IV EKONOMIKA I DIAGNOSTYKA PRZEDSIĘBIORSTW

1, Wymienić i scharakteryzować układy kosztów produkcji.

Układy ewidencyjne kosztów

• Układ rodzajowy kosztów

• Układ kalkulacyjny kosztów

• Układ stanowiskowy kosztów

• Układ kosztów ze względu na ich reagowanie na zmiany wielkości produkcji

  • Układ globalny,

  • Układ jednostkowy

1. Rodzajowy układ kosztów

Jest obowiązkowy dla firm, które zobowiązane są do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Istotą tego układu jest posegregowanie wydzielonych grup rodzajowych kosztów na 2 większe grupy:

• koszty materialne (amortyzacja, materiały i przedmioty nietrwałe, energia, usługi)

• koszty niematerialne (wynagrodzenia, ubezpieczenia społeczne, fundusze, podatki, rozliczenia bankowe)

Układ rodzajowy kosztów wymagany przez ustawę o rachunkowości przedstawia się następująco:

• amortyzacja

• zużycie materiałów i energii

• usługi obce (transportowe, remontowe, komunalne, bankowe, czynsze, dzierżawy, wywóz zanieczyszczeń, monitoring środowiska, rachunki)

• podatki i opłaty (podatki od nieruchomości, środków transportu, wieczyste użytkowanie gruntów)

• wynagrodzenia (płace brutto pracowników)

• ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia pracownicze (składki ZUS, Fundusz Pracy i składki na inne Fundusze, koszty szkoleń pracowników)

• pozostałe koszty (koszty reklamy, ubezpieczenia majątkowe, podróże służbowe, koszty ryczałtu za używanie prywatnego samochodu do celów służbowych)

1. Kalkulacyjny układ kosztów

Koszty w układzie kalkulacyjnym poszeregowane są ze względu na tzw. Nośniki kosztów, czyli produkty lub usługi. Układ ten dzieli koszty na:

• koszty bezpośrednie – to takie koszty, które można wprost przyporządkować konkretnemu produktowi lub usłudze na podstawie dokumentacji księgowej lub dodatkowych przeliczeń

• koszty pośrednie – to koszty wspólne dla wszystkich produkowanych wyrobów, ponoszone są na sprawną obsługę podstawowego procesu gospodarczego. Nie są odnoszone wprost na produkt lub usługę.

Koszty bezpośrednie + Koszty wydziałowe = Techniczny Koszt Wytworzenia (TKW)

TKW + Koszty ogólnozakładowe (+ straty na brakach) = Zakładowy Koszt Wytworzenia

Zakładowy K. Wytworz. + Koszty sprzedaży=Całkowity Koszt Własny/Całkowity Koszt Własny Sprzedaży

Straty na brakach obejmują koszty braków naprawialnych i nienaprawialnych. W zależności od rodzaju i miejsca powstawania braków mogą one mieć charakter kosztów bezpośrednich, jak i kosztów pośrednich.

1. Stanowiskowy układ kosztów

Istotą stanowiskowego układu kosztów produkcji jest wyodrębnienie w procesie produkcji charakterystycznych ogniw, węzłów, przekrojów produkcji tj. charakterystycznych miejsc powstawania kosztów. Układ stanowiskowy kosztów polega na ustaleniu wysokości ponoszonych kosztów na danym stanowisku, przy czym z zasady ustala się również koszty stanowiska w układzie rodzajowym.

Wydzielone stanowiska pracy stanowią miejsca odpowiedzialne za wielkość ponoszonych kosztów. Analiza kosztów w tym układzie umożliwia ich kontrolę, ocenę działalności wyodrębnionych komórek organizacyjnych (stanowisk pracy) oraz dokładne ich rozliczanie z ponoszonych kosztów.

1. Układ globalnych kosztów produkcji

W układzie tych kosztów całkowity koszt produkcji traktowany jest jako funkcja produkcji G(x)=f(x). całkowity koszt produkcji równa się sumie G(x)=Ks + Kz.

