Wstęp do psychologii – wykład I

Uwagi wprowadzające:

• wyróżniona pozycja pierwszego wykładu w całości – wyróżniony, specyficzny jego cel i funkcja

• wprowadzenie w rozpoczynaną całość – eksplikacja złożonej funkcji wprowadzania do.../w...

• ukazanie/zapowiedź tego, co? tzn. zakresu, przedmiotu i treści roboty oraz tego, jak ? czyli najszerzej rozumianego sposobu roboty

Część właściwa:

1. Uwaga wyjściowa – mnogość możliwych postaci Wstępu,

• wewnętrzne ich zróżnicowanie -wymiary zróżnicowania postaci wyróżnionych poprzez: swój charakter (historyczny/ systematyczny), zakres (wstęp do psychologii/wstęp do psychologii jako nauki/wstęp do psychologii ogólnej), założone cele, poziom ogólności, rozkład akcentów

• wskazane preferencje i ich uzasadnienie

1. Prezentacja programu:

przedmiotu i tematyki kolejnych wykładów – komentarz

• struktura całości – podstawowe zasady określające

tę strukturę

• rozkład akcentów – nacisk na psychologiczność

• (zmienny) poziom ogólności

1. Założone cele Wstępu:

• wyczulenie na psychologiczność psychologii (jej przedmiotu, problematyki, metodologii, metodyki, języka) i jej nieredukowalność do innych nauk

• poznanie (na określonym poziomie ogólności) podstawowych dylematów psychologii jako nauki oraz możliwych (teoretycznie) i faktycznie prezentowanych sposobów ich rozwiązywania; w tym ich walorów i ograniczeń

• przygotowanie do dalszego aktywnego (w dużej mierze samodzielnego), nieprzypadkowego posuwania się naprzód

4. Sposób realizacji – najbardziej ogólna charakterystyka:

• wskazanie na zawartą w tym wszystkim, co już się

bezpośrednio wyżej pojawiło, najważniejszych

wybranych wymiarów (i parametrów)

charakterystyki sposobu realizacji,

• inne wybrane wymiary: nietechniczne i techniczne

• nietechniczne: dwutorowość (wykłady, ćwiczenia; ich wzajemne relacje); ogólna niespieszność posuwania się naprzód,

• sprawy techniczne (podział czasu każdego wykładu i rozkład poziomów ogólności; każdorazowa obecność i założona ważność uwag wstępnych; przypomnienia i streszczenia; czas na pytania i wyjaśnienia, komentarze, ilustracje...)

V. Wyznaczniki takiego „ustawienia” Wstępu:

• uwaga o założonych i faktycznych walorach obranego „ustawienia”

• mnogie i różnorodne wyznaczniki walorów (mocnych stron)/ ograniczeń (słabych stron)

• najważniejsze wyznaczniki: stan aktualny psychologii (stopień i zakres wewnętrznego zróżnicowania oraz jego determinanty:...), relacje psychologii jako nauki i psychologii potocznej, zróżnicowany poziom przygotowania i preferencji (odbiorców)

Wstęp do psychologii – wykład II

Uwagi wstępne:

• założony cel....i pierwszy etap jego realizacji; koncentracja na przedmiocie psychologii (jako nauki) – komentarz takiego porządku i jego uzasadnienie: wyróżniona pozycja przedmiotu danej dyscypliny w całości jej ogólnej charakterystyki

• wielowymiarowość sposobu mówienia o przedmiocie...; wymiary merytoryczne techniczne.

Część właściwa – wprowadzenie

• nazwa dyscypliny jako zwyczajowy punkt wyjścia do ukazania jej przedmiotu - szczególne powiązanie przedmiotu i zadań; mocne i słabe strony takiego zabiegu w przypadku psychologii

• przeszłość i/a stan aktualny przedmiotu psychologii - nieaktualność przedmiotu wskazanego przez nazwę; synteza (?) przeszłości i teraźniejszości

• zabieg szczególny: przywołanie dwu możliwych porządków - dwu możliwych kierunków posuwania się naprzód w ustalaniu relacji psychiczności/tego, co psychiczne i psychologiczności/tego co psychologiczne

• szczególna sytuacja psychologii (w zestawieniu z innymi naukami) w tym zakresie

• społeczny wymiar/aspekt ustalania tej relacji: społeczne niedocenianie jej wagi; społeczne wyznaczniki psychologiczności i psychiczności (wykorzystanie odwróconego porządku!)

• implikacje takiego stanu rzeczy dla eksplikacji psychiczności/ tego, co psychiczne

• związki przedmiotu i zadań nauki

Część właściwa – dyskusja przedmiotu i zadań psychologii

przedmiot psychologii jako nauki

• punkt wyjścia: podstawowe (klasyczne) rozróżnienie przedmiotu materialnego i formalnego (danej) nauki; dowartościowanie przedmiotu formalnego – wyznacznika specyfiki psychologii jako nauki

• złożoność przedmiotu psychologii (por. wyżej wątek syntezy przeszłości i teraźniejszości w tym zakresie)

• zachowanie jako centralny/podstawowy/pierwszorzędny przedmiot psychologii - wyróżniona pozycja i jej wyznaczniki (względy „historyczne” i metodologiczne)

• wtórne przedmioty psychologii – wskazanie i dyskusja wstępna

zadania psychologii jako nauki (ujęcie ogólne)

• wyjściowe, klasyczne czteroczłonowe wyliczenie: opis; wyjaśnianie; przewidywanie; kontrola - komentarz wzajemnych relacji

• ujęcia alternatywne - kryteria wyróżnienia i taksonomia proponowanych wariantów alternatywnych

• wariant alternatywny: „bez wyjaśniania”

• wariant alternatywny: „z rozumieniem”

• wariant alternatywny: „z wyjaśnianiem i rozumieniem”

• spór: naturalizm/antynaturalizm i jego implikacje dla charakteru/statusu psychologii jako nauki

