1990 – nowelizacja KC; odtąd: `normy współżycia społecznego`
- SN nakazuje wskazanie organom orzekającym naruszenie konkretnych zasad – sąd ma je nazwać, gdyż w KC nie znajdziemy danego nazewnictwa
- korzystamy z nich na podstawie przepisów
- naruszenie tych norm wiąże się z negatywnymi konsekwencjami, np. art. 5. – nadużycie prawa podmiotowego
- samo powstanie, zmiana, ustanie stosunku cywilnego uzależnione od zasad współżycia społecznego
- art. 58 § 2 – sankcja nieważnej czynności prawnej
- art. 93 – 94 – warunek sprzeczny
- art. …… -
- odpowiedzialność na zasadach słuszności – art. 4171, 428, 431 § 2
- kryterium służące pośrednio / bezpośrednio do bliższego sprecyzowania treści stosunku
- art. 65 – sposoby wykładni woli
art. 140 – treść prawa własności; art. 233 i 298
Normy i przepisy prawa cywilnego
- 3-dzielny: jednostronnie bewzględnie obowiązujące / semi-imperatywne + bezwzględnie obowiązujące (ius cogens) + względnie obowiązujące (ius dispositivum)
te w/w normy występują w całym prawie cywilnym
- prawo rzeczowe, spadkowe, w zakresie ochrony prawnej praw niemajątkowych – ius cogens
- prawo zobowiązań umownych – ius dispositivum
- prawo pracy – semi–imperatywne
- warunek, oświadczenie woli (art. 60), oferta – treść tych pojęć na egzamin; definicje legalne
- przepisy odsyłające – bieg przedawnienia roszczeń
- fikcja prawna – sytuacja A, ustawodawca każe ją traktować równoważnie z sytuacją B; `… uważa się za …`, `… tak jakby …`
- zwroty niedookreślone – dużo luzu interpretacyjnego; `…zwykły zarząd…`, `…należyta staranność…` - miernik winy dłużnika, `…rażące pokrzywdzenie…` -
przy ochronie dłużnika, `…ważne powody…`
Obowiązywanie norm w czasie
- bezpośrednio stosuje się ustawę nową
- zasada dalszego działania ustawy dawnej – powiązanie z ochroną prawną norm nabytych, które nie mogą być zniesione
- najbardziej sporna kwestia – zobowiązania
Obowiązywanie przestrzenne norm
- część m-dowego prawa prywatnego / prawa kolizyjnego
- maj 2011 – zmiany, uchylenie ustawy z 1968
Podejście klaryfikacyjne (clara non sunt interpretanda; prof. Morawski) a weryfikacyjne (omnia sunt interpretanda; prof. Radwański) w wykładni
poczytać o dowodach i domniemaniach