(czyli w układzie globalnym całkowity koszt produkcji równa się sumie kosztów stałych i kosztów zmiennych)

W analizie zależności kosztów produkcji przedsiębiorstwa od wielkości produkcji polegającej na badaniu zależności funkcyjnych zmienną niezależną jest wielkość produkcji (x) zaś zmienną zależną koszty produkcji.

Istota zależności funkcyjnej jest jednoczesne przyporządkowanie wartości zmiennej niezależnej, wartości zmiennej zależnej.

Koszty stałe to koszty które nie zależą od wielkości produkcji, przykładem kosztów stałych jest amortyzacja środków trwałych. Mogą być:

• bezwzględnie stałe koszty:

x- wielkość produkcji

• koszty skokowo stałe:

Ks- koszty stałe

x- wielkość produkcji

Koszty zmienne to koszty zależne od wielkości produkcji. Koszty zmienne mogą być:

• proporcjonalne – rosną lub maleją liniowo. są to takie koszty, którym jednostkowa zmiana produkcji wywołuje jednostkową zmianę kosztów. Zmieniają się one wprost proporcjonalnie do zmiany produkcji.

x- wielkość produkcji

a₁ = k_jz – koszt jednostkowy zmienny o charakterze proporcjonalnym (współczynnik proporcjonalności)

• progresywne - są to takie koszty, które rosną szybciej niż wielkość produkcji. Jednostkowa zmiana produkcji powoduje większą niż jednostkową zmianę kosztów.

a₂ – koszt jednostkowy zmienny o charakterze progresywnym

• degresywne –rosną wolniej niż koszty progresywne. Są to takie koszty, które zmieniają się wolniej niż produkcja. Oznacza to, że zmiana wielkości produkcji o jednostkę powoduje zmianę kosztów o mniej niż jednostkę. Inaczej mówiąc wraz ze wzrostem produkcji, koszty rosną coraz wolniej.

a₂ – koszt jednostkowy zmienny o charakterze degresywnym

Koszty całkowite w układzie globalnym G(x):G(x) = K_s + K_z

• o charakterze proporcjonalnym

G(x) = a₀ + a₁x

• o charakterze progresywnym

G(x) = a₀ + a₁x + a₂x²

• o charakterze degresywnym

G(x) = a₀ + a₁x − a₂x²

1. Układ jednostkowykosztów

W układzie jednostkowym otrzymujemy koszty o charakterze proporcjonalnym, progresywnym i degresywnym, dzieląc koszty całkowite przez wielkość produkcji. $g\left( x \right) \frac{G(x)}{x}$

Całkowity koszt jednostkowy o charakterze proporcjonalnym $g\left( x \right) \frac{G(x)}{x} = \frac{a_{0}}{x} + a_{1}$

Całkowity koszt jednostkowy o charakterze progresywnym

$kj = g\left( x \right) \frac{G(x)}{x} = \frac{a_{0}}{x} + a_{1} + a_{2}x$

Jeżeli występują koszty jednostkowe o charakterze progresywnym to możemy mówić o optymalizacji kosztu jednostkowego (możemy szukać kosztu minimalnego).

x₁- najmniejszy koszt jednostkowy, optymalizacja kosztów produkcji

Całkowity koszt jednostkowy o charakterze degresywnym

$$kj = g\left( x \right) \frac{G(x)}{x} = \frac{a_{0}}{x} + a_{1} - a_{2}x$$

2. Przedstawić graficznie wyznaczanie progu rentowności produkcji w przypadku kosztów produkcji zmiennych proporcjonalnie i progresywnie.

Gdy koszty zmienne (Kz) są proporcjonalne do wielkości produkcji (x): Kz = a₁ * x, to całkowity koszt produkcji można zapisać jako G(x) = a₀ + a₁ * x; gdzie a₀ - to koszt stały

Wartość sprzedaży zapisujemy jako C(x) = Cj * x, gdzie Cj - to cena jednostkowa, natomiast x - wielkość produkcji

W przypadku gdy G(x) = C(x) mamy do czynienia z progiem rentowności produkcji, natomiast gdy
G(x) < C(x) występuje zysk, w przeciwnym wypadku gdy G(x) > C (x) mamy do czynienia ze stratą.

