazanego w zakładzie karnym, a w wypadku kary dożywotniego pozbawienia wolności – przed upływem 5 lat.

Warunkowe zwolnienie z odbycia kary ograniczenia wolności uregulowane jest w art. 83 KK. zgodnie z tym przepisem, na karę ograniczenia wolności można warunkowo zwolnić z odbycia reszt kary, jeżeli:

  1. odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary,

  2. przestrzegał porządku prawnego,

  3. sumiennie wykonywał pracę wskazaną przez sąd,

  4. spełnił nałożone na niego obowiązki i orzeczone środki karne.

Jeżeli zostaną spełnione łącznie wszystkie powyższe elementy, sąd może zwolnić skazanego od reszty kary, uznając ją za wykonaną.

Warunkowe zwolnienie z odbycia środków karnych określonych w art. 39 pkt 1-3 KK może nastąpić:

  1. po upływie połowy okresu, na który orzeczono środek karny,

  2. skazany przestrzegał porządku prawnego,

  3. środek karny wobec niego wykonywany przynajmniej jeden rok.

Warunkowe zwolnienie z odbycia reszty środka karnego nie może nastąpić w przypadku:

Na podstawie art. 82 KK, jeżeli w okresie próby i w ciągu dalszych 6 miesięcy nie odwołano warunkowego zwolnienia, karę uważa się za odbytą z chwilą warunkowego zwolnienia.

  1. Instytucje prawa karnego: obrona konieczna, stan wyższej konieczności, przedawnienie.

Obrona konieczna jest kontratypem, czyli okolicznością wyłączającą bezprawność czynu. Zgodnie z art. 25 § 1 KK, nie popełnia przestępstwa, kto w obronie koniecznej odpiera bezpośredni, bezprawny zamach na jakiekolwiek dobro chronione prawem.

Dla uznania dopuszczalności zastosowania obrony koniecznej w konkretnym stanie faktycznym, niezbędne jest łączne wystąpienie 5 elementów:

  1. istnienie zamachu, (zamach jest zachowaniem człowieka powodującym bezpośrednie zagrożenie dla dobra chronionego prawem),

  2. bezpośredniość zamachu, (występuje wtedy, gdy istnieje wysoki stopień prawdopodobieństwa, że zagrożone atakiem dobro zostanie zaatakowane natychmiast, w najbliższej chwili),

  3. bezprawność zamachu, (oznacza, iż zamach sprawcy musi naruszać normy prawne, musi być niezgodny z obowiązującym prawem),

  4. zagrożenie zamachem jakiegokolwiek dobra chronionego prawem, (zamach musi być rzeczywisty, a nie urojony),

  5. współmierność sposobu obrony do niebezpieczeństwa zamachu, (broniący więc nie musi wybierać sposobu obrony, może on odeprzeć zamach wszelkimi dostępnymi w konkretnej sytuacji środkami obrony).

Stan wyższej konieczności, zgodnie z art. 26 § 1 KK, jest okolicznością wyłączającą bezprawność. Zachodzi w sytuacji działania w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru chronionemu prawem, jeżeli niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć, a dobro poświecone przedstawia wartość niższą od ratowanego.

Działanie w stanie wyższej konieczności jest możliwe przy łącznym spełnieniu czterech warunków:

  1. istnienie bezpośredniego niebezpieczeństwa,

  2. zagrożenie jakiegokolwiek dobra chronionego prawem,

  3. uwzględnienie zasady subsydiarności – niebezpieczeństwa nie można było inaczej uniknąć,

  4. uwzględnienie zasady proporcjonalności dóbr – dobro poświęcone przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

Przedawnienie jest to instytucja polegająca na tym, iż po upływie wskazanego w ust. czasu nie można sprawcy pociągnąć do odpowiedzialności karnej. Kodeks karny wyróżnia trzy rodzaje przedawnienia:

Przedawnienie ścigania (art. 101 § 1 KK) karalność przestępstwa ustaje, jeżeli od czasu jego popełnienia upłynęło lat:

Przedawnienie wyrokowania (określone jest w art. 102 KK), następuje, jeżeli od czasu popełnienia czynu nastąpiło lat:

Przedawnienie wykonania kary (określone jest w art. 103 KK) nie można wykonać kary, jeżeli od uprawomocnienia się wyroku skazującego upłynęło lat:

Kodeks karny przewiduje w art. 105 wyłączenie możliwości stosowania przepisów o przedawnieniu w dwóch sytuacjach. Należą do nich:

  1. Rodzaje przestępstw (przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji, przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, karno skarbowe i inne).

Przeciwko życiu i zdrowiu –

Kto zabija człowieka, podlega karze pozbawienia wolności na czas nie krótszy od lat 8, karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności. A gdy zbrodnia jest popełniona ze szczególnym okrucieństwem, w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem, w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie, z użyciem broni palnej lub materiałów wybuchowych – podlega karze 25 lat pozbawienia wolności albo karze dożywotniego pozbawienia wolności.

Matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem jego przebiegu – podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Przestępstwa wobec kobiety, kobiety ciężarnej podlegają karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 12.

Kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka (pozbawienie wzroku, słuchu, mowy itd.) albo jego ciężkie kalectwo, choroby długotrwałe albo niezdolność do pracy podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Przy naruszeniu czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia podlega ograniczeniu wolności albo podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia zagrażający jego życiu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.

Osoba biorąca udział w bójce lub pobiciu, gdzie narażone jest bezpośrednio życie człowieka podlega karze pozbawienia wolności do lat 3. A gdy w użyciu jest broń palna, noże albo inne podobne niebezpieczne narzędzia podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Narażanie człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, kto wiedząc że jest zarażony wirusem HIV, narazi bezpośrednio inną osobę na takie zarażenie, albo chorobami wenerycznymi lub zakaźnymi, ciężką chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5

Nie udzielenie pomocy osobie znajdującej się w położeniu grożącym bezpośrednim niebezpieczeństwem utraty życia, uszczerbku, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.

Nie popełnia przestępstwa ten kto nie udzieli pomocy, do której jest konieczne poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej.

Przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji

Katastrofa w komunikacji – wydarzenie zakłócające w sposób nagły i groźny ruch lądowy, sprowadzające konkretne, rozległe i dotkliwe skutki obejmujące większą liczbę ludzi lub mienie w znacznych rozmiarach. Może być spowodowana umyślnie (sabotaż terroryzm) lub nieumyślnie na skutek niezachowania obowiązku ostrożności przez uczestnika ruchu. Sankcje uwzględniają różny stopień winy, jeżeli następstwem jest śmierć odpowiedzialność jest zaostrzona. Penalizacji podlega również sprowadzenie bezpośredniego niebezpieczeństwa katastrofy komunikacyjnej, które może być popełnione z winy umyślnej lub nieumyślnej. Ustawa wprowadza klauzulę niekaralności za czynny żal, polegający na dobrowolnym uchyleniu grożącego niebezpieczeństwa.

Wypadek w komunikacji – jego skutki dotykają indywidualnie oznaczonych osób lub przedmiotów majątkowych. Podstawowym znamieniem przesądzającym o bezprawności czynu jest naruszenie zasad bezpieczeństwa w ruchu. Uczestnik ruchu drogowego powinien przestrzegać przepisy prawa o ruchu drogowym (omijanie, wymijanie, wyprzedzanie, przechodzenie na drugą stronę jezdni), zasady ostrożnego i rozważnego prowadzenia pojazdu, ograniczonego zaufania do innych uczestników ruchu, zachować bezpieczną szybkość. Spowodowanie wypadku komunikacyjnego jest występkiem nieumyślnym. Podmiotem występku spowodowania wypadku może być jedynie uczestnik ruchu (prowadzący pojazd, pieszy). Przestępstwo ma charakter materialny, w zależności od skutków rozróżnia się lżejszy (naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia przez okres przekraczający 7 dni)i ciężki wypadek (następstwem jest śmierć albo ciężki uszczerbek na zdrowiu).

