opracowane zagadnienia fst

Finanse samorządu terytorialnego – dr K. Wójtowicz
Opracowane zagadnienia egzaminacyjne

1. Finanse lokalne a inne pojęcia pośrednie (finanse samorządu terytorialnego, finanse lokalne sensu largo, finanse lokalne sensu stricto, finanse regionalne, finanse komunalne).

Finanse lokalne składają się z:

Finanse lokalne sensu largo(= finanse samorządu terytorialnego) to finanse jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków

Finanse lokalne sensu stricto to finanse jednostek samorządu terytorialnego oraz ich związków usytuowanych poniżej szczebla regionalnego

Finanse samorządu terytorialnego (całokształt stosunków społecznych związanych z gromadzeniem dochodów i dokonywaniem wydatków przez JST i ich związki) składają się z

a) finansów regionalnych- finanse JST szczebla regionalnego(województwa)

b) finansów lokalnych – finanse poniżej szczebla regionalnego (gminy, związki gmin, powiaty, miasta na prawach powiatu)

Finanse komunalne to finanse JST najniższego szczebla (finanse gmin i ich związków).

2. Decentralizacja finansów publicznych – jej zalety, wady, mierniki

Decentralizacja- przekazywanie zadań i środków na ich realizacje z wyższego do niższego szczebla jednostek organizacyjnych.

Mierniki decentralizacji:
1. udział wydatków JST w wydatkach publicznych
2. udział dochodów JST w dochodach publicznych
3. udział dochodów JST/wydatków JST w PKB
4. udział wydatków JST do wydatków BP (decentralizacja zadań
publicznych)
5. udział dochodów JST w dochodach BP (decentralizacja
środków finansowych)

Wady:

Rozproszenie władzy państwowej jak i środków publicznych
Konieczność zapewnienia mechanizmów koordynacji działań w skali kraju
Swoista sprzeczność między interesem centralnym, a lokalnym
Możliwość nierównego traktowania obywateli w zależności od ich miejsca zamieszkania

Zalety:

Organy samorządowe wykazują większą inicjatywę i lepiej rozpoznają rzeczywiste potrzeby społeczeństw lokalnych
Antidotum na permamentną nierównowagę finansową w sektorze pub.- udziałdługu lokalnego w długu ogółem ok 5%
Większy współudział obywateli w sprawowaniu władzy, większa dostępność organów lokalnych
Większa możliwość kontroli społecznej nad politykami lokalnymi
Niższe koszty realizacji niektórych zadań na skutek większej elastyczności i sprawności w zarządzaniu finansami
Procesy decentralizacyjne zachodzące w krajach UE

3. Samodzielność finansowa JST i jej mierniki

Samodzielność finansowa jest wyższa im:

Wyższy jest udział dochodów własnych
Wyższy jest udział podatków i opłat samorządowych w dochodach
Nizszy jest udział subwencji i dotacji celowych
Wyższy jest udział w wydatkach wydatków majatkowych
Wyższy jest udział na wydatki własne
Niższy jest udział wydatków sztywnych
Wyższe jest władztwo podatkowe
Wyzsza jest swoboda wyboru formy i sposobu wydatkowania środków
Wyższa jest swoboda wyboru źródel finansowania ze środków własnych lub w przypadku ich braku z przychodów zwrotnych

Samodzielnosć finansowa JST- swoboda w kształtowaniu wysokości dochodów oraz dokonywaniem wydatków przez JST

4. Zasady finansów lokalnych zawarte w Konstytucji RP i Europejskiej Karcie Samorządu Lokalnego

Zasady konstytucyjne:

Z. adekwatności
Z. gwarancji określonych źródeł dochodu
Z. gwarantowania ustawowych źródeł dochodu
Z. władztwa podatkowego w granicach ustaw

Zasady zawarte w EKST:

Adekwatności
Władztwa podatkowego w granicach ustaw
Subsydiarności
Elastyczności i zróżnicowania źr. Dochodów JST
Solidarności
Konsultacji JST
Ograniczonego stosowania dotacji celowych
Dostępu do narodowego rynku kapitałowego

5. Zasada adekwatności i jej realizacja w polskim systemie FJST

Z. adekwatności- JST zapewnia się udział w dochodach publicznych odpowiednio do przypadających im zadań.

Problemy

Jawne- dotyczą finansowania zadań z zakresu oświaty czy ochrony zdrowia

Subwencje na oświatę pokrywają zaledwie 50-60% nie stanowią one odpowiedniego źr. Finansowania. Mogą to uzupełnić np. dochody własne

Wydatki z zakresu ochrony zdrowia- jeśli szpital osiągnie ujemny WF to Jst może: zamknąć go, dofinansować lub sprywatyzować. Prowadzi to do sytuacji finansowania przez samorządy usług med.- to nowe zadanie nałożone w 2012r. nie ma na to dodatkowych śr. Fin.

Niejawne, zakamuflowane- brak fefundowania kosztów realizowanych przez JST przy rozszerzeniu zakresu tych zadań

Zmiana regulacji prawnych dotyczących wzrostu wynagrodzenia nauczycieli. Jest to głowne zadanie samorządu, podwyżki z subwencji były za małe

Zagwarantowanie objęciem obowiązkiem przedszkolnym 3 i 4latków, finansowanie dod. Godzin w przedszkolu, zbyt małe dotacje’

Przekazywanie zadań JST które nie są zadaniami własnymi, musi być pokryte z budżetu gminy, nie dostanie ona dotacji- finansowanie wypłaty dodatków mieszkaniowych

Błędne nierzetelne oszacowanie rzeczywistych skutków finansowych nałożenia na JST zadań.

