ŚRODKI KOMPENSUJĄCE ODDZIAŁYWANIE WAHAŃ DOCHODÓW EKSPORTOWYCH NA REALIZACJĘ CELÓW EKONOMICZNYCH |
| NARODOWE (WEWNĘTRZNE) |
Rezerwy walutowe |
CEL INSTRUMENTALNY : STABILIZACJA DOCHODÓW EKSPORTOWYCH |
Niestabilność Niestabilność CEL NADRZĘDNY:
dochodów dochodów PRZYSPIESZONY
eksportowych dewizowych ROZWÓJ
GOSPODARCZY
(79) Zmiany cen i wolumenu w warunkach wahań podaży
(analiza efektu stabilizacyjnego stabilizacji cen)
Cena pż1
pp
pż2
C1 R1
C2 R2
W1 W2 Wolumen
(80) Zmiany cen i wolumenu w warunkach wahań popytu
(analiza efektu stabilizacyjnego stabilizacji cen)
Cena
pp2 pż
pp1
C2 R2
C1 R1
W1 W2
Wolumen
(81) Analiza efektu dochodowego stabilizacji cen w warunkach wahań podaży na podstawie metodologii renty producenta i renty konsumenta
Cena
pż1
pp
C1
(a) (b)
C0 pż2
(c) (e1) (e2) (g)
(d) (e) (f)
C2
Wolumen
(82) Porównanie renty producenta i konsumenta dla określenia
efektu dochodowego stabilizacji cen w warunkach wahań podaży
(podstawie rysunku 81)
RK (C1) = a + b (Z)
RK (C2) = c + d + e1 + e + e2 + f (S)
RK = S - Z
Ponieważ : a = c + d + e1
b = e
Stąd :
RK = e2 + f (S)
================================================================
RP (C1) = a (S)
RP (C2) = c + d + e1 + e + e2 + f + g (Z)
RP = Z - S
Ponieważ : a = c + d + e1
Stąd :
RP = e + e2 + f + g
================================================================
Czyli :
(83) Analiza efektu dochodowego stabilizacji cen w warunkach wahań popytu na podstawie metodologii renty producenta i renty konsumenta
pp2
Cena pż
pp1
C2
(a) (b)(c) (d) (e) (f)
C0
(g) (j)
C1 (h)
Wolumen
(84) Porównanie renty producenta i konsumenta dla określenia
efektu dochodowego stabilizacji cen w warunkach wahań popytu
(na podstawie rysunku 83)
RK (C1) = g + h (S)
RK (C2) = a + b + c + d + e + f (Z)
Ponieważ : g = a + b
c = h
Stąd :
RK = Z – S = d + e + f
=========================================================
RP (C1) = g + h + j (Z)
RP (C2) = a + b + c + d + e (S)
Ponieważ : a + b = g
c = h
d = j
Stąd :
RP = S – Z = e
=========================================================
Czyli :
RK > RP
(85) Skutki stabilizacji cen w sferze efektu dochodowego i
i stabilizacyjnego w krajach rozwijających się
ŹRÓDŁO GENEROWANIA WAHAŃ |
SKUTKI STABILIZACJI CEN |
EFEKTDOCHODOWY |
|
WAHANIA PODAŻY WAHANIA POPYTU |
WZROST DOCHODU SPADEK DOCHODU |
(86) Rynek dewizowy
Kurs $ C B podaż $
k1 (= wartość eksportu)
R
k0
k2 popyt na $
E D (= wartość importu)
Ilość $
(87) Równowaga na rynku dewizowym
Kurs $ podaż $ (pż2)
podaż $ (pż0)
E
k2 podaż $ (pż1)
R
k0
D B
k1
C
popyt na $
Ilość $
(88) Argumenty za stosowaniem stałych kursów walutowych
Przeciwdziałanie destabilizującej spekulacji
W systemie kursów elastycznych kursy walutowe są permanentnie niestabilne. Zmiany kursu walutowego są permanentne i znajdują się pod wpływem destabilizujących oczekiwań, a tym samym są w dużej mierze niezależne od fundamentalnych kategorii ekonomicznych. Jako przykład podaje się, że oczekiwana aprecjacja waluty faktycznie jest realizowana, ponieważ popyt na określoną walutę rośnie, podczas, gdy jej podaż maleje. Zostają w ten sposób wywołane wahania kursów walutowych, które wywierają wpływ na międzynarodowy podział pracy.