W przypadku kosztów produkcji zmiennych proporcjonalnie próg rentowności wyznaczamy w następujący sposób:

gdzie:

BEP' - ilościowy próg rentowności

BEP'' - wartościowy próg rentowności

Xk - jest produkcją krytyczną, równą BEP', którą można obliczyć ze wzoru:

Xk = $\frac{a0 + a1x}{\text{Cj}}$

W przypadku kosztów produkcji zmiennych progresywnie próg rentowności wyznaczamy:

gdzie:

G(x) = a0 + a1x + a2x²

C(x) = Cj * x

x0 - produkcja optymalna - przy której mamy możliwość osiągnięcia maksymalnego zysku

BEP₁’ – produkcja ekstensywna – najmniejsza produkcja, przy której nie osiągamy ani zysku ani straty

BEP₂’ – produkcja intensywna – największa produkcja przy której nie osiągamy zysku ani straty

3. Wymienić i zdefiniować klasyczne wskaźniki techniczno-ekonomiczne przedsiębiorstwa.

Wskaźnikiem techniczno – ekonomicznym jest każdą cechą mierzalna, którą można wyrazić przy pomocy liczb.

Klasyczne wskaźniki techniczno – ekonomiczne to:

• Wskaźnik KAPITAŁOCHŁONNOŚCI (Wk)

Wk=i/P

i - wartość nakładów inwestycyjnych [PLN]

P - wartość produkcji rocznej [PLN]

• Wskaźnik MATERIAŁOCHŁONNOŚCI (Wm)

Wm=Km/P

Km – koszty materiałów podstawowych, pomocniczych, paliwa, energia [PLN]

• Wskaźnik CZASOCHŁONNOŚCI (Wc)

Wc=T/x

T – czas realizacji procesu produkcyjnego [h]

x – wielkość produkcji [Mg, m³, szt…]

• Wskaźnik PRACOCHŁONNOŚCI (Wp)

Wp=N/x

N – nakład pracy ludzkiej [roboczogodziny]

4.Scharakteryzować analizę techniczno – ekonomiczną.

Analiza działalności gospodarczej przedsiębiorstwa obejmuje:

1. analizę otoczenia przedsiębiorstwa – dotyczy bieżących i przyszłych warunków funkcjonowania. ma na celu określenie szans i ryzyka związanego z otoczeniem oraz określenie na tej podstawie silnych i słabych punktów przedsiębiorstwa a także szans i zagrożeń (analiza SWOT).

2. właściwą analizę ekonomiczną:

• analiza finansowa – obejmuje wstępną i szczegółową analizę bilansu, analizę RZiS, ustalenie i ocenę przepływów pieniężnych, analizę źródeł przychodów i rozchodów, badanie wyniku finansowego i czynników go kształtujących oraz ocenę sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

• analiza techniczno – ekonomiczna – obejmuje analizę produkcji w ujęciu ilościowym i wartościowym, analizę zatrudnienia, analizę wydajności oraz wynagrodzeń pracowników, badanie wykorzystania środków trwałych, analizę gospodarki magazynowo – materiałowe, analizę postępu technologii.

Analizę ekonomiczną można przedstawić według:

• kryterium przeznaczenia: analizy zewnętrzne, analizy wewnętrzne;

• kryterium czasu: analizy retrospektywne, analizy bieżące, analizy prospektywne;

• kryterium zastosowania metod badawczych: analiza funkcjonalna, analiza kompleksowa, analiza decyzyjna

• kryterium szczegółowości: analiza ogólna, analiza szczegółowa

• kryterium przeznaczenia:

- analiza zewnętrzna: jest określona jako sprawozdanie roczne, ukierunkowana jest dla właścicieli, inwestorów, akcjonariuszy, klientów, dostawców. obejmuje bilans, RZiS, CF, sprawozdanie z działalności zarządu oraz informacje dodatkowe

- analiza wewnętrzna: uwzględnia potrzeby decyzyjne, kierownictwo zarządu i innych komórek organizacyjnych przedsiębiorstwa. jest to samoocena. zawiera ona analizę osiąganych WTE, badanie sprawozdania finansowego, oraz dokonanie oceny kondycji firmy.

