Wykład III
Temat: Polityka narodowościowa w pierwszej połowie XX w.
Większość EŚW w XIX do Austro -Węgier i Rosji
Model austriacki – oficjalnie nie istniał naród państwowy. Narody Austrii – politykę autonomii kulturalnej
Model rosyjski - jest uprzywilejowany naród państwowy u upośledzeni „ino rodacy”
- pan- politykę dyskryminacji i asymilacji do narodu panującego
- Model rosyjski – praktykowany był również w Królestwie Węgierskim oraz w okresie międzywojennym w nowopowstałych państwach EŚW.
Nowy kształt EŚW (1918-1922) i nowe mniejszości narodowe
Kilkanaście nowych państw każde było poróżnione z sąsiadami prawie w każdym – liczyne Mn. Nar.
Sprzeczności terytorialne – seria konfliktów zbrojnych
Większość sporów terytorialnych dotyczyła Polski i Węgier
Koniec r. 1918 – konfrontacja oraz walki zbrojne :
Wielkopolska ( polsko-niemiecki) ziemia Suwalska , Ziemia wileńska ( polsko – litewski) , Ziemia lwowska ( polsko – ukraiński), Śląsk Cieszyński (polsko- czeski) , Słowacja, Siedmiogród i Banat , Bukowina, Besarabia
1919 Pomorze zachodnie, Warmia i Mazury, Górny Śląsk ( polsko niemiecki )
Kształtowanie się drugiej Rzeczypospolitej
Walki polsko – ukraińskie we Lwowie 0 Galicja wschodnia – do polski
Wielkopolska 65% Polaków oraz 35 % Niemców . Powstanie wielkopolskie – do PL 90% terytorium
Śląsk Cieszyński 69% Polaków 18% Czechów 12% Niemców Walki polsko – czeskie. Ententa- Czechom przyznano 55,6% spornego terytorium Polaków 44,4%
Spisz – konflikt czesko – polski. Ententa też podzieliła
Prusy zachodnie ( Pomrze Gdańskie i Ziemia Chełmińska ) spór – polsko- niemiecki. Ententa: Gdańsk – Wolne Miasto Gdańsk ( 1893 km2 i 353 tys mieszkańców 1919 Polacy 10%). Do Polski 62% obszary, 52% mieszkańców
Warmia , Mazury i Powiśle ( powiaty sztumski kwidzyński i suski) (powiaty sztumski , kwidzyński i suski) – plebiscyt 11.VII.1929 ( 559 tyś. mieszkańców 13% - język polski jako ojczysty) Do Polki na Mazurach i Warmii – 2,2% na Powiślu – 7,6%
Górny Śląsk ( polsko – niemiecki) Dramatycznie. Trzy powstania śląskie. Wynik – do Polski ok. 60% - 90% potencjału przemysłowego Górnego Śląska
- Po stronie niemieckiej pozostało 530 tyś Polaków , w Polsce- znalazło się 260 tyś. Niemców śląskich – wrogo nastawionych wobec państwa polskiego.
Ziemie zabrane
Konflikt polsko – rosyjski Na mocy traktatu pokojowego w Rydzie 18.III.1921 Granica biegła od Dźwiny na północy po Zbruczu na południu
Konflikt polsko – litewski w Wilno i Ziemie Wieleńską – do Polski
Czeskie pogranicze ( Niemcy nazywali Krajem Sudeckim)
Niemców ok. 34% mieszkańców stanowili większość na co najmniej 28% terytorium
Czesi ( 29.XI-18.XII 1918) zbrojenie zajęły Pogranicze. Niemcy nie stawiali oporu
Rozbiór Węgier
Swoja role przewrót bolszewicki w 1919 r.
Słowacja, Ruś Podkarpacka- Czechosłowacji, Siedmiogród (55% Rumunów ( 1472 tyś), 34% Węgrów ( 918 tyś) , i 8,7% Niemców (234 tyś) – do Rumunii; Chorwacja – do Królestwa CHS
WW 1921 r pozostało jedynie 32,9% przedwojennego terytorium. Niemal 1/3 narodu poza granicami państwa ( 2,863 mln)