Jastrzębowska „Podstawy logopedii”

MOWA

- porozumiewanie się dwóch osób
- jest zespołem czynności składających się na procesy porozumiewania się za pomocą języka; człowiek przyswaja sobie zdolność wykonywania tych czynności w wyniku kontaktów z innymi osobnikami mówiącymi

Składniki/komponenty mowy:
- język – system znaków służący do porozumiewania się w obrębie danej społeczności
- tekst – posiadający, w zależności od przekazu, odmienną postać, która jest determinowana przez kanał przepływu informacji
- nasawanie – przekaz informacji różnymi kanałami, odpowiednio do postaci tekstu (mówienie, pisanie)
- odbiór – informacji odpowiednio do rodzaju przekazu, może być słuchowy, wzrokowy i dotykowy.

Nadawca Odbiorca

1. Język

2. Przekaz 3. Odbiór

4. Informacja

NADAWANIE

Polega na wytwarzaniu i przekazywaniu odbiorcy określonych treści myślowych; odbywa się za pomocą odpowiednich ruchów narządów mowy.

Etapy:
1. Etap motywacji – ogólny zamysł wypowiedzi.
2. Etap myślenia – dokonanie wyboru i odpowiedniego połączenia elementów językowych tworzących wypowiedź.
3. Etap regulacji motorycznej – sekwencja ruchów towarzysząca mówieniu.
4. Etap wykonywania biodynamicznego – realizacja ruchów narządów: oddechowego, fonacyjnego, artykulacyjnego (z kory mózgowej to mięśni tych narządów).
5. Etap kontroli formowania wypowiedzi (kontrola słuchowa) – wychwytywanie ewentualnych błędów i ich usuwanie.

*emocjonalna regulacja wypowiedzi umożliwia:
- kierowanie własnymi czynnościami werbalnymi,
- oddziaływanie poprzez wypowiedź na innych ludzi,
- wzajemne oddziaływanie na siebie nadawcy i odbiorcy.

ODBIÓR

Polega na zidentyfikowaniu zasłyszanych dźwięków oraz na powiązaniu ich z określoną treścią. Sens każdego wyrazu w zdaniu zależy od pozostałych wyrazów – od kontekstu. Rozumienie zdania wymaga zatrzymania w pamięci znaczenia wyrazów usłyszanych i ciągłego uściślania go w miarę odbierania wyrazów następnych.

Zjawiska wytwarzania i percepcji mogą zachodzić dzięki:
zespołowi narządów nadawczych: ośrodki korowe motoryczne, drogi odśrodkowe, efektory mowy
zespołowi narządów odbiorczych: receptory, drogi dośrodkowe, ośrodki korowej analizy i syntezy

ZABURZENIE MOWY oznacza wszelkie nieprawidłowości mowy, wywołane zarówno czynnikami egzogennymi, jak i endogennymi – od prostej wady wymowy do niemożliwości mówienia włącznie.

WADA MOWY to odchylenie od przyjętej w języku polskim normy językowej spowodowana zmianami narządów mowy lub dysfunkcją mechanizmów mowy.

WADA WYMOWY to wadliwa realizacja fonemów odbiegających od ustalonej przez tradycję normy.