• kryterium czasu:

- analiza retrospektywna: zawiera ocenę wyników działań decyzji podejmowanych w przeszłości

- analiza bieżąca (operatywna): ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podejmowanych zadań i sygnalizowanie zainteresowanym komórkom o negatywnych skutkach zadań produkcyjnych i to w czasie by było jeszcze możliwe dokonanie niezbędnych korekt.

- analiza prospektywna: obejmuje ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań, przed podjęciem decyzji przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Jest ona wykonywana podczas opracowywania planów produkcyjnych (krótko, średnio i długookresowych).

• kryterium zastosowania metod badawczych:

- analiza funkcjonalna: polega na badaniu oddzielnych zjawisk występujących w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa przez osoby lub komórki organizacyjne, funkcjonalne, odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych zjawisk (analizę kosztów produkcji dochodów analizę wykorzystywania środków trwałych).

- analiza kompleksowa: polega na przeprowadzeniu działalności gospodarczej i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Dostarcza uporządkowanych obserwacji wyników zjawisk gospodarczych, wyrażonych we wskaźnikach techniczno – ekonomicznych oraz zależnościami przyczynowo – skutkowymi między tymi zjawiskami.

- analiza decyzyjna: sprowadza się do badań wycinkowych, grupujących zjawiska gospodarcze wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji. Liczebność zjawisk gospodarczych przypisanych danej decyzji zależy od jej rodzaju i czasu w jakim określone działania przebiegają. Przy rozpatrywaniu zjawisk gospodarczych uwzględnia się wzajemne powiązania i współzależności w obrębie danej decyzji. W tym celu tworzy się ciągi zjawisk gospodarczych w układzie przyczynowo- skutkowym.

• kryterium szczegółowości:

- analiza ogólna: obejmuje całokształt działalności przedsiębiorstwa. oparta jest na wybranych najważniejszych wskaźnikach syntetycznych. Uważa się ją za podatną do wstępnej oceny działalności gospodarczej. Ekonomiści uważają ją za mało przydatną ze względu na małą ilość wnikliwych badań.

- analiza szczegółowa: polega na badaniu konkretnych zagadnień w sposób dokładny w szerokim zakresie informacji wskaźników umożliwiających uchwycenie zależności przyczynowo – skutkowej między badanymi zjawiskami. Jest pracochłonna, lecz w wielu przypadkach konieczna dla usprawnienia działalności gospodarczej przedsiębiorstwa oraz poprawy ekonomicznego działania przedsiębiorstwa.

MUSI BYĆ!!!

5.Wymienić i zdefiniować wskaźniki i metody oceny ekonomicznej efektywności przedsiębiorstwa.

Ocena efektywności ekonomicznej inwestycji polega na wyciagnięciu wniosków na podstawie wskaźników i modeli. Rachunek opłacalności (efektywności) inwestycji można przeprowadzić obliczając wskaźniki niedyskontowe, tj. wskaźnik prostej stopy zysku (Ps) oraz okres zwrotu (n) lub wykorzystując metody oparte na zdyskontowanych miernikach efektywności, tj. metoda zaktualizowanej wartości netto (NPV) oraz metoda wewnętrznej stopy zwrotu (IRR).

Wskaźnik prostej stopy zysku

Ps=Z_N/I *100 [%], Z_N – roczny zysk netto, I – nakłady finansowe poniesione na realizację inwestycji

Okres zwrotu nakładów (n) to niezbędny czas do odzyskania poniesionych nakładów finansowych na realizację inwestycji z nadwyżek finansowych uzyskanych z zysku netto i amortyzacji. Okres ten oblicza się:

n=I-$\sum_{i - 1}^{n}\text{CFi}$, CFi – cash flow, to roczne nadwyżki finansowe osiągane w kolejnych latach, liczone do momentu zrównania się z nakładami

Ocena efektywności inwestycji zgodnie z metodyką miar zdyskontowanych obejmuje następujące czynności: oszacowanie całkowitych nakładów inwestycyjnych, określenie źródeł finansowania nakładów, określenie całkowitych kosztów produkcji, zdyskontowanie przepływów gotówkowych, obliczenie NPV i IRR.

