Magdalena Cygańska
Pedagogika opiekuńczo-wychowawcza
Rok II
Społeczeństwa obu krajów doświadczyły destrukcji demokracji i postaw obywatelskich.
Oba kraje maja podobny moment „nowego otwarcia”:
Polacy – wybory 1989 roku
Niemcy – obalenie Muru Berlińskiego i zjednoczenie kraju w 1990 roku
Oba społeczeństwa są zaangażowane w realizację wspólnego projektu, jakim jest Unia Europejska.
W Polsce za politykę oświatową i programy nauczania na terenie całego kraju odpowiada w decydującym stopniu Ministerstwo Edukacji Narodowej.
Polski system edukacji jest zorientowany na kształcenie grup wiekowych objętych obowiązkiem nauki szkolnej
W Polsce szwankuje nie tylko prawodawstwo, określające warunki i możliwości prowadzenia edukacji obywatelskiej, lecz także brakuje szerokiego konsensusu społecznego w tym zakresie.
W Polsce od niedawna zaczynają funkcjonować samorządowe centra i/lub ośrodki doskonalenia nauczycieli w zakresie kształcenia obywatelskiego
istotną role odgrywają osoby zdolne przekazywać wiedze i umiejętności innym. Polscy eksperci wskazują tu osoby podejmujące to zadanie niejako „z urzędu”, a wiec: nauczyciele, wychowawcy, pedagodzy, konsultanci metodyczni, pracownicy ośrodków kultury, ale tez politycy i dziennikarze.
Mało efektowny niestety jest poziom przygotowania przyszłych nauczycieli zajmujących się kształceniem obywatelskim. Praktyki w szkołach trwają krótko (kilka miesięcy), nie są wynagradzane, traktowane po macoszemu zarówno przez uczelnie jak i studentów- praktykantów.
Edukacja obywatelska finansowana jest w Polsce z środków publicznych Ministerstwa Edukacji Narodowej.
W polskiej szkole edukacja obywatelska realizowana jest w formie lekcji wiedzy o społeczeństwie, która jest aktualnie nauczana w formie osobnego przedmiotu na dwóch poziomach edukacyjnych, w gimnazjum i liceum( ścieżka edukacyjna składająca się z trzech modułów: wychowania do życia w rodzinie, wychowania obywatelskiego i wychowania do aktywnego udziału w życiu gospodarczym.
Jej treści są także obecne w szkole podstawowej w formie zintegrowanego przedmiotu o nazwie „ historia i społeczeństwo” oraz w formie ścieżki edukacyjnej- wychowanie do życia w społeczeństwie, na którą składają się trzy moduły: wychowanie do życia w rodzinie, edukacja regionalna oraz wychowanie patriotyczne obywatelskie.
Do zadań szkoły na poziomie szkoły podstawowej należy między innymi:
tworzenie sytuacji, które wyzwalają emocjonalny związek z krajem ojczystym,
zapoznawanie uczniów z zasadami i instytucjami, które posiadają istotne znaczenie dla funkcjonowania naszego narodu i państwa,
przygotowywanie młodych obywateli do świadomego, aktywnego i odpowiedzialnego uczestnictwa w życiu publicznym.
Wśród zadań, jakie szkoła gimnazjalna ma realizować w ramach wos-u, należy wymienić przykładowo takie:
stawianie wymagań w zakresie właściwej postawy wobec godła i hymnu państwowego,
pomoc w rozpoznaniu uczniowskich praw i obowiązków,
ukazywanie praktycznych zastosowań zasad i procedur demokratycznych w społeczności szkolnej,
kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych,
wspieranie samorządności uczniowskiej,
rozwijanie ducha przedsiębiorczości.
Na poziomie szkoły średniej wiedza o społeczeństwie realizowane są moduły:
Socjologiczny (społeczeństwo)
Politologiczny (polityka)
Prawny
Dotyczący stosunków międzynarodowych
W kraju tym bardziej popularne jest pozaszkolne kształcenie obywatelskie.
W Niemczech edukacja obywatelska na wszystkich szczeblach obejmuje jedynie treści zintegrowane w ramach jednego lub kilku przedmiotów np. historii.
W szkole kształcenie obywatelskie jest nauczaniem/nabywaniem wiedzy i kompetencji w zakresie życia politycznego, aktywności społecznej oraz ochrony wartości demokratycznych i praw człowieka. Dużą wagę przywiązuje się do umiejętności politycznych, artykułowania własnych i grupowych interesów, prowadzenia dyskursu politycznego oraz partycypacji politycznej.
Pieczę nad prowadzeniem edukacji obywatelskiej sprawuje kilka silnych instytucji jak np. Konsensus z Beutelsbach, wypracowany w 1976 roku i funkcjonujący do dziś.
Podwójny podział – edukacja dla młodzieży i dorosłych oraz edukacja szkolna i pozaszkolna.
Szkolenie nauczycieli rozpoczyna się zaraz po ukończeniu studiów i praktyki trwają nawet do dwóch lat. Młody nauczyciel jest obdarzany dużą samodzielnością, obarczany odpowiedzialnością i nagradzany podczas stażu.
W Niemczech istnieją odrębne, publiczne instytucje, takie jak centrale kształcenia obywatelskiego, których budżet jest przeznaczany jedynie na kształcenie obywatelskie.
Wspólny cel kształcenia obywatelskiego: kształtowanie postaw i umiejętności przykładnego obywatela.
W obu krajach spotykamy się z podstawowym podziałem w obszarze kształcenia obywatelskiego na edukację szkolną i pozaszkolną. Jednak w Polsce dominuje szkolna edukacja, w Niemczech pozaszkolna.
W Polsce stawia się na edukację obywatelską przede wszystkim młodzieży szkolnej, w Niemczech kształcenie obywatelskie jest adresowane szerzej, do całego społeczeństwa.
Różnica jest też znaczna w szkoleniu nauczycieli, które jest znacznie uboższe w Polsce.
Finansowanie kształcenia obywatelskiego w Niemczech pochodzi z central kształcenia obywatelskiego i fundacje polityczne, w Polsce jedynie z budżetu Ministerstwa Edukacji Narodowej.
Rutkowska – Paszta M., Prawa człowieka w edukacji obywatelskiej, Warszawa 1998
Rzepiński A., Prawa i wolności człowieka, Warszawa 1998
Jamróz O., Obywatelskie doświadczenie w szkole, Warszawa 2005
Pachociński R., Pedagogika porównawcza, Warszawa 2000
Pachociński R., Współczesne systemy edukacyjne, Warszawa 1999
Pachociński R., Oświata XXI wieku : kierunki przeobrażeń, Warszawa 1999
Źródło: http://www.eurydice.org.pl/files/cityedu05.pdf, od. dn.:20.11.2009
Źródło: http://www.isp.org.pl/files/1061822190896523001227603871.pdf, od. dn.: 20.11.2009