Ekon - nauk odpo n pyt w jak spos społecz mog wykorz poten produ, wart pien i jak duż mog konsumz wkła włas, czyl włas cięż i codzie prac. Spos oddziaływ decy konsum i ic konsekw.

Piram :*niższ rzęd (odczuwa brak) 1fizjolo, 2bezpicz.*wyższ rzęd (potrz rozw) 3przynal, 4uznan, 5samorea

Wpły mają: społecz, sytuac domow, sta cywil, płe, wykszt, zdrow, odporn.

Zasob – Psychofiz właści: ludz, naturaln, rzeczo (przyrząd), finans.

Są to czynn produkt.

Krzyw możli prod zbió punkt przedsta różn alterna strukt prod dwóch dób prz pełn i efekt wykorz zasob gosp.

Krzyw możli fin ilustr jak iloś poszczeg dób gospod moż wytwo prz dany zasob i dan pozio rozw techn.
G ni wykorzys wszys zasob, któr
dysponuj. H kombin nieosią prz
dany zasob i poziom wiedz i tech.
B,C efektyw wykorzys dostę zasob.
ABCD przemieszcz zasob produ z
prod Y do X.
Niewidz ręk rynk metafor użyt prz A. Smitha w książ „Bada na natur i przycz bogact narod”. S. star si wykaz, ż mecha rynk je zdol d samodzi regul proc zaspok potrz społ i tak sam odrzuc koniecz interwencjonizmu państw.

Prod t c si prod. Tow t c si naby, ab sprze. Dobr t wszel wart mater służ zaspok potrz.

Klasy usł: *dl konsu – mater i niema ter *dl produ i bizn – rekla, fina * ogólnospoł – admini, obron naro, środo itd.

Ekon: Pozyt – opar n obiekty wiedz o rzeczyw. Bad zjaw gospod, taki jaki są. Normat – dokon wartościow fakt opisyw prze ekon pozyty. Wycią wnios, star si przewi skut obecn dział gospod.

PKB sum dób i usł wytwo n tery dan kraj w okreś czas, niezale o teg kt je właści środ prod. Mów na il w dan czas wytw real dób i usł.

W:- duż wpły n ni moż mie np. wydob rop lu diam, ni przekład si n wielk gosp i rzeczyw rozw społecz,- ważn, ab w odnie d rozw gosp podaw PKB per capita ora parytetem sił nabyw,

Z:- jak mier ekono anali staty, któ m n cel w spos bardz precy pokaz syst gosp kraj,- pozw n porów sytu gosp w różn kraj n podst jedn miar.

PNB miar łączn doch osiąg prze obywa dan kraj niezal o miej świadcz usł prze czynn prod. PNB = PKB + doch z tyt własn z gran.

PNN miar efek rocz dział gosp, rozum jak różn PKB  ora wart amort kapit trwa. PNN = PNB – amortyzacja.
Makroekon nau zajm si anal funkcjo gosp jak całoś.

Met sum prod - sum wart prod i usł wytwo w dan gosp w ciąg rok,

- ni należ licz wielokr ty sam dób, b niekt dobr s zużyw w proc prod inn dób, - unika licz dobr 2 raz.
Met sum wyd -sum wydat n dobr final wytwo prze przeds kraj.

PKB = C + I + G +NX

C – kons, I – inwers, G – zaku rządo, NX – expo nett

Met sum doch– dod doch (płac, rent, proce, zysk) powst w proc wytwa prod i usł.

Roz gosp ozna obo zmia ilości równocz zmia jakoś w życ społ-gosp kraj. Cel roz gosp je ni tylk wzr prod, al i cor lepsz zaspok potrz gosp społ. Roz gosp ni moż ist be wzr, wzr be rozw ta.

Wzro gosp zmia ilośc, jak zacho w gosp narod w dan okre.

Mier roz gosp: *syntet, *szczeg, *symptomatycz,

Barie roz gosp: *zby nisk inwes w gosp, *spir inflac, *brak konkur wob prod międzynar, *nisk doch n os, *przelud.

Podz wg kryt wzr gosp

* tem wzr (równom, przyśp, malej)

* zmian w poz efekty (wzr ekstensy, wzr intensy)

* równo (zrównow, niezrów)

Faz cyk koniunkt:

* f kryz (nadwyż podaż na popyt, spad cen, prod, zysk, zatrud)

* f depres (nisk pozi cen, trend spadk prod, zatrud i płac)

* f ożyw (wzr popyt, prod, przych, zysk, zatrud i cen)

* f rozkw (wys sprzed, pozi zatrud, stop zysk, pozi cen

Przycz cyk koniunk:

Egzogen (zewn)-teor plam n słoń Jevensona (wpły n plant w rolnic), wybory

Endogen (wewn)-wah w wydat inwest,-optym w ocen przysz

Teor cyk koniunk:

*teo egzogenni-szuk przycz sprawcz cykl koniunk w zewn czynni w stos d dan syst gosp,

*teo endogeni-poszuk mechan cykl koniunk wewn sam syst gospod wywoł samoregul si cykl.