Wstęp do psychologii – wykład III

Psychologia jako nauka i jej specyfika - problematyka psychologii

Uwagi wstępne:

• przypomnienie miejsca i pozycji aktualnego wykładu i jego przedmiotu oraz tematyki w całości wstępu: po wskazaniu na przedmiot (materialny i formalny) oraz zadania psychologii jako nauki

• przypomnienie (najszerzej rozumianego) sposobu roboty; w tym poziomu ogólności, kierunku posuwania się naprzód, rozkładu akcentów (naukowość; psychologiczność), itd

• przedmiot materialny i formalny – z naciskiem na ten drugi – jako główne wyznaczniki merytoryczne problematyki psychologii jako nauki

• dalsze merytoryczne wyznaczniki problematyki: zadania psychologii jako nauki, jej status, preferowany rozkład akcentów (aspekty...) – ewidentna konieczność relatywizacji problematyki psychologii jako nauki do aktualnego wewnętrznego zróżnicowania psychologii (ale na określonym poziomie ogólności/konkretności !)

• metodologia (i metodyka) jako wyznaczniki problematyki psychologii – przeszłość i teraźniejszość tej sprawy

• niemerytoryczne i niemetodologiczne wyznaczniki problematyki psychologii (ale na określonym poziomie ogólności/konkretności !) – ich definitywne oddalenie z zakresu analizy

• terminologia: „zbiorczy” charakter „problematyki” (i jego implikacje); dwojaka możliwa postać artykulacji problematyki

Część właściwa – wprowadzenie

• punkt wyjścia – ewentualne zastrzeżenie/wątpliwość co do możliwości w ogóle wytoczenia już teraz, tzn. na aktualnym etapie zaawansowania znajomości przedmiotu i po uwzględnieniu jego złożoności, problematyki psychologii

• oddalenie tego zastrzeżenia dzięki przyjęciu dwu założeń: określonego poziomu ogólności całej tej roboty (w konsekwencji zbędność relatywizacji problematyki do ...) oraz „formalnego” charakteru formułowanej problematyki

• walory i braki rezultatu końcowego, tzn. schematu problematyki psychologii: otwartość schematu, związki z wyjściowymi przesądzeniami na temat statusu ontycznego przedmiotu (formalna i materialna jego ontologia), możliwość dalszych konkretyzacji; (w efekcie) pozorność braków

• konieczna relatywizacja problematyki psychologii jako nauki do przesądzeń na temat zadań i statusu psychologii jako nauki oraz przesądzeń metodologicznych

• konieczna wielowymiarowość prezentacji problematyki psychologii - przykładowe wymiary...

• nieoficjalna (narazie !) obecność: wewnętrznej organizacji problematyki i wyznaczających ją zasad, w tym jej „wewnętrznej logiki”, oraz psychologiczności tej problematyki

• zadania psychologii jako nauki jako oficjalna zasada określająca porządek wprowadzania kolejnych fragmentów problematyki

• uwaga techniczna: prezentacja + komentarz + (schemat...)

Część właściwa – prezentacja zawartości problematyki psychologicznej i jej wewnętrznej organizacji

• wyjściowy formalny zestaw pytań: ”czy?”, „jak/...?”, „dlaczego/po co?”; komentarz wzajemnych relacji

• wyjściowe założenia na temat: własności/cech (ich typologii), związków w obrębie szeroko rozumianego przedmiotu (ich typologii)

• pytanie typu „czy?” – sens/sensy tego pytania; kontekst metodologiczny pytania (na przykładzie świadomości)

pierwszy - wyjściowy - fragment problematyki; założona odpowiedź - opis przedmiotu pytań

• pytania: „co jest...?” i „jak/...jest...?”: eksplikacja, wielokierunkowy komentarz, przykłady

• status (filozoficzny/psychologiczny) i kontekst metodologiczny tych pytań: definicja/opis; sposób poznawczego docierania do obiektu pytań

• wyróżnione miejsce tego szczególnego pytania „co jest...?”; założona odpowiedź – cechy definicyjne; wielokierunkowy komentarz i pytania i odpowiedzi, w tym ich szczególny walor poznawczy

• złożoność pytania „jak/...jest....?”; założone (liczba mnoga!) kolejne (sic !) odpowiedzi: niedefinicyjne własności/cechy – ich różne możliwe typologie; ich różnego typu związki; typy/rodzaje/klasy opisywanych/charakteryzowanych przedmiotów

• statyczny/dynamiczny charakter problematyki psychologii, tzn. brak/obecność relatywizacji powyższej problematyki (typu jak/... jest...?”) do czasu – sprawa intra-/inter- indywidualnej stałości/zmienności

• wyprowadzenie w kierunku języka psychologii jako

nauki oraz związku psychologii z innymi naukami

(jako podsumowanie/streszczenie) schemat

drugi - kolejny - fragment problematyki; założona odpowiedź – wyjaśnienie/rozumienie przedmiotu problematyki

• złożony – merytoryczny i epistemologiczno-metodologiczny - kontekst związku: charakter pytania „dlaczego/po co....?”, budowania teorii/teoretyzowania/wyjaśniania/rozumienia, wreszcie – typu założonego związku

• założona w punkcie wyjścia wieloznaczność „dlaczego/po co ...?”; w konsekwencji wielość wariantów rozumienia/wyjaśniania

• (osobno) dwa przypadki szczególne: przypadek „bez wyjaśniania/budowania teorii” (Skinnera behawioryzm radykalny, eksplikowany w kategoriach obserwacjonizmu/ deskryptywizmu; przypadek „z wyjaśnianiem i rozumieniem” (Ingardena wyróżnienie dwu typów roboty i ich relatywizacja do określonych warunków....)