6.Zasada władztwa podatkowego i jej realizacja w polskim systemie FJST

Z. władztwa podatkowego- JST mają prawo ustalania wysokości podatków i opłat lokalnych w zakresie określonym w ustawie.

Jest to ograniczone, dzięki temu nie ma nadmiernego zróżnicowania i zachowana jest zasada sprawiedliwości podatkowej w całym kraju

W Polsce podatki może nakładac tylko Parlament w drodze ustawy

Wyjątkiem jest samoopodatkowanie mieszkancow- tylko gminy, polega na możliwości dodatkowego opodatkowania się w drodze referendum(frekwencja 30%). Takich sytuacji jest mało.

Np. umowa śmieciowa

7. Pojęcie i przejawy władztwa podatkowego w konstrukcji podatków i opłat samorządowych(w Polsce zabrania Konstytucja)

Stanowienie prawa podatkowego:

Prawo do wprowadzenia uchwał podatkówsamoistnych
Prawo do kształtowania elementów techniki podatkowej

Wykonywanie prawa:

Kształtowanie wys. zobowiązań podatkowych przez decyzje podatkowa

Podatki samorządowe w zakresie funkcjonowania gmin:

Lesny
Rolny
Od nieruchomości
Od srodkow transportu

(W ich przypadku występuje władztwo podatkowe)

Ta reguła nie jest w pełni przestrzegana (tylko gminom) mimo że w Konstyucji jest mowa o JST

Ponadto dotyczy ona tylko 4 wśród 7 podatkow. W odniesienu do 3 gmina nie ma żadnego władztwa – dotyczy tylko wybranych podatkow sam.

Udział w podatku dochodowym nie powinien być brany pod uwagę przy dochodach własnych

8. Klasyfikacja modeli finansów samorządu terytorialnego ze względu na forma państwa (kraje unitarne, federacyjne, z konstytucyjną zasadą autonomii regionalnej.

SAMORZĄD W PAŃSTWACH FEDERALNYCH

(Austria, Belga, Niemcy, Szwajcaria, USA, Kanada)

• Organizacja i struktura lokalnych władz samorządowych określana przez władze federalne - Pierwszą klasyczną federacją są Stany Zjednoczone. W początkowym okresie funkcjonował antagonizm federalistyczny, obecnie przechodzimy do ...

• Kontrola władz federalnych nad władzami lokalnymi pod wzgledem administracyjnym oraz w zakresie budżetu - władze federalne zachowują pewna kontrolę nad jst, kontrola względem zgodności z prawem, w zakresie administracyjnym, w zakresie budżetu – przekazywanie pewnych transferów z budżetów federacji do budżetów stanów, niekiedy sytuacja jest odwrotna – forma janosikowego.

• Władze federalne uczestniczą w finansowaniu lokalnych władz samorządowych (poprzez podział źródeł podatkowych, system dotacji itd.)

SAMORZĄD W PAŃSTWACH UNITARNYCH

• Państwa głęboko zdecentralizowane (Dania, Finlandia, Szwecja) – szeroki zakres uprawnień i znaczące zasoby finansowe władz samorządowych; >15%

• Państwa zdecentralizowane – JST mają znaczące uprawnienia (Francja, Holandia, Luksemburg), ale niski poziom władztwa podatkowego(Grecja, Portugalia);

• Państwa z tendencjami do centralizacji – ścisły nadzór władz centralnych nad dochodami i wydatkami JST (Irlandia, Wielka Brytania). Wydatki samorządowe/PKB < 10%

PANSTWA REGIONALNE

(Hiszpania, Włochy)

• Szeroki zakres uprawnień i odpowiedzialności regionalnych władz samorządowych (możliwość stanowienia prawa w formie ustaw);

• W regionach funkcjonuje autonomiczny system podatkowy

9. Klasyfikacja modeli finansów samorządu terytorialnego ze względu na strukturę podziału terytorialnego (model północny, łaciński, kontynentalny)

STRUKTURA PODZIAŁU ADMINISTRACYJNEGO PANSTWA

Model północny (jedno, dwu szczeblowy)
Model łaciński – trojszczeblowy
Model kontynentalny – nietypowy nie wszystkie szczeble podziału administracyjnego, stanowią jednocześnie szczebel JST, np, dystrykty szkolne.

10.Podatki samorządowe – konstrukcja podatku od nieruchomości, podatku rolnego, podatku leśnego, podatku od środków transportowych, podatku od spadków i darowizn, podatku od czynności cywilnoprawnych

Podatek od nieruchomości

Podatnikami podatku od nieruchomości sa osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które są:

1)właścicielami nieruchomości lub obiektów budowlanych

2)posiadaczami samoistnymi nieruchomości lub obiektów budowlanych

3)użytkownikami wieczystymi gruntów

4)posiadaczami nieruchomości lub obiektu budowlanego będącego własnością Skarbu Państwa lub JST

Opodatkowaniu podlegają:

1)Budynki lub ich części

2)Budowle lub ich części związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

3) Grunty:

Grunty nieobjęte podatkiem rolnym lub leśnym
Grunty objęte przepisami o podatku rolnym lub leśnym ale związane z prowadzeniem działalności gospodarczej innej niż rolnej lub leśna

Zwolnienia:

Zwolnienie nieruchomości zajętych na prowadzenie wśród dzieci i młodzieży statutowej działalności przez stowarzyszenia o charakterze wyższej użyteczności publicznej
Zwolnienie budowli wchodzących w skład infrastruktury portowej lub kolejowej oraz zajętych pod nie gruntów
Zwolnienie gruntów i budynków we władaniu muzeów
Zwolnienia szkół, uczelni, placówek doskonalenia nauczycieli, placówek naukowych PAN, jed. badawczo-rozwojowych

Tryb i warunki płatności:

Osoby fizyczne:

Podatek ustalany w drodze decyzji wójta/burmistrza/prezydenta miasta
Podatek jest płacony ratalnie

Osoby prawne:

Składają do 15 stycznia właściwemu miejscowemu organowi gminy deklaracje na dany rok podatkowy
Wpłacają obliczony w deklaracji podatek od nier. Na rachunek właściwej gminy za poszczególne miesiące, w terminie do 15 dnia każdego miesiąca

Kataster:

Urzedowy system informacji zawierający dane o nieruchomościach oraz podmiotach będących ich właścicielami lub posiadaczmi. Jego celem jest oszacowanie wartości nieruchomości, która ma stanowic podstawe opodatkowania

Podatek rolny:

Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne ijednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które są:

1. właścicielami gruntów;

2. posiadaczami samoistnymi gruntów;

3. użytkownikami wieczystymi gruntów;

4. posiadaczami (na podstawie zawartej umowy lub bezumownie) gruntów

stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego;

5. dzierżawcami gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego, które zostały

wydzierżawione na podstawie umowy zawartej zgodnie z przepisami o

ubezpieczeniu społecznym lub przepisami dotyczącymi uzyskiwania rent

strukturalnych;

6. spółdzielnie w przypadku wniesienia do spółdzielni produkcyjnej wkładu

gruntowego;

Opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości podlegają:

1. grunty sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków

jako użytki rolne lub jako grunty zadrzewione i

zakrzewione na użytkach rolnych, z wyjątkiem gruntów

zajętych na prowadzenie działalności gospodarczej

innej niż działalność rolnicza;

2. grunty gospodarstw rolnych.

Zwolnienia:

PRZEDMIOTOWE

Grunty które nie przynoszą żadnego przychodu lub przychód ten jest minimalny
Użytki rolne na których zaprzestano produkcji rolnej
Ze względów stymulacyjnych

Na okres 5 lat
Na okres 1 roku

PODMIOTOWE

Szkoły wyższe
Jednostki badawczo-rozwojowe
Placówki naukowe PAN
Polski związek działkowców

HEKTAR PRZELICZENIOWY jest umowną jednostką produkcyjną odzwierciedlającą możliwości osiągania dochodu z gospodarstwa rolnego.

 Liczbę hektarów przeliczeniowych ustala się na podstawie:

1. rzeczywistej powierzchni wyrażonej w ha fizycznych;

2. rodzaju użytków rolnych:

 grunty orne;

 łąki i pastwiska;

 sady;

 grunty pod stawami;

3. przynależności danej miejscowości do jednego z czterech okręgów

podatkowych

4. klasy jakościowej (bonitacyjnej) użytków zostały wyróżnione ze względu na

urodzajność gleb; dla gruntów ornych przewidziano osiem klas bonitacyjnych, zaś dla łąk i pastwisk - sześć.Stawka:

Cenę żyta potrzebną do obliczenia podatku rolnego stanowi średnia cena skupu żyta za pierwsze trzy kwartały roku poprzedzającego dany rok podatkowy ogłoszoną w komunikacie Prezesa GUS.

Tryb i warunki płatności:

Osoby fzyczne:

Podatek ustalany w drodze decyzji wójta/burmistrza/prezydenta miasta
Podatek jest płacony ratalnie

Osoby prawne:

Składają do 15 stycznia właściwemu miejscowemu organowi gminy deklaracje na dany rok podatkowy
Wpłacają obliczony w deklaracji podatek w takich samych terminach jak osoby fiz.

Podatek leśny

Podatnikami podatku rolnego są osoby fizyczne, osoby prawne i jednostki organizacyjne, w tym spółki nieposiadające osobowości prawnej, które są:

1. właścicielami lasów;

2. posiadaczami samoistnymi lasów;

3. użytkownikami wieczystymi lasów;

4. posiadaczami lasów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu

terytorialnego;

Przedmiotem opodatkowania podatkiem leśnym są lasy, tj. grunty leśne sklasyfikowane w ewidencji gruntów i budynków jako lasy

Zwolnienia:

PRZEDMIOTOWE

1. lasy z drzewostanem w wieku do lat 40,

2. lasy wpisane indywidualnie do rejestru zabytków,

3. lasy stanowiące użytki ekologiczne

4.inne ustanowione przez rade gminy

PODMIOTOWE

4. szkoły, uczelnie wyższe, placówki naukowe Polskiej Akademii

Nauk, jednostki badawczo-rozwojowe,

5. zakłady pracy chronionej lub zakłady aktywności zawodowej.

Podstawę opodatkowania stanowi powierzchnia lasu wyrażona w hektarach rzeczywistych

Stawka podatkowa:

wynosi równowartość pieniężną 0,220 m3 drewna obliczoną według średniej ceny

sprzedaży drewna uzyskanej przez nadleśnictwa za pierwsze trzy kwartały roku

poprzedzającego dany rok podatkowy ogłoszoną w komunikacie Prezesa GUS;

średnia cena sprzedaży drewna uzyskana przez nadleśnictwa za pierwsze trzy

kwartały 2014 wyniosła 188,85 za 1m3

Tryb i warunki płatności:

Osoby fizyczne:

podatek ustalony w drodze decyzji wójta/burmistrza/prezydenta miasta
podatek jest płacony ratalnie

Osoby prawne:

składają do 15 stycznia właściwemu miejscowemu organowi gminy deklarację na dany rok podatkowy
wpłacają obliczony w deklaracji podatek na rachunek właściwej gminy za poszczególne miesiące w terminie do 15 dnia każdego miesiąca

Podatek od środków transportowych:

Podatnikami podatku od środków transportowych są osoby fizyczne i osoby prawne będące właścicielami środków transportowych

Przedmiot opodatkowania:

Obecnie opodatkowaniu podatkiem od środków transportowych podlegają tylko takie środki transportu, które mogą służyć do prowadzenia działalności gospodarczej i osiągania przychodów, tj.:

1. samochody ciężarowe o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony;

2. ciągniki siodłowe i balastowe przystosowane do używania łącznie z naczepą lub przyczepą o dopuszczalnej masie całkowitej zespołu pojazdów od 3,5 tony;

3. przyczepy i naczepy, które łącznie z pojazdem silnikowym posiadają dopuszczalną masę całkowitą od 7 ton, z wyjątkiem związanych wyłącznie z działalnością rolniczą prowadzoną przez podatnika podatku rolnego;

4. autobusy.

