EGZAMIN INŻYNIERSKI- ROŚLINY OZDOBNE
1. Rozmnażanie generatywne roślin ozdobnych
Rozmnażanie za pomocą nasion, powstałych po zapyleniu i zapłodnieniu z przekształcenia zalążków;
W produkcji ogrodniczej nie zawsze daje dobre wyniki, ponieważ często rośliny potomne nie powtarzają cech roślin macierzystych; u roślin mieszańcowych często obserwuje się to zjawisko. Poza tym mieszańce wskutek degeneracji pyłku i woreczka zalążkowego nie tworzą nasion, są bezpłodne i rozmnażane wegetatywnie przez to;
Rośliny rozmnażane z nasion są zazwyczaj żywotniejsze i zdrowsze od tych rozmnażanych wegetatywnie.
Wybór nasion (nasiona powinny):
Pochodzić od rośliny określonej odmianowo i być czyste gatunkowo;
Odznaczać się właściwym zapachem, barwą, połyskiem, brakiem zanieczyszczeń;
Mieć energię i siłę kiełkowania zgodną z normami. W celu zbadania energii i siły kiełkowania wykonuje się tzw. Próbę kiełkowania
Być dobrze wykształcone i dojrzałe (niedojrzałe nie kiełkują).
Zdolność kiełkowania nasion i szybkość kiełkowania jest bardzo różna i zależą od gatunku, budowy nasiona i wieku nasiona.
Nasiona większości roślin ozdobnych w kwiaciarstwie kiełkują szybko, w ciągu kilkunastu dni. Zdolność kiełkowania zachowują w ciągu 2-5 lat. Najwłaściwszą porą wysiewu jest koniec zimy-wiosna: II-V oraz II połowa lata VII do IX. W pierwszym okresie wysiewa się zazwyczaj rośliny jednoroczne, a drugim roślin dwuletnie i większość bylin.
Przygotowanie nasion do siewu: wykorzystuje się możliwość przerywania spoczynku względnego nasion, po stworzeniu odpowiednich warunków środowiskowych, które umożliwiają przyspieszenie kiełkowania:
a. Zaprawianie nasion preparatami chemicznymi- celem jest ochrona przed bakteriami i grzybami chorobotwórczymi, żyjącymi na powierzchni nasion oraz szkodnikami.
Różne metody zaprawiania: na sucho, półsucho, półmokro, morko, metoda slurry;
b. Skaryfikacja- to zabiegi przyspieszające kiełkowanie nasion o twardej i grubej łupinie nasiennej. Należą do nich:
Mechaniczne uszkadzanie łupiny nasiennej: duże nasiona- nacinanie łupiny, drobne nasiona- przecierane pomiędzy arkuszami papieru szklanego;
Nasiona roślin z rodziny Malvaceae i Fabaceae.
Moczenie nasion w gorącej wodzi (temperatura 75-80˚C) przez okres 24 godzin;
Poddawanie nasion działaniu stężonego kwasu siarkowego przez kilka/kilkanaście godzin.
c. Stratyfikacja – zabieg konieczny do odbycia się w nasieniu procesów biochemicznych i wzrostowych. Nasiona roślin przechowuje się w odpowiednich warunkach: temperaturze, wilgotności, dostępu tlenu i światła.
Nasiona umieszcza się w podłożu – piasek lub torf w skrzynkach w pomieszczeniu o temp. 2-8˚C i kontroluje w trakcie przechowywania. Należy unikać wahań temperatury trakcie przechowywania.
Długość okresu zależy od gatunku, wysokości temperatury i wilgotności podłoża:
Wymagają skaryfikacji nasiona: Acer, Aktinidia, Malus, Rhus, Rosa multiflora, Sambucus
Wymagają dwuletniego terminu stratyfikacji: Acercapestre, Euonymus, Juniperus, Tilia.
Techniki siewu nasion:
Do skrzynek drewnianych, pojemników, doniczek w szklarniach, inspektach, tunelach lub bezpośrednio do gruntu;
Nasiona większe: szparag, cyklamen, groszek wysiewa się punktowo; nasiona mniejsze: begonii, petunii, pierwiosnków – siew rzutowy;
Po wysiewie nasiona przykrywa się warstwą podłoża dobrze przesianego- nasiona większe, i pnie przykrywa się nasion drobnych;
Podłoże do wysiewu powinno być starannie przygotowane: wolne od zanieczyszczeń, nasion chwastów i szkodników, patogenów, wilgotne, równomiernie rozłożone, i ubite.
2. Rozmnażanie wegetatywne roślin ozdobnych- sposoby, przykłady
a.rozmnażanie za pomocą sadzonek
Sadzonki pędowe – goździk szklarniowy, pelargonia rabatowa (sadzonki wierzchołkowe), dracena, bluszcz (środpędowe), oprócz tego z sadzonek pędowych rozmnażamy: chryzanteme wielkokwiatową, poinsecję, azalię, araukarię wyniosłą
Sadzonki liściowe – sępolia fiołkowa, begonia królewska, peperomia kędzierzawa, skrętnik mieszańcowy
Sadzonki korzeniowe – za pomocą sadzonek korzeniowych rozmnaża się rośliny bylinowe, które tworzą na korzeniach pąki odnawiające i korzenie przybyszowe
W zależności od zdolności tworzenia pąków odnawiających na korzeniach wyróżnia się 2 typy sadzonek korzeniowych:
• Wytwarzające pąki przybyszowe przy górnej powierzchni cięcia – mak wschodni, dziewięćsił bezłodygowy, chaber górski, przegorzan, mikołajek alpejski
• Wytwarzające paki śpiące na całej długości korzeni – zawilec mieszańcowy i gajowy, bodziszek
b. oddzielenie odrośli i odrostów
Odrośla to pędy wyrastające u podstawy pędu głównego
Odrosty to pędy powstałe z pąków na korzeniach (odrosty korzeniowe)
Na szeroką skalę rozmnaża się w ten sposób anturium
A ponad to: skrzydłokwiat, niektóre gatunki z rodziny ananasowatych, kaktusowatych i gruboszowatych
c. rozmnażanie roślin tworzących się na rozłogach
Rozłogi to zmodyfikowane pędy nadziemne lub rzadziej podziemne. Wyrastają u roślin, które mają skrócone pędy i liśce zebrane w rozetę.
Przykłady: skalnica rozłogowa, zielistka Steinberga, nefrolepis wysoki
d. rozmnażanie przez odkłady
W praktyce szkółkarskiej rozmnaża się rośliny z pomocą odkładów zwykłych, poziomych i powtarzalnych. Polega to na przyginaniu pędów i obsypywaniu ich w różny sposób ziemią. Z pędów mających kontakt z podłożem wyrastają korzenie przybyszowe, ukorzenione części po odjęciu tworzą samodzielną roślinę.
Przykłady: Fikus, dracena, difenbachia, trójskrzyn, kordylina, filodendron
e. rozmnażanie przez podział karp i kłączy
Karpa – organ trwały obejmujący nasady pędów z korzeniami przybyszowy oraz korzenie pierwotne
Przykłady: goździk, ostróżka, chaber, dzwonek, serduszka okazała, piwonia
Kłącze – to podziemny pęd, rosnący przeważnie poziomo, skośnie, rzadziej pionowo. Czasami widoczne jest ono na powierzchni ziemi.
Przykłady: alstromeria, cantedeskia, paciorecznik, kosaciec, konwalia
f. rozmnażanie roślin przez cebule
Cebulowe jednoroczne – tulipan, kosaciec, czosnek
Cebulowe wieloletnie – narcyz, hiacynt, szachownica, cebulica, przebiśnieg, śnieżyca, śnieżnik, puszkinia, lilia, śniedek
g. rozmnażanie przez bulwy
Bulwy to organy służce do magazynowania składników pokarm. Tworzę się z łodygi:
Tworzące się z części podliścieniowej (hipokotylowej): begonia bulwiasta, cyklamen, glorioza
Tworzące się z części nadliścieniowej (epikotylowej): mieczyk, frezja, krokus, zimowit
Lub z korzeni: (bulwy korzeniowe): dalia, rannik, liatra
A OPRÓCZ TYCH NAJWAŻNIEJSZYCH jeszcze wyróżniamy:
In vitro – storczyki, anturium, funkia, miodunka, serduszka, gerbera, astry, figowiec
przez zarodniki – paprocie
przez rozmnóżki – lilia tygrysia i bulwkowata, zanokcica bulwkowata
szczepienie – głównie róże
3. Rozmnażanie za pomocą sadzonek (typy sadzonek, podłoża do ukorzeniania, warunki ukorzeniania)
Sadzonkowanie roślin jest obecnie najpopularniejszym sposobem rozmnażania wielu roślin ozdobnych. Rozmnażanie to jest możliwe dzięki zdolności roślin do regenerowania i odtwarzania brakujących organów.
TYPY SADZONEK:
- pędowe ( np. chryzantema wielkokwiatowa, goździk szklarniowy, hortensja ogrodowa, poinsecja, pelargonia rabatowa, figowiec sprężysty, róża chińska karłowa)
- liściowe (sępolia fiołkowa, begonia królewska, peperomia kędzierzawa, skrętnik mieszańcowy, sansewieria gwinejska)
- korzeniowe (mak wschodni, dziewanna, chaber górski, dziewięćsił bezłodygowy, przegorzan, mikołajek alpejski, zawilec gajowy, bodziszek)
SADZONKI PĘDOWE:
- wierzchołkowe lub śródpędowe (jednowęzłowe lub kilkuwęzłowe)
- zielne, półzdrewniałe i zdrewniałe
PODŁOŻA DO UKORZENIANIA powinny się odznaczać dobrymi właściwościami fizycznymi: porowatością, stabilną strukturą, dużą przepuszczalnością, właściwym odczynem, sterylnością.
•Podłoża mineralne: piasek, żwir, perlit, wermikulit, keramzyt, wełna mineralna
•Podłoża organiczne: torf wysoki, kora drzewna, węgiel brunatny, włókna kokosowe
•Podłoża syntetyczne: styromul, biolaston, pianka poliuretanowa, pianka polifenolowa.
WARUNKI UKORZENIANIA:
- podwyższona temperatura powietrza i podłoża. Szklarnie i tunele foliowe muszą być wyposażone w elementy grzewcze. Temperatura podłoża powinna być wyższa niż powietrza np. gdy temp. powietrza wynosi 18°C to podłoża 20-21°C
-wilgotność podłoża i powietrza (podlewanie, zamgławianie powietrza)
-ograniczanie utraty wody podczas transpiracji – przykrywanie
- doświetlanie lub zacienianie sadzonek. (Doświetlanie w okresie jesienno-zimowym powoduje szybsze ukorzenienie i poprawia jakość sadzonek)
-opryskiwanie antytranspirantami
- stosowanie ukorzeniaczy
4.Rozmnażanie cebulowych roślin ozdobnych
SPOSOBY:
- Oddzielanie cebul przybyszowych (tulipan, narcyz, hiacynt, kosaciec, czosnek, szachownica cesarska, szachownica kostkowana, cebulica, przebiśnieg, śnieżyca wiosenna, śnieżnik, szafirek, śniadek, puszkinia, lilia, nerine, zwartnica)
- Sadzonki łuskowe – fragmenty składające się z dwóch łusek połączonych kawałkiem piętki.(narcyz, szachownica cesarska, lilia, zwartnica)
- Drążenie (hiacynt)
- Nacinanie (hiacynt, szachownica cesarska, cebulica)
- Borowanie (hiacynt)
Drążenie- zabieg ten polega na usunięciu piętki wraz ze stożkiem wzrostu za pomocą specjalnego noża lub szczepaka
Nacinanie- Cebule nacina się nożem o prostym ostrzu. Wykonuje się 3-4 cięcia prostopadle do piętki
Borowanie- Tzw. wyrywanie piętki. Za pomocą specjalnego, metalowego cylindra przebija się cebulę wykonując w niej otwór. Usuwa się w ten sposób piętkę i wierzchołek cebuli.
5. Dokarmianie roślin ozdobnych dwutlenkiem węgla
•Podstawowym źródłem węgla dla roślin jest C02 z powietrza.
• Zawartość C02 w atmosferze jest prawie stała i wynosi 335 cm3 na 1 m3 powietrza (=0,03%). W szkłami może spadać do 0,005-0,01 %.