Odpowiedzialność karna sprawcy spowodowania katastrofy w komunikacji albo wypadku ulega zaostrzeniu, jeżeli przestępstwo popełniono wstanie nietrzeźwości (0,5 promila)lub pod wpływem środka odurzającego, albo gdy sprawca zbiegł z miejsca wypadku.

Inne przestępstwa: prowadzenie pojazdu mechanicznego przez osobę nietrzeźwą lub pod wpływem środka odurzającego, dopuszczenie do ruchu niesprawnego pojazdu mechanicznego, którego stan techniczny bezpośrednio zagraża bezpieczeństwu w ruchu (brak świateł, uszkodzone hamulce)i kierowcy w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka albo nie mającego uprawnień do prowadzenia pojazdu. Podmiotem jest tylko osoba, na której ciąży szczególny obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu(dyspozytor, dyżurny ruchu) albo sam nie prowadzi pojazdu a kieruje ruchem (dróżnik).

Przeciwko wolności seksualnej i obyczajności

Zgwałcenie – jest przestępstwem przeciwko wolności seksualnej, godzi bowiem w swobodę decyzji jednostki w zakresie jej czynności seksualnych na skutek zastosowania przez sprawcę przymusu fizycznego (oddziaływanie środkami fizycznymi - związanie ofiary, maltretowanie), groźby bezprawnej (tak jak przy zmuszaniu) lub podstępu (wprowadzenie w błąd lub wyzyskanie błędu mające na celu wyeliminowanie oporu osoby pokrzywdzonej przed poddaniem się czynowi seksualnemu lub zgody na ten czyn). Zróżnicowana jest karalność naruszającego swobodę dyspozycji osoby pokrzywdzonej obcowania płciowego (akt spółkowania heteroseksualnego, obcowanie analne, oralne) oraz wymuszenia innej czynności seksualnej (sprawca musi doprowadzić do poddania się jej lub do jej wykonania). KK przewiduje kwalifikowane typy zgwałcenia lub wymuszenia innej czynności seksualnej ze względu na działanie sprawcy ze szczególnym okrucieństwem albo wspólnie z inną osobą. Szczególne okrucieństwo to duże nasilenie zastosowanej przemocy, brutalności, znęcania się nad ofiarą, działanie wielokrotne i długotrwałe, spowodowanie u ofiary uszkodzeń ciała, zgwałcenie w obecności osób bliskich, zgwałcenie małego dziecka. Dopuszczenie się zgwałcenia kwalifikowanego wspólnie z inną osobą nie znaczy, ze wszyscy współsprawcy muszą odbyć z pokrzywdzoną stosunek płciowy, wystarczy, że współdziałają w doprowadzeniu do takiego stosunku.

Seksualne wykorzystanie osoby w stanie nienormalnym albo osoby zależnej – penalizacji podlega kto doprowadza do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności osobę pozbawioną zdolności do rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swym postępowaniem. Chodzi tu o niepoczytalność spowodowaną chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym, wykorzystanie bezradności (kalectwo, gorączka, zatrucie narkotykowe, upojenie alkoholowe). Przesłanką penalizacji jest doprowadzenie osoby pokrzywdzonej do obcowania płciowego przez nadużycie stosunku zależności (stosunek prawny lub faktyczny, w którym sytuacja służbowa, stan zdrowia, położenie ekonomiczne zależą od woli innej osoby, nadużyciem zależności jest świadome użycie tego stosunku przez sprawcę jako czynnika nacisku na psychikę osoby pokrzywdzonej) lub wykorzystanie krytycznego położenia(sytuacja, w której osobie pokrzywdzonej grożą poważne szkody osobiste lub majątkowe, wyzyskanie tego położenia polega na uzależnieniu udzielenia pomocy lub zajęcia korzystnego stanowiska od zgody osoby zagrożonej na stosunek seksualny ze sprawcą lub osoba trzecią przez niego wskazaną).

Kazirodztwo- polega na stosunkach między najbliższymi krewnymi, a jego karalność jest powszechna. Zakaz kazirodztwa obejmuje obcowanie płciowe między wstępnymi i zstępnymi (Dzidkowie, rodzice, dzieci, wnukowie), bratem i siostrą oraz osobami pozostającymi w stosunku przysposobienia. Jest przestępstwem indywidualnym z uwagi na podmiot (ograniczony krąg osób), którego można dopuścić się jedynie umyślnie w zamiarze bezpośrednim lub quasi-ewentualnym (gdy nie ma pewności co do stopnia pokrewieństwa, albo godzi się z możliwością pokrewieństwa).

Demoralizacja- dopuszczenie się względem osoby w wieku poniżej 15 lat czynu lubieżnego, który obejmuje każde zachowanie się zmierzające do zaspokojenia lub pobudzenia popędu seksualnego podjęte wobec osoby w wieku poniżej 15 lat (obcowanie płciowe, onanizowanie się, obnażanie, zmuszanie dziecka do podobnych czynności). Występek ten można popełnić jedynie umyślnie, w zamiarze bezpośrednim. Karalne jest utrwalanie, sprowadzanie, posiadanie i rozpowszechnianie treści pornograficznych z udziałem małoletniego poniżej 15 lat, a także prezentowanie, udostępnianie takich treści małoletniemu. Są to formy przestępstwa, które wymagają winy umyślnej.

Pornografia- opisywanie lub przedstawianie w innej formie wizualnej zachowań nierządnych, sprośnych, które naruszają obyczajowość. W świetle obowiązującej regulacji karalne jest publiczne prezentowanie treści pornograficznych w taki sposób, że może to narzucić ich odbiór osobie, która tego nie życzy, prezentowanie lub udostępnianie małoletniemu poniżej 15 lat treści pornograficznych, utrwalanie, sprowadzanie, posiadanie takich treści z udziałem takiego małoletniego, produkowanie, utrwalanie lub sprowadzanie w celu rozpowszechniania, jak również publiczne rozpowszechnianie twardej pornografii tj. treści porno z udziałem małoletniego, związanych z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem.

Prostytucja- proceder polegający na świadczeniu usług seksualnych w zamian za korzyści majątkowe. Karalne jako wykroczenie pozostało natarczywe, naruszające obyczajowość proponowanie usług prostytucyjnych w miejscu publicznym. KK penalizuje stręczycielstwo polegające na nakłanianiu innej osoby do uprawiania prostytucji w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Jeżeli dotyczy osoby małoletniej k przewiduje zaostrzenie kary w wymiarze od roku do 10 lat pozbawienia wolności. Sutenerstwo – czerpanie korzyści majątkowych z cudzego nierządu, często powiązane jest ze zmuszaniem innych osób do uprawiania prostytucji przemocą, groźbą bezprawną lub przy wykorzystaniu stosunku zależności lub krytycznego położenia jest karalne karą od roku do lat 10 takiej samej karze podlega zwabienie lub uprowadzenie innej osoby w celu uprawiania prostytucji za granicą. Karalnością objęto też kuplerstwo przestępstwo kierunkowe, którego można dopuścić się w zamiarze bezpośrednim, które polega na ułatwianiu cudzego nierządy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.

Przestępstwo przeciwko mieniu

Mienie – rzeczy ruchome i nieruchomości, których wartość da się wyrazić w pieniądzu i które mogą być przedmiotem obrotu, środki płatnicze, weksle, czeki, jak również dokumenty uprawniające do innego mienia, kwity bagażowe, bilety. Nie stanowią mienia dokumenty nie mające wartości majątkowej, dyplomy, dowód tożsamości.