PODSTAWA OPODATKOWANIA w podatku od środków transportowych pokrywa się z przedmiotem opodatkowania i jest nią opodatkowany środek transportowy.

Stawki:

Wysokość stawek corocznie określa Rada Gminy w drodze uchwały, mając na uwadze minimalne i maksymalne stawki dla danego środka transportu, określone w ustawie.

Tryb i warunki płatności:

Technika poboru podatku od środków transportowych opiera się na jego samoobliczeniu i zapłaceniu w dwóch równych ratach (do 15 lutego i 15 września roku podatkowego).

Podatek od spadków i darowizn

Podatnikami podatku od spadków i darowizn są obecnie tylko osoby fizyczne

Przedmiot:

Podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem m.in. dziedziczenia, darowizny, zasiedzenia, zachowku

Zwolnienia:

dotyczące szeroko rozumianej działalności rolniczej
dotyczące nabycia w drodze spadku określonych przedmiotów osobistych lub przedmiotów, które najczęściej są związane z zżyciem lub historia rodziny
o charakterze mieszkaniowym
zwolnienie generalne

Podstawa opodatkowania:

Dla dziedziczenia i darowizny podstawe opodatkowania stanowi tzw. WARTOSC CZYSTA(WARTOSC NETTO) nabytych rzeczy i praw majątkowych, czyli wartość po potraceniu długów i ciężarów

Podstawę opodatkowania pomniejsza się o minimum które wynosi:

-dla I grupy podatkowej 9637zł

-dla II grupy podatkowej 7276 zł

-dla III grupy podatkowej 4902 zł

Dla zasiedzenia podstawę opodatkowania oblicza się określając WARTOSC RYNKOWA czyli WARTOSC BRUTTO

Skala i stawka:

Podatek od czynności cywilnoprawnych

Podmiot:

Obowiązek podatkowy ciąży na podmiotach dokonujących czynności cywilnoprawnych; regułą jest obecnie indywidualna odpowiedzialność konkretnie wskazanej przez ustawodawcę strony czynności cywilnoprawnej, np.:

◦ przy umowie sprzedaży – na kupującym,

◦ przy umowie darowizny – na obdarowanym,

◦ przy umowie pożyczki – na biorącym pożyczkę;W przypadku umowy zamiany i umowy spółki cywilnej występuje solidarna odpowiedzialność wszystkich stron czynności cywilnoprawnej.

przedmiotem opodatkowania są czynności cywilnoprawne o charakterze odpłatnym, nieprofesjonalnym (prywatnym) podatkowi podlegają następujące czynności cywilnoprawne:

1. umowy sprzedaży rzeczy i praw majątkowych,

2. umowy zamiany rzeczy i praw majątkowych

3. umowy pożyczki,

4. umowy darowizny – w części dotyczącej przejęcia przez obdarowanego

długów i ciężarów albo zobowiązań darczyńcy,

5. umowy dożywocia,

6. umowy o dział spadku oraz umowy o zniesienie współwłasności – w

części dotyczącej spłat lub dopłat,

7. ustanowienie hipoteki,

8. ustanowienie odpłatnego użytkowania oraz odpłatnej służebności,

9. umowy depozytu nieprawidłowego;

Wyłączenia:

Z przyczyn społecznych
Z przyczyn natury ekologicznej
czynności cywilnoprawne, gdy przynajmniej jedna ze stron jest opodatkowana podatkiem VAT lub z niego zwolniona

Zwolnienia:

PRZEDMIOTOWE

Sprzedaz rzeczy ruchomej, jeśli podstawa opodatkowania nie przekracza 1000 zł
Sprzedaż walut obcych, bonów i obligacji skarbowych
Inne

PODMIOTOWE

Skarb Państwa
JST
Inne

Podstawa opodatkowania w podatku od czynności cywilnoprawnych uzależniona jest rodzaju czynności cywilnoprawnej podlegającej opodatkowaniu. Najczęściej jest nią wartość rynkowa czynności cywilnoprawnej, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczenia długów i ciężarów.

Stawki:

W podatku tym stawki podatkowe są zróżnicowane z zależności od rodzaju czynności cywilnoprawnej podlegającej opodatkowaniu. Występuja stawki procentowe i kwotowe.

Tryb i warunki płatności:

Podstawowa technika poboru podatku od czynności cywilnoprawnych polega na jego SAMOOBLICZENIU – podatnik jest obowiązany, bez wezwania organu podatkowego, do złożenia w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego deklaracji podatkowej i wpłacenia należnego podatku;

W przypadku podatku od czynności cywilnoprawnej zawieranej w formie aktu notarialnego pobór tego podatku odbywa się za pośrednictwem płatnika (jest nim notariusz).