•Stężenie C02 w szklarniach bez dokarmiania: spadek do 0,01 % (0,005%).
Szczególnie: późną jesienią, zimą i wczesną wiosną (brak wietrzenia) przy uprawach bezglebowych
•Bezruch powietrza w szklarni powoduje spadek stężenia C02 miedzy powietrzem otaczającym liście a chloroplastami;
•wprowadzenie powietrza w ruch z szybkością 1-2 m/s podwyższa to fotosyntezę o 14-18 %,
•Optymalne stężenie CO2 dla przebiegu Fotosyntezy
0,1 -0,2% (1000-2000 ppm).
• założy od: gatunku i odmiany rośliny, fazy rozwojowej,
natężenia napromienienia, temperatury i wilgotności powietrza, lecz ma stosunkowo wąski zakres i wynosi
•wzrost natężenia fotosyntezy netto przy stężeniu 0,1-0,15% C02, przy optymalnych warunkach zewnętrznych, wynosi od 50 do ponad 100% w zależności od rodzaju rośliny.
•Przy stężeniach tego gazu przekraczających 0,2% następuje przymknięcie szparek oddechowych, co osłabia fotosyntezę
netto.
•Liście młode są wrażliwe na nadmiernie wysokie stężenia 0O2 i szybciej zamykają szparki niż liście starsze.
•Z ekonomicznego punktu widzenia dokarmianie CO2 zaleca się prowadzić jedynie
przy dobrych warunkach świetlnych w ciągu dnia, przyjmując na przykład w uprawie wiosennej ośmiogodzinnyjego cykl.
• Jeśli gazowanie nie odbywa się w sposób ciągły, to można je przeprowadzić w godzinach 7.00-10.00 i 13.00-15.00. Podwyższone stężenie C02 utrzymuje się jeszcze przez2-4 godziny po zakończeniu gazowania, w zależności od szczelności obiektu.
•Największą efektywność wzbogacania atmosfery szklarni w C02 uzyskuje się przy wysokiej intensywności światła.
•Także zimą, gdy warunki świetlne są gorsze, wzbogacanie powietrza szklarni w C02 w dni słoneczne powoduje przyrost masy i zapobiega wybieganiu" roślin (u niektórych gatunków roślin dokarmianie C02może zrekompensować nawet 30% spadek intensywności światła.
•Dokarmianie C02 wpływa szczególnie korzystnie na wzrost roślin typu C3, czyli większości roślin ozdobnych uprawianych w szklarniach. Rośliny typu C4 mogą pobierać C02 również w nocy i dlatego obniżenie stężenia tego gazu nie hamuj e ich wzrostu tak silnie jak roślin typu C3.
• Dokarmianie C02 wpływa bardzo korzystnie na wzrost roślin doniczkowych o ozdobnych liściach, ponieważ przyspiesza wzrost liści. Sprzyja także wzrostowi roślin doniczkowych o ozdobnych kwiatach- zwiększa liczbę kwiatowi przyspiesza kwitnienie.
• Wpływa na skrócenie okresu produkcji.
•Optymalne stężenie C02 dla roślin ozdobnych wynosi od 600 do 900 ppm (0,06-0,09%).
- dla Euphorbia pulcherrima stężenie 800 ppm (0,08%) może już powodować uszkodzenia.
- dla Codiaeum sp., Philodendron sp. i Syngonium sp. niebezpieczne jest stężenie 900 ppm (0,09%).
- dla Begonia sp., Chrysanthemum sp. i Gerbera sp. stężenie nie powinno przekraczać 1000 ppm (0,1 %).
-Aspknium sp. znosi graniczne stężenie 1200 ppm (0,12%),
-Bouvardia sp. i Ficus sp. -1500 ppm (0,15%).
Źródła dwutlenku węgla
• fermentujący obornik i kro wieniec wykładane w różnych miejscach (to źródło ma już znaczenie historyczne),
• spalanie gazu ziemnego, gazu propan-butan, nafty lub denaturatu,
• sprężony C02 w butlach,
• skroplony C02 w butlach lub cysternach,
• stały C02, tzw. suchy lód, uzyskany z reakcji węglanów z kwasami,
• C02 odzyskany ze spalin kotłowniczych
Źródła C02 powinny być pozbawione zanieczyszczeń:
• związków siarki (szczególnie):
- dwutlenek siarki (SO2) w powietrzu, w stężeniu 1 ppmjest już toksyczny dla wielu
roślin.
• związków azotu:
- Niebezpieczne są także tlenek (NO) i dwutlenek azotu (N02). W bardzo niskich
stężeniach niosą być dodatkowym źródłem azotu dla roślin, lecz w wyższych stężeniach hamują wzrost roślin. ponieważ obniżają wydajność fotosyntezy. Tlenki azotu w wyższych stężeniach mogą zatem całkowicie niwelować dodatni wpływ CO2 na intensywność fotosyntezy. j.
- Tlenki azotu w stężeniu około 0,8 ppm powodują u roślin wrażliwych (np. Rasa sp Sainipaułkj ionantha) uszkodzenia w formie chloroz i nekroz. A łącząc się z wodą zakwa-szają podłoże i po wodują korozje urządzeń metalowych. Rosimy są bardziej wrażliwe na tlenki azotu w gorszych warunkach świetlnych.
• Przy spalaniu paliw węglowodorowych powstaje także etylen (C2H4). którego stężenie nie powinno przekraczać 0,01 ppm. Szkody powodowane etylenem to chloroza liści, opadanie pąków i kwiatów oraz przyspieszone starzenie się kwiatów Wrażliwość roślin na etylen jest bardzo zróżnicowana.
•Obecnie w Polsce do dokarmiania roślin uprawianych szklarniach jest stosowany płynny C02 w butlach lub w specjalnych pojemnikach.
- Podstawowa instalacja oferowana przez firmę PRAXAIR, składa się ze zbiornika z płynnym C02 o pojemności 6; 14; 22 i 35 ton, parownicy dobranej zależnie od oczekiwanej wydajności źródła C02, systemu redukcji ciśnienia, układu rozprowadzenia gazowego C02 w szklarni oraz komputerowego sterownika nadzorującego dokarmianie roślin.
•Ważny jest system rozprowadzania gazu, gwarantujący największą dostępność dla roślin i minimalne jego straty wskutek wietrzenia.
•Zalecany jest ruchomy układ rozprowadzający, składający się z perforowanego rękawa foliowego lub rurek plastykowych. Układ ten należy umieścić w połowie wysokości roślin, z możliwością regulacji pionowej w miarę ich wzrostu. Zapewnia to równomierne rozprowadzanie C02.
6. Znaczenie światła w uprawie roślin ozdobnych
Wpływ światła na rośliny;
Światło to promieniowanie elektromagnetyczne o długości fali od około 380 do 750 nm, wykrywane przez ludzkie oko.
Natężenie promieniowania słonecznego docierające do Ziemi wynosi około 1050 W/m2.
Wartość ta obejmuje:
■ promieniowanie widzialne, o długości fali od 380 do 750 nm
■ promieniowanie podczerwone;
■ promieniowanie nadfioletowe,
Światło jest charakteryzowane za pomocą następujących parametrów:
1.Natężenie oświetlenia - mierzone jest w luksach-lx, jest to natężenie oświetlenia wytworzone przez strumień świetlny 1 lm (lumen) na powierzchni 1 m2 .
2. Natężenie napromienienia (napromieniowania) - wyrażane jest w W/m2.
Jest to natężenie napromienienia występujące, gdy moc promienienia 1 W przypada na
powierzchnię 1 m2.
3. Napromienienie - wyrażane jest w J/ m2, czyli jest to napromienienie, jakie powstaje
w czasie 1 s przy natężeniu napromienienia 1 W/ m2 - 1 J/ m2 = (1 W/m2) * 1 s.
4. Natężenie napromienienia (napromieniowania) kwantowego – wyrażane jest w
umol -m2 • s-'. Pod pojęciem napromieniowania kwantowego rozumie się gęstość strumienia fotonów (PFD) w zakresie promieniowania fotosyntetycznie czynnego (PAR)
lub krótko - gęstość strumienia fotosyntetycznych fotonów [PPFD}
5. Ilość światła – wyrażana jest w lumenosekundach - lm • s
6. Strumień świetlny - wyrażany jest w lumenach (lm),
7. Naświetlenie- wyrażane jest w luksosekundach-lx. s,
Natężenie oświetlenia
-światło słoneczne: 1 lx = 4 mW/m2 , tj. 1 W/m2 = 250 lx -sztuczne oświetlenie:
zależnie od typu i mocy lamp, 1 W/m2 = 250-500 lx;
wysokoprężne lampy sodowe 400 W - 1 lx = 2,3 W / m2
lampy rtęciowe z odbłyśnikiem 400 W -1 lx = 2,7-2,8 W/m2
lampy jarzeniowe 400 W -1 lx = 2,6-3,9 W/m2
lampy żarowe60-200 W -1 lx = 4,2 W/m1
Wpływ światła na rośliny:
-Fotosynteza - Fotomorfogeneza
Fotosynteza
Dla procesu fotosyntezy ważne jest PAR, czyli promieniowanie fotosyntetycznie czynne.
PAR obejmuje światło z zakresu 400 do 700 nm
Podział roślin ze względu na metabolizm:
• C3
• C4
• CAM
Fotomorfogeneza
To całokształt procesów wzrostu i rozwoju roślin, które są indukowane przez światło, a niezależne od fotosyntezy. Procesy te obejmują dojrzewanie i kiełkowanie nasion, zielenienie
roślin (deetiolację), kwitnienie, wytwarzanie owoców i proces starzenia.
Zakres długości fali światła aktywnego morfogenetycznie wynosi 300 - 800 ran
Regiony spektralne, najistotniejsze dla rozwoju roślin: w zakresie widma niebieskiego (450 nm), czerwieni (660 nm) dalekiej czerwieni (730 nm)
Fotoreceptory roślin (poza fotoignitetycziM czynnym chlorofilem):
Filochrom(czerwień i daleka czerwień) Kryptochrom (ultrafiolet)
Fitochrom jest chromoproteiną, istniejącą w dwu, wzajemnie odwracalnych, izomerycznych formach:
• o maksymalnej absorpcji przy 660 nm (forma Pr), czyli w zakresie czerwieni
- o maksymalnej absorpcji przy 730 nm (forma Pfi), tj. w zakresie dalekiej czerwieni
• Ogólnie przyjmuje się, że Pfr jest aktywną, a Pr nieaktywną formą fitochromu.
-Stymulowanej promieniowaniem czerwonym fotokonwersji Pr w Pfr towarzyszy wyzwolenie wielu różnorodnych odpowiedzi morfogenetycznych.
• Najważniejszą jest reakcja fotoperiodyczna
Rośliny dnia krótkiego
Jednoroczne o reakcji jakościowej:
szarłat zwisły (Amarantkus caudatus L.%
wilec bluszczowy (Ipomea hede-racea Jacq.),
tytoń oskrzydlony (Nicoiiana alata Link et Otto)
Sanders (N. xsanderae Sand.)
słonecznik zwyczajny (Helianthus annus L.).
Reakcję ilościową wykazują:
kosmos podwójnie pierzasty,
szałwia błyszcząca (Salvia splendens Sello),
niecierpek balsamina
cynia wytworna.
Rośliny dwuletnie:
prawoślaz różowy (Althaea rosea Cav.l
stokrotkę trwałą (Bellis perennis L.)
bratek ogrodowy (Viola xwittrochana Gams).
Rośliny uprawiane pod osłonami na kwiat cięty:
chryzantema wielkokwiatowa (Dendranthema xgrandiflorum (Ramat.)Kitam.)wilczomlecz piękny (Euphorbiapulcherrima Willd.).
Rośliny doniczkowe o ozdobnych kwiatach:
begonia zimowa (Begonia xelatior Maatsch),
azalia doniczkowa (Rhododendron sim-siiPlanch.),
wrzos pospolity [Calluna vulgaris (L.) Hull),
kolumnea keweriska(Columnea xkewensis hört.),
wrzosiec delikatny (Erica graci/is Salisb.),
kalanchoe Biosfelda z odmianami (Kalanchoe b/ossfeldiana Poetin.)
kaktus szlumbergera ucięta [Schlumbergera truncata (Haw.) Maran].
