Jolanta Rędzińska

236208

Konspekt lekcji kreatorskiej

„Każda rzecz ma dwie strony. Fanatycy widzą tylko jedną”– porównanie trzech różnych form totalitaryzmów XX wieku.

Lekcję, którą prezentuję, przeprowadziłam w klasie pierwszej szkoły ponadgimnazjalnej. Lekcja trwała 60 minut. Poprzedzona była ona omówieniem zagadnień programowych z tematów poświęconych systemom totalitarnym w trzech państwach: ZSRR, III Rzeszy oraz Włoszech w okresie międzywojennym. Celem lekcji było usystematyzowanie zdobytej wiedzy na poprzednich lekcjach oraz zestawienie i porównanie poszczególnych totalitaryzmów.

Uczniowie pracowali w czterech grupach pięcioosobowych. Odwoływali się do zdobytej wcześniej wiedzy, ale wykorzystywali także dostarczone przeze mnie materiały pomocnicze.

Efektem ich pracy miał być zredagowany akt oskarżenia, który chcieliby wygłosić przed Trybunałem Narodów.

Materiały pomocnicze:

1. Instrukcja pracy w grupie

2. Krzyżówka

3. Teksty źródłowe

4. Mapa "Europa 1923-1939"

5. Sylwetki wodzów

Etapy lekcji	Przebieg lekcji	Umiejętności kluczowe
Zaangażowanie (czas – 5 min.)	Lekcję rozpoczęłam od przedstawienia merytorycznych celów lekcji, a następnie podzieliłam klasę na grupy. Następnie poleciłam, aby każda z nich zapoznała się z instrukcją i dokonała podziału ról w grupie (zał. 1). Poinformowałam uczniów, że po wykonaniu wszystkich kroków i poleceń, będą przygotowywali akt oskarżenia przeciwko nazistom, który chcieliby wygłosić przez Trybunałem Narodów.	Komunikowanie się między nauczycielem i uczniami.
Badanie (czas – 20 min.)	Uczniowie dokonali podziału funkcji w grupie (lider, sprawozdawca, sekretarz). Przeglądali otrzymane materiały. Każdy zespół otrzymał kopertę z elementami krzyżówki (zał. 2), której hasło należało do kategorii pojęcie historyczne. Z podanych elementów układali rozwiązanie krzyżówki i odczytywali hasło –TOTALITARYZM. Następnie na dołączonej do materiałów mapie "Europa 1923-1939" odnajdywali państwa, na obszarze których rozwinął się totalitaryzm i zaznaczali je czerwonym flamastrem. Rozpoznawali portrety wodzów tych państw, podpisywali je i przyklejali w odpowiednim miejscu na mapie. Kolejnym krokiem było ustalenie charakterystycznych cech poszczególnych form totalitaryzmu. Ustalenia końcowe uczniowie przedstawiali w postaci mapy myśli.	Komunikowanie się między uczniami.  Rozwiązywanie problemów. Planowanie i organizowanie własnego uczenia się. Współdziałanie w zespole.
Przekształcenie (czas – 20 min.)	Uczniowie analizowali informacje zdobyte na poprzednich zajęciach dotyczących ustroju totalitarnego w poszczególnych państwach (mogli posiłkować się notatkami własnymi). Następnie uporządkowane wiadomości przedstawiali w postaci mapy myśli (zał. 3). Potem zapoznali się z tekstami źródłowymi (zał. 4) i zredagowali akt oskarżenia, który chcieliby wygłosić przed Trybunałem Narodów.	Komunikowanie się.  Efektywne współdziałanie w zespole.  Twórcze rozwiązywanie problemów. Podejmowanie decyzji.
Prezentacja (czas – 10 min.)	Sprawozdawcy podchodzili do tablicy i relacjonowali krótko przebieg pracy grupy, prezentowali efekty tej pracy. Na koniec uczniowie wybierali ich zdaniem najlepszą pracę.	Komunikowanie się.  Odpowiedzialność za przedstawienie rezultatów pracy. Ocenianie własnego uczenia się.
Refleksja (czas – 5 min.)	Uczniowie pisemnie odpowiedzieli na pytania:  - Co sądzisz o lekcji przeprowadzonej w taki sposób? - Jak oceniasz swój udział w pracy zespołu? - Czy jesteś zadowolony z lekcji przeprowadzonej w ten sposób?	Ocenianie własnego uczenia się.

Komentarz:

Podczas lekcji uczniowie wykorzystywali zdobytą wcześniej wiedzę o ustrojach w państwach: ZSRR, III Rzeszy i Włoszech w okresie międzywojennym. Kształcili ważne umiejętności. Współpraca z rówieśnikami zmuszała do twórczej pracy, kontrargumentowania, wyrażania własnych poglądów, a jednocześnie uczyła szacunku do poglądów przeciwnika. Praca nad aktem oskarżenia wymagała od nich wypracowania jednoznacznego stanowiska.