Istotną cechą metod dyskontowych jest włączenie do rachunku wszystkich wpływów i wydatków a nie tylko zysków a więc operowanie kategorią przepływów gotówkowych netto bądź nadwyżki pieniężnej (cash flow)

CF wyznacza się jako sumę wyniku finansowego i amortyzacji za dany okres.

Wartości netto (NPV) – do obliczenia zaktualizowanej wartości przyszłych wpływów i wydatków służy współczynnik dyskontujący zwany dyskontem (a_t), będący odwrotnością procentu składanego (p_s), gdzie p_s=(1+r)^t, r – stopa procentowa, t – kolejny rok okresu rozliczeniowego(n). Tak więc: a_t=1/p_s=1/(1+r)^t

Procent składany służy do obliczania wartości przyszłej (Wp) po n latach zainwestowanego kapitału (I). Wartość przyszła: Wp=I*p_s=I*(1+r)^t

Aby obliczyć wartość zaktualizowaną netto (NPV), konieczna jest znajomość:

1. sum przyszłych wpływów i wydatków w poszczególnych latach funkcjonowania inwestycji w celu określenia przepływów gotówkowych

2. okres przepływu środków pieniężnych, wyznaczający horyzont czasowy analizy

3. właściwej stopy dyskontowej

Wartość zaktualizowana netto (NPV) inwestycji jest równa sumie zdyskontowanych przepływów gotówkowych netto w kolejnych latach: NPV=$\sum_{t = 0}^{n}\frac{\text{Di}}{(1 + r)\hat{}t}$-I₀

Di – przepływy pieniężne netto bez nakładów inwestycyjnych w kolejnych latach okresu obliczeniowego (n)

I_t – nakłady inwestycyjne w kolejnych latach okresu obliczeniowego (n)

r – stopa procentowa (dyskontowa) t – kolejny rok okresu obliczeniowego (n)

Jeżeli obliczona wartość zaktualizowana netto (NPV) jest dodatnia lub równa 0, wówczas inwestycja jest opłacalna ponieważ jej stopa rentowności jest wyższa od stopy granicznej, tj. przyjętej w analizie stopy procentowej. W przypadku ujemnej wartości NPV stopa rentowności inwestycyjnej jest niższa niż stopa graniczna, zatem inwestycja jest nieopłacalna. Jeżeli dokonuje się wyboru jednego z kilku wariantów inwestycyjnych należy wybrać ten, dla którego wartość NPV jest najwyższa.

Wewnętrzna stopa zysku IRR – jest stopą dyskontową, przy której zaktualizowana wartość wydatków pieniężnych jest równa zaktualizowanej wartości wpływów pieniężnych w całym okresie inwestycji. Osiągnięcie IRR zapewnia zrównanie zaktualizowanej wartości efektów z zaktualizowaną wartością nakładów, co oznacza, ze NPV = 0.

IRR=i₁+ $\frac{PV(i2 - i1)}{PV + |NV|}$

i₁ – poziom stopy dyskontowej (r) przy którym NPV>0

i₂ - poziom stopy dyskontowej (r) przy którym NPV<0

PV – zaktualizowana wartość netto dodatnia dla stopy dyskontowej i1

NV – zaktualizowana wartość netto ujemna dla stopy dyskontowej i2

Stopy dyskontowe i1 i i2 nie powinny różnić się od siebie o więcej niż ½ punkty procentowe, ponieważ przy większej różnicy nie uzyskuje się prawidłowego wyniku, dlatego, że związek między r, a NPV nie ma charakteru liniowego.

6.Wymienić i zdefiniować wskaźniki wykorzystania środków trwałych.