• przypomnienie poziomu ogólności i - to nowy wątek - pewnej tymczasowości realizowanego ujęcia

• (w nawiązaniu do wieloznaczności pytania „dlaczego...?)” relatywizacja (sensu) stawianej problematyki do rodzaju przywołanego w wyjaśnianiu rodzaju przedmiotu i typu związku łączącego wyjaśniany przedmiot z przedmiotem przywołanym w wyjaśnianiu (założonej odpowiedzi)

• (w nawiązaniu do wieloznaczności pytania „po co...?”) relatywizacja (sensu) stawianej problematyki do (rodzaju) celu/celowości czy sensu/sensowności

• wyprowadzenie w kierunku języka psychologii jako nauki i związku psychologii z innymi naukami

(jako podsumowanie/streszczenie) schemat

Wstęp do psychologii – wykład IV

Psychologia jako nauka i jej specyfika – metodologia i metodyka psychologii jako nauki

Uwagi wstępne:

• przypomnienie miejsca i pozycji aktualnego wykładu w całości wstępu: po wskazaniu na przedmiot i zadania oraz problematykę

• przypomnienie (najszerzej rozumianego) sposobu roboty na różnych wymiarach charakteryzowanego, w tym: poziomu ogólności/konkretności, kierunku posuwania się naprzód, rozkładu akcentów (naukowość i psychologiczność)

• przypomnienie związków - w obydwie strony - łączących metodologię (i metodykę) z przedmiotem, zadaniami i problematyką: naturalność pozycji...; uwikłanie metodologii (i metodyki) w ...

• merytoryczne (natura przedmiotu poznawanego) i epistemologiczne (ogólne przesądzenia) wyznaczniki metodologii (i metodyki); konieczność relatywizacji do ...

• pozamerytoryczne wyznaczniki metodologii (i metodyki) – ich definitywne wyłączenie z zakresu analizy

• wstępna eksplikacja przedmiotu i tematyki wykładu: sposób „poczynania sobie z przedmiotem” i rozwiązywania problematyki

• terminologia: „opis”/ „wyjaśnianie”/ „rozumienie”;

(ich) techniczność/nietechniczność; terminy bliskoznaczne i synonimy

Część właściwa – wprowadzenie

• eksplikacja opisu/wyjaśnienia/rozumienia

• złożoność tych (procesów)/procedur i ich wewnętrzne zróżnicowanie; (w konsekwencji) wielowymiarowa ich charakterystyka

• charakterystyczny rozkład akcentów i poziom ogólności/konkretności (por. epistemologia/metodologia)

• ogólna eksplikacja: metodologia = reguły roboty; metodyka = technika (narzędzia, „chwyty”)

• psychologiczność opisu/wyjaśniania /rozumienia w psychologii

Część właściwa – wielowymiarowa charakterystyka procedur (wybrane wymiary)

Opis:

• „opis” – charakterystyczna dwuznaczność a sens techniczny kategorii /terminu

• przedmiot i zakres opisu

• doświadczeniowy charakter opisu – jego eksplikacja

• założona/postulowana fenomenologiczność opisu – charakterystyczny związek przedmiotu i sposobu jego doświadczania:wielość przedmikotów różnorodność sposobów ich doświadczania

• założona /postulowana fenomenologiczność opisu – wieloetapowość roboty (przedmiot; sposób jego dania)

• założona/postulowana fenomenologiczność opisu – „zasada wszystkich zasad” (Husserl); komentarz

• artykulacja opisu – sprawa języka opisu; wyprowadzanie ku językowi psychologii jako nauki i jej związkowi z innymi naukami

wyjaśnianie:

• nietechniczność/techniczność kategorii /terminu – sens techniczny

• wewnętrzne zróżnicowanie wyjaśniania – typ przywoływanego przedmiotu i związku (łączącego przedmiot wyjaśniany z przedmiotem przywoływanym w wyjaśnianiu)

• „wyjaśnianie funkcjonalne” – dwuznaczność terminu; dwojaka postać wyjaśniania funkcjonalnego

• C.G. Hempla schemat analizy funkcjonalnej (jednej z dwu postaci wyjaśniania funkcjonalnego) – jego funkcjonalność

• J. Fodora rekonstrukcja wyjaśniania funkcjonalnego (drugiej z dwu postaci wyjaśniania funkcjonalnego) - jego funkcjonalność; „zasada ekonomii” (parsimony principle)

• perspektywy i ograniczenia wyjaśniania funkcjonalnego w jego dwu postaciach

• perspektywy i ograniczenia wyjaśniania funkcjonalnego – poziomy wyjaśniania, wieloetapowość roboty: kolejne przedmioty przywoływane w wyjaśnianiu...)

• artykulacja wyjaśniania - wyprowadzanie ku językowi psychologii jako nauki i ku jej związkowi z innymi naukami

trochę inne wątki:

• pierwszo- i trzecioosobowa perspektywa/ perspektywa wewnętrznego- i zewnętrznego obserwatora; konieczność relatywizacji tego, co wyżej do tak określonej perspektywy trzecioosobowej

• sprawa możliwości/niemożliwości syntezy obydwu perspektyw

• zakres ważności prowadzonych wyżej analiz: ogólność/rozwojowość, kliniczność

• implikacje dla psychologiczności psychologii

Wstęp do psychologii – wykład V

Psychologia jako nauka i jej specyfika – język psychologii jako nauki

Uwagi wstępne

• lokalizacja omawianego tematu w programie wykładu (dwa momenty: pierwszy fragment tematyki wykładu, przedostatni temat)

• nieoczywistość konieczności jego podjęcia (w ten sposób i w tym miejscu); nawiązanie do obecnych już (parokrotnie) sygnałów tej tematyki, jej wagi, jej kontekstów (Fodor, Tolman; postulat traktowania języka psychologii jako języka obcego) i konsekwencji

• mnogość możliwych sposobów zajęcia się językiem – dwie generalnie możliwe perspektywy spojrzenia na język jako obiekt badania: perspektywa językoznawcza i perspektywa psychologiczna