Rośliny w dużym stopniu niewrażliwe na długość dnia
Kwitną prawie przy każdym fotopenodzie w przedziale od 5 do 24 godzin,Są to, min.:
fuksja mieszańcowa (Fuchsia xhybrida Voss),
groszek pachnący (Lathyrus odoratush.),
miesiącznica dwuletnia (Luna-ria biennisL.),
koleus Blumego (Solenostemon scutellarioides (L.) Codd,
bodziszek (Geranium sp.), róża (Rosa sp.)
różanecznik (Rhododendron sp. div.)
Kryptochrom
absorbuje ultrafiolet daleki (280 - 320 nm; UV-B),
a zwłaszcza bliski (320 - 400 run; UV-A)
Odpowiada za: hamowanie podziałów i wzrostu komórek, zmniejszenie
intensywności fotosyntezy, stymulowanie tempa akumulacji flawonoidów i antocyjanów.
Natężenie światła;
Najbardziej wysunięte punkty: -na północy
54*50 szer geogr. N
(Przylądek Rozewie)
- na południu 49*00 szer geogr. N (szczyt Opołonek lub Przełęcz Użocka)
Długość dnia od wschodu do zachodu słońca i kąt padania promieni słonecznych w południe w Warszawie
Dzień Długość dnia Kąt padania promieni słonecznych
21 marca 12 h 13 min 37° 44'
22 czerwca 16 h 42 min 59° 27'
23 września 12 h 12 min 37° 47'
22 grudnia 7 h 37 min 14° 20
Optymalizacja wykorzystania naturalny warunków świetlnych;
-usytuowanie szkłami
-przezroczystość materiału użytego do budowy szklarni
• czystość powłok-zanieczyszczenie powietrza
• budowa elementów konstrukcyjnych i rur grzewczych
• barwa elementów konstrukcyjnych i wyposażenia
• ściółkowanie materiałami refleksyjnymi
• zagęszczenie roślin
Doświetlanie światłem sztucznym doswietlanie fotoperiodyczne 5-10 umol /m2 x s , doswietlanie asymilcoyjne
Sytuacje, w których doświetlanie asymilacyjne bywa uzasadnione ekonomicznie:
-w rejonach północnych
polepszenie jakości roślin, np. u róż
mateczniki, w celu poprawy jakości sadzonek, np. u goździka
poprawa kwitnienia
produkcja rozsady i młodych roślin
Uwaga, w niektórych przypadkach energia cieplna może ograniczyć koszt ogrzewania
Doświetlanie asymilacyjne:
•zwiększanie plonu: gerbera, róża, anturium
•lepsze rozłożenie kwitnienia w czasie
•poprawienie jakości plonu (gerbera, róża)
•skrócenie uprawy( doniczkowej)
Oświetlanie asymilacyjne jest drogie więc:
•odp. dobrane lampy i odp. rozstawienie
•doświetl. należy używać w czasie intensywnego wzrostu roślin (nast. wtedy lepsze zużycie i wyk. tego światła przez rośliny)
•w czasie gdy doświetlanie jest najważniejsze (noc)
•w zaintegrownym systemie :-optym. Temp, -wilgotność, -nawożenie, - CO2.
7. Potrzeby wodne roślin ozdobnych- wymagania wodne, jakość wody, sposoby i systemy nawadniania
Woda w uprawie roślin ozdobnych
1 g s.m. - 0,5-0,6 dm3 wody
Wyróżnia się cztery zasadnicze typy roślir różniące się gospodarką wodną:
hydrofity, higrofity, mezofity, kseroflty.
Hydrofïty ;
grzybień biały (Nymphaeaalba L.) i północny (N. candida Presi.) grąźelżółty[Nupharluteum(L.) Sm] i drobny ßt. pumilum (Timm) OC]
Higrofity;
Obrazki plamiste Arum maculatum
Obrazki włoskie Arum i talicum
Mezofity
Kserofity;
• sklerofíty
• sukulenty
• kriofíty
• psychrofity
Sukulenty łodygowe
• kaktusowate (Cactaceae)
• wilczomleczowate (Euphorbiaceai
• trojeściowate (Asclepiadaceae)
• astrowate (Asteraceae)
Sukulenty liściowe
• gruboszowate (Crassulaceae)
• liliowate (Liliaceae)
• amarylkowate (Amaryllidaceae)
• pryszczarnicowate (Aizoaceae)
Sukulety korzeniowe;
Ceropegia Wooda - Ceropegia woodii
Kriofity;
Fyllodoce błękitne- Phyllodoce coerulea
Śmiałek pogięty - Deschampsia flexuos
Jakość wody
właściwości organoleptyczne , właściwości chemiczne , obecność patogenów , temperatura
Właściwości organoleptyczne
Wygląd, czyli barwa
- Woda do podlewania, spryskiwania i zamgławiania roślin powinna być przezroczysta i bezbarwna Zmianę barwy mogą powodować związki
humusowe, żelazo, glin, mangan, zawisamy.
•Osad glebowy (ziemisty) - Woda nie powinna zawierać osadu ziemistego.
Zapach Woda nie powinna mieć zapachu. Woda o zapachu stęchlizny lub innym me nadaje się do użytku (najczęściej zapach wody wywoływany jest chlorowaniem lub obecnością fenolu, ale także siarkowodoru i metanu).
Smak Czysta i dobrej jakości woda nie ma w zasadzie smaku. Tzw. smak świeży nadaje wodzie dwuwęglan wapnia; itechlizny - wolny dwutlenek węgla: gorzki siarczany; metaliczny - glin.
Według stopnia twardości wodę podzielono na 6 rodzajów: bardzo miękka 0-4, miękka 4,1-8 .... bardzo twarda 30<
Poprawa jakości wody
Chemiczne zmiękczanie wody: - kwas szczawiowy (COOH)2 - kwas siarkowy - kwas ortofosforowy kwasy: azotowy kwas cytrynowy
• Odwrócona osmoza - Zmiękczanie wody za pomocą jonitów
• Odstojniki wody
Wymagania niektórych roślin ozdobnych do jakości wody-wrażliwość na jakość wody
| Bardzo wrażliwe: niektóre paprocie, ananasowate; większość storczyków |
|---|
| Wrażliwe: azalie, kamelie, gardenia, wrzośce, Cymbidium, niektóre paprocie, hortensja |
| ogrodowa, pierwiosnki, ukorzeniane sadzonki pędowe |
| Średni wrażliwe: cyklameny, begonie, gerbera, róże, drzewa i krzewy ozdobne uprawiane w pojemnikach |
| Mało wrażliwe: Asparagus densiflorus, chryzantemy, goździki |
Zapotrzebowanie na wodę
gatunek i odmiana faza wzrostu/rozwoju; pora roku; promieniowanie słoneczne, temperatura podłoża i powietrza; stężenie soli w pożywce lub podłożu ; wilgotność podłoża i powietrza
Metody oznaczania potrzeb wodnych roślin;
•pomiar potencjału wodnego gleby lub podłoża, tj. siły z jaką zatrzymywana jest woda w glebie. Pomiaru tego dokonuje się za pomocą tensjometru.
•na podstawie pomiaru energii słonecznej:
ET = a x RS,Gdzie: ET - podstawowe zużycie wody, czyli ewapotranspiracja,, a - współczynnik zależny od rośliny, RS - suma energii słonecznej przeliczona na transpirację rośliny w mm na 1 dzień (z ang. RS = Solar Radiation).
SUPERSORBENTY Dostępne w handlu preparaty;
(często mają nazwy odzwierciedlające niekiedy ich właściwości bądź naturę chemiczną):
Waler Lock, Liqua-Gel, Aqua-Lox, Vitterra, Terrasorb, Ekożel, Agrosoke, Alco-sorb, Supresorb, Akrygel
•Zdolność wchłaniania wody lub roztworów zależy od odczynu (pH), stężenia elektrolitów i środowiska, w jakim zdyspergowany jest sorbent.
•Największą zdolność wchłaniania wody mają sorbenty przy wysokim pH. Zakwaszenie środowiska znacznie zmniejsza zdolności sorpcyjne i może powodować przejście sorbentu z fazy żelowej w fazę płynną lub "wypuszczenie" nadmiaru
wody do otoczenia.
•Identycznie wpływa wzrost zasolenia (dodanie nawozów do podłoża powoduje konieczność zwiększenia ilości sorbentów dla skompensowania spadku sorpcji).
Największe znaczenie mają kationy dwuwartościowe, np.
wapń. Niektóre kationy jednowartościowe, np. potas, znoszą częściowo niekorzystny wpływ dwuwartościowych.
Dawki supersorbentów wynoszą 2-10 g/dm3 podłoża.
Sorbenty moga być wykorzystywane jako nośniki:nawozów, pestycydów regulatorów wzrostu,
Przeprowadzone w Polsce doświadczenia dotyczyły stosowania supersorbentów:
a) jako komponentów podłoży, np. dla:
• aksamitki wyniosłej (Tagetes erecta'Alaska1)
• żeniszka meksykańskiego odmiany 'Lazur' (Ageratum houstonianum 'Lazur')
• begonii stale kwitnącej odm. 'Agata' (Begonia semperflorens 'Agata']
• lobelii przylądkowej odm. "Cambridge Blue'
• petuni ogrodowej odm. 'Winnetou' (Petunia xhybrida 'Winnetou')
• szałwi błyszczącej odm. 'Scarlet Piccolo' (Salvia splendent 'Scarlet Piccolo')
• aksamitki rozpierzchłej niskiej odm. 'Mikrus' (Tagetes patula nana 'Mikrus');
b) jako substancji poprawiającej korzenienie się i wzrost sadzonki
-gerbery odmiany 'Ferrari' ; 'Melody*
-goździków
-chryzantem
- pelargonii wielkokwiatowej
- santoliny cyprysikowatej (Santolina chamatcypartosut L. )
W doświadczeniach z wymienionymi roślinami supersorbenty dały wyniki korzystne.
Przeprowadzone zostaną doświadczenia określające warunki ich zastosowania w:
• zabezpieczeniach przeciwerozyjnych skarp drogowych, składowisk odpadów, wałów przeciwpowodziowych oraz naturalnych stoków,
• uprawach sadowniczych, kwiaciarskich, szkółkarskich i założeniach urbanistycznych
• uprawie roślin fitoremediacyjnych i energetycznych, konstrukcjach na tzw. „zielonych dachach"
8. Zbiór kwiatów ciętych i dalsze postępowanie
Czynniki wpływające na trwałość kwiatów ciętych:
- warunki uprawy -pora zbioru kwiatów- faza rozwojowa cięcia kwiatów - sposób cięcia i postępowanie bezpośrednio po ścięciu
Główne problemy -równowaga wodna -równowaga regulatorów wzrostu - równowaga węglowodanowa.
Równowaga wodna
-Kwiaty magazynują niewiele wody w łodygach, liściach i pąkach. Należy więc im pomóc w pobraniu odpowiedniej ilości wody.
-w wazonie może nastąpić zakażenie bakteriami, spowodowane zainfekowanymi łodygami lub brudną wodą i zablokowanie systemu naczyniowego oraz przedwczesne więdnięcie kwiatów.
-stosowanie samej wody nie jest wystarczające.. Zawsze do wody powinny być dodane środki zapobiegające rozwojowi mikroorganizmów i stymulujące pobór wody.
ŚRODKI HAMUJĄCE ROZWÓJ MIKROORGANIZMÓW
Obowiązkowe:
Aster novi belgii
Bouvardia
Cotinus
Campanula
Carthamus
Ceiosia
Chrysantemum Gentiana Mathiola Rosa
pozostałe kwiaty letnie
Achillea
Astilbe
Anthirrhinum
Zalecane:
Gerbera
Solidaster
Syringa
Równowaga regulatorów wzrostu
Wpływ etylenu na kwiaty cięte: -kurczenie się, zniekształcanie i zasychanie pąków -żółknięcie liści,
Kwiaty wrażliwe na etylen powinny być traktowane środkiem zapobiegającym wydzielaniu etylenu, tj. takimi, które zawiera STS (tiosiarczan srebra) lub AOA (kwas aminooksyoctowy). Czynnikiem zapobiegającym żółknięciu liści są giberyliny.
