Dług publiczny i deficyt

Dług publiczny – jest to suma wszelkich finansowych zobowiązań z tytułu zaciągniętych pożyczek oraz innych działań podmiotów publicznych powodujących wzrost ich zobowiązań.
Dzieli się na: dług dobrowolny i przymusowy, dług krajowy i dług zagraniczny, dług krótkoterminowy, długot., średniot.
Mechanizm powstania długu publicznego jest ściśle związany z przyczynami występowania deficytu budż. Są to:
Stabilizacja koniuktury gosp. przez manipulowanie strukturą dochodów oraz wydatków budżetowych.
Ponoszenie ciężarów zobowiązań powstałych na skutek niecelnej polityki finansowej poprzednich pokoleń.
Dążenie do ograniczenia negatywnych skutków ekonomicznych oraz społecznych, wynikających z gwałtownych zmian w poziomie wydatków np. klęska żywiołowa.
Obsługa długu publicznego polega na spłacie odsetek od

Publiczny obrót papierami wartościowymi w Polsce.

zaciągniętych pożyczek oraz wykupie rocznym papierów wartościowych za pomocą których pożyczki są z reguły zaciągane (bony skarbowe i obligacje skarbowe).
Obsługa długu publicznego może w przyszłości wymagać zwiększenia podatków lub zmniejszenia wydatków budżetowych co zwykle budzi niezadowolenie społeczne.
Rozmiary długu publicznego o ile opiewa on na walutę obca wyraża się w walucie krajowej.
Wysokość długu publicznego zmienia się w wyniku zmian kursu walutowego.
Część Polskiego długu opiewa na dolarach USA.
Innym elementem zwiększającym rozmiary długu jest kapitalizacja odsetek od niespłaconych kredytów.
Ponadto rząd może zdecydować że przejmie długi określonych podmiotów np. szkół.
W celu obsługi długu publicznego mogą być tworzone specjalne fundusze gromadzone z podatku, nazywane funduszami amortyzacyjnymi pożyczek.
Pożyczki mogą też być spłacone z bieżących dochodów budżetowych lub ze środków uzyskanych z emisji nowej pożyczki.
Państwo traktowane jest zwykle jako bezpieczny kredytobiorca, ponieważ zawsze postrzegane jest przez pryzmat władzy, a więc również przez dostępność do środków finansowych.

Deficyt budżetowy o niedobór dochodów budżetu państwa w stosunku do jego wydatków, inaczej nadwyżka wydatków nad dochodami. W literaturze ekonomicznej wyodrębnia się cztery podstawowe teorie równowagi budżetowej:
1) Teoria klasyczna
- opiera się na matematycznej różności między dochodami a wydatkami budżetowymi,
- „pamiętaj przychodzie – bądź z rozchodem w zgodzie”,
- teoria ta wywodzi się z finansów prywatnych,
- ma ona dwie wady:
a) trudno jest osiągnąć stan idealnej równowagi, ponieważ budżety uchwalane są jako zrównoważone a realizowane jako deficytowe,
b) bardzo często tę idealną równowagę osiągano w sposób sztuczny , „zapominając czasami o niektórych wydatkach”.

2) Teoria systematycznego deficytu
Oparta jest na trzech założeniach:
− deficyt nie jest złem, o ile nie współistnieje z deficytem bilansu płatniczego,
− deficyt jest korzystny ponieważ jego finansowanie powoduje zwiększanie krajowej siły nabywczej,
− deficyt jest pożądany, ponieważ może spowodować zmniejszenie bezrobocia
Teorię tą krytykuje się z kilku względów, gdyż:
a) Deficyt musi być finansowany ze źródeł nadzwyczajnych, wobec tego może być powodem inflacji,
b) Przy systematycznie utrzymującym się deficycie Państwo zmuszone jest do przyjęcia kredytu na coraz to gorszych warunkach,
c) Systematyczny deficyt powoduje obciążenie gospodarki wysokimi kosztami.
3) Teoria budżetów cyklicznych
Opiera się na założeniu, że deficyt jest dopuszczalny w pewnym okresie, o ile zostanie on skompensowany nadwyżkami w przyszłych okresach / latach.
W praktycznym stosowaniu tej teorii powstają następujące trudności:
a) nadwyżki mogą być przechwytywane przez lobby polityczne w związku z realizacją np. celów wyborczych,
b) cykle są nieregularne, a stosowanie tej teorii wymaga stabilnej koniunktury gospodarczej,
c) nie istnieją żadne gwarancje, że wysokość nadwyżek w okresie dobrej koniunktury, wystarczy na pokrycie późniejszych deficytów.
4) Teoria impasu
Opiera się na przypuszczeniu, że rozwój koniunktury będzie taki, a nie inny. Impas jest nadwyżką, zaplanowanych w budżecie wydatków nad zaplanowanymi dochodami ze źródeł zwyczajnych. Większość współczesnych budżetów uchwalona jest z impasem.

Rodzaje deficytu budżetowego:
- rzeczywisty – to taki, jaki faktycznie wynika z porównania dochodów bieżących i ,
wydatków bieżących;
- strukturalny – występuje w sytuacji gdy nie istnieje bezrobocie, jest to deficyt potencjalny-gdyby wszyscy mieli pracę;
- cykliczny – to deficyt rzeczywisty-deficyt strukturalny, uważa się iż powstał on na skutek wahań w gospodarce
- ekonomiczny – deficyt sektora finansów publicznych powiększony o rekompensaty dla emerytów, rencistów a pomniejszający o transfery rządowe do funduszy emerytalnych.