W przenoszeniu chorób zakaźnych często pośredniczą zwierzęta, które mogą to czynić mechanicznie (biernie) lub biologicznie (czynnie).
Przenosiciel mechaniczny to taki, który nie jest żywicielem, przenosi je tylko mechanicznie (muchy – dur brzuszny).
Przenosiciel biologiczny to taki,w którym zarazek się namnaża (wesz), przenosi na dalsze pokolenia (kleszcz), przechodzi okresy rozwojowe (komar).
Stawonogi odgrywają odgrywają dużą rolę jako żywi przenosiciele.
Niektóre choroby są przenoszone sporadycznie przez owady lub pajęczaki inne szerzą się wyłącznie tą drogą.
Sporadycznie przenoszona jest tularemia przez kleszcze, komary i inne owady lub pajęczaki.
Można się zarazić przez bezpośrednią styczność z chorym zwierzęciem lub zwłokami.
Wyłącznie przez owady przenoszony jest dur osutkowy i powrotny, malaria i piroplazmoza bydła.
Z owadów należy wymienić: muchy, komary, pchły i wszy z pajęczaków kleszcze.
Owady i pajęczaki pobierają zarazki na jednych i przenoszą na inne.
Zarazki przenoszą przez nakłuwanie lub kontakt z zakażonym organizmem.
Dlatego w wielu chorobach stanowią ważne ogniwo w łańcuchu epizootycznym.
Znaczenie epidemiologiczne i epizootiologiczne much.
U nas dwa gatunki odgrywają rolę: bolimuszka (Stomoxys calcitrans) i mucha domowa (Musca domestica)
Mucha domowa jednorazowo składa ok.150 jajeczek, z nich larwy, w ziemi w poczwarki,wychodzą dojrzałe owady.
Muchy odbywają loty na odległość 1,5 km.
W chorobach ludzi rola muchy uwydatnia się w przenoszeniu zakażeń jelitowych (dur b., dyzenteria, cholera).
Muchy badane w szpitalach miały zarazki chorobotwórcze dyzenterii, salmonelli.
Oprócz zarazków patogennych wykazano obecność bakterii jelitowych: E.coli, enterokoki i inne.
Obecność tych drobnoustrojów wskazuje na związek mikroflory much i człowieka.
Walka z muchami jest ważna w kontroli chorób zakaźnych ludzi i zwierząt.
Obserwacje z praktyki wskazują, że muchy mogą przenosić wąglik na zwierzęta i ludzi.
Wszy to osiadłe pasożyty zewnętrzne przystosowane do jednego gatunku żywiciela. Rola wszy mniej znana.
Wesz mysia przenosiła włoskowca różycy z myszy chorych na zdrowe
Pchły – przejściowy pasożyt człowieka i zwierząt.
Przenoszą dżumę z gryzoni na ludzi oraz dur plamisty.
Kleszcze – wolnożyjące pajęczaki, żyją w zaroślach i w pewnych okresach atakują zwierzęta.
Kleszcze przenoszą zakażenia: bakteryjne, riketsjozy, wirusowe.
Pasożyty wewnętrzne – stosunkowo mało poznane (nicienie płucne –wirus influency
Wśród ludzi i innych ssaków stawonogi wywołują i przenoszą wiele chorób. Owady krwiopijne roznoszą choroby: wesz odzieżowa – tyfus plamisty; pchła – dżumę; mucha tse-tse – śpiączkę afrykańską, naganę; komar widliszek – malarię; muchy – choroby przewodu pokarmowego (dur brzuszny, czerwonka, cholera). Wije drapieżne mają ostre szczękonóża opatrzone silnymi gruczołami jadowymi, jako drapieżniki są szybkie i zwinne (skolopendry, krocionogi, drewniak mogą kąsać lub wstrzykiwać substancje drażniące i trujące). Wśród pajęczaków tarantula, karakut, czarna wdowa i skorpion posiadają gruczoły jadowe (ukąszenie może być bardzo niebezpieczne), świerzbowce wywołują świerzb, natomiast różne gatunki kleszczy ssą krew kręgowców i – jak to zwykle bywa z organizmami krwiopijnymi – przenoszą różne choroby. W Polsce zanotowano pojedyncze przypadki tajgowego (syberyjskiego) zapalenia mózgu, w Stanach Zjednoczonych kleszcze przenoszą niebezpieczną dla ludzi gorączkę Gór Skalistych, inne zaś gorączkę teksaską. Najgroźniejsze w naszej strefie klimatycznej są kleszczowe zapalenie mózgu i opon mózgowych oraz borelioza (krętkowica kleszczowa). Roztocza (także ich postacie larwalne) wywołują świerzb i inne choroby skóry u ludzi i zwierząt domowych, a wczepione w skórę mogą także wydzielać substancje drażniące, powodujące wysypkę.
Kleszcz pastwiskowy występujący w Europie Środkowej jest rezerwuarem i przenosicielem różnych drobnoustrojów chorobotwórczych np.: wirusów kleszczowego zapalenia mózgu, pałeczek tularemii (Francisiella tularensis), krętków Borrelia burgdorfei wywołujących boreliozę z Lyme i innych
Drobnoustroje dostają się do organizmu kleszcza podczas ssania krwi zakażonych zwierząt i przez przewód pokarmowy tego pajęczaka do organizmu człowieka
Obrzeżek gołębi przenosi ponadto pałeczki duru rzekomego, riketsje gorączki Q, wirusy kleszczowego zapalenia mózgu, bakterie wywołujące choroby drobiu
Batella germanica
Jest mechanicznym przenosicielem cyst pierwotniaków, jaj robaków, prątka gruźlicy, wirusów zapalenia wątroby i pałeczek Salmonella
Wesz odzieżowa przenosi riketsje duru plamistego
M.domestica przenosi prątki gruźlicy, pałeczki duru brzusznego, duru rzekomego, pałeczki czerwonki pełzakowej oraz jaja robaków
Mucha jest żywicielem i przenosicielem T.gambiense, pierwotniaka wywołującego śpiączkę afrykańską
Pchła przenosi pałeczki dżumy, tularemii, riketsje duru endemicznego