Kondycjonowanie
wstępne traktowanie kwiatów bezpośrednio po zbiorze
głównym celem kondycjonowania jest zabezpieczenie kwiatów przed działaniem etylenu oraz uodpornienie ich na warunki przechowywania transportu
Zabieg ten powoduje również:
- szybsze i lepsze otwieranie się pąków,
- lepsze ich wy barwienie i zwiększa trwałość
- zapobiega nadmiernej utracie wody z tkanek,
- poprawia jej pobieranie przez odcięty pęd,
- hamuje rozwój bakterii w naczyniach przewodzących
Zabieg kondycjonowania można prowadzić w niskiej i wysokiej temperaturze, od kilku do kil-kudziesięciu godzin
Pożywka amatorska
- pół łyżeczki kwasku cytrynowego w proszku,
- pół łyżeczki roztworu zawierającego podchloryn sodu, np. Bielnaru
-jedna łyżka stołowa cukru
9. Regulatory roślinne w uprawie roślin ozdobnych
Fitohormony - hormony roślinne - endogenne regulatory roślinne, które są transportowane w roślinie od miejsca, gdzie są wytwarzane, do miejsca, gdzie wywierają swoje działanie.
Są to związki organiczne, które w bardzo małych ilościach - wykluczających ich działanie żywieniowe - pobudzają, hamują lub w inny sposób modyfikują procesy fizjologiczne roślin.
Ważniejsze regulatory roślinne
Auksyny
Gibereliny
Cytokininy
Inhibitory wzrostu (Inhibitory wzrostu są to związki organiczne, które w stężeniach fizjologicznych hamują takie procesy, jak wydłużanie łodygi oraz jej wycinków, wzrost korzeni, kiełkowanie nasion, otwieranie pąków i kwitnienie. Hamowanie tych procesów ma charakter odwracalny, a więc obniżenie poziomu inhibitora w roślinie wznawia zahamowany poprzednio proces.)
- etylen
- kwas abscysynowy
- kwasjasmonowy
- inne
Kofaktory ukorzeniania
• polifenole, np. kwas kawowy, kwas salicylowy, rutyna, pirogalol i katechol,
• indol i naftol,
• witaminy (BI, B2, B3, B6, C, D),
• poliaminy
Zastosowanie regulatorów wzrostu w uprawie roślin ozdobnych
-Stymulowanie ukorzeniania sadzonek
- Formowanie roślin doniczkowych i rabatowych
-Wpływ na zawiązywanie i rozwój kwiatów Przerywanie spoczynku roślin Zastosowanie w nasiennictwie
-Stosowanie w kulturach in vitro
-Przeciwdziałanie stresom
-Defoliacja
Formowanie roślin doniczkowych i rabatowych
Skarlanie (hamowanie wzrostu)
-Pobudzanie rozkrzewiania
-Produkcja form piennych
-Ograniczenie epinastii
Paclobutrazol (PP333) jest substancją czynną prepara Bonzi, w którym występuje w formie zawiesiny w dawce 4 g/dm3.
W formie opryskiwania używany jest w produkcji m.in.: azalii, begonii, chryzantem w doniczkach, fuksji, hortensji ogrodowej, pelargonii, wilczomleczu pięknego.
Do podlewania może być używany w uprawie, np.
chryzantem w doniczkach, starca popielnika, fuksji, róży chińskiej,
pelargonii, pierwiosnka ślimakowatego (Primula malacoides Franch.), tulipanów (Tulipa sp.) pędzonych w doniczkach itd.
Flurprimidol jest substancją preparatów użytkowych Cutless WP (500 g/kg) i Topflor 015 SL(15%).
Stosowany może być do skarlania m.in.:
begonii, bugenwilli,chryzantem,koleusa, wilczomleczu pięknego, fuksji, kalanchoe, pelargonii, petunii, róży,tulipana
.
W Polsce do uprawy roślin ozdobnych zarejestrowane są dwa preparaty, tj.:
-B-Nine 85 SP (daminozyd) (dawn. Alar-85)
- Topflor 015 SL (chryzantemy wielkokwiatowe, kalanchoe, liliie i gożdziki karłowe)
Związku pobudzające rozkrzewianie
-cytokiny, które pobudzają rozwój pąków bocznych
-dikegulak, który poza stymulacją rozkrzewienia hamuje także wydłużanie pędów
-niektóre retardanty pobudzają rozkrzewienia
Związki pobudzające rozkrzewienianie stosuje się zwykle w formie opryskiwania.
Produkcja form pienny
-Pelargonia: 5-krotne opryskiwanie roślin GA3 w stężeniu 250 mg/L
-Srebrzeń krzewiasty 3-krotnie (co 10 dni) opryskiwanie roślin GA3 w stężeniu 500 mg/L
-Wilczomlecz piękny: - 3-krotne opryskiwanie GA3
Ograniczenie epinastii inhibitory syntezy lub działanie etylenu, jak: jony srebra - tiosiarczan srebra (STS), AVG (aminoetoksywinyloglicyna)
Przeciwdziałanie stresom
-w czasie transportu-środki hamujące syntezę etylenu
-ancymidol lub CCC zwiększa odporność poinsecji i chryzantem na zanieczyczenia powietrza
-etefon ogranicza porażenie bulw mieczyków przez Fusarium
-daminozyd hamuje rozwój mączlika szklarniowego u petuni, podobnie jak ancymidol lub CCC u poisencji
Defoliacja
-Opryskiwanie hortensji etefonem w stężeniu 1000-5000 mg/L powoduje całkowitą defoliację w ciągu 8-9 dni,
10. Podłoża stosowane w uprawie roślin ozdobnych
TORFY-bardzo kwaśne pH 2,4-4,5, ubogie w składniki pokarmowe, duża pojemność sorpcyjna i powietrzna
Torf wysoki- jest aseptyczny, lekki-dobry do transportu łatwy do wymiany, wadą jest szybka utrata wł.fizycznych- zmniejszenie pojemności powietrznej,szybko ulega zakażeniu patogenami
Substrat torfowy-to torf wysoki zwapnowany np. CaCO3 i wzbogacony odp ilością makro i mikroskładników.
Torf niski- zasobniejszy w skł. mineralne, wyższe pH 4,5-7,2.Mniej substancji organicznej. Ma duże zdolności sorpcyjne i zatrzymywania wody. Wadą jest szybka utrata dobrej struktury i niewielka odporność mechaniczna
KORA- z drzew iglastych, stosowana jako jeden ze składników podłoży mieszanych. Wykorzystywana są także komposty korowe, trociny drzew iglastych.
Wykorzystywane są także:
Włókna drzewne
Włókna kokosowe
Ziemia kompostowa-zróżnicowany skład w zależności od zawartości subst. org. Przygotowuje się ją z odpadków organicznych np. chwasty które nie wytworzyły jeszcze nasion zdolnych do kiełkowania.
Ziemia darniowa- powst. Z kompostowania warstwy darni z łąki, pola
Ziemia gnojowa- obornik układa się w pryzmy i przykrywa warstwą ziemi żeby nie wysechł, po 2 latach-> ziemia o dużej zawartości próchnicy i skł pokarmowych o odczynie obojętnym
Ziemia liściowa- przekompostowane liście drzew i krzewów np. klonów topoli lip brzóz buków. Zasobna w skł mineralne, pH obojętne.
Podłoża inertne-nie wchodzą w reakcję z pożywką, stwarzają optymalne warunki wodno-powietrzne.
Wełna mineralna- zastosowanie znalazły: paluszki do wysiewów i ukorzeniania, doniczki, maty uprawowe,
Perlit- produkowany z glinokrzemianów pochodzenia wulkanicznego. Stosowany do ukorzeniania sadzonek, tworzenia podłoże mieszanych
Pumeks-szkliwo wulkaniczne. Stosowany w miesznakch z torfem, korą
Pianka poliuretanowa- podobne właściwości jak wełna mineralna
Wata szklana- ma o 20% mniejszą pojemnośc wodną niż wełna- bardziej wydajne i precyzyjne systemy nawadniające
Keramzyt- aseptyczny, łatwy do wymiany, dezynfekcji, stosowany w systemach zamkniętych
Zalety podłoży inertnych:
1. Pełna kontrola dopływu tlenu, wody, skł. Pokarmowych
2. Łatwe do nasączenia, zachowują optymalne proporcje wody i powietrza
3. Lekki, łatwe do rozłożenia w szklarni
4. Na początku uprawy wolne od patogenów, tanie do odkażania
5. Obojętne chemicznie
6. Jednorodne- korzenie rozwijają się w takich samych warunkach
7. Umożliwiają fertygację w systemie zamkniętym
8. Plony często wielokrotnie wyższe, o optymalnej jakości, zmniejszenie zużycia nawozów
Wady podłoży inertnych:
1. Wysokie nakłady w 1 roku uprawy
2. Dodatkowa wiedza
3. Pojawiła się choroba gerbery uprawianej w wełnie- cukrowa zgnilizna gerbery, a na różach grzyb Gnomoniaradicicola- powoduje zgniliznę korzeni.
Jeden z decydujących czynników o powodzeniu uprawy.
▪dawniej: ziemie zbliżone do tych jakich rośliny rosły w stanie naturalnym
▪dzisiaj: zależy od metody uprawy a ta związana jest z wielkością i przyrządzeniem technicznym w gospodarstwie.
▪podłoże: pojęcie b. szerokie. Jest to środowisko wzrostu korzeni, odizolowane od skały macierzystej.
Podłoża dzieli się na:
▪organiczne: Torf, kora, włókno kokosowe, słoma (węgiel brunatny, łuski kokosowe, ziemie org.)
▪mineralne: Wełna mineralna, keramzyt, perlit (pumeks, pianka, zeolit)
▪syntetyczne: Pianka poliuretanowa , pianka polifenolowa, styropian.
Charakterystyka dobrego podłożą; ▪odp. Właściwości fizyczne i chem. ▪wolne od patogenów ▪łatwe do utylizacji
Właściwości fizyczne: (trwała struktura- stabilne) ▪wysoka porowatość ▪duża poj. Wodna ▪dobra podsiąkliwość ▪duża poj. cieplna
Właściwość fizyczne to układ trzech faz: stałej, ciekłej, gazowej.
Właściwości chemiczne: ▪odczyn ▪stężenie soli ▪zawartość składników pokarm.
Właśc. chem. mają mniejsze znaczenie gdyż łatwiej jest je zmienić w trakcie uprawy wyjątkiem odczynu.
Ziemie ogrodnicze; -liściowa –kompostowa -na zachodzie zmiotki uliczne ( u nas nie bo jest w nich za dużo soli)
Cechy ziemi liściowej:
-najlepsza jest z liści brzozy, najgorsza z liści dębu
-ziemia ta ma dobre stosunki powietrzne
-dużo próchnicy
-mało skład. pokarm
-dobra ziemia do wysiewu nasion
-ziemia liściowa może być kompostowana nie krócej niż rok i nie dłużej niż 2 lata.
Ziemia kompostowana:
-kompostowanie odpadów (resztki np. drobiu) -kompostowanie trawy -kompostowanie chwastów ale bez nasion -kompostowanie roślin wyrzucanych z szklarni ale wtedy gdy nie są chore.
Torf wysoki: -zastosowanie
◦Subst. torfowa najczęściej stos. Odkwaszony i wzbogacony w makro i mikroelementy
◦jest to składnik innych podłoży (do obniżenia pH lub do zwiększenia subst. I itp.)
◦do wyrobu doniczek
◦do ściółkowania (frezja)na zagonach
Kora:
◦najlepsza z drzew iglastych może być nie lub kompostowana. Anturium dodatek przy storczykach, najlepsza jest kora granulowana 0,5-1,00mm.
◦kora jest dobra do ściółkowania: krzewów, drzew, bylin.
◦kora utrzymuje dużą wilgotność w podłożu
◦jeśli chcemy używać korę jako samo podłoże Ti musi być ona b. drobna.
◦jeśli chcemy używać jako dodatek do jakiegoś podłoża musi być już troszkę w większych kawałkach i nie może wtedy przekraczać 30%.
Słoma:( mniej ważne podłoże)
-do uprawy ogórków, pomidorów, gerber
Trociny: (też mniej ważne podłoże)
-jako duże kawałki do hodowli anturium.
