Nowotwór jest chorobą, którego powstanie wiąże się ściśle z nazwą, bowiem zaburzając pracę systemu komórkowego, powoduje powstawanie nadmiernej ilości niepotrzebnych komórek danego typu, które w zgrupowaniu tworzą nowotwór (neoplasma).

Istnieją dwa rodzaje nowotworów – niezłośliwy (łagodny), który przeważnie nie stanowi zagrożenia dla życia, bowiem ze względu na ścisłe odseparowanie od innych komórek nie daje przerzutów, a leczony dość szybko ustępuje. Drugim jest nowotwór złośliwy, który nieleczony najczęściej jest śmiertelny. Charakteryzuje się szybkim rozwojem (w przeciwieństwie do łagodnego), niszczeniem zdrowych tkanek, naciekaniem tkanek oraz przerzutami.

Podział nowotworów złośliwych:

Rak jest jedną ze złośliwych odmian nowotworu, rozwijający się z tkanki nabłonkowej (np. skóry, płuc lub gruczołów).

Sarcoma, czyli mięsak jest nowotworem złośliwym powstającym z tkanki nienabłonkowej (np. w obrębie mięśni, kości lub chrząstek). Dzieli się na nowotwory o niskiej i wysokiej złośliwości.

Białe ciałka krwi – limfocyty – stanowią podwalinę naszego systemu odpornościowego. Chłoniak jest nowotworem uderzającym właśnie w limfocyty. Dokonuje w nich przemian nowotworowych, które doprowadzają do destrukcyjnych dla ciała działań krwinek (atakują one organizm, zaburzając m.in. pracę systemu immunologicznego, metabolicznego). Dzielimy je na dwie grupy – ziarnicę złośliwą i chłoniaki nieziarnicze.

I. Faza inicjacji - czynnik rakotwórczy działając na zdrową komórkę powoduje zmianę w jej materiale genetycznym, czyli mutację. Jeżeli zaatakowana komórka ma zdolność do podziałów, to wywołana mutacja utrwala się i jest przekazywana następnym pokoleniom.

II. Faza promocji - zainicjowana komórka przechodzi wiele mutacji i staje się typową komórką nowotworową. W tej fazie zatrzymanie procesu powstawania nowotworu jest jeszcze możliwe. I tak się dzieje w większości przypadków.

III. Faza progresji - trzecia faza rozwoju nowotworu, w której wzrost komórek zmutowanych przebiega niepowstrzymanie i jest nieodwracalnie. Zasadnicze znaczenie ma w tej fazie sprawność systemu odporności organizmu – jeśli jest słaby, komórki nowotworowe szybko się namnażają.

Czynniki rakotwórcze

* chemiczne - to rakotwórcze związki chemiczne, które w odpowiednich warunkach mogą powodować rozwój nowotworów złośliwych. Do związków chemicznych o działaniu rakotwórczym należą : węglowodory aromatyczne, arsen, azbest, sadza, smoły, oleje mineralne, pył drzewny i skórzany, benzen, chrom, nikiel, chlorek winylu, dym tytoniowy, estrogeny, a nawet witaminy (w dużych dawkach)

* fizyczne – zalicza się do nich promieniowanie jonizujące (Roentgena, radu i innych izotopów promieniotwórczych) oraz nadfioletowe (słoneczne i lamp kwarcowych).

* biologiczne – wśród nich wymienia się głównie wirusy. Należą do nich wirus przewlekłego zapalenia wątroby typu B (HBV), wirus HIV i wirus opryszczki narządów rodnych.

Cztery kroki aby zmniejszyć ryzyko zachorowania na raka:

1. Utrzymuj prawidłowy ciężar ciała przez całe życie.

2. Zachowuj odpowiednią aktywność fizyczną - poza zwykłymi zajęciami powinieneś uprawiać aktywność fizyczną przez co najmniej 45 minut co najmniej 5 dni w tygodniu.

3. Jedz zdrowo - wybieraj produkty pełnoziarniste zamiast przetworzonych, unikaj czerwonego mięsa.

4. Ogranicz spożycie alkoholu - kobieta nie powinna pić więcej niż 0,35 l piwa, 0,15 l wina oraz 0,04 l 80% alkoholu dziennie, zaś

mężczyzna nie powinien pić więcej niż 0,7 l piwa, 0,3 l wina oraz 0,08 l 80% alkoholu dziennie.

Rak trzustki - jest jednym z najgroźniejszych i najszybciej rozwijających się nowotworów. Stanowi on 25% wszystkich raków przewodu pokarmowego. Rzadko pojawia się przed 45 rokiem życia, później natomiast częstość zachorowań wzrasta. Przyczyna choroby jak i innych nowotworów pozostaje nadal nieznana. Istnieją jednak tzw. „czynniki ryzyka”, czyli okoliczności sprzyjające zachorowaniu na nowotwór trzustki. Palenie papierosów zwiększa to ryzyko niemal dwukrotnie i wyrównuje się w przypadku zaniechania nałogu dopiero po 10-15 latach.
Rak trzustki należy do nowotworów „dietozależnych” co oznacza, że rodzaj diety jest istotnym czynnikiem ryzyka. Pożywienie bogato tłuszczowe (tłuszcze zwierzęce) i bogato białkowe sprzyja rozwojowi tego raka.

Rak żołądka - na podstawie badań uznano za czynniki ryzyka zachorowania na raka żołądka pokarmy ostre, solone, wędzone, marynowane i smażone. Natomiast działanie ochronne przed rakiem posiadają zielone i żółte warzywa oraz owoce bogate w witaminę A, C, E oraz mleko. Lekarze stwierdzili częstsze występowanie raka żołądka wśród osób konsumujących mało owoców i dużo białka zwierzęcego oraz pijących alkohol na pusty żołądek. Palenie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na raka żołądka. W ostatnich latach zwrócono również uwagę na udział soli kuchennej w rozwoju zanikowego zapalenia błony śluzowej żołądka uznanego za stan przedrakowy. Ograniczenie spożycia soli jest więc jednym z czynników polecanych w profilaktyce raka żołądka.

Rak jelita grubego - w profilaktyce tego schorzenia ważną rolę odgrywa żywienie. Dieta ma wpływ na rozwój bakterii jelitowych z rodzaju „bacteroides”, które przekształcają kwasy żółciowe w związki rakotwórcze. Dieta bogata w tłuszcze zwierzęce i białka, a uboga we włókna roślinne (błonnik) powoduje, że odczyn stolca staje się zasadowy, który nasila toksyczne działanie różnych związków chemicznych obecnych w kale.
Badania potwierdziły zależność między częstością zachorowań na raka jelita grubego i sposobem odżywiania. Tłuszcze zwierzęce, peklowanie, wędzenie, pieczenie, smażenie, niektóre środki smakowe, zapachowe, barwiące, przyśpieszające dojrzewanie, niska zawartość wapnia - są czynnikami, które mogą mieć wpływ na rozwój raka jelita grubego.

Stosuje się :

• radioterapię, czyli leczenie promieniowaniem jonizującym (promienie rentgena, gamma,  radu i inne),

• chemioterapię, tj. leczenie środkami chemicznymi w celu zniszczenia komórek rozsianych po organizmie,

• immunoterapię - leczenie środkami zmieniającymi odporność organizmu,

• hormonoterapię - polegająca na blokowaniu produkcji, lub działania hormonów.

Rzadziej stosuje się takie sposoby leczenia jak : działanie promieniami lasera, zamrażanie (kriochirurgia), elektrokoagulacja (przy użyciu prądu elektrycznego).