11. Dochody własne sensu stricto a dochody własne sensu largo JST

DOCHODY WŁASNE

Sensu stricto:

-władztwo podatkowe(podatki i opłaty lokalne)

-własność źródła dochodów(dochody majątkowe)

-uprawnienia do wprowadzania dochodów

Sensu largo:

-to co nie jest subwencją lub dotacją

UDZIAŁY W PODATKACH PAŃSTWOWYCH (PIT i CIT nie są dochodami własnymi)

Sensu stricto: NIE
Sensu largo: TAK

Dochody własne

Podatki i opłaty lokalne- tylko szczebel gminny
Dochody z majątku
Pozostałe dochody własne
Udziały w podatkach państwowych

Ad 1

a) Podatki samorządowe

LOKALNE

Podatek od nieruchomości
Podatek od środków transportowych

POZOSTAŁE

Podatek od spadków i darowizn
Podatek rolny
Podatek leśny
Podatek od czynności cywilnoprawnych
Karta podatkowa

Opłata

Danina która ma charakter odpłatny
Danina pub posiadajaca wszystkie cechy podatku oprócz odpłatności
Podmiot wnoszący opłate otrzymuje od zw. publicznoprawnego świadczenie wzajemne

B) Opłata samorządowa:

SZCZEBEL GMINNY

Skarbowa- wnosimy gdy uzyskujemy czynność urzędową
Eksploatacyjna- wydobywanie kopalin ze złóż
Adiacencka- w wyniku inwestycji gminnej wzrośnie wartość naszej nieruchomości, wtedy gmina ma prawo nałożyć opłate 50 % w wartości max

Opłaty lokalne:

Targowa
Miejscowa
Uzdrowiskowa
Od posiadania psów

POZOSTAŁE SZCZEBLE

Opłaty koncesyjne (gmina-sprzedaz alkoholu)
Opłaty za korzystanie ze środowiska naturalnego
Opłaty związane z ruchem drogowym(za zajęcie pasa drogowego, wydawanie prawa jazdy, dowodu rejestracyjnego)
Opłaty za zarząd nieruchomościami
Opłaty związane z procesem budowlanym(pozwolenia na budowe)

(18. Dochody majątkowe JST)

Ad 2

Dochody majątkowe JST w przepisach prawnych

Dochody i srodki przeznaczone na inwestycje
Dochody ze sprzedaży majątku (bez prywatyzacji)
Dochody z tyt. Przekształcania prawa użytkowania wieczystego w prawo własności

Dochody maj. w doktrynie

Dochody związane z władaniem mieniem
Dochody z gospodarowania nieruchomościami SP(tylko powiat 25% wpływów)
Pozostałe dochody majątkowe(najem lokalów komunalnych i oddanie w wieczyste użytkowanie, wpływy ze sprzedaży działek)

Dywidendy od akcji
Dywidendy z udziału w zyskach spółki z o.o.
Gromadzenie środków na rachunku bankowym
Odsetki od udzielonych pozyczek
Odsetki karne
Dochody z gminnych jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budzetowych

Ad 3

Dochody własne wspólne dla wszystkich JST

Spadki, zapisy, darowizny, kary pien., grzywny
5% dochodów uzyskanych w zw. Z realizacja zadań zleconych na rzecz państwa
Dotacje z budżetów innych JST
Inne dochody własne

Ad4

Udziały w podatkach państwowych

(12. Zasady konstrukcji udziałów JST w podatkach państwowych)

Rodzaj JST	Gmina	Powiat	Województwo
Udziały w PIT	39,34%	10,25%	1,60%
Udziały w CIT	6,71%	1,40%	14,75%

13.Rola i zasady naliczania oświatowej subwencji ogólnej

Posiada zagwarantowana wielkość w budzecie państwa dlatego taka nie może być mniejsza niż sub. Otrzymana w roku poprzednim po skorygowaniu o zmiany realizowanych zadań oświatowych

0,4%przeznaczona jest na rezerwę cz oświatowejsubwencji ogólnej(dysponuje M. Finansów)
Jej podział wystepuje nie później niż do dnia 30 listopada każdego roku
Srodki z rezerwy mogą być przeznaczone na zdarzenia nadzwyczajne np. kleski żywiołowe
Rezerwa finansuje tez pewne zaplanowane już wydatki lub na wydatki związane ze zmiana liczby uczniów
Składa się odpowiednie wnioski do M. Finansów

Podział subwencji dokonywany jest corocznie przez M. Finansów

Przy uwzględnieniu 3 elementów oblicza się algorytm

Typy i rodzaje szkól i placówek prowadzonych przez JST
Stopien awansu zaw. Właścicieli
Liczba uczniów

Przy podziale subwencji oświatowych nie uwzglednia się zadań związanych z dowozem dzieci do szkól oraz prowadzenia przedszkoli

Istotną kategoria algorytmu jest l. uczniów przeliczeniowych

↑subwencji- prowadzenie przez gminę szkoły zawodowej

↑subwencji- szkoły leżace na terenach gmin miejskich

↑subwencji- prowadzenie szkól specjalnych

Bon oświatowy= całkowita kwota subwencji ogólnej/liczba uczniów przeliczeniowych

Obecnie bon wynosi 5304,35 zł (kwota wyznaczona na wykształcenie 1 ucznia w rokubudżetowym)

Wydatki oświatowe ponad dwukrotnie przekraczają wpływy z subwencji.

Algorytm naliczania subwencji nie odzwierciedla faktycznych kosztów. W naliczaniu subwencji nie jest brana pod uwagę amortyzacja i wydatki inwestycyjne

90%wydatków gmin to pensje nauczycieli- wydatki sztywne- nie można ich ciac

14.Rola i zasady naliczania części wyrównawczej subwencji ogólnej

Część wyrównawcza subwencji

Ma na celu wyrównanie różnic pionowych oraz ochrone jednostek najsłabszych ekonomicznie
Koszty ponosi budżet państwa

Na egzamin: od czego zależy część wyrownawcza? Co wpływa na jej wys.? Wzorów nie trzeba umiec na pamięć!