Włókno kokosowe:
-drobna granulacja tzw. Pył kokosowy
-właściwe włókna
Zalety:
-dobre stosunki powietrze
-tani
Wady:
-wysokie stężenie soli (dlatego ze korzenie drzew kokosowych pobierają wodę z oceanu)
-wysoko zawartość NA i K
-gorsze odprowadzanie wody
-zróżnicowana wilgotność
Perlit:
-zmielona lawa wulkaniczna
-3-8mm do ukorzeniania sadzonek
-2-5mm do poprawienia właśc.. fizycznych
-lekki i obojętny odczyn
-brak skład. pokarm
-może być stosowany jako podłoże inertne.
Keramzyt:
-granule wypalonej gliny
-różne granulacje
-na keramzycie uprawi się anturium i gerberę
-jest b. dobrym podłożem do uprawy hydroponicznej w doniczkach
Styropian:
-granule o śr. 2-4mm
-podłoże lekkie
-zamknięte pry
-nie wpływa na wymianę gazowa podłożą
-nie wchłania wody
-poprawia przewiewność podłoża
Podłoże żelowe „agryżel”
-różne kolory(bezbarwny, różowy, zielony, niebieski itp.)
-nie jest przeznaczony do rozmnażania
-skład identyczny jak pożywka w In vitro
Podłoże inertne:
*powodzenie uprawy w podłożach inertnych zależy od:
-jakości wody
-pożywki: składniki, pH, EC
-mat roślinny użyty do sadzenia
-częstotliwość ferdygacji
-nawożenie CO2
Podłożę inertne to wełna mineralna:-sprasowana -granulaty z wełny -prasowane maty -kostki (służą do hodowli mat wyjściowego)
11. Kształtowanie pokroju roślin ozdobnych
Odbywa się za pomocą temp. (rośliny doniczkowe)
1)metoda DIF (z ang. Difference)
Polega na różnicy temp. Dnia i nocy. Niskie zwarte rośliny otrzymuje się przy uprawie w wys. Temp nocnej a niskiej podczas dnia. Stosuje się tylko w fazie intensywnego wzrostu.
2)metoda CM (z ang. Cool morning)
Oznacza kilkugodzinne obniżenie temp. Nad ranem. Hamuje ona silny wzrost pędów które są wtedy szczególnie wrażliwe na działanie niskiej temp. Temp. W nocy utrzymuje się zwykle na poziomie 18˚c, a godz. Lub dwie przed wschodem słońca wyłącza się ogrzewanie i uruchamia się wentylatory aby obniżyć temp. Do 4-8˚c jaką utrzymuje się przez 2godz.
3) Retardanty: ancymidol, chloromekwat, daminozyd, paklobutrazol i flurprimidol. Hamują one wydłużanie międzywęźli, dzięki czemu rośliny są zwarte i niższe. Stosuje się je głównie w produkcji roślin doniczkowych i rabatowych. Pod wpływem retardantów liście mają intensywniejszą barwę, często większą liczbę kwiatów, wcześniej kwitną oraz zajmują mniej miejsca w szklarni.
4) Przycinanie roślin
Wykorzystuje się je na Zachodzie dla uzyskania niskiego wzrostu i zwartego pokroju pelargonii, bez używania tradycyjnych retardantów. DIF (skrót od słowa angielskiego difference) polega na odpowiednim zróżnicowaniu temperatury dnia i nocy w szklarni. Ujemne DIF w zakresie od –2°C do –3°C (czyli temperatura nocy wyższa o 2–3°C niż w ciągu dnia), powoduje trwałe zahamowanie wzrostu pędów i ogonków liściowych pelargonii. Jest ono wynikiem przewagi oddychania nocnego roślin (i związanego z nim rozkładu asymilatów w tkankach) nad fotosyntezą, której intensywność w niskiej temperaturze gwałtownie maleje. Strategię DIF stosuje się dla pelargonii w fazie wegetatywnej, u roślin z dobrze wykształconym systemem korzeniowym, w warunkach wysokiego natężenia światła. Wdrożenie tej strategii w fazie pąków kwiatowych powoduje natomiast zmniejszenie rozmiarów kwiatów i słabsze ich wybarwienie oraz obniżenie trwałości, na skutek spadku zawartości cukru w tkankach roślin.
"Chłodny poranek", inaczej Cool Morning lub Cool Drop jest modyfikacją DIF i polega na obniżeniu temperatury nad ranem. Pod koniec nocy, na godzinę lub dwie przed wschodem słońca, temperaturę powietrza zmniejsza się z 14–16°C do 4–8°C, utrzymując ją na tym ostatnim poziomie przynajmniej przez 2 godziny. Efekt zahamowania wzrostu roślin jest tym większy, im istotniejszy spadek temperatury i dłuższy okres oddziaływania chłodu. Tempo obniżania ostateczną wysokość roślin. W praktyce strategia chłodnego poranka polega na wyłączeniu ogrzewania i wietrzeniu. Po zakończeniu wietrzenia temperaturę powietrza należy podnieść do poziomu wyjściowego, a w godzinach wieczornych zwiększyć ją do 20–22°C, w celu uzyskania średniej temperatury dobowej. Tego typu termiczne skarlanie może być skuteczne tylko w dobrze wyposażonych szklarniach, w których są ekrany energooszczędne oraz urządzenia umożliwiające kontrolę klimatu, w przypadku odmian o niezbyt intensywnym wzroście. Dla silnie rosnących grup pelargonii efekty przynosi jedynie połączenie strategii DIF i Cool Morning.
12. Znaczenie i etapy rozmnażania in vitro
Mikrorozmnażanie- wegetatywne rozmnażanie roślin w sterylnych warunkach laboratoryjnych na sztucznych pożywkach (in vitro).
Zaletą tej metody jest niewątpliwie jej wysoki współczynnik rozmnażania (proporcja liczby uzyskanych roslin do wyjściowej liczby uzytych roślin).
Mikrorozmnażanie prowadzi się w dokładnie kontrolowanych warunkach laboratoryjnych, a ścisla izolacja hodowanego materiału od środowiska zewnętrznego pozwala na otrzymanie roślin wolnych od patogenów i szkodników, a także uniezależnia produkcję od warunków geograficznych i klimatycznych.
Metoda in vitro znajduje zastosowanie przede wszystkim w produkcji roślin, które trudno rozmnażają się wegetatywnie i metodami tradycyjnymi.
Etapy:
Etap wstępny:
Etap pierwszy:Inicjacja kultur in vitro- izolacja eksplantatu, inokulacja eksplantatu, restytucja rosliny
Etap drugi: Namnażanie zregenerowanych roślin
Etap trzeci: Ukorzenianie mikrosadzonek
Etap czwarty: Adaptacja do warunków in vivo
W skład pożywek wchodzą: sole mineralne, cukry, witaminy, regulatory wzrostu, dodatki organiczne i substancje zestalające pożywkę - np. agar. Całkowita sterylność środowiska jest warunkiem powodzenia rozmnażania i wzrostu roślin in vitro na pożywkach zawierających wszystkie konieczne do tego celu składniki. Pożywki sterylizuje się termicznie (w autoklawie) lub przez filtrację, materiał roślinny odkaża się środkami chemicznymi zawierającymi aktywny chlor lub tlen oraz antybiotykami i innymi substancjami wspomagającymi odkażanie.
Etap wstępny- obejmuje wybór rośliny matecznej i jej przygotowanie in vivo do pobierania eksplantatu. Przygotowanie polega na uwolnieniu rośliny matecznej od chorób i szkodników, oberwaniu lub odcięciu organów utrudniających dostęp do miejsca izolacji eksplantatu oraz odtłuszczeniu rosliny przez zanurzenie w roztworze szarego mydła lub w 70% alkoholu etylowym (na kilka sekund)
Do inicjacji kultur używa się pąków wierzchołkowych, bocznych, szypułek kwiatowych, czasem fragmentów pędów z pąkami bocznymi.
Etap pierwszy: trwa 4-8 tygodni
Izolacja eksplantatu- połaczona z jego zewnetrzna sterylizacją. Polega na sterylizacji w wodzie utlenionej, bromowej, podchlorynu wapnia lub sodu, formaldehydzie. Nastepnie płucze się eksplantat 3-4 krotnie w sterylnej wodzie destylowanej. W takiej wodzie pozostaje do czasu wyłożenia na pożywkę.
Inokulacja- polega na wyłożeniu eksplantatu na pożywkę, tzw. wszczepianie
Restytucja rośliny- może być częściowa, gdy sprowadza się tylko do regeneracji jednego lub kilku pędów, lub całkowita, kiedy obejmuje odtworzenie pędu i korzeni
Etap drugi- namnażanie nazywane proliferacją lub multiplikacją trwa 3-4 yugodnie. Polega na dzieleniu zregenerowanych pędów na mniejsze fragmenty i przenoszeniu na świeżą pożywkę. Przenoszenie roślin lub ich części z pożywki na pożywkę nazywa się pasażowaniem.
Etap trzeci- ukorzenianie mikrosadzonek, trwające ok. 2 tygodni. Bywa odrębnym etapem lub stanowi część etapu drugiego. Obecnie coraz cześciej ukorzenianie mikrosadzonek przenosi się do szklarni-mnożarki i przeprowadza w warunkach in vivo- jest to tańsze.
Etap czwarty- adaptacja(aklimatyzacja) obejmuje przygotowanie mikrosadzonek do warunków in vivo. Może przebiegac w laboratorium lub od razu w szklarni-mnożarce. W tym etapie należy przywrócić roślinom zdolność autotroficzną i uodpornić na stresy: świetlny, wodny, termiczny. Zwieksza się natężenie światła (w laboratorium), zmniejsza w szklarni, obniża się temperaturę i zwieksza wilgotność powietrza. Sadzonki wypłukuje się z agaru, sadzi do sterylnego podłoża i przykrywa osłonami foliowymi w szklarni. Mikrosadzonki są bardzo delikatne, ich szparki są otwarte, a liście nie maja kutikuli, dlatego konieczne jest stosowanie procedur pielęgnacyjnych.
Rośliny rozmnażane in vitro: róże, cymbidium, chryzantema, jaskier azjatycki, gerbera, anturium uprawne, alstromeria ogrodowa, Gożdzik, strelicja królewska, glorioza Rotsztylda, eustoma wielkokwiatowa, zwartnica
Gerbera- rozmnażanie in vitro, dla celów produkcyjnych
Wyizolowanie z roślin wierzchołków pędow wielkości 1 cm
Odkażanie i skracanie do 0,5cm
Umieszczanie na pożywce zestalonej agarem
Szalki umieszczamy w fitotronie, w temp. 20- 26 °C, 16 h dzień, 8 h noc, oświetlenie 2700 luxów
Po 5-6 tygodniach wieloroślinki (bez korzeni) rozdzielamy i umieszczamy na szalce z agarem
Po 3-4 tygodniach kolejne
Powtarzamy czynność kilkakrotnie, dopóki nie osiągniemy odpowiedniej ilości
Ukorzeniamy na pozywce (więcej auksyn niż cytokinin)
Przenosimy do podłoża (torf+ perlit) z nawozem wieloskładnikowym 0,5g/l, pH podłoża 5
Podłożem napełniamy wielodoniczki, ustawiamy w mnożarkach, gdzie panuje duża wilgotność powietrza, ale umiarkowana podloża, temperatura powietrza 20-22°C, temperatura podłoża 18- 20°C
Po 8-10 tygodniach rośliny są gotowe do sprzedaży
Przed posadzeniem rośliny muszą być zahartowane
13. Nowoczesne technologie uprawy roślin ozdobnych pod osłonami- podłoża, nawadnianie, kontrola klimatu
Nowoczesne metody uprawy
1.PODŁOŻA:
Hydroponika, kultura wodna – bezglebowa uprawa roślin na pożywkach wodnych, umożliwiająca produkcję roślinną w sztucznych warunkach na skalę przemysłową, głównie w szklarniach. Szczególnie przydatna do uprawy warzyw i kwiatów. W porównaniu z uprawą ziemną korzyści z uprawy hydroponicznej to:
możliwość zakładania upraw na terenach nieprzydatnych pod uprawę ziemną, np. na terenach suchych
brak ograniczeń w zakresie zmianowania roślin – można uprawiać po sobie dowolne rośliny, w tym również w monokulturze, ponieważ nie występuje zjawisko zmęczenia gleby
wyższe plony, dzięki gęstszemu siewowi oraz szybszemu wzrostowi i rozwojowi roślin
niższe skażenie produktów z uwagi na niestosowanie pestycydów oraz niepobieranie z gleby metali ciężkich
możliwość przesunięcia kwitnienia i owocowania poza normalny sezon
wyeliminowanie niektórych ciężkich prac ręcznych (wymiana ziemi, kopanie, motyczenie i in.)
oszczędność wody
Podłoża inertne:
wełna mineralna, wermikulit, keramzyt, trociny, włókna kokosowe, żwir
Precyzyjne poziomy składników pokarmowych uzyskiwane są dzięki fertygacji, przy czym w podłożach inertnych - z powodu braku kompleksu sorpcyjnego - łatwiej jest je uzyskać i utrzymać. Jeżeli zapewni się właściwy skład i prawidłowy odpływ nadmiaru pożywki ze środowiska korzeniowego (zwykle 20-30%), to w podłożach inertnych, nawet przy ciągłym, całodobowym jej podawaniu nie nastąpi uszkodzenie roślin z powodu toksycznego nagromadzenia składników. W takich samych warunkach dochodzi do uszkodzenia roślin w podłożach tradycyjnych - po pierwsze z powodu nadmiernej zawartości soli, po drugie - z braku tlenu.