• eksplikacja perspektywy psychologicznej i jej zaplecze w postaci związku języka i myślenia psychologicznego

• perspektywa językoznawcza i jej zastosowanie w niniejszym kontekście - podstawowe rozróżnienie

Część właściwa

• geneza terminologii psychologicznej – słaba i mocna wersja psychologizacji terminologii pierwotnie nie – psychologicznej

• wieloznaczność terminologii psychologii – wielopostaciowość tej wieloznaczności (w tym znaczenie specyficznie psychologiczne i nie psychologiczne

• wieloznaczność terminologii psychologicznej: czynność/wytwór (dwie strony procesu); akt/ treść; dyspozycja/nie-dyspozycja; inna postać wieloznaczności jako efekt różnego rodzaju rozkładu akcentów

• terminologia psychologii w kontekście realizacji zadań psychologii (jako nauki)

• podsumowanie w postaci schematu analizy statusu i funkcjonowania terminologii psychologicznej

Wstęp do psychologii – wykład VI

Psychologia jako nauka i jej specyfika – psychologia a inne nauki

Uwagi wstępne:

• przypomnienie usytuowania aktualnej tematyki – jej szczególna pozycja w obrębie wyjściowego fragmentu problematyki wstępu

• wieloznaczność „a” z nagłówka – koncentracja na

wybranym znaczeniu określonym przez

perspektywę szukania specyfiki tego, co

psychologiczne (jego nieredukowalności)

• negatywność wersji wyjściowej: psychologiczność

jako nie - ...

Część właściwa:

• mnogość i różnorodność wymiarów charakterystyki owego ”a” przy wyjściowej preferencji

• wymiar ilustrowany przez typologie nauk „z udziałem” psychologii – spór naturalizmu z antynaturalizmem; opisowość/normatywność;itd...

• wymiar pozycji psychologii w całości nauk – zakładanie/nieredukowalność

• wymiar pozycji psychologii w całości nauk inaczej - błąd psychologizmu w filozofii i innych naukach; błąd logizmu w psychologii

• wymiar związków psychologii z innymi naukami – przykład związków psychologii z filozofią: wariant proponowany przez fenomenologię; wariant Madsena w postaci struktury wiedzy psychologicznej (psychologii jako wiedzy)

Wstęp do psychologii - wykład VII

Zachowanie jako wyróżniony przedmiot (materialny i formalny) psychologii

Uwagi wstępne:

• przypomnienie przedmiotu i charakteru dotychczasowych analiz i rozważań

• przejście do nowego fragmentu przyjętego i realizowanego programu

• (do)określenie tej nowości: negatywne i pozytywne (przejście z metapoziomu na poziom przedmiotowy – uprawianie psychologii i refleksja nad nim)

• realizacja (cały czas) charakterystycznego rozkładu akcentów – psychologiczność (!) ujęcia

• obecność i funkcjonowanie (cały czas) tych samych zasad: „od słów do rzeczy”; „od tego, co ogólne do tego, co konkretne”; „systematyczność a nie historyczność roboty”

• wykorzystanie już wprowadzonych rozróżnień

• porządek – zachowanie jako wyróżniony ... a zatem pierwszy przedmiot analizy

część właściwa - słowa

• słowa: „zachowanie” i inne (por. niżej) w języku potocznym i psychologii; techniczny charakter „zachowania”

• „zachowanie”/ „zachowanie się”; „zachowywanie/ zachowywanie się”; moment najważniejszy: odczasownikowość tego rzeczownika i jej implikacje dla przesądzeń podstawowych

• wieloznaczność tego terminu: rozmaite postacie szerokiego i wąskiego rozumienia (kryteria: obserwowalności/nieobserwowalności; fizjologiczności/psychologiczności...)

• podstawowa kwestia – kwestia języka do artykulacji zachowania – przesądzenie: „action language” i dwojaki charakter i walor jego przesłanek

część właściwa – rzeczy; kwestie definicyjne

• wąsko/szeroko rozumiane zachowanie (drugie kryterium) – szczegółowa analiza i dyskusja propozycji definicyjnych D. O. Hebba;

• momenty znaczące: obserwowalność, efektor, całościowość, podmiotowy charakter, regulacyjna funkcja

• wąsko/szeroko rozumiane zachowanie (pierwsze kryterium) – zachowania nieobserwowalne i ich przypadek specjalny tzn. zachowania prywatne

• merytoryczny charakter dwojakiego typu przesłanek prowadzących do przyjęcia zachowań nieobserwowalnych (w tym prywatnych): identity or continuity principle i komentarz

• (osobno – jako coś niezwykle ważnego) kategoria interioryzacji i jej desygnat – mnogość spraw z poziomu słów i rzeczy

• (osobno – jako coś niezwykle ważnego) adaptacyjność (biologiczna/społeczna) zachowań nieobserwowalnych (w tym prywatnych) i jej źródła

część właściwa –rzeczy (cd) charakterystyka zachowania

• punkt wyjścia – przypomnienie fragmentu tekstu

E. Ch. Tolmana : jego zawartości i walorów ( w

tym poziomu ogólności)

• porządek roboty: (ontologiczne) przesądzenie wyjściowe procesowej natury zachowania; definicja/określenie; dalsza formalna/treściowa charakterystyka zachowania chwytająca różne aspekty, (w tym cechy relatywne)

• charakterystyka zachowania na poziomie molarnym (a nie molekularnym) – cechy i ich relacje

• przykładowe (za Tolmanem) cechy: ich eksplikacja i komentarz (w tym akt, treść, przedmiot zachowania)

• inny przykład (za Skinnerem) prawdopodobieństwo

zajścia i komentarz

• (pewna dygresja) – rozróżnienie doings/happenings w tym kontekście

część właściwa – rzeczy (cd) typologia zachowania

• punkt wyjścia – warunki konieczne/wystarczające wszelkiej typologii/taksonomii/...