Parametrycznej oceny można dokonać wykorzystując następujące wskaźniki (dotyczy środków trwałych, które biorą udział w procesie produkcyjnym):

1. wskaźnik wykorzystania ekstensywnego

Ƞ_e=100 * T_e/T_k [%]

T_e – efektywny czas pracy środków trwałych [h]

t_k – kalendarzowy czas pracy = constans = 24h*365dni

1. wskaźnik wykorzystania intensywnego

Ƞ_Q=100 * Q_e/Q_k [%]

Q_e – wydajność efektywna [j/h]

Q_k – wydajność teoretyczna

1. wskaźnik wykorzystania integralnego

Ƞ_i= Ƞ_e+ Ƞ_Q

1. wskaźnik rentowności

Ƞ_r=100* Z_n/M_b [%]

Z_n – zysk netto

M_b – wydajność brutto środków trwałych

1. wskaźnik zużycia środków trwałych

Ƞ_z=100*µ/M_b [%]

µ - wartość umorzenia środków trwałych

1. wskaźnik technicznego uzbrojenia pracy

Ƞ=100*M_b/zatrudnienie wyrażone w etatach [%]

1. wskaźnik produktywności środków trwałych

Ƞ=100* P/M_b [%]

P – wartość produkcji rocznej

7. Wymienić i zdefiniować wskaźniki szybkości krążenia środków obrotowych.

Szybkość krążenia środka obrotowego to czas całkowitego ich zużycia czyli czas, w którym środki obrotowe zmieniają swoją postać czyli dokonują obrotu.

Szybkość krążenia środka obrotowego można określić następującymi wskaźnikami:

1. wskaźnik szybkości krążenia środków obrotowych

d = (ŝ*T)/R

ŝ – średni stan środków obrotowych w danym, analizowanym okresie

T – liczba dni w analizowanym okresie

R – wartość sprzedaży zrealizowana w analizowanym okresie

d – informuje ile dni trwa jeden obrót środków obrotowych

1. wskaźnik częstotliwości obrotu

C_Z = R/ŝ

oznacza ile razy trzeba było odnowić zapasy środków obrotowych o średnim stanie (ŝ) aby pokryć sprzedaż (R)

1. wskaźnik związania środków obrotowych

Z=1/C_z = ŝ/R

Oznacza, że dla dokonania sprzedaży wyrobów o wartości 1 PLN przedsiębiorstwo musiało dysponować środkami o wartości (Z)

Istnieje wiele sposobów przyspieszenia szybkości krążenia środków obrotowych co w konsekwencji prowadzi do wzrostu produkcji i zmniejszenia zapotrzebowania na środku obrotowe. Do tych sposobów zalicza się:

1. skrócenie czasu cyklu produkcyjnego

2. obniżenie jednostronnych kosztów produkcji

3. likwidacja nadmiernych zapasów (ponadnormatywnych)

4. poprawa jakości wyrobów

5. usprawnienie wysyłki wyrobów

6. skrócenie czasu przyjęcia materiałów i surowców

7. zmniejszenie częstotliwości dostaw materiałów, surowców

8. usprawnienie prac finansowo – technicznych

8. Przedstawić graficznie rodzaje trendów produkcji oraz napisać równania tych trendów z objaśnieniami.

Do podstawowych rodzajów trendów należą:

• liniowy,

• paraboliczny,

• dwuekstremalny

• wykładniczy,

• logistyczny,

• trygonometryczny.

Do trendów wielomianowych zalicza się trend liniowy, paraboliczny, dwuekstremalny.

Trend liniowy Trend liniowy określa poniższe równanie: yi = a + bti Gdzie: a-stała trendu, b-współczynnik kierunkowy trendu. y = f(t)
Trend paraboliczny Trend paraboliczny dany jest wzorem: yi = a + bti + cti^2
Trend dwuekstremalny Trend dwuekstremalny dany jest wzorem: yi = a + bti + cti^2 + dti^3 Gdzie: a,b,c,d- stałe trendu.
Trend wykładniczy Trend wykładniczy o równaniu: y = ab^ti
Trend logistyczny Trend logistyczny dany jest równaniem: $$y_{i} = \ \frac{a}{1 + b^{e - \text{ak}t_{j}}}$$ Gdzie: a-poziom nasycenia.
Trend trygonometryczny Trend trygonometryczny o równaniu: y = Acos(ωt ± ⌀) Gdzie: ⌀- przesunięcie fazowe. Trend trygonometryczny=trend sezonowy, bo służy do badań zjawisk sezonowych.