Podłoża organiczne: torf wysoki, kora drzew iglastych, włókna łuska kokosowa.węgiel brunatny
2. WYPOSAŻENIE
Wysokie szklarnie, z kontrolowaną atmosferą, Cienówki – możliwość zacienienia, Deszczownie, Kroplowe, Stoły zalewowe – ograniczają ilość wody, Maty podsiąkowe, Stoły przesuwowe
3. KONTROLA KLIMATU
• Doświetlanie: lampy fluorescencyjne, rtęciowe, sodowe, ultra sodowe2000lx przez 20h / dobę, noc od 22 do 2 w nocy, 9000 lx doświetlamy przez 10h, doświetlenie połaszczyć z dokarmianiem CO2 (optymalne stężenie700-900ul x1, bez doświetlania jest nieskuteczne dokarmianie CO2, komputer klimatyczny w nowoczesnych szklarniach. W uprawie na zagonach gruntowych, poziom wody gruntowej nie powinien przekraczać 1,5-2,0m.
• Dokarmianie CO2
• Fertygacja - sposób nawożenia roślin nawozami mineralnymi, rozpuszczonymi w wodzie kroplowniki znajdujące się przy każdej roślinie dozują roztwór
4.ROZMNAŻANIE IN VITRO
Uprawa roślin dwuletnich
Rośliny dwuletnie- ich cykl uprawowy trwa dwa sezony wegetacyjne. W 1 roku tworzą rozetę liściową, w 2 pedy kwiatowe, kwiatostanowe, kwitna i zawiązują nasiona.
Rozmnażanie: Z nasion, termin siewu k. V-poł.VIII, poł. VIII - k.IX (bratki heterozyjne)
Rosliny dwuletnie:
Prawoślaz różowy, naparstnica purpurowa, dzwonek ogrodowy, dziewanna fioletowa, goździk brodaty, niezapominajka leśna, lak pachnący, miesiącznica roczna, szczeć siewna, bratek wielkokwiatowy, stokrotka trwała
Rozmnażanie bratka:
wysiew od 15 VIII do k.IX (kwitnienie wiosenne)
15 VII- 55 VIII (uprawa w tunelu)
5- 15 VII (kwitnienie jesienne)
Podłoże: substrat torfowy
Wysiew do skrzynek lub palet wielokomorowych
Nasiona przykrywa się cienką warstwą podłoża i przenosi do pomieszczenia o temp. 15-18 °C
Utrzymywanie wilgotności na stałym poziomie (przesuszenie powoduje bezpowrotne zahamowanie kiełkowania)
Kiełkowanie trwa 7-10 dni
Po 4-6 tygodniach doniczkujemy do 8 lub 9, podłoże substrat torfowy z ziemią kompostową
Temp. 14- 18°C
Po wytworzeniu systemu korzeniowego 5-8°C w szklarni, w tunelu do 2°C
W trakcie kiełkowania podlewanie nawozem Peters Professional co 2 tyg.
Dokarmianie co 7 dni Universalem Niebieskim( okres wegetacji) i Universalem Fioletowym (zawiązywanie pąków i kwitnienie)
pH 5,8 – 6,0
150 mg/l podloża N
150 mg/ l podloża P
180-200 mg/l podłoża K
Zastosowanie bylin (przykłady)
Byliny mają szerokie zastosowanie:
Rabaty: Primula denticulata- Pierwiosnek ząbkowany, Primulaceae, Dianthus plumarius- Goździk pierzasty, Caryophyllaceae, Aquilegia vulgaris- orlik pospolity, Ranunculaceae, Paeonia officinalis- Piwonia lekarska, Paeoniaceae, Aconitum napellus- tojad mocny, Ranunculaceae, Echinaceae purpurea- jeżówka purpurowa, Asteraceae, Heliopsis helianthoides- słoneczniczek szorstki, Asteraceae
Ogrody skalne: Armeria maritima- Zawciąg nadmorski, Plumbaginaceae, Aster alpinus- Aster alpejski, Asteraceae, Aubrieta x cultorum- Żagwin ogrodowy, Brassicaceae, Dianthus plumarius- Goździk pierzasty, Caryophyllaceae
Obwódki: Dianthus plumarius- Goździk pierzasty, Caryophyllaceae, Alchemilla mollis- przywrotnik ostro klapowy, Rosaceae, Euphorbia polychroma- wilczomlecz pstry, Euphorbiaceae
Murki: Euphorbia myrsinites- wilczomlecz mirtowaty, Euphorbiaceae
Grupy ogrodowe: Aquilegia vulgaris- orlik pospolity, Ranunculaceae, Aconitum napellus- tojad mocny, Ranunculaceae, Bergenia cordifolia - Bergenia sercowata, Saxifragaceae, Adonis vernalis- Miłek wiosenny, Ranunculaceae, Anemone nemorosa- Zawilec gajowy, Ranunculaceae
Solitery: Paeonia officinalis- Piwonia lekarska, Paeoniaceae, Achillea filipendulina- krwawnik wiązówkowaty, Asteraceae, Aruncus dioicus- parzydło leśne, Rosaceae, Centaurea macrocephala- chaber wielko główkowy, Asteraceae, Dictamnus albus- dyptam jesionolistny, Rutaceae- rutowate, Gypsophila paniculata- gipsówka wiechowata, Caryophyllaceae, Delphinium x cultorum- ostróżka ogrodowa, ranunculaceae, Hosta -funkia, Funkiaceae, Iris sibirica- Kosacieć syberyjski, Irydaceae, Ligularia dentata- języczka pomarańczowa, Asteraceae
Pojemniki: Dicentra spectabilis- Serduszka okazała, Dymnicowate- Fumariaceae, Astilbe x arendsii- tawułka Arendsa, Saxifragaceae, Hosta -funkia, Funkiaceae
Kwiat cięty: Campanula perisifolia- Dzwonek brzoskwinio listny, Campanulaceae, Dicentra spectabilis- Serduszka okazała, Dymnicowate- Fumariaceae, Paeonia officinalis- Piwonia lekarska, Paeoniaceae, Papaver orientale- Mak wschodni, Papaveraceae, Achillea millefolium- krwawnik pospolity, Asteraceae, Aconitum napellus- tojad mocny, Ranunculaceae, Aruncus dioicus- parzydło leśne, Rosaceae, Astilbe x arendsii- tawułka Arendsa, Saxifragaceae, Centaurea macrocephala- chaber wielko główkowy, Asteraceae, Echinaceae purpurea- jeżówka purpurowa, Asteraceae, Echinops ritro- pogorzan pospolity, Asteraceae, Heliopsis helianthoides- słoneczniczek szorstki, Asteraceae, Delphinium x cultorum- ostróżka ogrodowa, ranunculaceae
Suche bukiety: Achillea filipendulina- krwawnik wiązówkowaty, Asteraceae, Achillea millefolium- krwawnik pospolity, Asteraceae, Aruncus dioicus- parzydło leśne, Rosaceae, Astilbe x arendsii- tawułka Arendsa, Saxifragaceae, Centaurea macrocephala- chaber wielko główkowy, Asteraceae, Echinaceae purpurea- jeżówka purpurowa, Asteraceae, Echinops ritro- pogorzan pospolity, Asteraceae, Gypsophila paniculata- gipsówka wiechowata, Caryophyllaceae, Heliopsis helianthoides- słoneczniczek szorstki, Asteraceae
Szpalery: Paeonia officinalis- Piwonia lekarska, Paeoniaceae, Delphinium x cultorum- ostróżka ogrodowa, ranunculaceae, Iris germanica- Kosacieć bródkowy, Irydaceae
Okrywowe: Ajuga reptans- Dąbrówka rozłogowa, Lamiaceae, Alchemilla mollis- przywrotnik ostro klapowy, Rosaceae, Lysimachia nummularia- tojeść rozesłana, Primulaceae, Hosta -funkia, Funkiaceae, Hepatica nobilis- Przylaszczka pospolita, Ranunculaceae
16. Znaczenie okrywowych roślin ozdobnych (przykłady)
Rola roślin ozdobnych okrywowych:
• stanowią żywą ściółkę
• ograniczają wzrost chwastów
• zapobiegają nadmiernemu nagrzewaniu się gleby
• ograniczają straty ciepła i przemarzanie przyziemnych części roślin
• ograniczają parowanie wody zawartej w glebie
• obumierające na zimę części roślin (liście) wzbogacają glebę w składniki organiczne
• stanowią atrakcyjne wypełnienie pustych przestrzeni
• są tłem dla wielu roślin
Przykłady:
Byliny okrywowe miejsc cienistych:
Bergenia sercowata – Bergeniacordifolia – Saxifragnaceae – skalnicowate
Brunera wielkolistna – Brunerramacrophylla – Boraginaceae – ogórecznikowate
Bodziszek korzeniasty – Geranium macrorrhizum– Geraniaceae – bodziszkowate
Barwinek pospolity – Vinca minor- Apocynaceae - toinowate
Pragnia syberyjska - Waldsteinaternata - Saxifragnaceae
Funkia ogrodowa – Hosta hybrida – Funkiaceae – funkiowate
Funkia Siebolda – Hosta sieboldiana
Funkia Fortunego – Hosta fortunei
Konwalia majowa – Convallariamajalis – Convalariaceae – konwaliowate
Kopytnik pospolity –Asarumeuropeum – Aristolochiaceae - aristolochiowate
Miodunka pstra – Pulmonariasaccharata – Boraginaceae - -ogórecznikowate
Miodunka plamista – Pulmonariaofficinalis
Jasnota plamista – Lamiummaculatum – Lamiaceae - jasnotowate
Dąbrówka rozłogowa – Ajugareptans – Lamiaceae
Byliny okrywowe miejsc słonecznych:
Bodziszek czerwony – Geranium sanguineum – Geraniaceae – bodziszkowate
Bodziszek korzeniasty – Geranium macrorrhizum
Bodziszek wielkopłatkowy – Geranium platypelatum
Ułudka wiosenna – Omphalodeswerna – Boraginaceae - ogórecznikowate
Płomyk szydlasty –Phloxsubulata – Polemoniaceae – wielosiłowate
Rogownica kutnerowata –Cerastiumtomentosum – Caprifoliaceae - goździkowate
Rozchodnik ościsty –Sedumreflexum – Crassulaceae - gruboszowate
Rojnik ogrodowy – Sempervivumhybridum
Czyściec wełnisty – Stachysbyzantica – Lamiaceae – jasnotowate
Dzwonek karpacki –Campanulacarpatica – Campanulaceae – dzwonkowate
Dzwonek Poszalskiego –Campanulaposcharskyana
Karmnik ościsty – Saginasubulata – Caprifoliaceae
Gęsiówka kaukaska –Arabiscaucasica – Brassicaceae – kapustowate
Żagwin ogrodowy – Aubrietacultorum
17. Znaczenie i zastosowanie pnączy ozdobnych
Pnącza porastające różne podpory mają szerokie zastosowanie w miastach, w ogrodach przydomowych oraz w lasach i parkach:
• Pnącza stanowią dużą masę zieloną w miejscach w których nie możemy zastosować drzew lub krzewów, a spełniają podobne do nich funkcje np. filtrują powietrze, tworzą mikroklimat oraz stanowią atrakcyjny „dodatek” do betonowego środowiska miejskiego
• Atrakcyjność pnączy jest duża i stanowią wspaniały dodatek do ogrodów przydomowych porastając: trejaże, bramki, ogrodzenia, łuki, pergole i stojaki.
