Zaburzenia osobowości.

Systemy klasyfikacji zaburzeń psychicznych stosowane w psychiatrii.

- Wg. DSM-IV ( Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ) opracowane przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne.

- Wg. ICD-10 ( International Classification of Diseases ) opracowany przez WHO, 1992, obowiązuje w Polsce od 1997.

Schemat klasyfikacji podobny, terminologia i definicje w najnowszym wydaniu DSM ( V-2013 ) skoordynowane z terminologią ICD-10.

Zaburzenia osobowości.

- Dotyczą struktury charakteru, a nie przemijającej cechy czy epizodu zaburzenia psychicznego.

- Cechy składające się na strukturę charakteru tworzą całościowy wzorzec, nie są pojedynczymi zachowaniami.

- Zaburzony wzorzec charakteru pojawia się wraz z dojrzewaniem i trwa w ciągu całego życia.

- Zawsze określa on reakcje na każdą nową sytuację i prowadzi do powtarzania tych samych dezadaptacyjnych zachowań.

- Cechy te są skrajnym przerysowaniem zespołu cech obecnych u innych ludzi.

- Cechy te przejawiają się zarówno w sposobie, w jaki dana osoba postrzega rzeczywistość, jak i w myśleniu i emocjach w stosunku do siebie i innych ludzi.

- Często współwystępują z innymi zaburzeniami ( lękowe, nastroju ).

Definicja zaburzeń osobowości opiera się na następujących kryteriach:

- Wzorzec wypaczonych zachowań musi ujawnić się przynajmniej w dwóch z następujących dziedzin – poznawczej, emocjonalnej, relacje międzyludzkie, kontrola odruchów.

- Musi być niezmienny w różnych okolicznościach i obejmować szeroki zakres sytuacji osobistych i społecznych.

- Prowadzi do stanu rozpaczy wymagającego interwencji klinicznej.

- Musi być stabilny i długotrwały – początki przypadają na okres dojrzewania lub wczesnej dorosłości, ale nie później.

- Nie można go wyjaśnić objawami innego zaburzenia psychicznego.

Trudności z rozpoznawaniem zaburzeń osobowości.

- Kategorie diagnostyczne nie wykluczają się nawzajem – często objawy więcej niż jednego zaburzenia osobowości.

- Cechy na podstawie których diagnozuje się zaburzenia mają charakter wielowymiarowy ( od formy łagodnej do patologicznie nasilonej ) i często występują u ludzi zdrowych.

Zaburzenia osobowości wg. ICD-10.

- Osobowość paranoiczna. - Osobowość histrioniczna.

- Osobowość schizoidalna. - Osobowość anankastyczna (o-k).

- Osobowość dyssocjalna. - Osobowość lękowa.

- Osobowość chwiejna emocjonalnie. - Osobowość zależna.

Inne zaburzenia osobowości.

Osobowość paranoiczna.

- Podejrzliwość i nieufność względem otoczenia.

- Przekonanie o własnej doskonałości, fanatyczna obrona swoich przekonań.

- Przypisywanie własnych niepowodzeń celowemu działaniu innych.

- Przewrażliwienie.

- Skłonność do gniewu.

- Pogrążanie się i tworzenie spiskowych teorii.

- Zwykle normalny kontakt z rzeczywistością, choć mogą występować przejściowe objawy psychotyczne.

Osobowość schizoidalna.

Utrudnia / uniemożliwia normalne funkcjonowanie społeczne.

- Nieumiejętność wyrażania i rozumienia uczuć.

- Ahedonia.

- Lękowe reakcje w kontaktach interpersonalnych ( samotniczy tryb życia ).

- Brak potrzeby miłości, przynależności i akceptacji.

- Skłonność do fantazjowania i zamykania się we własnym świecie.

Osobowość dyssocjalna.

- Nieumiejętność angażowania się w relacje interpersonalne.

- Nieodpowiedzialność, naruszanie praw i zasad społecznych, brak poczucia winy ( ślepota moralna ).

- Nieumiejętność odraczania gratyfikacji i przewidywania skutków swoich działań.

- Zmienność i brak wytrwałości w dążeniu do celów.

- Ograniczone poczucie lęku.

- Częste wyrażanie myśli samobójczych i skłonność do samookaleczania.

- Stosunkowo wysoki iloraz inteligencji.

Osobowość chwiejna emocjonalnie.

Typ I impulsywny.

- Impulsywność ( eksplozje behawioralne ).

- Niestabilność emocjonalna – skrajne zmiany nastroju.

- Tendencja do wyrażania skrajnych emocji.

Typ II borderline ( z pogranicza ).

- Zaburzone i niestabilne poczucie tożsamości ( niewykształcone, niespójne ja ) -> niestabilne kontakty interpersonalne, poczucie lekceważenia przez innych.

- Lęk przed odrzuceniem.

- Próby samobójcze i samookaleczanie się o charakterze manipulacyjnym.

- Inne zachowania autodestrukcyjne.

- Poczucie pustki wewnętrznej.

- Brak kontroli nad emocjami, labilność emocjonalna.

Zachowany kontakt z rzeczywistością, choć zdarzają się objawy psychotyczne i paranoiczne przeświadczenia.