Dyscyplina polityki pieniężnej
System kursów stałych pozwala krajom-członkom systemu na bardzo ograniczoną autonomię polityki pieniężnej. Stałe kursy walutowe wymuszają dyscyplinowanie polityki pieniężnej i osłabiają nacisk na bank centralny do prowadzenia przystosowawczej polityki pieniężnej. Ekspansywna polityka pieniężna prowadzi bowiem do deficytu bilansu obrotów bieżących i wywiera nacisk dewaluacyjny na walutę danego kraju. W wyniku zobowiązań interwencyjnych bank centralny traci rezerwy walutowe niezbędne do przystosowania do polityki pieniężnej kraju waluty wiodącej.
Zapobieganie „wyścigowi” dewaluacji
Praktykowany w okresie międzywojennym „wyścig” przy przeprowadzaniu dewaluacji własnych walut. Poprzez dewaluacje poszczególne kraje próbowały osiągać przewagę konkurencyjną na rynku światowym w celu przede wszystkim zwalczania bezrobocia. Ponieważ do takiej strategii „beggar-my-neighbour” przyłączyły się prawie wszystkie kraje niemożliwe było osiągnięcie oczekiwanych korzyści. W rezultacie na skutek bardzo restrykcyjnej polityki pieniężnej i fiskalnej doszło do ogólnoświatowego załamania popytu i kryzysu gospodarki światowej.
Spadek ryzyka i kosztów transakcji międzynarodowych
Spadek ryzyka i kosztów jest rezultatem niewielkiego dopuszczalnego we wzajemnych ustaleniach zakresu wahań kursowych, które eliminują w praktyce nakłady na zabezpieczenie się przed ryzykiem kursowym.
(89) Argumenty za stosowaniem zmiennych kursów walutowych
Kształtowanie kursu walutowego pod wpływem podstawowych
kategorii ekonomicznych
Zwolennicy kursów zmiennych nie oczekują, że będą one w pełni stabilne, ale uważają, że wpływ destabilizującej spekulacji jest tu mniejszy aniżeli w przypadku kursów stałych. Spekulanci, którzy mieliby destabilizować kurs walutowy musieliby daną walutę kupować w warunkach jej wysokiej ceny i sprzedawać ją w warunkach ceny niskiej. Taki proceder byłby związany z oczywistymi stratami.
Krótkookresowe wahania kursów walutowych związane są z różnicami w stopach procentowych, a długookresowe wahania z różnicami stóp inflacji oraz tempie wzrostu wydajności. Stąd w wyniku przystosowań uwarunkowanych polityką gospodarczą w warunkach stałych kursów walutowych należy oczekiwać większych zakłóceń w realnych procesach gospodarczych aniżeli w przypadku konsekwencji wahań zmiennych kursów walutowych.
Zmniejszenie tendencji protekcjonistycznych
Zmienne kursy walutowe zabezpieczają równowagę bilansu płatniczego. W warunkach zmiennych kursów walutowych ekspansywna polityka pieniężna zagranicy prowadzi natychmiast do podniesienia wartości waluty krajowej, która podraża eksport i potania import. Efekt zmiany kursu walutowego osłabia zatem reakcję ilościową i eliminuje wpływ na bilans płatniczy. Stąd nacisk na podejmowanie działań protekcjonistycznych w postaci subwencji eksportowych oraz ograniczeń importu w celu stabilizowania zatrudnienia w dotkniętych gałęziach gospodarczych wyraźnie traci na znaczeniu.
