Krajobraz kulturowy – przestrzeń przyrodnicza, która została umyślnie zmieniona przez działalność człowieka. Zmian dokonuje grupa ludzi na określony obszarze i w określonym celu.

Krajobraz naturalny – przestrzeń, która nie została zmieniona działalnością człowieka lub ta działalność jest bardzo mało widoczna.

Krajobraz historyczno-polityczny – jeden z przedmiotów badań geografii historycznej. Jest to zasięg terytorialny danych państw, regionów jak i wsi i miast w dziejach historycznych.

Determinizm – założenie, że środowisko naturalne wywiera ogromny wpływ na życie człowieka. Nic w przyrodzie nie dzieje się bez żadnej przyczyny i bez żadnego celu. Człowiek do życia potrzebuje wody, żywności i odpowiednich warunków klimatycznych.

Posybilizm – człowiek znajduje w środowisku tylko niektóre możliwości i je wykorzystuje.

Okolnica - rodzaj wsi, w której zagrody są ustawione zwarcie w krąg lub podkowę wokół środkowego placu, później nierzadko wykorzystanego jako staw. Ze względu na rodzinny charakter tych wczesnośredniowiecznych wsi nie trzeba było wprowadzać podziału ziemi. Typ słowiański wsi, popularny na Pomorzu i w Czechach. Typowy dla okolnicy jest niwowy lub blokowy układ pól.

Owalnica – osada o zarysie wrzeciona, z owalnym (wydłużonym) placem między dwiema, łukowatymi liniami zabudowy będącym do dyspozycji wszystkich mieszkańców. Występuje licznie między Odrą a Łabą. Jest charakterystycznym typem wsi dla Czech. Układ pól regularny niwowy lub blokowy.

Wielodrożnica - to duża wieś o zwartej lub luźnej zabudowie, powstająca wzdłuż kilku ciągów komunikacyjnych (ulic), ale o nieregularnym kształcie, jedna z wczesnych form słowiańskiej zabudowy wsi. Wsie wielodrożnicowe mają zazwyczaj układ pól nieregularny, blokowy lub niwowo-blokowy, zawsze z dużym rozbiciem własności na liczne działki.

Ulicówka – typ wsi jednodrożnej o zwartej zabudowie po obu stronach drogi, wieś o zabudowie rozciągniętej, z budynkami z jednej lub dwu stron drogi. Wyglądem przypomina miejską ulicę. Występuje w całej Polsce, Słowacji oraz we wschodniej Francji. Układ pól niwowy lub blokowo-niwowy.

Szeregówka - rodzaj wsi, który powstał w XVI wieku wskutek reorganizacji dóbr królewskich. Wyróżnia się najczęściej regularnym łanowym układem pól, ale w przeciwieństwie do rzędówki i łańcuchówki zagrody są zwarcie ustawione wzdłuż prostej ulicy w środku obszaru wiejskiego. Układ pól zwykle niwowy.

Łańcuchówka – typ wsi zakładanej w średniowieczu na prawie niemieckim. Zagrody znajdowały się po obu stronach drogi, która przebiegała zazwyczaj dnem doliny. Każda zagroda zbudowana była na własnym łanie wykarczowanego pola, który odchodził od głównej drogi. Dalej przechodził w należący do tego samego gospodarza płat lasu (stąd druga nazwa wieś leśno-łanowa), który biegł aż do działu wód, stanowiącego granicę wsi. Typ pól długopasmowy.

Rzędówka - typ wsi, charakteryzująca się luźną zabudową wzdłuż drogi, najczęściej po jej jednej stronie i prostopadle do drogi biegnącymi szerokimi pasami pól. Występuje na Mazowszu i kielecczyźnie. Typ pól długopasmowy.

Przysiółek – jedno lub kilka gospodarstw skupionych np. przy skrzyżowaniu ulic, nie wykazujących żadnych charakterystycznych cech dla jakiegokolwiek rodzaju wsi.

Wieś samotnicza – wieś składająca się z pewnej liczby stojących oddzielnie, oddalonych od siebie gospodarstw rolnych, czyli samotni (lub osad jednodworczych). Typ pól blokowy lub długopasmowy.

Typy wsi:

Zwarte: Okolnica, Owalnica, Ulicówka, Wielodrożnica, Szeregówka.

Rozproszone: Łańcuchówka, Rzędówka, wieś samotnicza.

Pole jare – użytkowane tylko w jednym okresie wegetacyjnym (wiosna – lato).

Pole ozime – użytkowane w dwóch okresach wegetacyjnych (jesień – lato).