• wielość i różnorodność kryteriów typologii zachowania

• przypomnienie już (nieoficjalnie) wprowadzonych i wykorzystanych typologii

• wyeksponowanie 5 kryteriów/typologii: (D.O. Hebb) -zachowanie niższe/wyższe; (F. B. Skinner) zachowanie reaktywne/emitowane, zachowanie reaktywne/sprawcze, zachowanie niewerbalne/werbalne; wg kryterium relatywnej roli czynników zewnętrznych/wewnętrznych (sztywności/plastyczności zachowania)

• refleksja metateoretyczna i metodologiczna nad tą całą robotą; w tym kontekst opisu i wyjaśniania w typologii

Wstęp do psychologii – wykład VIII

pozostałe przedmioty (materialne i formalne) psychologii - relacje do zachowania i relacje wzajemne; wstępne ujęcie ogólne

uwagi wstępne:

• usytuowanie tej sprawy: przypomnienie sygnału...(z fragmentu wstępnego) i zapowiedź szczegółowego podjęcia w określonym porządku (w najbliższej przyszłości)

• merytoryczny i metodologiczny i metateoretyczny kontekst rozróżnienia przedmiotu pierwotnego i przedmiotów wtórnych psychologii

• (cały czas aktualny) charakterystyczny rozkład akcentów - psychologiczność ujęcia

• teoretycznie możliwe (i faktycznie realizowane) postacie psychologiczności ujęcia – zapowiedź ich wykorzystania w trakcie analizy aktualnie podejmowanych spraw

• komentarz rzeczy nieobecnych (w nawiązaniu do logogramu L.J. Pongratza)

część właściwa – przedmioty wtórne psychologii i ich relacje...

• punkt wyjścia – wielość i różnorodność przedmiotów wtórnych jako efekt posuwania się (od przedmiotu pierwotnego) w różnych kierunkach;

• sprawy szczegółowe: rozróżnienie przedmiotu materialnego i formalnego w tym kontekście; porządek (kolejność) tego posuwania się ...

• różność (ontologicznego) przesądzenia na temat natury (różnych !) przedmiotów wtórnych i jej implikacje dla ujęć definicyjnych i dalszej charakterystyki i typologii/taksonomii przedmiotów wtórnych

• kolejne przedmioty wtórne... – zasada wyróżnienia i wprowadzenia; psychologiczność ujęcia – jej szczególna (za każdym razem ) postać

• „rzeczy nieobecne” – komentarz

• relacje jako wyróżniony przedmiot ...

• zapowiedź rozbudowania i bardziej szczegółowej analizy i charakterystyki wybranych wątków przedmiotowych i metodologicznych

te wybrane wątki – metodologiczne:

• kategorie: „wyjaśnianie”; „teoria”; „model” – komentarz (w różne idący strony)

• sprawa perspektywy: 1/3 osobowej (wewnętrznego/ zewnętrznego obserwatora); jej obecność i funkcjonowanie w tym kontekście

• porządek poznania psychologicznego przedmiotów wtórnych psychologii i rola w tym poznaniu przedmiotu pierwotnego tzn. zachowania (i jego obserwowalności) – kierunek i pośredniość tego poznania

te wybrane wątki – przedmiotowe:

• implikacje przesądzeń metodologicznych dla określonego potraktowania wątków przedmiotowych – przypomnienie specyfiki wyjaśniania funkcjonalnego w tym kontekście

• specyficzny status wtórnych przedmiotów psychologii i ich psychologiczność (por. niżej szczegółowe rozważenie tej sprawy w odniesieniu do każdego z tych wtórnych przedmiotów)

• kierunek i typ związków łączących przedmioty wtórne z przedmiotem pierwotnym, tzn. zachowaniem (popr. wyżej sygnał wagi sprawy

związków w obrębie przedmiotu psychologii)

najważniejszy moment – swoiste zebranie i streszczenie wybranych wątków metodologicznych i przedmiotowych: teza o odmienności porządku faktycznego dziania się (psychologicznego, tzn. ...) i porządku poznania psychologicznego

wyjściowy – (historyczno -) systematyczny schemat wtórnych przedmiotów psychologii (znaczący dla przesądzeń merytorycznych i metodologicznych) traktowanych jako wyznaczniki zachowania

czynniki zewnętrzne: kosmos – środowisko – sytuacja – świat (dla) „ja”/podmiotu

_____________________________________________

czynniki wewnętrzne: istota/natura/dusza –

organizm (jego anatomia i fizjologia) –

psychologiczne mechanizmy (w tym, ewentualnie,

świadomość/nieświadomość) – „ja”/podmiot

i jego komentarz (w różnych idący kierunkach, głównie eksponujący psychologiczność wtórnych przedmiotów psychologii

Wstęp do psychologii - wykład IX

wtórne przedmioty psychologii – ujęcie szczegółowe

uwagi wstępne:

• sprawy: porządku ich analizy i proporcji objętości

• charakterystyczny rozkład akcentów: psychologiczność (danego) przedmiotu wtórnego; racje/przesłanki jego podjęcia oraz specyficzne problemy pojawiające się (przed psychologią) wraz z tym podjęciem

• (jednolity) schemat analizy: określenie; charakterystyka; związki; typologia/taksonomia

sytuacja jako wtórny przedmiot psychologii

• punkt wyjścia – szczególne związki łączące sytuacje z zachowaniem jako racje/przesłanki zajęcia się nimi: zachowanie zawsze zachodzi w określonej sytuacji

• (źle postawione) pytanie o obiektywny/subiektywny charakter sytuacji jako negatywny punkt wyjścia dla określenia sytuacji i podkreślenia jej psychologiczności

• określenie pozytywne: sytuacja jako korelat jednostki (porządek faktycznego dziania się); sytuacja jako korelat zachowania jednostki (porządek poznania psychologicznego; przypomnienie E.Ch. Tolmana ujęcia przedmiotu zachowania); psychologiczność sytuacji