Zapobieganie importowi inflacji
Oczekuje się deprecjacji waluty krajów o wysokiej stopie inflacji oraz aprecjacji waluty krajów o niskiej stopie inflacji.
Niewielkie znaczenie kosztów zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym
Koszty zabezpieczenia przed ryzykiem kursowym są relatywnie niewielkie w porównaniu do konsekwencji zniekształceń w strukturze handlu zagranicznego i produkcji wywołanych przez politykę stałych kursów walutowych w warunkach nierównowagi gospodarczej.
(90) Argumenty za stosowaniem systemu kursów określanego mianem „Managed Floating”
„Managed Floating” – system walutowy, w warunkach którego ustalanie kursu walutowego odbywa się wprawdzie zasadniczo pod wpływem czynników rynkowych, ale banki centralne interweniują celowo na rynkach dewizowych. W przeciwieństwie do systemu z Bretton Woods brak wcześniej ustalonych reguł interwencji.
Przesłanki uzasadniające interwencje banków centralnych:
Zmniejszenie krótkookresowych wahań kursowych
Celem takiej strategii banku centralnego jest zmniejszenie bardzo krótkookresowego ryzyka kursowego i uniknięcie ponoszenia związanych z zabezpieczeniem kursowym kosztów. Tego rodzaju interwencje podejmowane są na ogół przy pomocy własnych rezerw walutowych.
Zmniejszenie średniookresowych wahań kursowych
W przypadku tej strategii chodzi o osłabienie lub likwidację odchyleń kursu walutowego od jego wartości równowagi. Tego rodzaju strategia zakłada, że bank centralny zna długookresowy kurs równowagi, tzn. dysponuje większą ilością informacji aniżeli prywatni uczestnicy rynku. Jest to wątpliwe i w rzeczywistości mało realne. Z drugiej strony interwencja zakłada zaangażowanie w większym stopniu rezerw walutowych.
Zapobieganie strukturalnej aprecjacji waluty
Trend długookresowej aprecjacji waluty występuje wówczas, gdy krajowa stopa inflacji lub realna stopa wzrostu jest wyższa niż zagranicą. W takich warunkach banki centralne dokonują na dużą skalę zakupu dewiz aby walutę krajową utrzymywać w pozycji podwartościowej i wzmacniać międzynarodową zdolność konkurencyjną eksportu. Interwencja tego rodzaju jest kontynuowana do momentu wystąpienia przystosowawczej inflacji w gospodarce danego kraju.
Zapobieganie strukturalnej deprecjacji waluty
Podstawą dla takiej strategii interwencyjnej banku centralnego jest fakt, że deprecjacja waluty podraża import i utrzymuje stopę inflacji na wysokim poziomie. Ubocznym efektem tej strategii jest nadwartościowość własnej waluty i tym samym pogorszenie konkurencyjności eksportu. Interwencje mogą być kontynuowane tak długo aż wyczerpaniu nie ulegną rezerwy walutowe i brak jest do dyspozycji kredytów.
