Pedagogika resocjalizacyjna - dział pedagogiki specjalnej zajmujący się nauczaniem i wychowaniem osób z zaburzonym zachowaniem i niedostosowanych społecznie. Osoby takie poddaje się resocjalizacji.
Czesław Czapów - etapy społecznego wykolejenia:
1. Stadium pierwsze.
Jednostki ma poczucie odrzucenia, odtrącenia, osamotnienia. Wywołuje to u niej: agresję w stosunku do otoczenia, bunt i wrogość wobec rodziców, niemożność skupienia uwagi, poczucie znudzenia, zniechęcenia, zniecierpliwienia, brak kontroli nad emocjami.
2. Stadium drugie.
Następuje utrwalanie wrogich reakcji stosunku do osób najbliższych, autorytetów
i otoczenia. Osoba nie potrafi już nawiązać poprawnego bliskiego kontaktu emocjonalnego. Głód emocjonalny i społeczny, który w ten sposób powstaje, zaczyna zaspakajać poza domem i rodziną. Posiada pierwsze symptomy, objawy wykolejenia społecznego: ucieczki w alkohol, ucieczki z domu, ze szkoły, wybryki seksualne.
3. Stadium trzecie.
Aktywność antyspołeczna staje się automatyzmem i zaczyna sprawiać jednostce przyjemność. Nawiązuje kontakt z grupami chuligańskimi, przestępczymi lub z gangami. Satysfakcję przynoszą jej antyspołeczne wyczyny, dokonywane w towarzystwie kolegów
z grupy. Poprzez taką działalność osoba popada w konflikt z prawem i moralnością.
3. Typologia Wg Czapówa
1.zwichnięta socjalizacja
taki sposób dochodzenia o wykolejenia odwołujący się do zwichniętej socjalizacji – niedostatki w socjalizacji, rodzice nie spełniają funkcji rodzicielskich
2.demoralizacja
mówimy wówczas jeżeli w początkowej fazie socjalizacji dziecko ma dobre wzorce , ale w okresie socjalizacji wkarcza na grupy przestępcze np. przy okazji migracji ze wsi do miast.
3. socjalizacja pod kulturowa
jest to wychowywanie dziecka niejako do funkcjonowania przestępczego . Są rodziny , które zaspokajają potrzeby emocjonalne i materialne , ale są przyuczane do życia przestępczego , ale np. bycie kieszonkowcem , rodziny mafijne.
4.Niedostosowanie społeczne – za dziecko niedost. społ., uważa się takie dziecko, które jest niezdolne do swobodnego uczestnictwa w życiu swojej grupy i do reagowania na jej wymagania w sposób możliwy do przyjęcia.
5. Diagnoza – to rozpoznanie stanu nieprzystosowania społecznego jednostki, jego opis, wyjaśnienie przyczynowe lub teologiczne oraz ocena z punktu widzenia istniejących standardów pedagogicznych i społecznych, celem zaprojektowania oddziaływania zapobiegawczego (profilaktycznego) lub korekcyjnego (resocjalizującego).Etapy diagnozy resocjalizacyjnej
I etap stanowi diagnozę konstatującą fakty, czyli obejmuje opis i wyjaśnienie w kategoriach przyczynowo- skutkowych lub celowościowych.
II etap to diagnoza ukierunkowująca albo projektująca - aby przejść do tego etapu niezbędne jest dokonanie szeregu ocen stwierdzonych stanów rzeczy w kategoriach: prawidłowe, zaburzone, manipulowane, nie manipulowane itp.
III etap czyli diagnoza weryfikująca lub sprawdzająca Etap ten ma na celu sprawdzenie prawdziwości uzyskanego w poprzednich etapach diagnozy obrazu przystosowania społecznego jednostki i jego ewentualnych zaburzeń.
6. Norma społeczna – pojęcie wieloznaczne, używane najczęściej w jednym z trzech znaczeń:
-jako względnie trwały, przyjęty w danej grupie społecznej sposób zachowania jednostki społecznej;
-jako wskazówka właściwego zachowania w danej sytuacji. Normy jakim podlega dana osoba są określane przez jej pozycję społeczną i odgrywaną przez nią rolę społeczną;
-jako wzorzec cech pewnego zjawiska czy przedmiotu.
7. Przedmiot pedagogiki resocjalizacyjnej:
Przedmiotem pedagogiki resocjalizacyjnej jest każda jednostka niedosto¬sowana społecznie i zagrożona w rozwoju społeczno-moralnym. Szczególnie jednak pedagogika resocjalizacyjna zajmuje się dziećmi i młodzieżą, która znalazła się w utrudnionych warunkach rozwojowych i która na skutek tego wymaga specjalnej pomocy wychowawczej i opiekuńczej w dostosowaniu się do wymagań społecznych i w rozwiązywaniu trudności życiowych.
8.Podkultura Przestępcza – powstaje w środowiskach zintegrowanych. Musi istnieć już środowisko przestępcze, które nas tego nauczy. Człowiek podkultury także jest konformistą dla norm podkultury, ale nonkonformistą wobec kultury dominujące
9.Instytucje resocjalizacyjne- Schroniska dla nieletnich , Pogotowie opiekuńcze , Policyjne izby dziecka, Rodzinne ośrodki diagnostyczno-konsultacyjne, Zakłady poprawcze, Państwowe młodzieżowe ośrodki wychowawcze, Kuratorki ośrodek pracy z młodzieżą, zakłady karne
10. Zasady resocjalizacji wg Lipkowskiego:
A/ Zasada systematyczności
B/ Zasada akceptacji
C/ Zasada pomocy
D/ Zasada indywidualizacji
E/ Zasada kształtowania perspektyw
F/ Zasada współpracy ze środowiskiem – dziecko społecznie niedostosowane charakteryzuje się przede wszystkim trudnościami w kontaktach społecznych i we współżyciu społecznym. Podstawą jest wiec wrobienie gotowości i umiejętności dostosowania się do zasad współżycie społecznego.