Kradzież- polega na zaborze cudzej rzeczy ruchomej w celu przywłaszczenia. Zabór- wyjęcie mienia spod władztwa osoby nim władającej. Kradzież energii polega na jej uzyskaniu w sposób bezprawny przez podłączenie się do cudzego źródła energii albo przez uszkodzenie lub zmiany w urządzeniu pomiarowym, co wiąże się z przywłaszczeniem wartości majątkowej. Kradzież karty magnetycznej polega na fizycznym pozbawieniu posiadacza władztwa nad tą kartą, jest charakterystyczne dla zaboru rzeczy. Bezprawne uzyskanie cudzego programu- sprawca nie dokonuje zaboru, lecz działa w celu uzyskania korzyści z korzystania z cudzego programu. Kradzież jest przestępstwem ogólno sprawczym, umyślne o charakterze kierunkowym. Zabór rzeczy następuje w celu przywłaszczenia a w wypadku bezprawnego uzyskania programu komputerowego sprawca musi działać w celu uzyskania korzyści. Zabór rzeczy nie w celu przywłaszczenia a w celu samowolnego użycia jest wykroczeniem lub występkiem jeżeli jego przedmiotem jest pojazd mechaniczny. Kradzież rzeczy znacznej wartości (ponad 200 razy najniższe wynagrodzenie) i zabór rzeczy o szczególnym znaczeniu dla kultury bez względu na jej wartość sprzedażną stanowi typ kwalifikowany, zagrożony surowszą sankcją. Uprzywilejowanym typem kradzieży jest wypadek mniejszej wagi zagrożony grzywną, karą ograniczenia wolności, pozbawienia wolności do roku. Kradzież jest występkiem ściganym z urzędu, jednak w razie popełnienia jej na szkodę osoby najbliższej ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego. Kradzież rzeczy o wartości nie przekraczającej 250 zł stanowi wykroczenie, z wyjątkiem gdy sprawca popełnił kradzież z włamaniem, stosował gwałt na osobie, przedmiotem czynu była broń lub materiały wybuchowe.

Kradzież z włamaniem- jest kwalifikowanym typem kradzieży, zachodzi wówczas, gdy sprawca zabiera mienie w celu przywłaszczenia w następstwie usunięcia przeszkody materialnej, będącej częścią konstrukcji pomieszczenia zamkniętego lub specjalnym zamknięciem tego pomieszczenia utrudniającym dostęp do jego wnętrza. Sposób pokonania przeszkody materialnej przez sprawcę jest obojętny dla bytu przestępstwa kradzieży z włamaniem. Kradzież samochodu połączona z wyłamaniem okien lub zamów w celu dostania się do wnętrza, powinna być traktowana jako kradzież z włamaniem. Z punktu widzenia społecznej szkodliwości wyróżnia się czyny bardzo poważne (włamanie do banków, instytucji) i czyny drobne (włamanie do piwnicy, zabór części rowerowych) objęte pojęciem wypadków mniejszej wagi.

Przywłaszczenie – różni się od kradzieży brakiem elementu zaboru rzeczy, która znajduje się w posiadaniu sprawcy, przy czym sposób wejścia przez sprawcę w jej posiadanie jest obojętny dla bytu przestępstwa. Może dotyczyć rzeczy znalezionej, wypożyczonej, oddanej sprawcy w celu wykonania określonych zleceń, dotyczy cudzej rzeczy ruchomej lub cudzego prawa majątkowego. Kwalifikowanym typem przywłaszczenia jest sprzeniewierzenie- przywłaszczenie rzeczy powierzonej sprawcy (oddanej na przechowanie, w komis), zasługuje na surowszą ocenę jako nadużycie zaufania i zagrożone jest wyższą sankcją (kara pozbawienia wolności od 6 m-cy do 5 lat) i jeżeli dotyczy ono mienia znacznej wartości albo dobra o istotnym znaczeniu dla kultury. Łagodniejsza kwalifikacja dotyczy nie tylko wypadku mniejszej wagi, lecz także przywłaszczenia rzeczy znalezionej.

Rozbój- przestępstwo polega na dokonaniu kradzieży przy użyciu przemocy wobec osoby (zastosowanie bezpośredniej przemocy skierowanej na ciało pokrzywdzonego w celu jego obezwładnienia lub pokonania oporu) lub groźby jej natychmiastowego użycia (przemoc fizyczna zmierzająca do obezwładnienia ofiary i wyeliminowania jej oporu), albo przez doprowadzenie człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności (środki lub sposoby nie polegające na fizycznej przemocy, które jednak prowadzą do określonego celu- gaz usypiający, narkotyki). Charakteryzuje się podwójna kierunkowością, gdyż sprawca działa w celu przywłaszczenia, a ponadto używając wymienionych środków zmierza bezpośrednio do sparaliżowania lub uniemożliwienia oporu posiadacza rzeczy. Jest to przestępstwo złożone skierowane zarówno przeciwko mieniu i stanowi zamach na nietykalność, zdrowie, wolność osoby. Kwalifikowanym typem rozboju jest posługiwanie się przez sprawcę przy jego popełnianiu bronią palną, nożem lub innym podobnie niebezpiecznym przedmiotem, środkiem obezwładniającym, współdziałanie z osobą, która takim narzędziem lub środkiem posługuje się, albo działanie w każdy inny sposób, który bezpośrednio zagraża życiu pokrzywdzonego.

Kradzież rozbójnicza- jest typem kwalifikowanym przestępstwa kradzieży polega na zastosowaniu przez sprawcę kradzieży przemocy wobec osoby, groźby je natychmiastowego użyciu albo na doprowadzeniu człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności e celu utrzymania się w posiadaniu skradzionej rzeczy. Jest przestępstwem umyślnym, które popełnić można w zamiarze bezpośrednim o charakterze kierunkowym (działanie w celu utrzymania skradzionej rzeczy).

Wymuszenie rozbójnicze- polega na zmuszaniu innej osoby do rozporządzania mieniem (ruchomym i nieruchomym) przez zastosowanie przemocy, groźby zamachu na życie(może być skierowana przeciwko osobie zmuszanej jak i przeciwko innej osobie), zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie (zapowiedź unicestwienia lub uszkodzenia mienia- podpalenie, wysadzenie w powietrze). Formą wymuszania rozbójniczego jest zmuszanie wymienionymi środkami do zaprzestania działalności gospodarczej. Wymuszenie rozbójnicze często wiąże się z porwaniem osób celem zmuszenia pokrzywdzonego do dokonania na jego rzecz zapisu testamentowego, wystawienia weksla, czeku, zapłacenia okupu.

Oszustwo- motywowane celem korzyści majątkowej doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzenia mieniem, żądania korzyści w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy. Formy doprowadzenia pokrzywdzonego do podjęcia niekorzystnej decyzji dotyczącej mienia: wprowadzenie w błąd- polega na tym, że sprawca własnymi podstępnymi zabiegami doprowadza pokrzywdzonego do mylnego wyobrażenia o określonym stanie rzeczy (co do wartości przedmiotu), wyzyskanie błędu, wyzyskanie niezdolności do należytego pojmowania znaczenia przedsiębranej czynności (osoba chora psychicznie, małe dziecko), oszukańcze gry hazardowe. Przestępstwo oszustwa ma charakter materialny, przy czym skutkiem jest niekorzystne rozporządzenie mieniem pokrzywdzonego, kierunkowym, jego znamię stanowi cel w postaci osiągnięcia korzyści majątkowej. Typ kwalifikowany oszustwa występuje ze względu na znaczną wartość mienia będącego przedmiotem rozporządzenia oraz popełnienie przestępstwa w stosunku do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury, a także typ uprzywilejowany wypadku mniejszej wagi, ściąganie oszustwa popełnionego na szkodę osoby najbliższej następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Oszustwo komputerowe-ingerencja w cudze urządzenie lub system przeznaczony go gromadzenia lub przetwarzania danych informatycznych (urządzenie komputerowe) albo do ich przesyłania(e-mail, internet). Jest przestępstwem kierunkowym, którego strona podmiotowa polega na działaniu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej albo wyrządzenia szkody innej osobie. Popełnione na szkodę osoby najbliższej ścigane jest na jej wniosek.