Część wyrównawcza:

KWOTA PODSTAWOWA

Uwzględnia podst. Miernik – dochody podatkowe na 1 mieszkanca jeżeli szczebel JST ma odpowiednio niskie dochody na mieszkanca

KWOTA UZUPELNIAJACA

Dodatkowa suma która można otrzymać w określonym przypadku

Określone warunki aby otrzymać:

Niska gestosc zaludnienia w gminie
Wysoka stopa bezrobocia w powiecie
Liczba mieszkańców mniejsza niż 3 miliony w województwie

Dochody podatkowe na mieszkańca powiatu i województwa- udziały w CIT i PIT

Ok. 90% gmin w Polsce korzysta z sub.wyr., 90% powiatów i 14 województw (nie korzysta dolnośląskie i mazowieckie, a lubelskie ma największa – bardzo źle)

15.Rola i zasady naliczania części równoważącej (regionalnej) subwencji ogólnej

Część równoważaca subwencji

Suma wpłat JST o wysokiej dochodowości podatkowej na 1 mieszkanca tzw mechanizm janosikowy
Finans. wydatki związane ze zmiana zasad finansowania zadań
Część funkcji redystrybucyjnej

Obowiazkowe wpłaty do budżetu państwa – są to środki z Janosikowego

Wskaźniki pomiaru obliczane za pomocą określonych algorytmow

W przypadku gmin i powiatow jest to egzamin stabilny, od 2004. W przypadku województwa zadziała on tylko w 2015. Jest to spowodowane zadłużeniem mazowieckiego w związku z przekazaniem Janosikowym, złożono wniosek do Trybunału, który zakwestionował zgodność tych przepisów z Konstytucja

Czesc rownowazaca gminy

50% - gminy miejskie- wydatki na dodatki mieszkaniowe na 1 mieszkanca w roku, większe od 80% średniej tych gmin
25% - gminy miejskie i miejsko- wiejskie wydatki na dodatki mieszkaniowe na 1 mieszkanca większe od 90% średniej dla tych gmin
25%

Czesc rownowazaca powiatu

Część równoważaca województwa dl których W<125%

52%- stopa bezrobocia jest wyższa niż 110% średniej
48%- dochody podatkowe na mieszkanca za rok poprzedni od bazowego + część wyrównawcza subwencji ogólnej mniejsze niż 125 %

Rezerwa subwencji ogólnej – przeznaczona na wydatki związane z infrastruktura drogowa

16.Dotacje celowe z budżetu państwa do budżetów JST – ich cechy i rodzaje

Cechy:

Celowa
Uznaniowość
Przyznawana bez względu na potencjał dochodowy
Zwracanie niewykorzystanych kwot
Kontrola legalności, rzetelosci, celowości i gospodarności
Czasem przyznawana jedynie jako dofinansowanie

Rodzaje:

Na zadania własne
Na zadania zlecone

18. Aktualna struktura dochodów JST w Polsce

19. Samodzielność dochodowa JST w Polsce i jej ocena

17.Subwencja ogólna a dotacje celowe

22.Czynniki determinujące podział zadań między podmiotami publicznymi

Czynniki ustrojowe - wg prawników najważniejsze czynniki, są to ramy w ramach, których musimy się poruszać, określa zakres samorządów
Czynniki ekonomiczne - zadanie powinno być przekazane temu szczeblowi, który wykona zadanie w sposób najbardziej efektywny, 
Czynniki psychosocjologiczne - wynika to z tradycji społecznej, jakie podejście do samodzielność w państwie się kreowało na przestrzeni wieków, Francja - liczy aż 36 000 gmin, a wynika to z tradycji (czasy Napoleona)
Czynniki polityczne - wiążą się z istniejącym podejściem do kwestii politycznych np. jak kształtuje się podział preferencji politycznych miedzy centrum a JST, (czy ta sama partia rządzi centrum i samorząd - w domyśle idą za tym większe środki)

23.Zadania gminy

24.Zadania powiatu

25.Zadania samorządu województwa

GMINA POWIAT WOJ

26. Zadania własne a zadania zlecone

Zadania JST:

Własne - realizowane we własnym zakresie, na własna odpowiedzialność, w ramach posiadanych możliwość finansowych

Zlecone - maja charakter doraźny, realizowane są na zlecenie odpowiedniego organu administracji rządowej i finansowane z przydzielonych z budżetu państwa środków

Zadanie własne	Zadanie zlecone
Charakter lokalny	Charakter ogólnopaństwowy
Decentralizacja	Dekoncentracja
Dochody własne, subwencje, przychody zwrotne	Dotacje celowe
Określony w znacznej mierze przez JST	Jednolity i zestandaryzowany w skali kraju
Realizowanie we wlanym imieniu w sposób względnie samodzielny	Realizowane w imieniu władz rządowych i poddane ingerencji tych władz
Objęta jest klauzula generalnej właściwośc	Wymagane każdorazowe upoważnienie
Ponosi administracja samorządowa	Ponosi administracja rządowa
Umieszczane bezpośrednio w budżecie	Ujmowane są w odrębnym planie finansowym, wymagane sprawozdania z realizacji budżetu

28. Aktualna struktura wydatków JST w Polsce

Spowolnienie wzrostu poziomu wydatków(najlepsza sytuacjaw jed. na prawach powiatu, najgorsza w gminach)

JST oszczedzaja na inwestycjach, ale nie tną wydatków

Najwiekszym wydatkiem jest oświata, województwanajwięcej wydaja na transport i łączność.