• struktura sytuacji: ogólne przesądzenie holistycznego charakteru sytuacji; konieczność relatywizacji ujęcia jej struktury do typu/rodzaju sytuacji

• (przykładowa) taksonomia: bodźcowa; zadaniowa; problemowa; decyzyjna; trudna; graniczna

• sytuacja jako wyznacznik zachowania; inne związki

skutki (zachowania) jako wtórny przedmiot psychologii

• wyróżniona (względy merytoryczne i metodologiczne) pozycja tego przedmiotu – Skinner

• „skutki” – nazwa i jej komentarz: typ związku

• psychologiczność tego przedmiotu

• „trójczłonowa kontyngencja” jako podstawa dla

określenia i dalszej charakterystyki oraz typologii

• zarys „dalszego ciągu” (w tym: „dlaczego

wzmocnienia wzmacniają?”)

mechanizmy zachowania jako wtórny przedmiot psychologii

• wielorako wyróżniona pozycja tego wtórnego przedmiotu; moment najważniejszy: „współczesne procesy psychiczne”

• dwa możliwe rozumienia/dwie postacie: proces/dyspozycja; sprawa statusu ontycznego – kontekst merytoryczny i metodologiczny; tymczasowe zawężenie do procesów

• „psychologiczne/psychiczne mechanizmy zachowania” – (w różne strony idący) komentarz nazwy

• przypomnienie J. Fodora rekonstrukcji wyjaśniania funkcjonalnego w psychologii jako punkt wyjścia dla określenia, charakterystyki i typologii

• funkcjonalność określenia, charakterystyki, typologii jako moment najważniejszy; sprawa możliwości/niemożliwości wyjścia poza ujęcie funkcjonalne

• (jako szczególna wyróżniona postać w/w sprawy) sprawa świadomego/nieświadomego charakteru mechanizmów

• typologia mechanizmów – „ile?” / „jakie?”

• ilustracje, ilustracje, ilustracje, ... (niemal w

nieskończoność

Wstęp do psychologii - wykład X

wtórne przedmioty psychologii – ujęcie szczegółowe: cd

mechanizmy zachowania jako wtórny przedmiot psychologii – cd (typologia mechanizmów)

ogólny schemat całej roboty:

• precyzyjne określenie przedmiotu wyjaśniania (przedmiotu wyjaśnianego)

• dwie zasady (o ewidentnie negatywnym charakterze): zasada ekonomi myślenia (parsimony principle); zasada unikania błędu petitionis principii

typologia procesowych mechanizmów zachowania i pojawiające się w związku z nimi problemy - typologia

• kierunek i dynamika zachowania – motywacja (w tym miejscu: ogół procesów motywacyjnych)

• „respektowanie” otoczenia (z zastrzeżeniem ... )/ adekwatność do otoczenia (z zastrzeżeniem...)/ relacja „wyjścia” do „wejścia” – procesy poznawcze

• (swoiście dookreślona) plastyczność zachowania – procesy pamięciowe/ uczenie (się?) (procesy uczenia)

(tylko tyle? – tak! tylko tyle) (por. niżej)

typologia procesowych mechanizmów zachowania i pojawiające się w związku z tym problemy – problemy:

• dalsze wewnętrzne zróżnicowanie już wydzielonych typów – zasada/zasady dalszej/dalszych typologii

• przyznanie funkcjonalnie wyróżnionym typom kolejnych nowych (regulacyjnych ) funkcji – podstawowa sprawa: przesłanki tego przyznania

• wielość i różnorodność wyjaśniania tego samego przedmiotu poprzez hipotezę/hipotezy różnych mechanizmów

• rejestr (w ten sposób – tzn. funkcjonalnie) wyróżnionych mechanizmów a tradycja psychologii (tradycja słów i ich desygnatów –rzeczy)

• wychodzenie poza charakterystyki (oraz definicje i klasyfikacje) funkcjonalne w różnych kierunkach – ocena tego typu zabiegów

• szczególnie interesujące (i dyskusyjne) przypadki: wyobrażenia; uwaga/procesy uwagi (uwagowe); emocje; wola

• prawidłowości zachodzenia w/w procesów – same w sobie; jako przesłanki wyróżnienia ...

Wstęp do psychologii - wykład XI

wtórne przedmioty psychologii – ujęcie szczegółowe: cd

uwagi wstępne:

• dookreślenie miejsca i pozycji aktualnych analiz ni rozważań; specyfika i wyjątkowa waga następnego kroku

• nawiązanie do (zasygnalizowanej) typologii mechanizmów zachowania (jako jednego z wtórnych przedmiotów psychologii) na mechanizmy procesowe i dyspozycyjne

• sprawa przesłanek tej typologii (por.niżej); sprawa dalszej/ dalszych typologii mechanizmów dyspozycyjnych

• przypomnienie trybu całej roboty: od słów do rzeczy; itd. (w tym jej - tej roboty - założona funkcjonalność)

część właściwa

• terminy dyspozycyjne/predykaty dyspozycyjne; sprawa specyficznej budowy tych terminów

• obszary/poziomy problematyki

• punkt wyjścia: dwa charakterystyczne podziały: manifest predicates/dispositional predicates; current predicates/dispositional predicates

• implikacje powyższych podziałów dla wytoczenia problematyki określonego obszaru/poziomu

• trzy podstawowe stanowiska w kwestii terminów/predykatów dyspozycyjnych – kryteria podziału

• instrumentalizm („minimal dispositional ascription”) / realizm/ racjonalizm – eksplikacja tych stanowisk

• implikacje tych stanowisk dla określenia statusu i funkcjonowania terminów dyspozycyjnych (w tym ich zbywalności/niezbywalności)

• wybrane (nieprzypadkowo) przykłady terminów/predykatów dyspozycyjnych; problemy pojawiające się wraz z sięgnięciem po terminy/predykaty dyspozycyjne

dyspozycyjne mechanizmy zachowania - szczegółowe rozwinięcie spraw związanych (w tym kontekście) z kategorią osobowości:

• tryb dojścia do kategorii osobowości w kontekście terminów/predykatów dyspozycyjnych

• osobowość a inne terminy/predykaty dyspozycyjne

• intrainidywidualna stałość/interindywidualna zmienność (sensu) zachowania

Wstęp do psychologii - wykład XII

wtórne przedmioty psychologii - związki w obrębie przedmiotu psychologii (jako obiekt wyróżniony)

uwagi wstępne:

• miejsce i pozycja aktualnego przedmiotu analiz – przypomnienie wyjściowego programu oraz rezultatu dotychczasowych rozważań i komentarz owego miejsca i pozycji, relacje do mechanizmów zachowania

• przypomnienie wszystkich wcześniejszych sygnałów i zamarkowań sprawy związków

• komentarz stanu aktualnego problematyki związków i zapowiedź przyjętego do prezentacji trybu jej potraktowania (specyficzny rozkład akcentów w obrębie przeglądu typów związków; rozbudowany charakterystyczny przykład)

• sygnał wagi samej sprawy związków i ich problematyki dla ujęcia ostatniego z przedmiotów wtórnych (tzn. samej zachowującej się jednostki)

część właściwa - związki

• rejestr (niepełny) typów związków; sygnał różnej wagi i pozycji elementów tego rejestru; związek korelacyjny jako punkt wyjścia

• sygnał (zaledwie sygnał) spraw pojawiających się w trakcie analizy poszczególnych typów związków

• wzajemne relacje analizowanych typów związków i spraw podejmowanych w trakcie ich analizy

część właściwa – związki motywacyjne/związki sensu

• „związki motywacyjne”/ „związki sensu” - w różne strony idący komentarz słów z nagłówka (bezpośrednio wyżej); skrajna interpretacja

• przywołanie ustaleń z zakresu wzajemnych relacji wybranych typów związków – podobieństwa i różnice

• sygnał (zaledwie sygnał) negatywnej i pozytywnej charakterystyki związku motywacji

• wybrany przykład (z J. Trzebińskiego badań nad uwarunkowaniami osobowościowymi oryginalności myślenia) – w różne strony idący komentarz nawiązujący do powyższego zapisu

• ciąg: [(bezwarunkowa) aprobata społeczna/jej brak] – zaangażowanie egocentryczne (wysoki poziom) – lęk (przed ...) (wysoki poziom) – (niskie) prawdopodobieństwo emisji niesprawdzonych (co do swej wartości) zachowań – (niski) poziom oryginalności myślenia

• w różne strony – sprawy merytoryczne, metodologiczne i „techniczne” – idący komentarz

• możliwość swoistego uogólnienia „doświadczeń” zdobytych w trakcie rekonstrukcji i analizy powyższego ciągu

Wstęp do psychologii – wykład XIII

wtórne przedmioty psychologii – cd i dokończenie: zachowująca się jednostka/podmiot zachowania jako przedmiot psychologii

uwagi wstępne:

• przypomnienie wyjściowego programu i komentarz aktualnego usytuowania podejmowanego (teraz) przedmiotu

• wielorako wyróżniona pozycja tego wtórnego przedmiotu psychologii – jej wyznaczniki (waga; kontekst przedmiotowy i metodologiczny)

• przypomnienie przyjętego trybu analizy: od słów do rzeczy; schemat...; moment wspólny (dla wszystkich wtórnych przedmiotów i wyznaczający i ten tryb roboty i, konkretnie, ten schemat)

część właściwa:

• punkt wyjścia: najsłabsze rozumienie podmiotu jako zachowującego się (tego, kto/co się zachowuje); przykłady: behavior/behaver; making/maker; doing/doer; action - agere/ actor – agent (problem solving/problem solver

• podstawowa rzecz – przejście od zachowania do zachowującego się (tego, kto/co się zachowuje); inaczej: kolejne (! ale jeszcze „mocniejsze” ) wyjście poza zachowanie (aktywność);

• przesłanki tego przejścia/wyjścia poza...; wyprzedzając: dwojakiego rodzaju przesłanki dwojakiego rodzaju przejścia/wyjścia poza... (pozostające ze sobą w złożonych związkach)

• dwa różne zatem dalsze możliwe kierunki posuwania się naprzód: w kierunku właściwym dla ontologii; w kierunku właściwym dla psychologii; sensowność (przydatność) porównawczego ich ujęcia

• ontologia: dojście do rozumienia zachowującego się (tego, kto/co się zachowuje) jako podmiotu (swego) zachowania tzn. koniecznej podstawy bytowej dla zachowania (aktywności) jako procesu

• psychologia: dojście do rozumienia zachowującego się (tego. kto - ! - się zachowuje) jako podmiotu swego zachowania, tzn. kogoś,, kto pozostaje ze swoim zachowaniem (swoją aktywnością) w złożonych związkach;

• stąd kategoria „self-reference” jako wyjściowa/podstawowa/centralna kategoria dla artykulacji bycia podmiotem ...

• wzajemne relacje tych dwu rozumień na różnych wymiarach charakteryzowane (zakładanie; nadbudowywanie się...; konieczność/możliwość; stałość/zmienność; rzecz najważniejsza: specyfika psychologicznego rozumienia bycia podmiotem

• ogromna złożoność fenomenu bycia podmiotem: relacje (np. ownership) – funkcje, tzn. podmiotowanie ...; hierarchiczna organizacja fenomenu (por. schemat)

• eksplikacja i komentarz zawartości i struktury schematu

• niezwykle ważne sprawy metodologiczne: trojakiego rodzaju przesłanki wprowadzenia i kategorii podmiotu ... i ujęcia związanej z nim problematyki: ontologia; fenomenologia; psychologia i – odpowiednio – trzy różne rozumienia podmiotu...