Z obserwacji wynika, że uczniowie zaakceptowali zaproponowaną metodę pracy i jej twórczy charakter. Dobra organizacja zajęć narzuca tempo pracy, do której włączeni zostają wszyscy uczniowie.

Załącznik nr 1

Instrukcja pracy w grupie:

• Wybieramy lidera, sekretarza oraz sprawozdawcę.

• Lider – kieruje pracą grupy i organizuje ją. Dba, by każdy z uczniów miał możliwość zaprezentowania swoich pomysłów, aktywizuje członków grupy, zachęca do współpracy. Lider to organizator a nie przewodnik grupy.

• Sekretarz – notuje pomysły członków grupy.

• Sprawozdawca – ustala z grupą ostateczne stanowisko, przedstawia zadanie grupy oraz efekt jej pracy na forum klasy.

• W grupie pracuje każdy z członków – nie liczymy na pracę jednostki

Reguły prezentacji pracy grup na forum klasy:

• Słuchamy osoby mówiącej i szanujemy jej wypowiedzi

• Przestrzegamy reguł czasowych

• Wypowiadamy się krótko, precyzyjnie, zgodnie z tematem

• Szanujemy zdanie innych

• Przyjmujemy krytykę spokojnie, nie ulegamy emocjom

• Każdy ma prawo zabrać głos za zgodą moderatora

Praca w grupach:

1. Zorganizujcie się wewnątrz zespołu w oparciu o „Instrukcję pracy w grupie". Wybierzcie spośród siebie: lidera, sekretarza i sprawozdawcę. Dokładnie zapoznajcie się z instrukcją i zaplanujcie pracę grupy. 

2. Otrzymaliście kopertę z elementami krzyżówki, której HASŁO należy do kategorii pojecie historyczne. Rozwiążcie krzyżówkę i odczytajcie jej rozwiązanie.

3. Na mapie „Europa 1923 -1939" napiszcie drukowanymi literami nazwę systemu rządów, będącego rozwiązaniem krzyżówki, na obszarze tych państw, w których się on rozwinął. Rozpoznajcie przedstawionych na portretach wodzów tych państw, podpiszcie portrety i przyklejcie na terytorium właściwych państw.

4. Ustalcie charakterystyczne cechy poszczególnych form totalitaryzmu. Ustalenia końcowe przedstawcie w postaci mapy myśli.

5. Zapoznajcie się z otrzymanymi tekstami źródłowymi i zredagujcie akt oskarżenia, który chcielibyście wygłosić przed Trybunałem Narodów.

6. Przygotujcie się do prezentacji ogólnej. Sprawozdawcy grup zrelacjonują krótko przebieg pracy w grupie i efekty jej pracy. Następnie odczytają akt oskarżenia. Po zaprezentowaniu się wszystkich grup wybierzecie najlepszą, waszym zdaniem, mowę oskarżycielską.

7. Czas na wykonanie zadań wynosi 40 minut. Macie do dyspozycji: materiały pomocnicze, kartki papieru, wzór tabeli, klej, mazaki.

Załącznik nr 2.

HASŁO:………………………………………………………………

Hasła pomocnicze:

1. Osoba sprawująca samodzielne rządy, która zdobyła władzę siłą, gwałcąc procedury demokratyczne.

2. Ustrój, którego głównymi cechami jest równość między ludźmi i wspólnota własności.

3. Kanclerz Rzeszy niemieckiej odpowiedzialny za holocaust i rozpętanie II wojny światowej

4. Doktryna polityczna powstała w okresie międzywojennym we Włoszech

5. Premier Włoch w latach 1922 – 1943

6. Zwolennicy władzy carskiej w Rosji

7. Polityk radziecki, dożywotni dyktator ZSRR, jeden z tzw. Wielkiej Trójki

8. Niemiecka ideologia głosząca hasła antysemickie, antykomunistyczne, rasistowskie

9. Tytuł wodzowski Hitlera

10. „Marsz … Koszul”

11. Doprowadzili do obalenia władzy cara Mikołaja II

12. Np. ciężki, zbrojny, wydobywczy

Załącznik nr 4.

Fragmenty oświadczenia pierwszego sekretarza ambasady amerykańskiej w Berlinie R.H. Geisla w 1933 roku, złożonego przed trybunatem norymberskim. 