Ze srodków europ. Samorządy najczęściej finansują transport i łączność, gospodarke komunalna i ochrone środowiska

29.Deficyt budżetowy JST i źródła jego finansowania

Deficyt to ujemna różnica między dochodami budżetowymi, a wydatkami budżetowymi

ródła finansowania deficytu planowego (Uofp)

Źródłem finansowania są przychody pochodzące:

OZe sprzedaży papierów wartościowych emitowanych przez JST

OKredytów i pożyczek (niekiedy nawet 90% przychodów)

OZ prywatyzacji majątku

ONadwyżki z lat ubiegłych - sytuacja, kiedy dochody przekraczają wydatki

OWolnych środków - sytuacja, kiedy przychody przekraczają rozchody

30. Zalety i wady korzystania przez JST ze zwrotnych źródeł finansowania fin.

Zaletą jest zwiększenie wydatków inwestycyjnych, a wadą zaciąganie zobowiązań o określonych kosztach i terminach spłat

31. Limity zaciągania zobowiązań przez JST funkcjonujące od 2014 r. (wprowadzone ustawą z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych)

Uregulowania, które obowiązują od roku 2014

•Globalny limit zadłużenia został zniesiony

•Indywidualny wskaźnik zadłużenia

Do limitu zadłużenia nie wlicza się kredytów, pożyczek i emisji skarbowych papierów wartościowych w związku z finansowaniem zadań współfinansowanych ze środków pomocowych UE

32. Kryteria wyboru zwrotnych źródeł finansowania

KOSZTOWE

Koszty obsługi długu(zależne od okresu kredytowania i rynkowej st. %)
Koszty procedur właściwych dla danego instrumentu dłużnego

POZAKOSZTOWE

Zastosowanie źr. Finansowania które nie podlegają limitom zadłużenia(obligacje przychodowe)
Unikanie złożonych procedur
Społeczne korzyści wynikające z szybkiej realizacji kosztownych projektów inwestycyjnych
Akceptacja społeczna
Efekty marketingowe

33. Pojęcie i rola ratingu komunalnego

Niezależna i obiektywna ocena wiarygodności kredytowej emitenta w przyszłości oraz możliwość spłaty przez niego zaciągniętych zobowiązań
Przeprowadzany przez agencje ratingowe

34.Obligacje komunalne jako źródło finansowania deficytu JST i ich szczególny rodzaj – obligacje przychodowe

Obecnie obligacje komunalne emituje 18 JST. Miasto Płock- I emisja.

Klasyfikacja obligacji komunalnych:

Kryterium	Rodzaje obligacji
Sposób oznaczenia obligatoriusza	Imienne(praktycznie nie występują), na okaziciela
Przedmiot praw wynikających z obligacji	Obligacje niosące w sobie wierzytelność pieniezne, niepieniężne i mieszane
Miejsce emisji	Krajowe i zagraniczne(euroobligacje) Warszawa, Kraków, Gdansk
Sposób oprocentowania	O stałym(rzadkie), zmiennym, zerowym oprocentowaniu WIBOR
Termin wykupu	Krótkoterminowe <1, średnioterminowe 1-5, długoterminowe>5
Stopien zabezpieczenia	Niezabezpieczone(bo JST nie może upasc), częściowo zabezpieczone, całkowicie zabezpieczone (majątkiem, nieruchomościami)
Sposób emisji	Oferta prywatna <100 osób, publiczna >100 osób

Rynek Catalyst

Obecnie notowanych jest 57 serii obligacji komunalnych emitowanych przez 18 samorzadów, a ich wartość stanowi 3,09 mld zł

Nabywcy

Banki ok 84%
Podmioty zagraniczne ok 13%
Fundusze inwestycyjne
Towarzystwa ubezpieczeniowe
Pozostałe jednostki
Przedsiębiorstwa

Cele emisji obligacji

Najczęściej lotniska
Spółki wodno-kanalizacyjne
Modernizacja komunikacji miejskiej

Obligacje przychodowe:

Ich istota jest ograniczenie odpowiedzialności emitenta za zobowiązania do kwoty przychodów lub wartości majątku przedsięwzięcia, do których obligatariuszowi słuzy prawo pierwszeństwa

Bydgoszcz
Gdansk
Kraków

Specyfika emisji ob. przychodowych

Wyraźne określenie celu emisji
Konieczność wskazania sposobu obliczania przychodów

35. Zalety i wady obligacji komunalnych

Zalety:

Nizszy koszt pozyskania kapitału
Swobodne przeznaczenie środków z obligacji na dowolny cel
Rozproszenie podmiotów finansowych
Możliwość oferowania świadczeń niepieniężnych
Samorząd określa warunki emisji
Nie musi być zabezpieczona
Efekt promocyjny

Wady:

Czasochłonność i wysokie koszty przygotowania emisji
Trzeba znaleźć nabywcow- trudności ze sprzedażą papierów
Konieczność wypełniania obowiazkow informacyjnych

36. Wieloletnia Prognoza Finansowa JST i jej elementy

Wieloletnie Prognoza Finansowa stanowi instrument wieloletniego planowania finansowego w JST,obejmujący dany rok budżetowy oraz 3 kolejne lata. Rok 2010 był pierwszym, w którym taki

dokument był przygotowywany.

