INSULINOTERAPIA

1. Charakterystyka preparatów insuliny

Insulinę dzielimy ze względu na:

- pochodzenie (zwierzęca i ludzka);

- stopień oczyszczenia (chromatograficznie oczyszczona wysoko oczyszczona);

- czas działania (krótko działająca, o średnio wydłużonym czasie działania i o maksymalnie

wydłużonym czasie działania)

Do niedawna insulinę wytwarzano wyłącznie z trzustek zwierząt rzeźnych - wołowa i

wieprzowa. Dzięki osiągnięciom inżynierii genetycznej i biotechnologii obecnie wykorzystuje

się insulinę ludzką. Bakteriom Escherichia coli lub drożdżom piekarskim w warunkach

laboratoryjnych podaje się wyizolowany ludzki gen sterujący produkcją insuliny. Zmienione

mikroorganizmy (chimery) oprócz swoich białek zaczynają produkować ludzką insulinę.

Dzięki tym procesom technologicznym medycyna poradziła sobie z problemem uczuleń i

wydłużeniem szybkości wchłaniania insuliny.

1. Czas działania insuliny

W celu wydłużenia czasu wchłaniania insuliny dodaje się do niej różne substancje, np. protaminę, cynk. Tak powstają insuliny: protaminowo - cynkowe, cynkowe czy izofanowe. Wydłużenie czasu działania (wchłaniania i szczytu działania) insuliny jest niezbędne do wytworzenia takiego poziomu insuliny w organizmie aby zapewniał on wartości glukozy jak najbardziej zbliżone do prawidłowego stężenia na czczo.

Ze względu na czas działania wyróżnia się:

- Insulinę krótko działającą - zaczyna działać w ciągu 30 minut od podania, szczyt osiąga po

2-4 godzinach, a całkowity czas działania wynosi 4-8 godzin (insulinę taka podaje się

kilka razy na dobę. Należy tu:

• Insulina Solutio Neutralis,

• Insulina Maxirapid,

• Insulina Actrapid.

- Preparaty o średnio wydłużonym czasie działania - zaczynają działać po 2-6 godzinach,

szczyt osiąga po 4 - 14 godzinach, a całkowity czas działania to 14 - 24 godziny. Insulinę ta

podaje się najczęściej 2 razy na dobę. Należy tu, np.:

• Insulina Isophanicum (NPH),

• Insulina Lente,

• Insulina Monotard HM.

- Preparaty o maksymalnie wydłużonym czasie działania - początek działania po upływie 6 -

14 godzin, szczyt po 14-24 godzinach, a całkowity czas działania od 20 - 36 godzin. Należy

tu, np.. Insulina Ultraiente. Taką insulinę można podawać 1 raz na dobę.

Obecnie często stosowane są mieszanki insulin o krótkim i o średnio wydłużonym czasie

działania.

Pozostałe cechy preparatów insuliny to:

• stężenie w preparacie (40, 80, lub 100 jednostek w 1 ml)

• pH roztworu (odczyn kwaśny lub obojętny);

• środki przeciwbakteryjne dodawane do preparatu.

Obecnie stosuje się insuliny ludzkie produkowane drogą inżynierii genetycznej oraz analogi insulin.

W zależności od czasu działania stosuje się:

Analogi insulin:

szybko działające (analog insuliny krótko działającej; początek działania po

10 min., szczyt po 1-2 godzin, czas działania do 4h)

• insulina LiSPRO - HUMA LOG,

• insulina AspArt - NovoRapid

Insuliny krótko działające

• Actrapid HM - Novo Nordisk,

• Humuiin R - Eli Lilly,

• Insuman Rapid - Hoechst,

• Gensulin R - Bioton

Insuliny o pośrednim czasie działania

• Insulatard HM - Novo Nordisk,

• Humuiin N - Eli Lilly,

• Insuman Basal - Hoechst,

• Gensulin N - Bioton

Insuliny długo działające

• Ultratard HM - Novo Nordisk,

• Humuiin U - Eli Lilly

Długo działające analogi insulin

• insulina Glargine - Lantus,

• insulina Detemir)

W praktyce stosowane są również mieszanki insulinowe (insuliny złożone, dwufazowe),

składające się z:

• Szybko działającego analogu insuliny oraz z zawiesiny protaminowej tego analogu

(zawiesina protaminowa wydłuża czas działania analogu i opóźnia wchłaniania dzięki

obecności protaminy)

•Krótko działających insulin ludzkich z ludzką insuliną izofanową o pośrednim czasie

działania (w insulinie izofanowej dodatek protaminy i niewielkiej ilości cynku

opóźnia wchłanianie).

Mieszanki insulinowe chętnie stosowane są u osób starszych i mniej sprawnych.