• Pnącza są w stanie ukryć nieładne miejsca w ogrodzie jak np. kompostownik porastając jego ściany i zasłaniając jego zawartość
• Pnącza porastające ściany budynków mają właściwości izolujące termicznie ściany i zmniejszają one straty ciepła o 6%
• Pnącza zacieniają i osłaniają przed wiatrem więc występowanie dużej ilości pnączy tworzy zaciszne miejsca w ogrodzie.
• Pnącza porastają murki i balustrady okwiecając je
Sposoby stosowania pnączy:
• powierzchniowo – z konstrukcją lub bez niej;
• cokołowo – nisko 1-2m;
• liniowo – w wolnych przestrzeniach
• jako rośliny pojemnikowe zwisające z dachu lub balkonów
• na podporach otaczających wejście
Przykłady:
Jednoroczne: Fasola wielokwiatowa, Groszek pachnący, Tunbergia oskrzydlona, Wilec purpurowy
Wieloletnie: bluszcz pospolity, Winobluszcz pięcolistkowy, Winobluszcz trójklapowy, Wiciokrzew pomorski, Wiciokrzew japoński, Hortensja pnąca, Milin amerykański, Powojniki: alpejski, wielkokwiatowy, pnący, Jackmana, Róże pnące
18. Zadania żywopłotowych roślin ozdobnych
Żywopłot – forma zieleni tworząca żywe, zwarte ogrodzenie będące dekoracją.
Funkcja żywopłotu zależy od jego formy, rodzaju i wysokości.
Żywopłoty dzielimy na:
Żywopłoty niskie (40 – 100 cm) – pełnią funkcje dekoracyjne i ozdobne; często jako obwódki rabat, ścieżek, ziołowników;
Gatunki dobre na niskie żywopłoty:
berberysThunberga – Berberis thunbergii (formy ‘Nana’)
bukszpan wiecznie zielony – Buxussempervirens
ligustrpospolity – Ligustrum vulgare ‘Lodense’
pięciornik krzewiasty – Potentilla fruticosa ‘Kobold’, ‘Sommerflor’
tawuła japońska – Spirea japonica ‘Anthony Waterer’, ‘Froebelli’, ‘Goldflame’
cispospolity – Taxusbacata ‘Brzeg’, ‘Repandens’, ‘Summergold’
lawenda wąskolistna – Lavandulaangustifolia
Żywopłoty średnie (100 – 200 cm) – pełnią funkcję dekoracyjną i użytkową (osłaniająca, wyciszająca, zacieniająca, oddzielająca, zasłaniająca oraz jako bariera akustyczna)
Gatunki dobre na żywopłoty średnie:
irga błyszcząca – Cotoneaster lucidus
ligustr pospolity – Ligustrum vulgare
grab pospolity – Carpinus betulus
buk pospolity – Fagus silvatica
dereń jadalny – Cornus mas
dereń biały – Cornus alba ‘Siberian Pearls’, ‘Elegantissima’
ostrokrzew kolczasty – llexaquifolium
cis pospolity – Taxusbaccata ’Hessei’, ‘Hicksi’
żywotnik zachodni – Thuja occidentalis ‘Brabant’, ‘Holmstrup’, ‘Smaragd’
jałowiec pospolity – Juniperus communis ‘Suecica’
Żywopłoty wysokie – szpalery (400 – 600 cm) – pełnią funkcję dekoracyjną ale przede wszystkim użytkową; są barierą akustyczną, chronią przed wiatrem, śniegiem, opadami deszczu oraz zanieczyszczeniami powietrza; wyznaczają granicę prywatności, zakrywają elementy krajobrazu bądź nieładną architekturę.
Gatunki szpalerowe:
grab pospolity – Carpinus betulus ‘Columnaris’, ‘Fastigiata’
buk pospolity – Fagus silvatica
olsza Spaetha – Alnus x spaethii ‘Spaeth’
olsza czarna – Alnus glutinosa
olsza sercolistna – Alnus cordata
świerk serbski – Picea omorica
choina kanadyjska – Tsuga canadensis
modrzew europejski – Larix decidua
świerk pospolity – Piceaabies ‘Cupressina’
Innymi roślinami, z których można uformować żywopłot są:
mietelnik żakula – Kochia scoparia, aster krzaczasty – Aster dumosus, chryzantema –Dendranthema
19. Cieniolubne rośliny ozdobne uprawiane w gruncie
Bluszcz pospolity,
przylaszczka,
kopytnik,
funkie,
podagrycznik,
dabrówka rozlogowa,
konwalia,
serduszka okazała,
miodunka pstra,
tojeść rozesłana
Rośliny zadarniające, które najlepiej znoszą zacienienie:
Bluszcz pospolity, kopytnik europejski i barwinek pospolity, Dąbrówka rozłogowa, Marzanka wonna, Runianka japońska, Skalnica cienista
Niskie byliny lubiące cień:
Fiołek wonny, miodunka pstra, Przylaszczka pospolita, konwalie, ciemiernik ogrodowy, pierwiosnek ząbkowany, omieg kaukaski
Byliny wyższe, które mogą rosnąć w cieniu:
Funkia japońska, parzydło leśne, pluskwica groniasta, języczka pomarańczowa, tawułka, zawilec japoński
Rośliny pod drzewa:
Przylaszczka pospolita, przebiśniegi, konwalie, barwinki, dąbrówka rozłogowa, niecierpki Waleriana, niezapominajki, fiołki
Krzewy dobrze rosnące w cieniu:
Fuksje, rododendrony, wawrzynek wilcze łyko, hortensje, ostrokrzew kolczasty
Drzewa dobrze znoszące zacienienie:
Buk pospolity, jesion wyniosły, jarząb pospolity, wiąz pospolity, wiąz szypułkowy, wiąz górski, grab pospolity, choina kanadyjska
20. Rośliny ozdobne miejsc słonecznych- ogólna charakterystyka
1) drzewa – (różne odmiany, pokroje, itd.)
- nagozalążkowe:
Jodła koreańska - Abies koreana
Chameocyparis lawsoniana - Cyprysik Lawsona
Juniperus chinensis – Jałowiec chiński
Picea abies – Świerk pospolity
Pinus sylvsertis – Sosna pospolita
Taxus baccata – Cis pospolity ( toleruje wszystkie stanowiska od słonecznego po pełen cień)
okrytozalążkowe
Acer campestre – Klon polny
Betula pendula – Brzoza brodawkowata
Carpinus bretulus – grab pospolity
Fagus sylvatica – buk pospolity
Fraxinus excelsior – Jesion wyniosły
Gleditsia triacanthos – Glediczia trójcierniowa
Juglans cinerea – Orzech szary
Populus nigra – Topola czarna
Prunus serrulata – Wiśnia piłkowana
Quercus robur – Dąb szypułkowy
Quercus rubra – Dąb czerwony
Salix babylonica – Wierzba babilońska
2) krzewy
Berberis thunbergii – Berberys Thunbergia
Budleja davidii – Budleja Dawida
Buxus sempervirens – Bukszpan wieczniezielony
Cornus alba – Dereń biały
Cotoneaster horizontalis – Irga pozioma
Deutzia scabra – Żylistek szorstki
Euonymus fortunei – Trzmielina Fortune’a
Forsytha x intermedia – Forsycja pośrednia
Keria japonica – Złotlin japoński
Lavendula angustifolia – Lawenda wąskolistna
Magnolia x soulangeana – Magnolia Soulange’a
Potentilla fruticosa – Pięciornik krzewiasty
Prunus triloba – Migdałek trójklapowy
Ribes alpinum – Porzeczka alpejska
Salix Kaprea – Wierzba iwa
Sambucus nigra – Bez czarny
Spirea japonica – Tawuła japońsk
Syrynga vulgaris – Lilak pospolity
Weigela floribunda – Krzewuszka cudowna
3) jednoroczne
- uprawiane z siewu bezpośredniego
Szarłat zwisły Amarnathus caudatus
Szarłat wiechowaty Amaranthus paniculatus
Nagietek lekarski Calendula officinalis
Klarkia wytworna Clarkia elegant
Godecja wielkokwiatowa Clarkia amoena ssp. grandiflora
Złocień trójbarwny Chrysanthemum carinatum
Kosmos podwójnie pierzasty, Onętek Cosmos bipinnatus
Kosmos żółty, siarkowy Kosmos sulphureus
Dimorfoteka zatokowa Dimorphoteca sinuata
Maczek kalifornijski Eschscholzia californica
Gipsówka wytworna Gypsophila elegans
Ubiorek tarczowy Iberis umbellata
Smagliczka nadmorska Lobularia maritima
Maciejka dwurożna Matthiola longipetala ssp. bicornis
Rezeda wonna Reseda odorata
Ślazówka ogrodowa, letnia Lavatera trimestris
Ślęzawa Malope trifida
Mietelnik Żakula Kochia scoparia
Titonia okrągłolistna Tithonia rotundifolia
- uprawiane z rozsady
Aksamitka rozpierzchła Tagetes patula
Aksamitka wąskolistna Tagetes teunifolia
Aksamitka wyniosła Tagetes erecta
Aster chiński Callistephus chinensis
Cynia wytworna Ziania elegant
Gazania błyszcząca Gazaina x splendens
Rudbekia szorstka, R. owłosiona Rudbekia hirta
Sanwitalia rozesłana Sanvitalia procumbens
Słonecznik drobnokwiatowy Helianthus annuus
Żeniszek meksykański Ageratum houstonianum
Celozja srebrzysta Celosia cristata
- plumosa – pierzasta
- cristata - grzebieniasta
Begonia stale kwitnąca Begonia semperflorens
Heliotrop peruwiański Heliotropium arborescens
Lewkonia letnia Matthiola incana
Lobelia przylądkowa Lobelia erinus
Goździk chiński Dianthus chinensis
Goździk ogrodowy Dainthus caryophyllus
Dzwonek irlandzki
Dzwony irlandzkie Molucella laevis
Szałwia błyszcząca Salvia splendens
Dziwaczek Jalapa Mirabilit jalapa
Płomyk Drummonda Phlox drummondi
Nemezja powabna Nemesia strumosa
Wyżlin większy Antirrhium majus
Tytoń Sandera Nicotiana x sanderae
Petunia ogrodowa Petunia hybrida
Werbena ogrodowa Werbena hybrida
4) rosliny dwuletnie
Alacea rosea Prawoślaz różowy Malvaceae
Dianthus barbathus Goździk brodaty Caryophyllaceae
Bellis perennis Stokrotka pospolita Asteraceae
Viola x wittrockiana Bratek ogrodowy Violaceae
5) byliny
6) cebule
Allium aflatuense Czosnek aflatueński
Allium christophii Czosnek Krzysztofa
Allium giganteum Czosnek olbrzymi
Narcissus sp. Narcyz
Galanthus nivalis Przebiśnieg pospolity
Leucojum vernum Śnieżyca wiosenna
Scilla sibirica Cebulica syberyjska
Hyacinthoides hispanica
Scilla campanulata Hiacyncik hiszpański
Hiacinthus orientalia Hiacynt wschodni
Puschkinia scilloides Puszkinia cebulicowata
Muscari armeniacum Szafirek armeński
Chionodoxa luciliae Śnieżnki lśniący
Lilium candidum Lilia biała Liliaceae
Lilium tigrinum Lilia tygrysia
Tulipa Tulipan Liliaceae
Fritillaria imperialis Szachownica cesarska
Fritillaria persica Szachownica perska
7) bulwy nie zimujące w gruncie
Acidantera dwubarwna Acidanthera bicolor
Crocosmia crocosmiflora Monbrecja, Cynobrówka
Gladiolus Mieczyk
Freesia hybrida Frezja mieszańcowa
Glorioza superba x Rothschildiana Glorioza
Dahlia Dalia
Ranunculus asiatus Jaskier azjatycki
Anemone coronaria Zawilec wieńcowy
21. Znaczenie jednorocznych roślin ozdobnych (przykłady)
Roślina jednoroczna- roślina przechodząca cały cykl rozwojowy (od wykiełkowania z nasienia do wydania własnych nasion) w ciągu jednego okresu wegetacyjnego, później ginąca. Obumierają zarówno nadziemne pędy, jak i części podziemne. Niesprzyjającą wegetacji porę roku przetrwają tylko nasiona. Rośliny jednoroczne należą do roślin monokarpicznych. Są roślinami zielnymi - mają zielne, niezdrewniałe pędy.