Znaczenie handlu zagranicznego
Kraje o wysokim udziale eksportu w PKB wykazują tendencję do ustalania stałych kursów walutowych przede wszystkim z tymi krajami z którymi prowadzą intensywną wymianę handlową
Uzasadnienie: realne wahania kursu walutowego mogą istotnie determinować sytuację dochodową i zatrudnieniową w danym kraju; w warunkach realnej aprecjacji waluty krajowej przy wysokim udziale eksportu w PKB mogą wystąpić negatywne konsekwencje w sferze dochodów i zatrudnienia
Uzasadnienie: wahania kursu walutowego w warunkach wysokiego udziału handlu zagranicznego oddziaływają poprzez ceny importowe na krajowy poziom cen
Uzasadnienie: w warunkach kursów podlegających stałym wahaniom rosną koszty transakcyjne
Stopień dywersyfikacji produkcji
Wysoki stopień dywersyfikacji produkcji oznacza, że dany kraj jest mniej dotknięty zmianami cen i wolumenu na rynku światowym, ponieważ zmiany te neutralizują się wzajemnie
W warunkach niskiego stopnia dywersyfikacji produkcji i eksportu dany kraj jest silnie uzależniony od zmian popytu i podaży na rynku światowym
Kraje o wysokim stopniu dywersyfikacji produkcji optują za stosowaniem stałych kursów walutowych, a kraje o jednostronnej ofercie produktowej za zmiennymi kursami walutowymi
Elastyczność dostosowawcza na rynkach dóbr i czynników produkcji
W warunkach wysokiej elastyczności przystosowawczej na krajowym rynku towarów i czynników produkcji kurs walutowy nie musi być koniecznie stosowany jako instrument dostosowawczy w przypadku wystąpienia sytuacji zachwiania równowagi
Kraje o wysokiej elastyczności dostosowawczej na rynku dóbr i czynników produkcji akceptują w większym stopniu stosowanie stałych kursów walutowych
Preferencja dla stabilności cen
Stałe kursy walutowe dają się utrzymać w długim okresie tylko wtedy, gdy dany kraj jako jeden z priorytetowych celów traktuje stabilność cenową. Implikuje to jednocześnie konieczność oddziaływania w podobnym kierunku polityki pieniężnej
Kraje, które chcą zastosować politykę pieniężną dla realizacji krótkookresowych celów zatrudnieniowych lub dla celów opodatkowania ludności poprzez inflację, winny zdecydować się raczej na system kursów zmiennych
STAŁY KURS WALUTOWY
Poprawa koniunktury 1. Negatywny wpływ
na skutek wzrostu eksportu na koniunkturę wew-
nętrzną na skutek
wzrostu importu
Poprawa koniunktury 2. Pozytywny wpływ
na skutek wzrostu dochodów, na koniunkturę wew- konsumpcji, inwestycji lub wzrostu nętrzną na skutek
wydatków budżetowych możliwości wzrostu
eksportu
ELASTYCZNY KURS WALUTOWY
Osłabienie międzynarodowego związku koniunkturalnego wskutek
odpowiedniego przystosowania kursu walutowego:
1. w kraju B deprecjacja waluty krajowej
2. w kraju B aprecjacja waluty krajowej
(93) Skutki dewaluacji w sferze bilansu handlowego w postaci
krzywej „J”
e
Kurs
walutowy Krzywa „J”
Bilans
handlowy
Nadwyżka Czas
Deficyt
Faza 1 Faza 2
Przyczyny wystąpienia skutku dewaluacji w postaci krzywej „J”:
# Ceny i wolumen importu i eksportu są stałe w wyniku ustaleń kontraktowych
# Kontrakty eksportowe są zawierane w walucie krajowej powodując stałość wartość eksportu
# Kontrakty importowe są zawierane w walucie zagranicznej powodując wzrost wartości importu
(94) Skutek hysterezy
Wolumen
eksportu
WEx
Eksport
kraju
0 e0 e1
Kurs walutowy e
Hystereza – oznacza sytuację, gdy jedna ze zmiennych ekonomicznych, doznająca zmiany poziomu, nie powraca ponownie do swojego poziomu wyjściowego, mimo, że zanika przyczyna, która wywołała zmianę tej zmiennej
(95) Policy – Mix J.E. MEADE’A
ELEMENTY POLICY - MIX |
ZATRUDNIENIE |
| BEZROBOCIE | |
B I L A N S P Ł A T N I C Z Y |
DEFICYT |
| NADWYŻKA |
(96) Policy – Mix R. MUNDELLA
ELEMENTY POLICY - MIX |
ZATRUDNIENIE |
| BEZROBOCIE | |
B I L A N S P Ł A T N I C Z Y |
DEFICYT |
| NADWYŻKA |