Paserstwo- cztery alternatywne formy: - nabycie rzeczy uzyskanych za pomocą czynu zabronionego (odpłatne uzyskanie jej od osoby władającej tą rzeczą i zbywającej na rzecz pasera), -pomoc w zbyciu rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego (wskazanie nabywcy, dostarczenie przedmiotu do miejsca transakcji), - przyjęciu rzeczy w celu jej przechowania, dokonania określonych zmian, przeróbek, motywem kierującym jest osiągniecie korzyści majątkowej, - pomoc w ukryciu. Paserstwo w trybie podstawowym jest przestępstwem umyślnym, zatem do odpowiedzialności sprawcy konieczna jest wiedza, że rzecz pochodzi z czynu zabronionego. Zaostrzenie odpowiedzialności dotyczy paserstwa w stosunku do mienia znacznej wartości lub rzeczy będącej dobrem o szczególnym znaczeniu dla kultury i w przypadku uczynienia z paserstwa stałego źródła dochodu. Paserstwo nieumyślne zachodzi gdy sprawca na podstawie okoliczności powinien i może przypuszczać, ze rzecz, która nabywa, pomaga w zbyciu pochodzi z czynu zabronionego.

Zniszczenie i uszkodzenie cudzej rzeczy- uczynienie niezdatną do użytku cudzej rzeczy. Przedmiotem ochrony są rzeczy ruchome, nieruchomości, odpowiedzialność poniesie sprawca. Który uszkodzi (naruszenie lub uszczuplenie substancji materialnej lub takie oddziaływanie na rzecz, które powoduje istotne ograniczenie jej właściwości użytkowych), zniszczy (całkowite lub tak znaczne naruszenie substancji materialnej rzeczy, iż nie nadaje się ona do używania zgodnie z przeznaczeniem) lub bezprawnie rozbierze cudzy obiekt budowlany. Przestępstwo to jest umyślne, ma charakter materialny, Mozele je popełnić w zamiarze bezpośrednim i ewentualnym.

Krótkotrwały zabór pojazdu mechanicznego- występek, istotnym rozróżnieniem od kradzieży jest zamiar sprawcy, o którym mogą świadczyć konkretne okoliczności (przerobienie cech identyfikacyjnych, przebicie numerów silnika). Typy kwalifikowane tego przestępstwa to pokonanie zabezpieczeń pojazdu przed jego użyciem przez osobę nieupoważnioną, znaczna wartość pojazdu, jego uszkodzenie oraz porzucenie w takich okolicznościach, ze zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia pojazdu albo jego części lub zawartości. Dalsze zaostrzenie karalności dotyczy typu kwalifikowanego polegającego na rozbójniczym zaborze pojazdu mechanicznego, tj. popełnionym przy użyciu przemocy. Zabór pojazdu we wszystkich jego odmianach w razie popełnienia na szkodę osoby najbliższej ścigany jest na wniosek pokrzywdzonego.

Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu, pieniądzom i papierom wartościowym.

Przestępstwa gospodarcze- obejmują czyny karalne godzące lub zagrażające ponadindywidualnym dobrom w sferze życia gospodarczego, polegające na naruszeniu zaufania związanego z pozycją sprawcy lub instytucją życia gospodarczego. Zalicza się do nich również czyny skierowane przeciwko indywidualnym uczestnikom obrotu gosp. (nadużycie zaufania, działania na szkodę wierzycieli, oszustwa handlowe), jeżeli stanowią naruszenie zasad funkcjonowania instytucji gospodarczej(np. kredytu, kupna-sprzedaży, przetargu).

Nadużycie zaufania- jest prz. indywidualnym, jego podmiotem może być osoba szczególnie zobowiązana (przepis prawa, decyzja organu, umowa cywilno-prawna)do zajmowania się sprawami majątkowymi lub działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej, jednostki organizacyjnej nie mającej osobowości prawnej lub osoby które prowadzą na cudzy rachunek i w cudzym imieniu dział. gosp. (wytwórczą, handlową). Ma char. skutkowy , gdyż warunkiem jego dokonania jest wyrządzenie znacznej szkody przez nadużycie uprawnień lub niedopełnienie ciążących na sprawcy obowiązków. Typem kwalifikowanym jest działanie sprawcy w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, wyrządzenie szkody w wielkich rozmiarach. Typ uprzywilejowany zachodzi gdy wyrządzona szkoda jest wynikiem lekkomyślności, niedbalstwa sprawcy. KK przewiduje klauzule niekaralności związaną z czynnym żalem, wymagając do jej zastosowania dobrowolnego naprawienia w całości wyrządzonej szkody.

Oszustwa gospodarcze- przedmiotem ochrony są instytucje pożyczki bankowej, kredytu gwarancji kredytowej, dotacji, subwencji, zamówień publicznych. Strona przedmiotowa tych oszustw ogranicza się do przedkładania fałszywych(podrobionych) lub stwierdzających nieprawdę(autentyczne zawierające nieprawdziwe informacje) dokumentów(każdy przedmiot stanowiący dowód prawa) oraz składania nierzetelnych pisemnych oświadczeń. Oszustwo jest przestępstwem kierunkowym, sprawca musi przedłożyć fałszywe lub stwierdzające nieprawdę dokumenty, albo złożyć nierzetelne pisemne oświadczenia w celu uzyskania kredytu lub innego świadczenia. KK przewiduje odpowiedzialność tego, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązku nie powiadomił właściwego organu lub instytucji o powstaniu okoliczności mogących mieć wpływ na wstrzymanie lub ograniczenie wysokości kredytu, pożyczki bankowej, dotacji, subwencji, itd. jest to typ prz. polegający na zaniechaniu, a podmiot określony jest indywidualnie. Klauzula niekaralności przewidziana jest dla sprawcy, który po popełnieniu prz. a przed wszczęciem post. karnego dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu kredytu, dotacji, itd. albo zaspokoił roszczenie pokrzywdzonego.

Oszustwo ubezpieczeniowe- karze podlega, kto w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania. Przedmiotem ochrony jest interes społeczny związany z prawidłowym funkcjonowaniem instytucji ubezpieczenia, a także ich gospodarczy interes. Jeżeli sprawca działając z powziętym z góry zamiarem wyłudzenia odszkodowania powoduje zdarzenie dające podstawę do niego, a następnie występuje do instytucji z wnioskiem o jego wypłatę to zachodzi wtedy usiłowanie oszustwa. Gdy wypłata nastąpi wypełnione zostają znamiona dokonania oszustwa, powinna nastąpić kumulatywna kwalifikacja prawna czynu. Wobec sprawcy, który przed wszczęciem postępowania zapobiegł wypłacie odszkodowania przewiduje się klauzulę niekaralności.

Przetarg- KK penalizuje udaremnianie lub utrudnianie przetargu publicznego na szkodę właściciela mienia albo osoby, instytucji, na rzecz której przetarg jest dokonywany, albo wejście w porozumienie z inna osobą w celu działania na szkodę wymienionych podmiotów. Przedmiotem ochrony jest interes właściciela mienia, będącego przedmiotem przetargu oraz osób na rzecz, których przetarg jest dokonywany i prawidłowa realizacja i rzetelność instytucji przetargu publicznego. Podmiotem prz. może być każdy, kto udaremnia lub utrudnia przetarg, znamię działania w celu osiągnięcia korzyści majątkowych. Rozpowszechniania nieprawdziwych informacji może się dopuścić każdy, natomiast przemilczenia informacji jedynie osoba, na której ciążył prawny obowiązek ujawnienia informacji. Ściganie prz. odbywa się na wniosek pokrzywdzonego, chyba że jest nim Skarb Państwa to wówczas z urzędu.

