ZAKAŻENIA SZPITALNE W CHIRURGII

Zakażenie szpitalne – zakażenie, związane z pobytem w szpitalu, wtórne do podstawowego stanu pacjenta.

Dotyczy zarówno pacjenta, jak i personelu.

Najczęściej uznaje się zakażenie za szpitalne, jeśli wystąpiło 48 - 72 godzin od przyjęcia lub wypisania ze szpitala.

za zakażenie rany operacyjnej-

u pacjenta niezakażonego przed zabiegiem-uznaje się zakażenie, które wystąpiło w ciągu miesiąca od zabiegu;

-jeśli pacjent ma wszczepione ciała obce (np. implanty ortopedyczne, implanty naczyniowe), w ciągu roku od zabiegu.

Wyróżnia się zakażenia szpitalne:

• egzogenne - spowodowane przez drobnoustroje dominujące w środowisku szpitalnym;

• endogenne - spowodowane przez własną, naturalną florę pacjenta, np z powodu obniżonej odporności.

Źródła zakażenia:

Sam pacjent- eliminacja potencjalnych źródeł zakażenia przed planowanym zabiegiem:

- zakażenia nosogardzieli podanie maści antybiotykowych do nosa,

- zatok usunięcie zbiorników ropnych w kościach sitowych,

- zakażenia migdałków

- ropne procesy zębów i przyzębia likwidacja ropni okołozębowych i zbiorników ropnych z zatok szczękowych

- współistniejące zakażenia skóry ( trądzik, zakażone potówki, zakażony wyprysk alergiczny)

- zmiany grzybicze w obrębie krocza, pochwy, grzybice międzypalcowe

- wykluczenie możliwych ognisk bakteryjnych z układu moczowego i oddechowego

Personel bloku operacyjnego:

- zakażenie pola operacyjnego przez ręce chirurga ( w ok.. 30-40 % operacji dochodzi do uszkodzenia rękawiczek chirurgicznych flora bakteryjna skóry dłoni chirurga przedostaje się do rany operacyjnej ( staranna aseptyka!!)

- często zakażenia ran już w pierwszych minutach zabiegu- związane z ruchem personelu i sprzętu ; kolejny newralgiczny punkt to czas trwania zabiegu powyżej 2 h

Czynniki zwiększające ryzyko zakażenia rany chirurgicznej:

1. Zły stan ogólny chorego:

- niewydolność krążenia

- niewydolność oddechowa

- zaawansowany wiek

- uraz wielonarządowy/ wielomiejscowy

- hipowolemia

- hipoproteinemia

2. Wrodzone i nabyte zaburzenia odporności

3. Nowotwory

4. Choroby współistniejące:

- cukrzyca

- mocznica

- zaawansowane zmiany niedokrwienne

- choroby układowe ( np.: tkanki łącznej)

5. Choroby gruczołów dokrewnych ( np.: choroba Cushinga)

6. Duża utrata krwi podczas operacji

7. Długi czas trwania zabiegu

8. Niestaranna technika operacyjna

( pozostawienie w polu operacyjnym uszkodzonych tkanek)

9. Stosowanie drenów łączących środowisko zewnętrzne z jamami ciała.

patogeny wywołujące zakażenia szpitalne

Alert-patogeny – potrafia przetrwać w środowisku szpitalnym

1. Staphyloccoccus aureus – powoduje

bakteryjne zapalenie wsierdzia

zakażenie ran chirurgicznych

zapalenie otrzewnej

bytuje w jamie nosowej

1. Enterococcus spp

wchodzą w skład flory fizjologicznej przewodu pokarmowego, pochwy, dróg żółciowych

1. Paciorkowce ropne ( streptococcus pyogenes) – w ranach oparzeniowych

2. Pałeczki Gram-ujemne z rodziny Enterobacteriacear

Eschericha coli

Klebsiella pneumaniae

1. Pseudomonas aeroginosa

kontakt z nawilżaczami

• Profilaktyka zakażeń w chirurgii:

Wykazano, że profilaktyczne nasycenie tkanek lekiem przeciwbakteryjnym przed operacją zmienia częstość zakażeń rany operacyjnej.

Profilaktyką powinny być objęte przede wszystkim te procedury, w których częstość zakażeń jest duża ( np.: operacje przewodu pokarmowego), albo te, w których zakażenie rany może mieć groźne dla życia następstwa ( np.: implantacja protezy naczyniowej).

Konieczność profilaktyki przeciwbakteryjnej we wszystkich operacjach w obrębie przewodu pokarmowego, a także w kardio- i torakochirurgii.

• Podanie antybiotyku w profilaktyce zakażeń chirurgicznych ma na celu:

• Zmniejszenie ryzyka zakażeń drobnoustrojami obecnymi na skórze lub błonach śluzowych pacjenta (gdy zabieg ma miejsce w polu czystym lub w polu czystym z możliwością kontaminacji);

• Stanowi leczenie potencjalnych zakażeń (w pozostałych przypadkach zabiegów- w polu brudnym lub zakażonym)

• Całkowity czas profilaktyki ogranicza się do 24 godzin, a najczęściej nawet do

1 dawki antybiotyku.

• Podanie powinno nastąpić po przyjęciu pacjenta na blok operacyjny; ewentualne powtórne podanie w 3-4 godz. trwania operacji

• Najbardziej skuteczny jest lek przeciwdrobnoustrojowy, który osiąga max stężenie w operowanych tkankach przed nacięciem powłok i utrzymujący to stężenie przez cały okres potencjalnego zakażenia bakteryjnego

• Leki stosowane w profilaktyce zakażeń:

• Doustne ( wybiórczo w operacjach na j.grubym)

• Dożylne

• Domięśniowe

• Doodbytnicze

• Miejscowe ( do rany)

• Najczęściej podawany jest w jednorazowej iniekcji dożylnej bądź w krótkim wlewie dożylnym przez wkłucie założone do znieczulenia.

• Antybiotyki stosowane w profilaktyce chirurgicznej:

1. B-laktamy ( często z inhibitorami B-laktamaz):

- amoksycylina + klawulonian (chirurgia jamy brzusznej, operacje urologiczne, głowy, szyi)

2. Cefalosporyny:

- cefazolina ( szeroko stosowana w chirurgii)

- cefmandol, cefuroksym ( w kardiochirurgii, ortopedii, torakochirurgia, zabiegi urologiczne)

3. Maklrolidy (erytromycyna, neomycyna)- operacje na jelicie grubym, odbycie

4. Klindamycyna (często w skojarzeniu)- chirurgia głowy i szyi, przewodu pokarmowego

5. Metronidazol ( w skojarzeniu) – operacje ginekologiczne, zabiegi na jelicie grubym

6. Fluorochinolony ( cyprofloksacyna, lewofloksacyna)- operacje urologiczne