Insuliny ludzkie:

Insuliny krótkodziałające (5 - 7 godzin). Mają początek działania po 30-60 minutach,

natomiast szczyt obserwuje się po 2 - 4 godzinach.

• Humulin R (Eli Lilly)

• Actrapid HM (Novo Nordisk)

• Gensulin R (Bioton)

Insuliny o przedłużonym czasie działania ( 1 3 - 1 8 godzin). Maja początek działania po 1 -

godzinach, natomiast szczyt obserwuje się po 6 - 8 godzinach.

• Humulin N (Eli Lilly)

• Insulatard (Novo Nordisk)

• Gensulin N (Bioton)

Mieszanki insulin krótkodziałającej i insuliny o przedłużonym czasie działania w

odpowiednich proporcjach np.

• Humulin M3 (Eli Lilly)

• Mhctard 30 (Novo Nordisk)

• Mixtard 50 (Novo Nordisk)

• Gensulin M 30 (Bioton)

Insuliny krótkodziałające ( 3 - 5 godzin)

• Humlog (Eli Lilly) ma początek działania po 0 - 15 minutach, natomiast szczyt

obserwuje sie po 40 - 60 minutach

• Novorapid (Novo Nordisk) ma początek działania 5 - 1 5 minutach, natomiast szczyt

działania obserwuje się po 1 - 2 godzinach

Insuliny o przedłużonym czasie działania (24 godziny). Mają początek działania po 1,5-2

godzinach, natomiast nie obserwuje się szczytu działania.

• Levemir (Novo Nordisk)

• Lantus (Aventis)

Mieszanki analogowe insuliny krótkodziałającej analogowej i insuliny o przedłużonym

czasie działania w odpowiednich proporcjach np.

• Humalog Mix 25 (Eli Lilly)

• Novo Mix 30 (Novo Nordisk)

1. Temperatura przechowywania insuliny

Ogólna zasada mówi, iż insulina powinna być przechowywana w lodówce w temperaturze od 2 do 7 stopni Celsjusza. Nie oznacza to, że przechowując ją w niższej temperaturze, nie będzie można jej używać. Zakres temperatur od 2 do 7 stopni jest idealny, w szczególności, jeśli chcemy przechowywać insulinę przez długi czas. Są jednak rodzaje insuliny, które można przechowywać w temperaturze pokojowej nawet do 28 dni bez uszczerbku dla jej jakości i siły działania. Biorąc pod uwagę, iż wstrzykiwanie zimnej insuliny jest bardziej bolesne niż ciepłej, najlepszym rozwiązaniem jest przechowywanie insuliny w lodówce i wyjmowanie jej na jakiś czas przed planowanym zastosowaniem leku.

Przechowując insulinę, należy pamiętać, aby nie wystawiać jej na działanie światła słonecznego, które może mieć na nią niekorzystny wpływ. Z kolei jeśli trzymamy ją w temperaturze poniżej 2 stopni Celsjusza, może dojść do zmniejszenia jej siły działania.

1. Zasady przechowywania insuliny

Osoby cierpiące na cukrzycę powinny pamiętać, że:

• nieużywane peny insulinowe i pojemniki z insuliną powinny leżeć w lodówce;

• insulinę przechowuje się w lodówce, ale nigdy w zamrażarce, trzymana w tej pierwszej będzie nam służyć aż do daty przydatności podanej na opakowaniu, należy również zwrócić uwagę na temperaturę ustawioną w lodówce – jeśli jest zbyt niska, może zacząć mrozić;

• nie należy zostawiać insuliny w samochodzie, jeśli do tego dojdzie, insulinę może zniszczyć zbyt wysoka temperatura lub promieniowanie słoneczne;

• nie wolno przekraczać daty przydatności podanej na opakowaniu;

• jeśli podczas przechowywania insuliny dojdzie do jej przebarwienia, konieczne jest zastąpienie starego leku nowym;

• jeśli po zakupie insuliny stwierdzimy w niej cząsteczki lub kryształki, produkt należy oddać do wymiany w aptece;

• jeśli cukrzyk znajdzie się w gorącym klimacie bez dostępu do lodówki, insulinę należy trzymać w termosie;

• strzykawki z insuliną należy przechowywać z igłą skierowaną ku górze;

• w czasie podróży insulinę należy przenosić w odpowiedniej torbie lub opakowaniu na leki;

• jeśli w trakcie podróży nosimy insulinę przy sobie, warto ją owinąć zmoczonym kawałkiem materiału.

Bezpieczeństwo stosowania insuliny wymaga kontrolowania jakości leku. Jeśli w insulinie pływają kryształki, kłaczki lub grudki bądź istnieją inne oznaki mogące wskazywać na uszkodzenie lub pogorszenie jakości leku, konieczne jest zastąpienie go nowym. Nie należy stosować leku, którego wygląd wzbudza nasze wątpliwości.