9.Przedstawić i opisać systematykę analiz ekonomicznych

Analizę ekonomiczną w przedsiębiorstwie możemy podzielić wg. różnych kryteriów

1. Biorąc pod uwagę kryterium przeznaczenia analizy wyróżnia się:

1. Analizę zewnętrzną - jest określana jako sprawozdanie roczne, jest przeznaczone dla właścicieli, akcjonariuszy, udziałowców, inwestorów, kosztów, klientów, dostawców, kooperantów, dziennikarzy, ludzi zajmujących się zagadnieniami ekonomii. Obejmuje: bilans, RZiS, rachunek przepływów środków pieniężnych Cash Flow, sprawozdanie z działalności zarządu, informacji dodatkowej

2. Analizę wewnętrzną - uwzględnia potrzeby decyzyjne kierowników, dyrekcji, zarządu i innych szczebli, poziomów, komórek organizacyjnych. Jest to samoocena.

Zawiera analizę osiąganych przez przedsiębiorstwo współczynników techniczno-ekonomicznych badania sprawozdania finansowego i w konsekwencji dokonanie oceny kondycji finansowej przedsiębiorstwa.

1. Kryterium ze względu na czas:

1. Analizę retrospektywną - zawiera ocenę czynników działań, decyzji podejmowanych w przeszłości

2. Analizę bieżącą - zwana analizą operatywną ma na celu bieżącą ocenę przebiegu podejmowanych

3. Analizę prospektywną - obejmuje ustalenie i ocenę różnych wariantów rozwiązań jeszcze przed podjęciem decyzji przy równoczesnym zastosowaniu rachunku ekonomicznego. Jest ona wykonywana podczas opracowania planów produkcyjnych (zarówno krótko, średnio jak i długookresowych). A zatem służy wytyczeniu celów i określeniu środków ich realizacji.

1. Z uwagi na zastosowanie metody badawczej wyróżnia się:

1. Analizę funkcjonalną - polega na badaniu oddzielnych zjawisk występujących w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa przez osoby lub komórki organizacyjne, funkcjonalne, odpowiedzialne za kształtowanie się i rozwój tych zjawisk. Analizę kosztów produkcji, dochodów wykonuje główny księgowy. Analizę wykorzystania środków trwałych – dział techniczny przedsiębiorstwa.

2. Analizę kompleksową - polega na przeprowadzeniu oceny działalności gospodarczej i stanu ekonomicznego z punktu widzenia powiązań i zależności występujących między zjawiskami gospodarczymi. Zawiera całościowe spojrzenie na działalność gospodarczą przedsiębiorstwa. Dostarcza uporządkowanych obserwacji, wyników, zjawisk gospodarczych, wyróżnionych we wskaźnikach techniczno- ekonomicznych oraz zależnościami przyczynowo- skutkowymi miedzy tymi zjawiskami.

3. Analizę decyzyjną - sprowadza się do badań wycinkowych zjawisk gospodarczych wokół zamierzonej lub zrealizowanej decyzji, liczebność zjawisk gospodarczych, przypisywanych danej decyzji, zależy od jej rodzaju i czasu w jakim określone działania przebiegają tj. od rozpoczęcia do zakończenia działań spowodowanych daną decyzją po rozpatrywaniu zjawisk gospodarczych, uwzględnia się wzajemne powiązania i współzależności w obrębie danej decyzji.

1. Kryterium szczegółowości opracowania

1. Analizę ogólną - obejmuje całokształt działalności przedsiębiorstwa. Oparta jest na wybranych najważniejszych wskaźnikach syntetycznych. Uważa się za przydatną do wstępnej, przybliżonej oceny działalności gospodarczej. Ekonomiści uważają, je za mało przydatną ze względu na brak wnikliwych badań, rozwiązań.

2. Analizę szczegółową - polega na badaniu konkretnych zagadnień w sposób dokładny w szerokim zakresie informacji i wskaźników umożliwiających wychwycenie zależności przyczynowo- skutkowych między badanymi skutkami. Jest pracochłonna lecz w wielu przypadkach konieczna dla usprawniania działalności gospodarczej przedsiębiorstwa oraz poprawy stanu ekonomicznego przedsiębiorstwa.