Ugór – pole wyłączone z eksploatacji na kilka lat w celu przywrócenia optymalnych warunków do uprawy.

Przymus polny - zasada obowiązku jednoczesnej i jednakowej uprawy pól przez wszystkich rolników we wsi, stosowana w trójpolówce.

Trójpolówka - sposób uprawy roli polegający na podzieleniu pola na trzy części. Każdego roku uprawiane są tylko dwie z nich, a trzecia ugoruje, co pozwala na "odpoczywanie" ziemi. Jedno pole obsiewano jesienią zbożem ozimym, drugie obsiewano wiosną zbożem jarym, a trzecie pole ugorowane stanowiło pastwisko. W Polsce trójpolówka zaczęła rozpowszechniać się w XIII w.

Dwupolówka - przemienna forma uprawy dwóch pól. Jedno pole obsiewano zbożem jarym lub ozimym, a drugie ugorowano, aby zapobiec nadmiernemu wyjaławianiu gleby. W kolejnym roku uprawiano pole poprzednio ugorowane. Dwupolówka rozwinęła się w następstwie systemu żarowego lub jednopolowego.

Komasacja – scalanie rozdrobnionych gruntów należących do jednego gospodarza, znajdujących się uprzednio w tzw. szachownicy (rozrzuconych w różnych miejscach) lub podzielonych na wiele bardzo wąskich pasków - najczęściej w wyniku podziałów - dziedziczenia przez dzieci kolejnych spadkobierców. Przy komasacji następuje nowy podział ziemi danej wsi, zależny od rozmiarów gospodarstw i jakości (klasy) ziemi posiadanej uprzednio przez każdego z rolników.

Parcelacja – dokonanie podziału większego obszaru gruntów (folwarcznych, wspólnoty gminnej) na mniejsze działki i oddanie ich w użytkowanie indywidualnym gospodarstwom w drodze sprzedaży; także unormowany ustawą podział większych gospodarstw rolnych poprzez sprzedaż bądź nadanie.

Mała epoka lodowa – okres znacznego ochłodzenia się klimatu, głównie w rejonach północnego Atlantyku. Geologicznie okres ten trwał od 1300 do 1950 roku. Klimatycznie od 1570 do 1900.

Nazwy miejscowe:

Nazwy patronimiczne – pierwotne nazwy grup ludzi (poddanych lub potomków jednej osoby). Powstają od nazwisk, przezwisk lub godności. Sufiksy: -ice, -owice, -ewice, -icy, np. Działoszyce, Maciejowice, Ozorowice.

Nazwy rodowe – pierwotnie oznaczały grupę ludzi (rodzinę lub ród). Zawsze występują w liczbie mnogiej. Powstają od imion lub przezwisk patriarchów rodu bądź ojców rodzin, np. Bogusze, Ostroje, Romany.

Nazwy dzierżawcze – oznaczają miejscowośc będącą własnością jednej osoby (nazwa pochodzi od imienia, nazwiska lub przezwiska właściciela). Sufiksy: -ń, -szcz, -cz, -m, -rz, -ów, -owo, -ewo, -owa, -in, -ina, -ec, -ka, -ki, -ówka, -dzkie, np. Radom, Poznań, Wszeborowo, Opatowiec, Józefka.

Nazwy służebne – określały ludzi pełniących funkcje służebne wobec księcia lub grupy zawodowe mieszkańców. Sufiksy: -ary, -niki, np. Komorniki, Winiary, Pracze, Strzelce.

Nazwy etniczne – oznaczały ludzi na podstawie zamieszkanego skrawka ziemi np. Podgórzany, pochodzenia np. Czechy, Raciborzany lub pożywienia np. Konojady. Występują jako formy pluralne od narodowości, plemion lub nazw mieszkańców.

Nazwy topograficzne - wyróżniają właściwości topograficzne osady w czasie jej zakładania. Pochodzą od obiektów topograficznych, np. Skała, Piaseczno; cech gruntów i obiektów, np. Okrąglik, Skąpe, Biela; nazw roślin, np. Pokrzywno; nazw zwierząt, np. Czaplin, Okonek.

Nazwy kulturalne – pochodzą od nazwy wytworów działalności ludzkiej: przedmiotów, obiektów, idei; np. Wola, Koło, Łazy, Stara Wieś, Nowe Miasto, Zławieś.

Nazwy relacyjne – powstałe od innych nazw własnych, np. pamiątkowe: Grunwald, Annopol; przeniesione: Ameryka, Betlejem; ponowione: Wisła, Zaodrze; deminutywne: Ciechocinek, Łążynek.