Alicja Marta Budzyńska
Gnieźnieńska Wyższa Szkoła Humanistyczno-Menedżerska Milenium
PSiR O, nr 2790
Konspekt zajęć
Temat: Skutki palenia papierosów –działania profilaktyczne
Miejsce:
Schronisko dla Nieletnich w Pobiedziskach
Odbiorcy:
Chłopcy w wieku 13-16
Liczba osób:
8-12 chłopców
Czas:
2 godziny zegarowe
Cele:
-zapoznanie z przejściowymi i trwałymi skutkami palenia papierosów
-przedstawienie wpływu substancji smolistych na układ oddechowy
-propagowanie zdrowego stylu życia
Materiały dydaktyczne:
butelka z zakrętką, rurka długości 5,0-7,5 cm, zwitki waty, plastelina, papierosy, zapałki, pisaki i kredki, arkusze szarego papieru, plakat/ilustracja z przekrojem układu oddechowego człowieka, szpulki nici
Praca w grupach
Przebieg zajęć
Wstęp:
wszyscy siedzą w kręgu. Każdy kończy zdanie: Lubię zapach..
Zabawa –mechanizm uzależniana
Wychowawca dzieli grupę na dwuosobowe zespoły, rozdaje każdej parze szpulkę nici i prosi, aby każda osoba spróbowała rozerwać nitkę. Następnie wybrana osoba w parze owija nitką oba nadgarstki kolegi. Wychowawca prosi ponownie uczniów o rozerwanie nitek i oswobodzenie rąk. Kiedy okazuje się, że jest to niemożliwe, wychowawca wyjaśnia, w jaki sposób ludzi uzależniają się od rozmaitych substancji: Człowiek stopniowo uzależnia się niedostrzegalnie. Nadchodzi jednak moment, w którym uświadamia sobie, ze nie może wykonywać swoich obowiązków, żyć, jeżeli nie zażyje danej substancji. Jest osobą uzależnioną.
Pogadanka :
1. Wychowawca i chętni chłopcy przypominają , w jaki sposób należy prawidłowo oddychać.
2. Wskazując na plakat z układem oddechowym człowieka wychowawca omawia poszczególne etapy wdychania powietrza.
Powietrze wdychamy nosem. Ogrzane, nawilżone i przefiltrowane przez błonę śluzowa, pokrytą maleńkimi włoskami, przechodzi przez tylną część jamy gardła i dociera do tchawicy, pokrytej rzęskami chroniącymi drogi oddechowe, gdzie jest filtrowane. Następnie dociera do dwóch oskrzeli, z których jedno prowadzi do prawego, zaś drugie do lewego płuca.. w oskrzelikach zakończonych pęcherzykami płucnymi, w których zachodzi wymiana gazów: wdychamy tlen, wydychamy dwutlenek węgla.
3. Następnie na podstawie tego samego schematu wychowawca opowiada o wdychaniu dymu papierosowego.
Powietrze jest wdychane przez usta – z pominięciem pierwszej linii ochrony dróg oddechowych, czyli nosa.
do tchawicy przechodzą rakotwórcze substancje chemiczne (m.in. smoła i nikotyna). Podrażniają rzęski, które po pewnym czasie ulegają zniszczeniu i wywołują kaszel.
Role rzęsek przejmuje znajdujący się pod nimi śluz chroniący przed zanieczyszczeniami. W takiej sytuacji u palacza często dochodzi do przewlekłego zapalenia oskrzeli. W wyniku chronicznego zapalenia oskrzeli następuje ciągłe drażnienie błony śluzowej, w której powstają pierwsze komórki rakowe.
podczas wymiany gazów w pęcherzykach płucnych niektóre substancje chemiczne wiążą się z tlenem zawartym w dwutlenku węgla i dochodzi do przemiany dwutlenku węgla w silnie trujący gaz –tlenek węgla. Gaz ten dociera do komórek. Może on doprowadzić do choroby Raynaudsa, której objawem jest upośledzenie krążenia krwi, szczególnie w naczyniach prowadzących krew do palców zarówno dłoni, jak i stóp.
w czasie pobierania tlenu substancje chemiczne wchodzące w skład dymu papierosowego uniemożliwiają pęcherzykom płucnym osiągnięcie maksymalnej objętości. Stan ten nazywamy rozedma płuc. Jest to choroba nieuleczalna, ale rezygnując z palenia można zahamować jej rozwój.