10.Wymienić i scharakteryzować wskaźniki prognozy upadłości przedsiębiorstwa

Wskaźniki punktowe np.:

1. Quick- test to metoda badania sytuacji ekonomiczno – finansowej przedsiębiorstwa przy wykorzystaniu czterech wskaźników:

• Wskaźnik udziału kapitału własnego w aktywach,

• Wskaźnik zadłużenia,

• Wskaźnik relacji zysku brutto i amortyzacji do przychodów,

• Wskaźnik relacji zysku brutto z odsetkami do aktywów.

Metoda ta pozwala na syntetyczną ocenę płynności finansowej, rentowności i sytuacji rynkowej przedsiębiorstwa. Bowiem wskaźniki udziału kapitału własnego w aktywach jest odzwierciedleniem źródeł finansowania działalności przedsiębiorstwa. Zaś wskaźnik zadłużenia wyrażony w latach ocenę płynności finansowej. Obydwa pierwsze wskaźniki informują o stabilności finansowej przedsiębiorstwa. Wskaźnik zwrotu aktywów określa zyskowność działalności oraz efektywność wykorzystania majątku przedsiębiorstwa. Związek między zyskiem i amortyzacją a przychodami wyraża zdolność przedsiębiorstwa do generowania nad wyżek pieniężnych (cashflow).

1. Metoda Weinricha jest analizą czynnikową bazującą na ośmiu wskaźnikach:

X1 = kapitał własny / kapitał obcy

X2 = (środki pieniężne + należności) / aktywa ogółem

X3 = (środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe + należności - zobowiązania krótkoterminowe) / (koszty operacyjne - amortyzacja)

X4 = (wynik finansowy netto + odsetki) / aktywa ogółem

X5 = przychody ze sprzedaży / aktywa ogółem

X6 = zobowiązania ogółem / nadwyżka finansowa

X7 = (zobowiązania ogółem - środki pieniężne + krótkoterminowe papiery wartościowe + należności) / dochody operacyjne netto

X8 = (zobowiązania towarowe + weksle) / zakup towarów

Każdemu z wyżej wymienionych wskaźników zależnie od jego wartości jest przypisywana ocena liczbowa od 1 do 5, przy czym 1- ocena bardzo dobra, a 5- ocena bardzo zła. Następnie wszystkie punkty są sumowane, stąd najkorzystniejsza ocena wynosi 8, a najmniej korzystna 40.

Charakterystyczną cechą tej metdy jest to, że każdy z ośmiu wskaźników w jednakowym stopniu waży na ogólną czyli sumaryczną ocenę przedsiębiorstwa.

Modele wielozmienne np.:

1. Model Altmana 1968 - Formuła ta jest oparta na kilku cechach, a konkretnie opiera się na pięciu cechach analitycznych. Rzeczywiste wielkości liczbowe tych wskaźników pomnożone przez odpowiednie współczynniki korygujące, a następnie zsumowane dają syntetyczny, globalny wskaźnik służący ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa.

Wskaźnik ten ( Z₆₈) kształtujący się na poziomie niższym niż 2,675 świadczyć może o poważnych trudnościach i zagrożeniach finansowych przedsiębiorstwa.

Według Altmana, przedsiębiorstwo dla którego wskaźnik Z₆₈ wynosi powyżej 2,99 charakteryzuje się dobrą kondycją finansową, natomiast Z₆₈ mniejsze od 1,81 oznacza bankruta.

1. Formuła Altmana model 1983 - Ponieważ formuła z 1968 nie dawała możliwości analizy potencjalnego zagrożenia upadłością przedsiębiorstw notowanych na giełdzie w 1983 roku Altman zmodyfikował formułę z 1968 roku. Formuła ma następującą postać funkcji dyskryminacyjnej: (Z83=5w)

Z₈₃> 2,9 charakteryzuje dobrą kondycję finansową przedsiębiorstwa

Z₈₃< 1,2 oznacza bankruta.