Polit antycykl –przeciwdzia nadmier wah temp wzr PKB wywoł prze cykl koniun, koncen si n wzmac popyt kraj, obniż defic budż w okres ożywie, zapewni równow makroekon, zapob powst proc kumulac w gosp.

Podat – przym, bezzw i nieodp świad pieni pobie prz pańs w cel pokry obcią publ.

Kryte konwer dług publ i defic pań: *wielk defic budże, ni więc ni 3% PKB dan kraj, *wiel dług publ, ni więc ni 60% PKB dan kraj.

Budż pań rocz pla doch i wyd or przych i rozch org władz pań, kontr i ochr praw, sąd i trybun, admin rząd n okr rok kalen.

Funk pol budż:

* alok - kształ si podz czynn wytw międz sekt pryw i pub, a nast ich dalsz aloka wewn tych sekto. W ram sektor pub proc alok następ prz bezpośr okreś wielk środ n konkr zad. W ram sekto pryw proc alok budż doko si pośr z pom dota i pod.

*redystr - poleg n świad oddział prz pań n ostat podz doch indyw. W prak s 3 płasz oddział budż n podz doch w społ: - bezpo redystr doch pien z pom sys podat i pienięż transf socja, - bezpł lu częś odpł zaspok pewn potrz prz wykony prz sektor pub okreś usł społ (ochr zdr, oświ), - oddział n war, w jak kszt si dystr doch,

*stabili pol n wykorz doch i wyd budż d osiągn makroekon cel gosp: ogran bezrob, stabiln pozi cen, wys, zrównowa temp wzr gosp, stabil bilan płat.

Źród defi budż (ujem róż mię doch a wyd budż): emis oblig n woln rynk, zadłuż budż w bank, finans prz ban centr, mniej eksp ni imp, zaciąg pożycz, katast, bra wpływ z prywat.

Wpły n rent oblig: sytu poli – gosp kraj, wys kupon (odse dl posiad oblig) or cen p jaki naby si oblig, charak obli (oproc: stał, zmien, zer)

Dłu pub zobow Skar Pań wynik z zaciąg kred w kraji zagran instyt fin, pozost d wykup papier wart or inn tytuł.

Kraj poz UE używ EU: And,Czarn,Kosow,Monak,Sa Mari,Waty.

Reżi kurs wal: bra wł wal, izb walut, kur sztyw, kur płyn w paśm wah, kur pełz, kur pełz w paśm wah, kur płyn kierow, kur płyn, sys współpr.

Fun BCentr: pełn rol agent kredyt i fisk rząd, przech rezer bank komerc, przech rezer kraj or z zł i wal obc or adminis nim, emit znak pieni.

Instr kont ogól BCentr: operac otw ryn, poli rezer obow, poli refinan bank, instrum kontr selekt, kontr wielk udziel kred, kontr stó proc, poli selekt wskaźn rezer, wskaz bank konkure cel n jak mog by przezn kred lu zaka ich udziel, oddział prz pers waz

Org NBP: prez NBP, Rad Poli Pieni, zarz NBP.

Rad Poli Pien: stop proc NBP, stop proc n hurt rynk międzynar, stop proc n rynk detali, presj infla,

Org EBC (EurBanCentr): rad Prez EBC, zarz EBC, Rad ogól EBC.

Polit pieni (monet) poleg n: n system dział maj n cel zapewn stabil cen, dostos pieni w obieg d aktual wymag gosp, n użyc podaż pien jak instr realiz ogól cel poli gosp.

Poli pien: *ekspan (tani pien) obniż stop rezer obowią i stop redysk, skup prz BC rząd papier wart. Nast wzr możl udziel kred prz bank, wzr poda pien, obni si stop proc, c prow d wzr inw, zaagregowan popyt, zwięk zatrud, wzr infl.

*restryk (drog pien) podwy stop rezer obowi, stop redysk ora sprzed prz BC rząd pap wart. Dział t zmnie poda pien i powod podwyż stop proc. Ich efek je zmni rozm kred i w konsek inw, nast zmnie zaagreg popy, zmnie prod, wzr bezro or pozi inf.

Cel ryn pien t umoż wymia wal.