Prz. na szkodę wierzycieli- doprowadzenie do swojej upadłości (dot. podmiotów gospodarczych) lub niewypłacalności (stan faktyczny wyrażający się w niemożności płacenia długów) przez osobę będącą dłużnikiem kilku wierzycieli(co najmniej 3), zwane zawinionym bankructwem. Prz. to może być popełnione umyślnie w zamiarze bezpośrednim lub ewentualnym, albo z winy nieumyślnej w postaci lekkomyślności. KK penalizuje zachowania się dłużnika, który udaremnia, uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że składniki swego majątku usuwa, ukrywa, zbywa, niszczy albo rzeczywiście lub pozornie obciąża. Typem kwalifikowanym jest wyrządzenie szkody wielu wierzycielom.

Pranie brudnych pieniędzy- legalizacja pieniędzy pochodzących z przestępczości zorganizowanej, działania mające na celu wprowadzenie do legalnego obrotu pieniędzy, papierów wartościowych pochodzących ze zorg. przestępczości. Formy: przyjmowanie, przenoszenie własności, posiadanie, przekazywanie, wywożenie za granicę środków płatniczych, papierów wart., praw majątkowych pochodzących z korzyści związanych z popełnieniem przestępstwa, jeżeli może to udaremnić lub utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia. Surowszą odpowiedzialność za zachowania wypełniające znamiona tych przestępstw ponosi sprawca, który działał w porozumieniu z innymi osobami lub osiągnął znaczna korzyść majątkową. Klauzula niekaralności jest przewidziana wobec osoby wobec osoby, która brała udział w prz. i dobrowolnie ujawniła osoby uczestniczące w nim, jeżeli zapobiegło to innemu prz. W razie skazania za prz. Prania brudnych pieniędzy w którejkolwiek z jego form sąd orzeka obligatoryjnie przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio lub pośrednio z prz. Chociażby przedmioty te nie stanowiły własności sprawcy.

Rego legis pieniędzy i innych środków płatniczych – ochroną prawną karną objęte są polskie i obce środki płatnicze, czeki, karty. Umyślne fałszowanie (podrabianie, przerabianie, usuwanie oznak umorzenia) pieniędzy stanowi zbrodnię zagrożoną karą pozbawienia wolności od lat 5. Typ uprzywilejowany- przyjęcie nieświadomie falsyfikatu, a następnie świadome pozbycie się go przez puszczenie w obieg. Penalizacji podlega również puszczanie w obieg sfałszowanych pieniędzy, podrabianie urzędowych znaków wartościowych, podrabianie lub przerabianie zalegalizowanego narzędzia pomiarowego oraz używanie sfałszowanego narzędzia w obrocie publicznym, a także jego przechowywania w celu użycia.

  1. Formy popełniania przestępstw (przygotowanie, pomocnictwo, podżeganie, usiłowanie, dokonanie, sprawstwo, współsprawstwo).

Przygotowanie do przestępstwa jest karalne tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi (art. 16 § 2 k.k.). Ogólną zasadą jest więc bezkarność przygotowania. Wyjątki od tej zasady są w polskim prawie karnym dość nieliczne. Karalne jest przede wszystkim przygotowanie do niektórych przestępstw przeciwko pokojowi i przeciwko ludzkości (wojna napastnicza, ludobójstwo), przeciwko państwu np. zdrady głównej i zamachu stanu, przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu wymienionych w art. 168 k.k. Ponadto kodeks karny przewiduje m.in. karalność przygotowania do fałszowania pieniędzy (art. 310 § 4 k.k.), do fałszowania dokumentu (art. 270 § 3 k.k.) i dezercji (art. 339 § 4 k.k.).

Pomocnictwo polega na ułatwianiu innej osobie popełnienia czynu zabronionego przez dostarczenie jej narzędzi, środka przewozu, udzielenie rady lub informacji (art. 18 § 3 k.k.). Z treści przepisu („w szczególności”) wynika, że zawarte w nim wyliczenie ma charakter przykładowy i nie wyczerpuje możliwych form pomocnictwa. Może ono również polegać np. na staniu na czatach lub podwiezieniu sprawcy na miejsce włamania.

Ogólnie dzielimy pomocnictwo na fizyczne (np. dostarczenie narzędzi) i psychiczne (np. udzielenie rady). Art. 18 § 3 k.k. wyraźnie stwierdza, że pomocnictwo może być popełnione również przez zaniechanie, jeżeli osoba mająca prawny szczególny obowiązek niedopuszczenia do czynu zabronionego nie dopełnia swego obowiązku, ułatwiając sprawcy popełnienie czynu zabronionego, np. osoba pilnująca mienia udając, że nie widzi złodzieja, ułatwia popełnienie kradzieży.

Poza tym wyróżnia się formy stadialne, wskazując, że obok dokonania przestępstwa może być ono popełnione w formie przygotowania i usiłowania.

Podżeganie polega na nakłanianiu innej osoby do popełnienia czynu zabronionego (art. 18 § 2 k.k.). Nakłanianie jest pojęciem szerszym niż „namawianie”, nie musi więc polegać na wypowiadaniu słów (chociaż tak jest najczęściej). Wystarczy każda inna forma zachowania się (np. gest, jeżeli treść, jaka się w ten sposób przekazuje, zmierza do wzbudzenia u adresata woli popełnienia czynu zabronionego).

Przepis o podżeganiu nie mówi o podżeganiu do popełnienia przestępstwa, lecz do popełnienia „czynu zabronionego”. Będzie więc podżeganiem, np. nakłanianie osoby niepoczytalnej do zachowania się naruszającego przepis karny, mimo że czynu niepoczytalnego nie nazywamy przestępstwem ze względu na brak winy. Z drugiej strony, wymaganie by podżeganie polegało na nakłanianiu do czynu zabronionego oznacza, że  nie  wystarczy np. wywoływanie u kogoś uczucia nienawiści do innej osoby, nie jest to bowiem nakłanianie do określonego zachowania się.

Według definicji zawartej w art. 13 § 1 k.k., usiłowanie charakteryzuje występowanie trzech elementów. Są to:

  1. zamiar popełnienia czynu zabronionego;

  2. zachowanie się zmierzające bezpośrednio ku dokonaniu;

  3. brak dokonania.

Usiłowanie zagrożone jest taką samą karą jak przestępstwo dokonane (art. 14 § 1 k.k.). W praktyce, kary wymierzane za usiłowanie w  konkretnych sprawach są z reguły niższe niż kary wymierzane za dokonanie przestępstwa. Podstawę do takiej praktyki daje treść art. 53 § 2 k.k., według którego sąd wymierzając karę uwzględnia „rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa”. W wypadku usiłowania następstwa takie najczęściej nie występują lub są mniejsze niż przy dokonaniu.

Odmianą usiłowania jest usiłowanie nieudolne (art. 13 § 2 k.k.). Zachodzi ono wtedy, gdy usiłujący nie uświadamia sobie, że dokonanie jest niemożliwe. Istotą  usiłowania nieudolnego jest to, że zachowanie się sprawcy obiektywnie nie zagraża dobru prawnemu i nie prowadzi do dokonania, natomiast sprawca błędnie sądzi, że jest inaczej.

Zasadniczą formą popełnienia przestępstwa jest jego dokonanie. W tej formie ujęte są przeważnie typy przestępstw, które znajdujemy w poszczególnych rozdziałach kodeksu karnego i w innych ustawach karnych. Z przepisów części ogólnej kodeksu karnego wynika jednak, że odpowiedzialność karną ponieść może również ten, kto dopuszcza się usiłowania, a w niektórych przypadkach ten, kto dopuszcza się przygotowania przestępstwa.

