Wykład IV

Temat: Mniejszości narodowe w okresie międzywojennym

Nowe państwa Europy po pierwszej wojnie światowej

• Austria, Węgry, Czechosłowacja, Kr. Serbów, Chorwatów i Słoweńców ( od 1929 – Jugosławia)

• Polska Finlandia Litwa Łotowa Estonia

• Nie udało się obronić niepodległości Ukrainie i Białorusi

Struktura narodowościowa państw Europy Środkowo – Wschodniej

• Czechosłowacja: Czesi – ok. 51%; Słowacy – ok. 16%; Rusini – 4%; pozostałe ( przede wszystkim Węgry i Niemcy ) – ok. 29%

• Polska: mniejszości narodowe – 31 % ogółu ludności : Ukraińcy – 4,5- 5,1 mln, Żydzi 2,7-3,1 mln; Białorusi -1-2 mln; Niemcy – 0,7 – 0,8 mln.

Najliczniejsze Mn. Nar. W II RP EGZ>

• Ukraińcy – ( 4,5 mln – 14% - oficjalnie; 5,1 mln – 16% - szacunek Jerzego Tomaszewskiego)

• Żydzi – ( 2,7 mln – 9%, 3,1 mln – 10 % )

• Białorusini- ( 1 mln – 3 %; 2 mln – 6%)

• Oraz Niemcy – ( 0,7 mln – 2 %; 0,8 mln – 3 % )

• Rumunia – dużo mniejszości narodowych według oficjalnych danych Węgrzy 29 % w Transylwanii. Dane wątpliwe

• Węgry – Niemcy 479 tyś. – 6%; Słowianie ok. 160 tyś – 1,5 %

Egz.! Najliczniejszymi mniejszościami narodowymi na całym obszarze Europy środkowo-wschodniej były : niemiecka – ponad 6 mln; Ukraińska – ponad 6 mln; żydowska – około 5 mln; węgierka – ok. 3 mln

EGZ. Tzw. traktatowy system ochrony mniejszości narodowej Ligi Narodów :

• Ententa podpisała z Polską traktat o ochronie mniejszości narodowych- został wzorcem dla innych no powstałych państw

• Art. 8 możność zakładania organizacji

• Art.9 rząd utrzymuje powszechne szkolnictwo mniejszościowe

• Art. 10 i 11 – funduszy na szkolnictwo mniejszości żydowskiej oraz uwzględnienie przez państwo święta szabasu

• Domagano się deklaracji o ochronie mniejszości od państw wstępujących do Ligi Narodów – składały tylko niektóre państwa

Najistotniejsze aspekty zróżnicowania mniejszości narodowych:

• Różnica liczebności

• Odmienny stopień świadomości narodowej

• Odmienne tradycje historyczne

• Szczególnie istotne - czy należała do narodu poprzednio panującego na tym terytorium

• Odmienna struktura społeczna

• Odmienny stopień rozwoju kulturalnego

• Inne położenie geograficzne – na pograniczu z własnym państwem lub w oddaleniu ( np. Węgrzy w Rumunii)

• Mniejszości nawzajem w sąsiednich krajach ( np. Polska i niemiecka w Niemczech i Polsce) lub nie ( no Niemcy w Czechosł. brak Czechów i Słowaków w Niemczech

Problemy związane z mniejszościami narodowymi:

• Duża liczebność, w niektórych regionach przeważali, np. Niemcy i Węgry w Czechosłowacji, Białorusini i Ukraińcy w Polsce, Bułgarzy i Węgry w Rumunii.

• Zawarte mniejszości przy granicy – często problem polityczny np. w Czechosła. Niemieckie powiaty przy granicy z Niemcami i Austrią – łatwa infiltracja i wpływowy hitlerowskie Białorusini i Ukraińcy w Polsce

• Nowe państwa- narodowości które należały do grupy panującej stały się mniejszościami ( Niemcy w Polsce , Węgrzy w Rumunii i Czechosłowacji)

• Marzyli o powrocie , nowe większości pragnęły cofnąć skutki dotychczasowej dyskryminacji.

Egz !Postawy narodów większościowych do mniejszości odmiennych z powodu tradycji

• Dzielono na „swoje” i „obce”

• „swoje – narody słowiańskie w tym samym państwie, uznawane za regionalną cześć składową narodu panującego – podlegały naciskowi w kierunku asymilacji

• W Polsce – Białorusini i Ukraińcy

• W Czechosłowacji – Słowacy z jednym wyjątkiem – W Czechosłowacji Słowacy mieli stanowiska ministerialne

• W Bułgarii Czechosłowacji Jugosławii , Polsce i Rumunii mniejszości pozostałe po narodach niegdyś panujących- traktowano jako obcych pod wielkimi względami. Pamiętano o ich panowaniu.

• Często koła prawicowe zmierzały do ich dobrowolnej lub przymusowej emigracji

• Obce – Niemcy w Czechosłowacji, Rumunii

• Żydzi – odbierane wszędzie jako obce ( gości)