Podz ryn pien * z wzg n wiel trans: ryn hurt, ryn detal * z wzg n dost d ryn: ryn zamk, ryn otw

Podz ryn wal: kaso, termin.

Ryn kapit (instrum) oblig (samorz, korpor, skarb), akcj.

Cech ryn walut: miej trans kapit z jedn pańs d inn, podst narzę przepł fund międz państ, kur walut, ryn kas, ryn termi.

Podz ryn bank: *z wzg n rodz dział: emis, komer, inwest, oszczędź *z wzg n: jednostop, dwustop.

Kryz 2008r.

Skut dl Pol: ograni akc kredy prz ban, atak spekulac n pols walu, obniż wart złot, probl finan w przedsi z opcj walut, spad akumul.

Przycz kryz: asyme infor, oderw wycen rynk fin o real wart, wzr wart dl akcjon pomij zasad rekomen, niedostat nadzó z stro Komis Nadzo Finan, fragmen global.

Finan (zas pien) *stos ekon poleg n grom, podz or wydatk zaso pieni, *dzia nau zajm si badan okreś elem rzeczywi ekon panuj n pien i formuło n podst uzysk wyni okreś twier i praw.

Przycz bezrob: rozw technol, poda, skł ubezpi, wys zasi, sezon.

Pozyt skut bezro: wzr motyw d kszt, szac d pra, elasty prac, walk z infla, korzys wpły n rozpocz dział gosp.

Instru aktyw zawo: szkol, staż, prakt zawo, zwro koszt dojaz d prac, środk n rozpocz dział gosp.

Czynn kszt wys aktywi zaw.: szar stref, trady, mode w rodzi, płac minim.

Rodz infl: *popytowa, *kosztowa. Przejaw or skut: otwar, jaw, ukry, tłumi.

Przycz infl: wzr kosz prod, nadmi wzr pop, zadłu przed, monopol gosp, niezrównoważ budż pań, nadwyż eksp na imp.

Skut infl: ludz oszczę, tzw. koszt zdart zelów (ludz dąż d utrzym mniej zas gotó, c zwią je z pewn kosz, ja np. kosz dojaz d bankom.), spad wart zobow i wierzyt.

Kosz infl: zdart zelów, zmieni jadłosp (kosz zwią z ty, ż w waru wys infl firm częśc musz zmien cen, c wiąż si z dod kosz np. restau musz częś zmie jadłos), nieoczek infl, wymi bankn.

3 ruch w glob i różni: glob z glob, antyglob przec glob, alterglob ni s przeci glob kultur, le glob neoliber.

Przycz glob: integr polit, post technol, elast prod, wzr sprze, zróżnic odmi prod, inno prod, wzr kosz w sferz bad i rozw, łatw dostę d inf.

Skut glob:lep war dl rozw nau i tech, now szans dl osiągn wzr gosp, now możli rozwi prob egzysten społ opóźn w rozw, słabn rol pań n skut prywat.

Przycz wewnątrzgał hand: zróżnic dób, korzy z skal prod, niższ kosz.

Internacjonal a glob:

* glob: tworz now typ powią międz pań, przedsi, społeczeń, proc umiędzynarod stos społ, now faz moderniz i rozw kapitaliz z nacis n stos międzynar, now tenden w rozw kult.

* internacjonaliz: umiędzynaro, dotyczy obszar ląd lu morsk, ściśłe powiąz pań, różn form jeg życ społ i gosp, wychodz poz gran nar.

Przej glob w zakr gosp.: oddzia ogrom świat korp n ryn ogól, utra suwer pań, wzr konsu, integ liczn kraj, katast ekolo, zachwia pods bezpiecz nar.

Trady podz prac rów si międzygałęzi podział prac (przem a rolni).

Czynn kszt: migr ludn, aktyw polit pań koloni, wywó kapit, rewol przem.

Nowocz podz prac wewnątrzgałę podz prac (jednoczes imp i eksp tow ty sam gałę i bran).

Czynn kszt międzynar podz prac: wewnę, zewnę.

Argum n neoprotekcjo:

- zapewni obron państ poprz ochro celn,

- administr zaka imp tow uznan z strateg,

- ochro now, rozwij si dziedz wytwarz tow zagran,

- przeciwdzi bezro i ochr przedsię kraj,

- zapobie odpływ pieni z kraj.

Cł opł, któr impo lu ekspor mus uiśc n rzecz budż pań prz dokony trans zagran.

Pozataryf narz hand: han pań, poda grani, dobrow ograni trans (VER), ograni ilośc (kwot, kontyng), kontyngenty celn, subsydia eksport.