Sprawstwo zgodnie z art. 18 § 1 KK, zwykłe sprawstwo (zwane jednosprawstwem) polega na dokonaniu czynu zabronionego przez samego sprawcę „kto wykonuje czyn zabroniony sam”. Oznacza to, że sprawcą jest osoba, która sama (osobiście) swoim zachowaniem wyczerpuje znamiona określone w przepisie, np. sprawca sam przygotowując sobie wcześniej plan, dokonuje zaboru cudzych rzeczy poprzez włamanie do mieszkania. Sprawca ten popełnia przestępstwo określone w art. 279 § KK.

Współsprawstwo (art. 18 § 1 k.k.) polega na wykonaniu przestępstwa z inną osobą (osobami). Oznacza to, że działania dwóch lub więcej osób objęte są ich porozumieniem (element subiektywny) i są pewnym działaniem wspólnym, składają się na pewną całość wypełniającą znamiona określonego przestępstwa (element obiektywny). Współsprawcy mogą dokonywać wspólnie działań jednorodnych (np. trzy osoby działając wspólnie dokonują zabójstwa, zadając ofierze ciosy nożami), mogą to być też zachowania się różnorodne (np. dwie osoby dokonują rozboju w ten sposób, że jedna z nich terroryzuje ofiarę bronią palną, a druga odbiera jej portfel z pieniędzmi). W tym drugim przykładzie sens konstrukcji współsprawstwa jest najbardziej widoczny, ponieważ każdemu ze współsprawców przypisujemy popełnienie przestępstwa rozboju, chociaż jeden z nich swoim własnym działaniem nie wypełnił całości znamion tego przestępstwa. Gdyby więc nie posłużenie się konstrukcją współsprawstwa, musielibyśmy uznać, wbrew rzeczywistości, że rozboju nie było, popełniono zaś dwa inne przestępstwa: jeden ze sprawców dopuścił się groźby karalnej (art. 190 k.k.), a drugi kradzieży (art. 278 k.k.).

  1. Powrót do przestępstwa w polskim prawie karnym i jego następstwo (recydywy: ogólna, specjalna podstawowa i specjalna wielokrotna).

Recydywa – /od łac. recedere – ponownie wpadać/ to najogólniej rzecz ujmując powrót do przestępstwa. Kodeks karny rozróżnia recydywę ogólną i szczególną.

Recydywa ogólna powrót do jakiegokolwiek przestępstwa, który sąd uwzględnia przy wymiarze kary lub środka karnego /ze względu na dotychczasowy „sposób życia", jako zwykłą okoliczność o charakterze obciążającym. Niezbędną przesłanką przyjęcia takiej recydywy jest uprzednie prawomocne skazanie za przestępstwo bez znaczenia jaki czas upłynął od poprzedniego skazania dopóki nie nastąpi jego zatarcie.

Recydywa specjalna dotyczącą osób, które już odbywały karę pozbawienia wolności i w ciągu określonego w ustawie okresu powracają do przestępstwa „podobnego” lub do określonej kategorii przestępstw.

Recydywa szczególna w typie podstawowym zachodzi wówczas, gdy sprawca, skazany za przestępstwo umyślne na karę pozbawienia wolności, w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary, umyślnie popełnia przestępstwo podobne do tego, za które był już skazany.

Recydywa specjalna wielokrotna ma miejsce, gdy sprawca był już skazany w warunkach w/w recydywy podstawowej, odbył łącznie co najmniej rok kary pozbawienia wolności i w ciągu 5 lat od odbycia w całości lub w części ostatniej kary popełnił ponownie umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub groźby jej użycia.

  1. Postępowanie przygotowawcze w polskim procesie karnym (śledztwo, dochodzenie, ich przebieg, gromadzenie dowodów, podejrzany, akt oskarżenia, organy ścigania).

Śledztwo – forma prowadzenia postępowania przygotowawczego, toczy się w sprawach o najpoważniejsze przestępstwa. Zakres spraw kwalifikujących się do prowadzenia postępowania w formie śledztwa określa art. 309 § 1 pkt. 1 do 5 kodeksu postępowania karnego, a są to:

- zbrodnie,

- występki określone w art. 152-154, art. 156 § 1, art. 164 § 1, art. 173 § 1, art. 174 § 1, art. 189 § 2, art. 207 § 3, art. 233 § 1 i 4, art. 246, 247, 249, 250, 254 § 2, art. 258 § 3 oraz w art. 265 § 2 KK,

- inne występki, jeżeli ustawa zastrzega je do właściwości sądu okręgowego,

- gdy podejrzanym jest funkcjonariusz Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej lub finansowych organów dochodzenia,

- występki nie wymienione powyżej, jeżeli prokurator tak postanowi ze względu na wagę lub zawiłość sprawy.

Śledztwo prowadzi prokurator. Prokurator może również powierzyć Policji przeprowadzenie śledztwa w całości albo w określonym zakresie lub dokonanie poszczególnych czynności śledztwa (przepisu tego nie stosuje się w wypadku określonym w art. 309 § 1 pkt 4 - gdy podejrzanym jest funkcjonariusz Policji, Urzędu Ochrony Państwa, Straży Granicznej lub finansowych organów dochodzenia).

Śledztwo powinno być ukończone w ciągu 3 miesięcy. W uzasadnionych wypadkach okres śledztwa może być przedłużony przez prokuratora nadrzędnego na dalszy czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż rok. W szczególnie uzasadnionych wypadkach właściwy prokurator apelacyjny może przedłużyć okres śledztwa na dalszy czas oznaczony.

Dochodzenie – forma prowadzenia postępowania przygotowawczego, toczy się w sprawach, w których prowadzenie śledztwa nie jest obowiązkowe, czyli w innych niż określone w art. 309 § 1 pkt 1 do 5 k.p.k. Dochodzenie prowadzi Policja, chyba, że prowadzi je prokurator. Prokurator wówczas może powierzyć Policji przeprowadzenie prowadzonego przez siebie dochodzenia w całości albo w określonym zakresie lub dokonanie poszczególnych czynności dochodzenia. Dochodzenie powinno być ukończone w ciągu miesiąca. Prokurator nadzorujący dochodzenie może przedłużyć ten okres do 3 miesięcy. W razie nie zakończenia dochodzenia w ciągu 3 miesięcy akta sprawy przekazuje się prokuratorowi nadzorującemu dochodzenie, który może je przedłużyć na czas oznaczony, nie dłuższy jednak niż na dalsze 3 miesiące, lub przejąć je do śledztwa.

Podejrzany – to osoba, wobec, której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo, której bez wydania takiego postanowienia postawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego. Od tego momentu toczy się postępowanie przeciwko określonej osobie, w tzw. fazie in personam.

Akt oskarżenia, – jako warunek uruchomienia stadium postępowania jurysdykcyjnego, jest to skierowany do sądu wniosek uprawnionego oskarżyciela o stwierdzenie winy oskarżonego w popełnieniu określonego przestępstwa i wyciągnięcie stąd odpowiednich konsekwencji prawno karnych. Jest on pismem procesowym, które oprócz warunków ogólnych każdego tego rodzaju pisma, spełniać musi także szczególne wymogi formalne określone w kodeksie postępowania karnego. Wyróżnić można zwykłe akty oskarżenia, które sporządza się w sprawach podlegających rozpoznaniu w trybie zwyczajnym oraz w których oskarżyciel posiłkowy wnosi własny akt oskarżenia o czyn ścigany z oskarżenia publicznego, a także szczególne akty oskarżenia tj. w postępowaniu uproszczonym oraz akt oskarżenia oskarżyciela prywatnego w postępowaniu w sprawach z oskarżenia prywatnego.