• przejście do potraktowania podmiotu jako instancji określającej zachowanie (aktywność) jednostki; dwa warianty: samoregulacja; samokontrola; doings/happenings w tym kontekście

• osobna sprawa: self-reference w postaci poznawczej; poczucia/przekonania; (samo)świadomość

• bycie podmiotem ...(podmiotowanie) jako styl funkcjonowania jednostki; dwie jego postacie: „zwykła” i dyspozycyjna

• fenomen bycia podmiotem ... (podmiotowania) i jego psychologiczny mechanizm; dwa specyficzne warunki nałożone na te mechanizmy i ich rekonstrukcje) modele

• związek motywacyjny w tym szczególnym kontekście

Wstęp do psychologii – wykład XIV

człowiek jako przedmiot (materialny i formalny) psychologii; psychologia jako nauka i/a antropologia psychologiczna – status antropologii psychologicznej

uwagi wstępne:

• dwuczłonowość nagłówka – komentarz porządku, zawartości i charakteru obydwu członów

• sprawa wzajemnych ich relacji i ich wyznaczników

• przypomnienie (w związku z każdym z nich) ustaleń poczynionych wcześniej

• podkreślenie tego charakterystycznego „i/a” z nagłówka oraz kategorii statusu (przypomnienie wykorzystanej wcześniej eksplikacji tej kategorii)

część właściwa:

(w związku z członem pierwszym)

• streszczenie dotychczasowego zajmowania się człowiekiem – (nie tyle jego rezultatów ile) trybu ich uzyskania oraz ich walorów poznawczych i ich wyznaczników

• wskazanie na jeszcze możliwość uczynienia przez psychologię (jako naukę) człowieka przedmiotem badania;

• trzy, generalnie rzecz biorąc, postacie ujęcia człowieka w ramach tej możliwości

• komentarz trybu tej roboty, jej walorów poznawczych i ich wyznaczników

• przypomnienie (w tym kontekście) stałej tendencji psychologów do wychodzenia poza przyjęta perspektywę trzecioosobową i jej rezultaty – przypomnienie oceny możliwości takiego wychodzenia

(w związku z członem drugim)

• anegdota dotycząca genezy książki (J. Kozieleckiego) Koncepcje psychologiczne człowieka

• sprawa antropologii (różnego rodzaju) – eksplikacja podstawowej (w tym zakresie) problematyki

• wytoczenie tej podstawowej problematyki w stosunku do antropologii psychologicznej

• (wybrane) przykłady pozorów antropologii psychologicznej

• spojrzenie na tę (por. wyżej) podstawową problematykę antropologii psychologicznej w kontekście rezultatów analiz prowadzonych w związku z członem pierwszym nagłówka

• ich implikacje dla określenia możliwości powstania oraz statusu antropologii psychologicznej

• sygnał ogólnej wizji człowieka – zamierzonego punktu dojścia tej antropologii

• (dla analiz porównawczych) sprawa zoologii psychologicznej

Wstęp do psychologii – wykład XV

uwagi wstępne:

• sygnał powrotu do trybu roboty z pierwszej części programu

• nawiązanie do charakterystycznego „ustawienia” niniejszego Wstępu i jego przesłanek

• tryb rozpatrzenia spraw zapowiedzianych w nagłówku w sposób sugerowany jego zawartością i strukturą

część właściwa:

• zarys ogólnej wizji psychologii – dwie postacie psychologii

• wyróżniona pozycja i specjalny status psychologii ogólnej w całości (wizji) psychologii

• psychologia ogólna i inne dyscypliny teoretyczne – ich pozycja i miejsce w całości psychologii oraz relacje do psychologii ogólnej

• sprawa psychologii potocznej – możliwe role i pozycje psychologii potocznej w ramach dwu generalnych odniesień tej psychologii do psychologii jako nauki (psychologii naukowej)

• nawiązanie do jakości i usytuowania w nagłówku członu psychologii stosowanych

• dwa pomysły wyjściowe jako przesłanki rozwiązania sprawy analizowanych relacji

• A. Malewski, O zastosowaniach teorii zachowania ... – pomysł pierwszy

• wprowadzenie członu „teoria psychologii stosowanej” między ... – pomysł drugi

Zagadnienia (sformułowane na wysokim poziomie ogólności) :

• ogólna wizja nauki – podstawowe wymiary charakterystyki (dowolnej) nauki; w tym rozróżnienia: nauki jako czynności i wytworu oraz przedmiotu materialnego i formalnego nauki

• przedmiot materialny i formalny psychologii jako nauki

• to, co psychiczne (psychiczność); to, co psychologiczne (psychologiczność) – tryb eksplikacji i jej zawartość

• przeszłość (tradycja) i teraźniejszość w zakresie przedmiotu psychologii jako nauki

• złożoność przedmiotu psychologii

• zadania psychologii jako nauki; kontrowersje wokół tych zadań; przesłanki alternatywnych stanowisk

• zawartość i struktura problematyki psychologii jako nauki – jej przesłanki

• metodologia i metodyka (dowolnej) nauki – metodologia psychologii jako nauki: wymiary jej charakterystyki

• język psychologii jako nauki – jego źródła, zawartość, struktura

• psychologia w całości nauk – miejsce i pozycja psychologii w tej całości; relacje do innych nauk

• wzajemne relacje wymiarów użytych do charakterystyki psychologii jako nauki; ogólna wizja psychologii jako specyficznej nauki

• zachowanie jako pierwotny przedmiot psychologii

• określenie, charakterystyka i typologia zachowania

• wtórne przedmioty psychologii – relacje do przedmiotu pierwotnego i relacje wzajemne;

• przechodzenie od przedmiotu pierwotnego do przedmiotów wtórnych – kontekst przedmiotowy i metodologiczny

• określenie, charakterystyka, typologia poszczególnych (kolejnych) przedmiotów wtórnych

• człowiek jako przedmiot psychologii

• psychologia jako nauka - praktyka psychologiczna