Uni Cel porozu handl w ram któr kraj członk znios cł i inn taryf w obrot handl or ustal wspól zewn poli handl.

Stre Woln Hand porozu hand ni pocią z sob określ wspól taryf celn.

Popy iloś dobra i usł, któr chc naby uczest ryn p okreś cen.

Poda ofer rynk; ilo dob i usł, któr n ryn ofer prod p określ cen.

Pozacen czynn wpływ n pop: jako, dostęp, doch, rekl, infl.

Elasty ceno pop: reak popy n zmia cen. Mierz j z pom współczy cenow popy.

E_C = ΔD/D% : ΔP/P%

E_C = 0 popy sztyw

E_C = <0,1> mał elast

E_C = 1 neutral

E_C = >1 elasty

E_C = ∞ doskok elasty

Elasty ceno poda: reak poda n zmia cen E_C = ΔS/S% : ΔP/P% = +

Krzyw Engla

Edi = 0 (pop sztyw)

Edi > 1 (pop elasty)

Edi < 1 (pop mał elasty)

Edi = 0 (pop sztyw)

Edi < 0

Dobr Giffena odstęp o zasa elasty popy, ozna dobr, któr iloś nabyw roś, naw w przyp wzr jeg cen.

Elasty doch: rela zmia popy (D) d zmia doch ludn (DP)

E_DP = ΔD/D% : ΔDP/DP%

E_DP = + dobr pewn klas

E_DP = - dobr podrzęd

Elasty miesz (krzyżow) reak zmian cel jedn dobr (x) n zmia popy drugi dob (y)

E_M­ = ΔDx/Dx% : ΔPy/Py%

Aktyw ogó środ gosp, któr w dan mom rozporz jedn prow dział gosp. Ich zestaw znaj si p lew stro bil przedsi.
1) maj tr, [rzecz skład maj trw (grun, bud i bud, urzą tech, masz i wypo, środ trans, rozp inwe), WNiP (konces, pat, lice, zna tow, war fir)], fin składn mają (udzi w inn jedn gosp, długoter pap wart, udzi poży długot i in.)
2) mają obrot, [zapa (mater, prod goto, tow or produ niezak)], należn i roszcz, środ pienię (kas, rach bank), krótkoter pap wart,
3) rozlicz międzyokr.

Pasy, stoso w księg i jęz fin okreś znajdu si w dysp przeds kapit stanow źród sfinans aktyw. Poz pasy uję s w okreś logicz kolej i łącz w gr o zbliż treś ekon - wg wzrast stop wymagal, piln ich zwr: kap długoter (własne), dłuż niż 1 rok, krótkoter, o term płatn d 1 rok.Wyszczeg si następ pods pozy pasy:
1) kap włas (z wyn finans)
2) rezerw
3) zobow długoter
4) zobow krótkoter
5) fund specj
6) rozlicz międzyok kosz
7) przych przysz okres.

Uregulo praw ukł, treś i zas sporzą i wyszczeg w bil poz pasy m umożl jednozn ich ocen i porównyw w czas (cz pomię przedsiębi).

Cel fin przeds: osiąg zysk.

Kap Obr róż pomi dostę aktyw obro a wszys krótkoter zobowi bieżą.

Monop sytu, w któr istni tylk 1 spół mogą zaspo potrz cał ryn. Cen ni je ustal prz mechani rynk, le z gór narzuc prz monopo.

Konkur monopoli: teo, mówi iż niejednor prod nada cech monop naw konkuren ryn.

Różnico cen: sprze teg sam prod w różn cen w zależ o np. odbio, rejon geo, form sprzed.
Barie wejś n ryn: wszelk przesz np. prawn lu fin, stoją n przeszk wejś n ryn dan przedsi. Bari wejś s jedn z pow obniż konkurent ryn: konces, dodat kosz narzu prz pań.

Gosp dom: podm gosp np. osob lu rodz, wspó si utrzym będ stron nabyw n ryn tow i or stron sprzed n ryn prac.

Os fiz: praw określ obyw. Ma zdoln praw i moż by stron stos prawn.

Ograni wyb struk konsu bież: doch i cen – krzy ogranicz budż.

Teo konsum bież: konsum dokon zakup dan dób prób zoptymal ich użytecz dl sieb, wykorz w jak najwięk stop wszys dostę m środ.

Cech krzyw oboję: krzyw pokaz tak kombin iloś dwó dób, prz któr ich łączn użyt dl konsum je jednak.

Krańc stop substy

stosun wymia, przy któr konsum decyd si zamie jedn dobr n drug. Wart krańco stop substyt zale o krzyw użytecz.

G - nie uystkcie