Organy ścigania – są to organy władzy państwowej, usytuowane w strukturach władzy wykonawczej, których zadaniem jest wykrywanie przestępstw i wnoszenie do sądów oskarżeń zmierzających do ukarania osób, którym przed sądem organy te udowodnią popełnienie przestępstwa. Organami ścigania karnego są m.in.

prokuratorzy powszechni i wojskowi, Policja, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Straż Graniczna, Żandarmeria Wojskowa.

  1. Karny proces sądowy (rozprawa główna i jej przebieg, strony procesu, postępowanie dowodowe, wyrok, postępowanie odwoławcze).

Uczestnik procesu karnego to kategoria zbiorcza, obejmująca każdą osobę, która spełnia funkcję wyznaczoną jej w procesie. Wyróżnia się następujące kategorie:

a) ORGANY PROCESOWE – są to organy państwowe uprawnione do wydawania decyzji procesowych w określonych etapach procesu, niezależnie od innych uprawnień.

b) STRONY PROCESOWE – to podmioty posiadające interes prawny w korzystnym dla nich rozstrzygnięciu o przedmiocie procesu.

c) REPREZENTANCI STRON PROCESOWYCH – to osoba działająca za stronę w jej imieniu na mocy odpowiedniego tytułu prawnego.

d) RZECZNICY INTERESU PUBLICZNEGO – to osoba niezależna od stron procesowych działająca na rzecz interesu społecznego w procesie.

e) OSOBOWE ŹRÓDŁA DOWODOWE – to osoba wezwana przez organ procesowy do dostarczania środka dowodowego.

f) POMOCNICY PROCESOWI – to osoby ułatwiające wykonanie funkcji spełnianych przez innych uczestników procesu.

Wyrok jest to rozstrzygnięcie w przedmiocie winy oskarżonego, mogące zawierać także rozstrzygnięcia o karze, środkach karnych lub środkach zabezpieczających. W sprawach zawiłych albo z innych ważnych powodów sąd może odroczyć wydanie wyroku na czas nieprzekraczający 7 dni. W razie przekroczenia tego terminu rozprawę prowadzi się od początku. W postępowaniu o odroczeniu wydania wyroku należy wskazać czas i miejsce jego ogłoszenia. Niezwłocznie po ukończeniu głosowania sąd sporządza wyrok na piśmie.

  1. Przygotowawcze – może być prowadzone w formie śledztwa bądź dochodzenia (panem procesu jest prokurator)

  2. Jurysdykcyjne:

a)przygotowanie do rozprawy głównej:

-formalne sprawdzenie aktu oskarżenia (art. 337)

1. Jeżeli akt oskarżenia nie odpowiada warunkom formalnym, wymienionym w art. 119, 332, 333 lub 335, a także gdy nie zostały spełnione warunki wymienione w art. 334, prezes sądu zwraca go oskarżycielowi w celu usunięcia braków w terminie 7 dni.

2. Na zarządzenie, o którym mowa w 1, oskarżycielowi przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy.

3. Oskarżyciel publiczny, który nie wnosi zażalenia jest obowiązany wnieść w terminie wskazanym w 1 poprawiony lub uzupełniony akt oskarżenia.

-sądowa (merytoryczna) kontrola aktu oskarżenia (art. 339)

1. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie, jeżeli:

1) prokurator złożył wniosek o orzeczenie środków zabezpieczających,

2) zachodzi potrzeba rozważenia kwestii warunkowego umorzenia

postępowania,

3) akt oskarżenia zawiera wniosek, o którym mowa w art. 335.

2. Jeżeli akt oskarżenia wniósł oskarżyciel posiłkowy, prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie w celu zbadania, czy nie zachodzi potrzeba wydania orzeczenia, o którym mowa w 3 pkt 2, a także w art. 56 1.

3. Prezes sądu kieruje sprawę na posiedzenie także wtedy, gdy zachodzi potrzeba innego rozstrzygnięcia przekraczającego jego uprawnienia, a zwłaszcza:

1) umorzenia postępowania na podstawie art. 17 1 pkt 2-11,

2) umorzenia postępowania z powodu oczywistego braku faktycznych podstaw oskarżenia,

3) wydania postanowienia o niewłaściwości sądu lub o zmianie wskazanego w akcie oskarżenia trybu postępowania,

4) zwrotu sprawy prokuratorowi w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego,

5) wydania postanowienia o zawieszeniu postępowania,

6) wydania postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania lub innego środka przymusu,

7) wydania wyroku nakazowego.

Postępowanie odwoławcze – od orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przysługuje środek odwoławczy stornom, podmiotowi określonemu w art. 416 oraz innym osobom wskazanym w przepisach ust. orzeczenie może być zaskarżone w całości lub w części lub zaskarżyć można tylko uzasadnienie. Odwołujący może skarżyć jedynie rozstrzygnięcia lub ustalenia naruszające jego prawa lub szkodzące jego interesom. To ograniczenie nie dotyczy oskarżyciela publicznego. Po rozpoznaniu środka odwoławczego sąd orzeka o utrzymaniu w mocy, zmianie lub uchyleniu zaskarżonego orzeczenia w całości lub w części. Gdy zebrane dowody, sąd odwoławczy zmienia zaskarżone orzeczenie, orzekając odmiennie co do istoty, lub uchyla je i umarza postępowanie; w innych wypadkach uchyla orzeczenie i przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania; przepis art. 397 stosuje się odpowiednio. Stroną w postępowaniu odwoławczym przysługuje apelacja – środek odwoławczy od orzeczenia (wyroku) sądu I instancji do sądu II instancji. W praktyce apelację od wyroku sądu rejonowego (I instancja) rozpoznaje sąd okręgowy (II instancja), a od wyroku sądu okręgowego – sąd apelacyjny (II instancja). Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem. Mamy też do czynienia z zażaleniem w polskim postępowaniu karnym zwyczajny środek odwoławczy od postanowień i zarządzeń sądu lub prokuratora. Wniesienie zażalenia powoduje, że postanowienie czy zarządzenie nie uzyskuje prawomocności i podlega kontroli sądu wyższej instancji. Zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia – o daty doręczenia. Dotyczy to również zażalenia na rozstrzygnięcie w przedmiocie kosztów lub opłaty zawarte w wyroku; jeżeli jednak odwołujący się złoży wniosek o sporządzenie na piśmie oraz doręczenie uzasadnienia wyroku, zażalenie można wnieść w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji.

  1. Wykroczenie w polskim prawie karnym (pojęcie, kary i środki karne za wykroczenia).

Wykroczenie są to czyny zagrożone karą aresztu – od 5 dni do 30 dni ograniczenia wolności w wymiarze jednego miesiąca, grzywną do 5000 zł lub naganą.

Karami są:

  1. Areszt – kara aresztu trwa najkrócej 5, najdłużej 30 dni; wymierza się ją w dniach.

  2. Ograniczenie wolności – trwa 1 miesiąc. W czasie odbywania kary ograniczenia wolności ukarany:

  1. nie może bez zgody sądu zmieniać miejsca stałego pobytu;

  2. jest obowiązany do wykonywania pracy wskazanej przez sąd;

  3. ma obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary.

Jeżeli ukarany uchyla się od wykonywania kary ograniczenia wolności, ulega ona zmianie na zastępczą karę grzywny, przy czym miesiąc ograniczenia wolności przyjmuje się za równoważny grzywnie od 75 do 2250 złotych, a jeżeli okoliczności wskazują na to, że egzekucja grzywny nie będzie skuteczna – na zastępczą karę aresztu, przy czym miesiąc ograniczenia wolności odpowiada 15 dniom aresztu.

  1. Grzywna – wymierza się w wysokości od 20 do 5 000 zł, chyba że ustawa stanowi inaczej. Wymierzając grzywnę, bierze się pod uwagę dochody sprawcy, jego warunki osobiste i rodzinne, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowe. Jeżeli egzekucja grzywny w kwocie przekraczającej 500 zł okaże się bezskuteczna, można po wyrażeniu zgody przez ukaranego zamienić grzywnę na pracę społecznie użyteczną, określając jej rodzaj i czas trwania. Praca społecznie użyteczna trwa najkrócej tydzień, najdłużej 2 miesiące.