Obozy koncentracyjne powstały natychmiast, w roku 1933 i zostały podporządkowane gestapo. Pierwsza fala aktów terroru miała miejsce w marcu 1933 roku. Gdy partia narodowosocjalistyczna wygrała wybory, rankiem 6 marca wybuchły długo tłumione namiętności, przybierając formę zakrojonych na szeroką skalę napadów na komunistów, a także Żydów i inne osoby. Hordy SA włóczyły się po ulicach, biły, rabowały, a nawet mordowały ludzi. Niemcy, wobec których gestapo zastosowało "areszt ochronny", zostali poddani terrorowi strachu i brutalnemu traktowaniu. W Niemczech ofiarą tych metod padły setki tysięcy ludzi.

Fragmenty oświadczenia złożonego przed trybunatem norymberskim przez pierwszego sekretarza ambasady amerykańskiej w Berlinie R.H. Geisla, pełniącego te funkcje w 1933 roku. 
Diels: - Nie istniał żaden rozkaz ani rozporządzenie, na podstawie, którego miałyby powstać obozy koncentracyjne, nie zostały one założone, pewnego dnia zaczęły istnieć. Przywódcy SA stworzyli własne obozy. W Papenburgu burmistrz relacjonował mi również o wykroczeniach SS przeciwko ludności. SS-mani grasowali po okolicy. "Rekwirowali" mienie, dokonywali aresztowań osób sobie niechętnych i wdawali się w bijatyki.

Fragmenty zeznań H. Goringa przed norymberskim trybunałem. 

Goring: - Osobiście zajmowałem się sprawami obozów koncentracyjnych do wiosny 1934 roku. Chciałbym krótko wspomnieć o sprawie Thalmanna. Thalmann był przywódcą partii komunistycznej, został pobity. Wezwałem go do siebie i wypytywałem dokładnie o wszystko. Mówił mi, że bito go szczególnie na początkowych przesłuchaniach. Powiedziałem wtedy Thalmannowi: "Drogi panie Thalmann, gdybyście wy doszli do władzy, to ja przypuszczalnie nie zostałbym pobity. Po prostu natychmiast odrąbalibyście mi głowę!" I przyznał mi rację.

Aparat bezpieczeństwa III Rzeszy

Aparat bezpieczeństwa III Rzeszy Po objęciu władzy w 1933 r. Hitler, tworząc system bezpieczeństwa, mógł wzorować się na doświadczeniach radzieckich. Od 1933 r. zaczęto tworzyć obozy koncentracyjne (pierwszy w Dachau), do których zsyłano wrogów politycznych — w większości komunistów. Do walki z opozycją służyły początkowo bojówki partyjne SA, później SS (Sztafety Ochronne). Do zadań SS należały m. in. kontrola członków partii i samego SA. Następnie powstały Gestapo (Tajna Policja Państwowa) oraz SD (Służba Bezpieczeństwa). Do zarządzania obozami koncentracyjnymi oraz do specjalnych poruczeń stworzono tzw. Jednostki Trupiej Czaszki. Kompetencje wszystkich tych służb pokrywały się i podlegały wzajemnej kontroli. Terror stosowany przez te organizacje był bardzo skuteczny. Do 1934 r. rozprawiono się z opozycją polityczną. Następnie przystąpiono do przeprowadzenia czystek w samej partii; zlikwidowano posiadającą, zdaniem Hitlera, zbyt dużą swobodę SA. W dalszej kolejności rozpoczęto eksterminację wyznaczonych przez oficjalną ideologię nazistowską „wrogów narodu" — tzw. ludności niearyjskiej — przede wszystkim Żydów. Szacuje się, że do początku 1945 r. wymordowano w obozach koncentracyjnych ponad pięć milionów Żydów. Masowy terror stosowany przez system bezpieczeństwa miał utrzymać ludność w posłuszeństwie i zmusić ją do całkowitej uległości. Policja polityczna stworzyła również sieć donosicieli — tajnych agentów, uzyskała też poparcie zastraszonych „lojalnych" obywateli. Donos i denuncjacja był skutecznym środkiem wywierania presji na ludność i zniechęcał ją do wszelkich działań niezgodnych z wolą partii i wodza (Fuhrera). Zastraszone i sterroryzowane społeczeństwo przejmowało funkcje policji bezpieczeństwa. Aparat bezpieczeństwa, wykorzystując najniższe instynkty ludzkie, zmuszał swych obywateli do współpracy. Policja bezpieczeństwa po wyeliminowaniu wszelkiej opozycji, zajęła się szukaniem wrogów potencjalnych, często sama inspirując powstawanie nielegalnych organizacji opozycyjnych, aby w ten sposób oczyścić społeczeństwo z elementu niepewnego. Aresztowani wrogowie, rzeczywiści i wyimaginowani, podlegali eksterminacji lub kierowani do obozów.