Rośliny jednoroczne stosowane są głównie na kwietniki, prosto mówiąc po jednym roku zamierają, można resztki usunąć i posadzić nowe dlatego się tam nadają,
Przykłady typowych roślin kwietnikowych: aksamitka rozpierzchła i wąskolistna, begonia stalekwitnąca, żeniszek meksykański, heliotrop peruwiański, złocień trójbarwny, lobelia, nachyłek
Jednoroczne na obwódki: aksamitki, gazania błyszczące, dimorfoteka ogrodowa, złocień trójbarwny, gailardia
Jednoroczne pnącza: wilec purpurowy, groszek pachnący, fasola wielkokwiatowa, nasturcja większa
Oprócz tego nadają się do nasadzeń do ogrodu, na rabaty itp.
22. Charakterystyka roślin do dekoracji balkonów i tarasów
Pelargonia ogrodowa, pelargonia bluszczolistna, petunie, surfinie, fuksje, maciejka, bluszczyk kurdybanek, lobelia zwisająca, scewola wachlarzowata, szczawik, werbena, bratki
O czym trzeba pamiętać:
Ponieważ są to rośliny w pojemnikach należy: podlewać szczególnie w czasie upałów, nie mówiąc już gdy mamy balkon od strony południowej – to w lecie nawet codziennie, nawożenie – nawozami w płynie lub po prostu dołożenie kompostu a nawet krowienca (tak mówiła Regina) do ziemi ogrodniczej, można dodać również do podłoża supersorbenty – wtedy dłużej utrzymana będzie wilgotność podłoża, pamiętać o odpowiednim drenażu donic, przesadzać, wymieniać podłoże, szczególnie u petunii ważne jest usuwanie uschniętych kwiatostanów.
23. Uprawa roślin cebulowych zimujących i nie zimujących w gruncie
wydaje mi się,ze trzeba wymienić które zimują a ,które nie. I podać terminy sadzenia. zimujące (wszystkie które byly na ostatnim kole z ozdobnych ) amatorsko : sadzimy X i wykopujemy co 3 lata jesli nam się zagęściły cebule,a kwiaty drobnieją. Produksyjnie: sadzienie X, wykopywanie latem np tulipan jak mu zwiędną liście , przechowywane w odpowiednich warunkach w skrzynkach ażurowych itd. przechodzą 2 spoczynki: letni jak przechowujemy i zimowy w glebie te które nie zimują (np sprekelia urodziwa, koronówka dwubarwna,galtonia bialawa, nerina, błączatka) sadzi się na miejsc stałe wiosną ( IV - V) wykopuje jesienią i przechowuje w odpowiednich warunkach .
Rośliny cebulowe: hiacynt, tulipan, czosnek, szafirek, narcyz, iksjirion, cebulica, sniedek, puszkinia, przebiśnieg, lilie, irys, kamasja, szachownica cesarsk i kostkowa, śnieznik, sniezyca wiosenna, amaryslis.
Budowa cebuli: jest to przekształcony ped, pietka to łodyga, łuski suche i mięsiste, pak szczytowy, paki kwiatowe.
Zadania cebuli: organ spichrzowy, do rozmnazania
Podziały cebul:
Wg wielkości łusek – otwarte (nie zrastają się, lilia, szachownica), zamknięte (obejmuje cała)
Wg obecności tuniki – tunikowe (hiacynt, narcyz, tulipan, szafier), nagie (lilia, szachownica, hiacyncik hiszpański)
Wg dlugosci zycia cebuli – jednoroczne (tulipan), wieloletnie (reszta)
Wg teminu kwitnienia
Cykle uprawowe
Tulipan (zimująca) i wszystkie które kwitna wiosna – okres suszy na lato, cebule bardzo zle reagują w okresie suszy na deszcz (wykopywanie w lato), kwitna w maju, wysadzamy jesienią 9koniec września, pocz paz), po kwitnieciu rosliny asymilują, jeśli produkujemy cebule usuwamy kwiaty recznie, aby lepiej odzywic cebule, asymilacja trwa do końca czerwca, liscie zolkną – wykopujemy, przechowujemy w temp pokojowej, sadzimy jesienią
Lilia i kwiatnace latem oraz jesienią – wysadzamy jesienią (jeśli zimuja), wiosna ruszają z wegetacja, latem pedy zakwitają, wykopujemy jesienią, sortujemy, oczyszczamy, wysadzamy tej samej jesieni, spoczynek tylko zimowy, przechowywanie w temp: latem 17-20st, zima 8-10st, zawsze maja żywe korzenie (korzenie nie zasychają, przechowujemy w torfie, trocinach), nie maja spoczynku letniego
Nie zimujące w gruncie: blonczatka, nerina, eukomis dwubarwna, galtonia biaława, śniedek wiechowaty, tygrysowka pawia, zwartnica.
Zimotrwałe: hiacynt wschodni, szafirek armienski groniasty miękkolistny, snieznik lsniacy, puszkinia cebulicowata, cebulica syberyjska, hiacyncik hiszpański, tulipan, sniedek baldaszkowaty, lilia biała tygrysia złotogłów, szachownica kostkowata cesarska preska, czosnek główkowaty olbrzymi karatawski Krzysztofa aflatuenski kazachstański, irysek żyłkowany, irys Danforda holenderski angielski, narcyz, przebiśnieg pospolity, sniezyca wiosenna,
Wszystkie kwiatna wiosna, oprócz lilia i irysow, które kwiatna latem
24. Rośliny ozdobne uprawiane na kwiat ciety w gruncie i pod osłonami
Na kwiat cięty w gruncie: mieczyki, piwonie, lilie, irysy, narcyzy, lewkonie, łubin, konwalie, szafirki, cynie, tulipany
(Na kwiat cięty pod osłonami – większość, która była na wykładach)
25. Rośliny ozdobne uprawiane na suche bukiety- charakterystyka, przegląd gatunków
Charakterystyka:
Gatunki: Zatrwian wrębny, zatrwian suworowa, kraspedia kulista, gomfrena, celozja srebrzysta, kocanki piaskowe, suchlin różowy, suchołuska, krokosz barwierski, drakiew gwiaździsta, można suszyć też czosnki, miesiącznice, Szarłat zwisły, Sz, wiechowaty, Dzwony irlandzkie, Celozja srebrzysta, Czarnuszka damasceńska, Cz. orientalna, Gomfrena kulista, Ktokosz barwierski, Kraspedia kulista, Lonas żółty, Kocanki ogrodowe, Suchokwiat roczny, Suchlin różowy, Driakiew gwieździsta, Złociszek oskrzydlony, Zatrwian wrębny i Suworowa, Anafalis, Lebiodka pospolita, Dmuszek jajowaty, Łyszczec wiechowaty, Miechunka
26. Drzewa i krzewy kwitnące wiosną- zastosowanie
Drzewa: Magnolie, jabłoń, śliwa, wiśnia piłkowana, pospolita, migdałek
Krzewy: Pigwowiec, forsycje, rokitnik zwyczajny, wawrzyn szlachetny, wiciokrzew, szakłak wiecznie zielony, szałak pospolity, porzeczka krwista, tawuła wczesna, tamaryszek czteropręcikowy
27.Drzewa i krzewy kwitnące późną wiosną i latem- charakterystyka
Krzewy: Budleja Dawida, dereń, irgi, żarnowiec, ketmia syryjska, hortensja, złotokap zwyczajny, ligustr, mirt, oleander, jaśminowiec wonny, granatowiec właściwy, ognik szkarłatny, śnieguliczka, bez czarny, krzewuszka cudowna
Drzewa: Kasztanowiec biały, robinia akacjowa, głóg jednoszyjkowy, lipy, jarząb
28. Zastosowanie drzew i krzewów z gromady nagozalążkowych- gatunki i odmiany
Jalowce: płożący ‘golden carpet’, sabiński, chiński ‘obelisk’, pospolity, wirginijski, pfitzera ‘gold star’ – do nasadzeń parkowych do dużych ogrodów, pospolity np. odmiana ‘arnold’ można z niego stworzyć coś na styl żywopłotu, sadząc jednen przy drugim
Cis pospolity – swietny do formowania, na zimozielony żywopłot czy inne formy, np. kuliste
Sosny – Sosna gorska nadaje się nawet do małych ogrodów, szczególnie sosny do ogrodów w stylu orientanym, wieksze sosny tylko do dużych ogrodów, parków
Jodły – parki, ogrody, jodła koreańska bardzo dekoracyjna ze względu na szyszki
Świerki – parki, ogrody, np. świerk kłujący, czy biały
Żywotniki zachodnie – ogrody, a wszcególności CMENTARZE!! Nadaje się do formowania, można tez kupc rozne odmiany i roznej formie np. ‘Globosa’. ‘Golden globe’
Cyprysiki lawsonia ‘columnaris’, nutkajski ‘glauca’ – do ogrodow, parkow
Modrzew – małe formy, szczepione na pniu np. ‘diana’ nawet do malych ogrodow, gatunek nadaje się tylko do parkow z dala od miejskiego powietrza
Miłorząb – nawet do nasadzen przyulicznych, bo jest to gat odporny na war. miejskie, sa też odmiany małe do ogrodów
29. Drzewa do nasadzeń alejowych i przy ulicach- kryteria doboru i przykłady
Drzewa tolerancyjne na:
- przesuszenie powietrza i gleby.
- silne zasolenie gleb, związane z zimowym odladzaniem jezdni.
- Ograniczenie przestrzeni rozwoju korzeni drzew i mała przestrzeń, w jakiej może rozwijać się system korzeniowy
- zanieczyszczenie powietrza pyłami i toksycznymi gazami
- Ograniczenia w dostępie światła, spowodowane między innymi zacienieniem przez wysokie budynki
- Silne zróżnicowanie warunków termicznych w ciągu roku, co wyraża się dużą amplitudą temperatur
- Zła jest struktura gleby, co wynika ze zniszczenia i przemieszania warstw glebowych w trakcie budowy dróg, a najczęściej z ich ubicia
Przykłady:
Lipy
Acer campestre i A. campestre‘Nanum’
Corylus colurna
Robinia pseudoacacia
Sorbus intermediaiS. intermedia‘Brouwers’
Quercus rubra
Platanus×hispanicai P. ×hispanica‘Pyramidalis
Crataegus monogyna
Crataegus prunifolia
Crataegus ×media
Glediczia trójciernowa
Ginkgo biloba
bożodrzew
morwa biała
30. Zabiegi pielęgnacyjne w uprawie szklarniowych roślin ozdobnych
Podewanie,
zraszanie,
zamgławianie,
dokarmianie (nawożenie),
zakładanie siatek wspierających,
cieniowanie,
zaciemnianie,
doświetlanie
zakładanie siatek na kwiaty (chryzantema),
odchwaszczanie,
usuwanie liści starych,
dosypywanie podłoża,
utrzymanie odpowiedniej temp. powietrza i podłoża
Gerbera: dokarmianie, doświetlanie i cieniowanie, czyszczenie roślin co 2-3 tygodnie ( usuwanie najstarszych żółknących liści), prześwietlanie (usunięcie najstarszych liści, aby spowodować wzrost pedów kwiatostanowych); POW 20-22 PODL 18-20
Anturium: usuwanie liści (1 raz w mc), usuwanie odrośli bocznych, uzupełnianie podłoża, czyszczenie szkła, podlewanie, dokarmianie, opryski stymulatorami wzrostu; POW 22-25 PODL 23
Alstremeria: zakładanie siatek, wietrzenie szklarni, usuwanie słabych i płonych pedów; POW9-17 PODL 14-18
Frezja: zakładanie siatek, wyłamywanie pędów u odmian tworzących kilka z jednej bulwy, przycinanie liści przy silnym wzroście, wietrzenie i cieniowanie szklarni; POW 8-10 PODL 15-16n/17-18p