WPF ma pełnić role nadrzędna wobec budżetu. Budżet ma być zgodny z WPF. Budżet roczny musi być zgodny z postanowieniami w WPF wobec

Wyniku budżetu
Długu
Kwoty rozchodów i przychodów

Minimalna zawartość WPF:

1. Wieloletnia prognoza budżetu:

•dochody bieżące i majatkowe

• wydatki bieżące i majątkowe

•wynik budżetu

• przeznaczenie nadwyżki i źródła finansowania deficytu

•przychody i rozchody

2. Wieloletnia prognoza długu

• sposób finansowania spłaty długu

•limity zadłużenia

3. Program przedsięwzięć wieloletnich

37. Formy współpracy sektora publicznego i prywatnego:

1. KONCESJONOWANIE - polega na wydaniu przez władze publiczne zezwolenia na budowę oraz eksploatację urządzeń infrastrukturalnych przy zachowaniu prawa do regulowania cen za świadczone usługi np. szpital prywatny mieszczący się w byłym budynku szpitala publicznego,

2. Pojęcie PPP: Forma współpracy między sektorem publicznym (w tym JST) a prywatnym przy wykonywaniu zadań publicznych realizowanych w oparciu o różne podstawy prawne.

38. Modele koncesji:

• BOT (Build-Operate-Transfer)- buduj, eksploatuj, przekaż

• BOO (Build-Own-Operate) – buduj, posiadaj i eksploatuj

• BTL (Build-Transfer-Lease) – buduj, przekaż, dzierżaw

39. Korzyści z formuły PPP dla JST:

• Dostęp do kapitału – przyspieszenie rozwoju infrastruktury • Możliwość obniżenia kosztów inwestycji • Ograniczenie finansowania budżetowego • Dostęp do nowych technologii oferowanych przez partnera prywatnego • Podział ryzyka inwestycyjnego • Wzrost efektywności eksploatacji poprzez większą dyscyplinę kosztów • Zabezpieczenie świadczenia usług w długim okresie • W większości przypadków umowy PPP nie wliczają się do zobowiązań stanowiących element długu publicznego Zagrożenia związane z PPP: • Wyższy koszt pozyskiwanego przez partnera prywatnego na rynku • Wysoki poziom trudności przygotowania projektów (czasochłonność) • Utrata możliwości bezpośredniego zarządzania projektem przez sektor publiczny • Długoterminowy charakter umowy i ryzyko z tym związane • Nieodpowiedni podział ryzyka między partnerów • Zagrożenie projektu w przypadku upadłości partnera prywatnego

40. Etapy procedury kredytowej JST

1. Podjęcie uchwały przez organ stanowiący o zaciągnięciu kredytu długoterminowego ◊ podstawa do podjęcia przez organ wykonawczy dalszych prac związanych z pozyskaniem kredytu

2. Wybór banku udzielającego kredytu i sformułowanie wstępnych oczekiwań kredytowych ◊ zgodnie z prawem zamówień publicznych głównym kryterium wyboru winien być koszt pozyskania kapitału

3. Złożenie wniosku kredytowego w formie pisemnej podpisanego przez dwóch członków zarządu przy kontrasygnacie skarbnika wraz z wymaganymi dokumentami ◊ - statut JST - Sprawozdanie z wykonania budżetu wraz z opinią RIO - uchwała budżetowa wraz z opinią RIO -opinia RIO o możliwości spłaty kredytu -Biznesplan inwestycji -Zabezpieczenie

4. Ocena zdolności kredytowej zgodnie z wewnętrznym regulaminem banku

5. Negocjacja warunków umowy, wówczas, gdy któraś ze stron nie zgadza się z jej wstępną wersją

6. Podpisanie umowy i ustanowienie zabezpieczeń ◊ ze względu na wysoką wiarygodność kredytową JST i brak możliwości jej bankructwa zabezpieczenia te mają znacznie mniejsze znaczenie niż w przypadku podmiotów gospodarczych

7. Realizacja inwestycji i kontrola przez bank sposobu wydatkowania środków ◊ Konieczność dostarczania okresowych dokumentów o aktualnej kondycji finansowej JST. Możliwość wypowiedzenia umowy w przypadku niedotrzymania jej warunków przez JST w ciągu 30 dni.

8. Zwrot środków zgodnie z harmonogramem i zdjęcie zabezpieczeń.

41. Leasing:

• Zwrotny – inwestor bierze w leasing nieruchomość, którą następnie wykupuje, by potem oddać go JST w leasing po z góry ustalonej stawce

• Leaseback – samorząd zakupuje przedmiot leasingu, następnie sprzedaje go inwestorowi, by ten po zakończeniu okresu inwestycji oddał go JST w leasing

• Opóźniony zakup – JST zobowiązuje się do zakupu nieruchomości na raty od inwestora, który zostaje właścicielem przedmiotu własności do momentu wniesienia ostatniej raty

42. Project finance:

Sposób finansowania polegający a dostarczeniu przez inwestorów kapitałowych funduszy na pokrycie nakładów związanych z projektem inwestycyjnym, pod warunkiem, że zaangażowanie środki zostaną zwrócone z nadwyżek wygenerowanych w trakcie eksploatacji obiektu

Banki (kapitałodawcy projektu)←Sponsorzy (organizacja projektu) →JST (ciąży na niej obowiązek realizacji usług publicznych, bierze odpowiedzialność na stworzenie warunków do realizacji inwestycji) →Firmy wykonawcze (realizują projekt, często pełnią rolę sponsora) →spółka operatorska ( przyjmuje projekt od wykonawcy i zajmuje się sprzedażą usług)

43.Zalety i wady współpracy sektora prywatnego i JST przy realizacji zadań publicznych

Obawy:

1. Nastawienie na zysk przedsiębiorstw prywatnych może spowodować: - wzrost cen usług publicznych i ograniczenie dostępu do nich osób biedniejszych - spadek jakości świadczonych usług

2. Brak przejrzystości przepisów prawnych potęguje obawy inwestorów co do stabilności współpracy

Możliwe korzyści:

1. Pozyskanie dodatkowego kapitału wobec stałego wzrostu zapotrzebowania na usługi publiczne

2. Wzrost konkurencji na rynku