  2. Nagana jest najrzadziej stosowaną karą za wykroczenie. Nie wywołuje ona faktycznych skutków względem osoby ukaranej, ma na celu wyłącznie przywrócenie jej do porządku prawnego. Ukaranie naganą nie powoduje umieszczenia w Krajowym Rejestrze Karnym. Kary nagany nie można warunkowo zawiesić, tak jak innych kar orzekanych za wykroczenia z wyjątkiem kary aresztu.

Środkami karnymi są:

  1. zakaz prowadzenia pojazdów (wymierza się w miesiącach lub latach, na okres od 6 miesięcy do 3 lat);

  2. przepadek przedmiotów (obejmuje narzędzia lub inne przedmioty, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia wykroczenia, a jeżeli przepis szczególny tak stanowi – także przedmioty pochodzące bezpośrednio lub pośrednio z wykroczenia);

  3. nawiązka (orzeka się na rzecz pokrzywdzonego w wypadkach przewidzianych w przepisach szczególnych);

  4. obowiązek naprawienia szkody (obowiązek naprawienia szkody orzeka się w sposób określony w przepisie szczególnym);

  5. podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób (podanie orzeczenia o ukaraniu do publicznej wiadomości w szczególny sposób orzeka się wtedy, gdy może to mieć znaczenie wychowawcze);

  6. inne środki karne określone przez ustawę.

  1. Rodzaje wykroczeń (przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu, przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia, przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji, przeciwko zdrowiu, przeciwko mieniu i inne).

Przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu – kto w miejscu publicznym demonstracyjnie okazuje lekceważenie Narodowi Polskiemu, Rzeczypospolitej Polskiej lub jej konstytucyjnym organom, godłu, barwom i hymnowi, wbrew przepisom przekracza granicę podlega karze aresztu albo grzywny. Kto nie upuszcza zbiegowiska publicznego pomimo wezwania właściwego organu, podlega karze aresztu lub grzywnie. Kary za wykroczenia przeciwko porządkowi i spokojowi publicznemu podlegają karze aresztowi, ograniczenia wolności albo karze grzywny, albo karze nagany.

Przeciwko bezpieczeństwu osób i mienia – kto będąc niezdolny do czynności, której nieumiejętne wykonanie może wywołać niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia człowieka, taką czynność przedsiębierze albo kto porucza ją osobie do jej wykonania niezdolnej lub wbrew obowiązkowi nadzoru dopuszcza do wykonania takiej czynności przez osobę niezdolną, kto wbrew obowiązkowi zachowania trzeźwości znajduje się w stanie po użyciu alkoholu, środka odurzającego lub innej podobnie działającej substancji lub środka podejmuje w tym stanie czynności zawodowe lub służbowe, kto przez wadliwe wykonanie urządzeń lub uczynienie ich niezdatnymi do funkcjonowania zgodnie z przeznaczeniem albo przez niewłaściwe ich użytkowanie lub samowolne uruchomienie wywołuje stan niebezpieczny dla życia lub zdrowia człowieka, kto wbrew swemu obowiązkowi nie dokonuje odpowiedniego zabezpieczenia miejsca niebezpiecznego dla życia lub zdrowia człowieka, kto niszczy, uszkadza, usuwa lub czyni nieczytelnymi znaki lub napisy ostrzegające o grożącym niebezpieczeństwie podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny.

Przeciwko bezpieczeństwu i porządkowi w komunikacji – kto wbrew obowiązkowi nie oznacza w sposób odpowiadający wymaganiom i łatwo dostrzegalny, zarówno w dzień, jak i w porze nocnej, jakiejkolwiek przeszkody w ruchu drogowym, urządzenia lub przedmiotu znajdujących się na drodze lub też miejsca prowadzonych robót, jeżeli to może zagrozić bezpieczeństwu ruchu albo utrudnić ruch na drodze, kto samowolnie ustawia, niszczy, uszkadza, usuwa lub wyłącza znak, sygnał, urządzenie ostrzegawcze lub zabezpieczające albo zmienia ich położenie, zasłania je lub czyni niewidocznymi, tej samej karze podlega, kto samowolnie niszczy, uszkadza, usuwa lub ustawia znak turystyczny, kto znajdując się w stanie po użyciu alkoholu lub podobnie działającego środka, prowadzi pojazd mechaniczny w uchu lądowym, wodnym lub powietrznym, … podlega karze grzywny, ograniczenia wolności albo karze nagany, a także obowiązek zapłaty równowartości zniszczonego lub uszkodzonego przedmiotu labo obowiązek przywrócenia do stanu poprzedniego.

Przeciwko zdrowiu – kto zanieczyszcza wodę służącą do picia lub do pojenia zwierząt, znajdującą się poza urządzeniami przeznaczonymi do zaopatrywania ludności w wodę, kto umyślnie zanieczyszcza wodę w pływalni, kąpielisku lub w innym obiekcie o podobnym przeznaczeniu podlega karze grzywny lub karze nagany.

Przeciwko mieniu – to wykroczenia przeciw przywłaszczaniu cudzych rzeczy (nie przekracza 250 zł), kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie albo kradnie lub przywłaszcza sobie z lasu drzewo wyrąbane lub powalone (wartość drzewa nie przekracza 75 zł), wyłudzenie przejazdu koleją lub innym środkiem komunikacji, wyłudzenie pożywienia lub napoju, kto nabywa mienie wiedząc, że pochodzi ono z kradzieży lub z przywłaszczenia, gdy wartość mienia nie przekracza 250 zł podlega karze grzywny albo karze nagany, albo ograniczenia wolności. Ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego.

  1. Przestępstwo a wykroczenie.

Przestępstwa dzielą się na zbrodnie i występki. Wykroczenia natomiast, jako czyny karalne niższego rzędu objęte są odrębną regulacją zawartą w kodeksie wykroczeń. Najbardziej wyrazistym i jednoznacznym kryterium podziału czynów karalnych na przestępstwa oraz wykroczenia jest wysokość zagrożenia sankcja karną.

  1. Postępowanie w sprawach o wykroczenia w polskim procesie.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Prawo karne i prawo wykroczeń
prawo karne i prawo wykroczeń-w1, prawo
PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZEŃ wykład 4 TEMAT 5
Pytania i odpowiedzi z zagadnień, Prawo karne i prawo wykroczeń
wykład nr 5, prawo karne i prawo wykroczeń
Klasyfikacja przestępstw, Studia Administracja, III semestr, Prawo karne i prawo wykroczeń, Ćwiczeni
Moduł prawo karne, prawo karne i prawo wykroczeń(5)
P. Karne, Wykład V, Prawo Karne i Prawo Wykroczeń
Prawo karne i prawo wykrocze˝ III
II PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZE1, administracja semestr IV, prawo karne i wykroczeń
PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZEŃ cz.1, Prawo cywilne(5), Prawo karne i prawo wykroczeń
wykład nr 4, prawo karne i prawo wykroczeń
Prawo karne i prawo wykroczeń - dr Tomasz Suski, WSGK KUTNO, Administracja Semestr IV
Prawo karne i prawo wykrocze˝ zarys wyk ladu
wykład nr 2, prawo karne i prawo wykroczeń
wykład nr 3, prawo karne i prawo wykroczeń
P. Karne, Wykład III, Prawo Karne i Prawo Wykroczeń
PRAWO KARNE I PRAWO WYKROCZEN, administracja semestr IV, prawo karne i wykroczeń
skrypt Prawo karne materialne i prawo wykroczen, Prywatne, Studia

więcej podobnych podstron