Paląca maszyna (doświadczenie)
Wychowawca przeprowadza doświadczenie pokazujące w jaki sposób nikotyna wpływa na organizm człowieka.
Przebieg doświadczenia:
Wychowawca:
płucze butelkę, na dno wkłada zwitek waty, robi w korku od butelki otwór o rozmiarze rurki, osadza rurkę w otworze i uszczelnia ja plasteliną, umieszcza papierosa na końcu rurki, zakręca korek od butelki, przepych powietrze naciskając na plastikową butelkę, zapala papierosa i zaczyna uciskać plastikowa butelkę tak jak pompkę, pompuje wolno wypalając papierosa
Omówienie doświadczenia. Propozycje pytań do wychowanków:
-Jak wygląda zwitek waty po doświadczeniu?
-Co mogłoby się stać z rośliną, gdybyśmy przetarli jej łodygi i liście takim zwitkiem waty?
-Jak wygląda butelka?
-Jakie są skutki działania dymu papierosowego na płuca człowieka?
Praca w grupach –przejściowe i trwałe skutki palenia tytoniu
Wychowawca dzieli chłopców na dwie grupy. Musza oni na arkuszach szarego papieru wypisać przydzielona im kategorię –trwałych lub przejściowych skutków palenia tytoniu. Mają na to około 10 minut. Po wykonaniu zadania każda grupa czyta odpowiedzi i w międzyczasie pozostałe osoby uzupełniają ich wypowiedzi swoimi pomysłami.
Przejściowe skutki palenia:
przyspieszony rytm serca, podwyższone ciśnienie krwi, podrażnione błony śluzowe gardła, uszkodzenie błony śluzowej warg, języka, podniebienia; pojawienie się tlenku węgla we krwi, pojawienie się substancji rakotwórczych w płucach, podrażnienie oczu, suchy kaszel, nieprzyjemny zapach z ust, stany zapalne jamy ustnej, upośledzenie smaku i węchu, zmarszczki, żółty nalot na zębach, zaburzenia w prawidłowym oddychaniu i ograniczone wydzielanie śliny, większa podatność na choroby
Długotrwałe negatywne skutki palenia ta:
rak: płuc, jamy ustnej, przełyku, krtani, trzustki, pęcherza; choroby serca, owrzodzenia, choroby układu krążenia, rozedma płuc, chroniczne zapalenie oskrzeli, niska waga urodzeniowa dzieci, których matki paliły papierosy będąc w ciąży
Zabawa
Wychowawca zachęca, aby każdy wyobraził sobie, że jest na wyspie, na której mogą się spełnić wszystkie ich pragnienia. Wypisuje na tablicy hasła typu: zdrowie, bogactwo, sława, miłość, przyjaźń, rodzina, radość. Każdy może sobie wybrać tylko jedna kategorie z wypisanych, której miałoby dotyczyć jego marzenie. Zadaniem chłopców jest szybkie udzielenie odpowiedzi na pytania:
Której kategorii dotyczy Twój wybór? Jakie jest Twoje marzenie?
wychowawca zaznacza na tablicy odpowiedzi, przypisując je do odpowiedniej kategorii. Każdy wyjaśnia swój wybór. Prowadzący zaleca zastanowić się, dlaczego nie wybrali sobie innych dziedzin życia, szczególnie zdrowia.
Podsumowanie zabawy
wychowawca zwraca uwagę na:
-każdy człowiek chce żyć zdrowo, czyli dobrze
-zdrowe życie to właściwe wykorzystywanie swoich możliwości
-zdrowe i dobre życie to dobre traktowanie siebie, samoakceptacja i pozytywne myślenie o sobie; to także utrzymanie poprawnych relacji z innymi ludźmi
ludzie często korzystają ze środków uzależniających, nie traktują siebie dobrze ani nie potrafią współżyć z innymi
Robienie plakatów (15 min)
Chłopcy dzielą się na 3-4 osobowe grupy, na szarym papierze wykonują plakat przestrzegający przed paleniem papierosów
Najlepszy plakat nagradzają oklaskami.
Zakończenie
Każdy kończy następujące zdanie:
Dzisiaj na zajęciach najbardziej mi się podobało…
Źródło:
Scenariusze godzin wychowawczych dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych,
M. Gruszka, I. Janiak, J. Prarat, Gdańsk 2002