Ustrój Samorządu Terytorialnego

• Sposoby wykonywania i finansowania zadań

• Strukturalne formy współdziałania w realizacji zadań

 Sposób wykonywania zadań publicznych – trzeci aspekt zasady pomocniczości 
Odnosi się do wykonywania zadań o charakterze usług społecznych 
 

Klasyczne ujęcie ustalenia nowego zadania publ. oznacza:

• Powierzenie go organowi urzędu właściwego w danej sprawie

• Już istniejącej agendzie publicznej

• Nowo utworzonej agendzie publicznej

 
Nowa dyrektywa wykonywania zadań publicznych

• Idea prywatyzacji zadań publicznych,

• Koncepcja nowego zarządzania publicznego

• Uwzględnienie mechanizmów rynkowych w procesie zarządzania sprawami publ.

Zadania publ. wykonywane nie przez agendy ale przez podmioty niepubliczne na podstawie powierzenia (zlecenia) i zapewnienia finansowania 

Formy realizacji zadań publicznych

• zakup usług – tryb określony w ustawie z 29.01.2004 r. Prawo zamówień publicznych – sfera związ. z prowadz. działaln. gosp.

• realizacja usług przez organizacje pozarządowe – w trybie określ. w ustawie z 24.04.2003 r. o działaln. pożytku publ. i o wolontariacie – sfera związ. z usługami społecznymi

 
Art.. 3 ust. 1 ustawy o gospodarce komunalnej– odzwierciedlenie ww. form 
 

Jednostki samorządu terytorialnego mogą powierzać wykonywanie zadań z zakresu gospodarki komunalnej osobom fizycznym, osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym osobowości prawnej, w drodze umowy na zasadach ogólnych - z uwzględnieniem przepisów o finansach publicznych lub, odpowiednio, przepisów o zamówieniach publicznych i przepisów o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. 
 

Czy zawsze potrzebna jest umowa ?

Wyrok NSA z 11.08.2005 r. (sygn. II GSK 105/05, ONSAiWSA 2006 nr 2, poz.62)  
 

Wykonywanie przez gminę zadań komunalnych we własnym zakresie – poprzez utworzona w tym celu jednostkę organizacyjną – także w postaci jednoosobowej spółki gminy, nie wymaga zawarcia umowy. Podstawą powierzenia wykonywania zadań jest sam akt powołania tej jednostki określający także przedmiot jej działania.

Przepisy o zamówieniach publicznych nie mają w tej sytuacji zastosowania.

Partnerstwo publiczno-prywatne

• Instrument powierzenia realizacji zadań publ. podmiotom prywatnym

 
 

• Podstawa prawna: ustawa z dnia 19 grudnia 2008 r. o partnerstwie publiczno-prywatnym (Dz. U. z 2009 Nr 19, poz. 100)

• Przedmiotem partnerstwa publiczno-prywatnego jest wspólna realizacja przedsięwzięcia oparta na podziale zadań i ryzyk pomiędzy podmiotem publicznym i partnerem prywatnym (art. 1 ust. 2)

Partnerstwo publiczno-prywatne

• przedsięwzięcie:

a)  budowę lub remont obiektu budowlanego,

b)  świadczenie usług,

c)  wykonanie dzieła, w szczególności wyposażenie składnika majątkowego w urządzenia podwyższające jego wartość lub użyteczność, lub

d)  inne świadczenie

 – połączone z utrzymaniem lub zarządzaniem składnikiem majątkowym, który jest wykorzystywany do realizacji przedsięwzięcia publiczno-prywatnego lub jest z nim związany; 
 

Partnerstwo publiczno-prywatne

•  podmiot publiczny: jednostka sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych 9w tym j.s.t.) – art. 2 ust 1a

• partner prywatny - przedsiębiorca lub przedsiębiorca zagraniczny

 Partnerstwo publiczno-prywatne - umowa

• Przez umowę o partnerstwie publiczno-prywatnym partner prywatny zobowiązuje się do realizacji przedsięwzięcia za wynagrodzeniem oraz poniesienia w całości albo w części wydatków na jego realizację lub poniesienia ich przez osobę trzecią, a podmiot publiczny zobowiązuje się do współdziałania w osiągnięciu celu przedsięwzięcia, w szczególności poprzez wniesienie wkładu własnego (art. 7 ust. 1)

 
 

• Umowa o partnerstwie publiczno-prywatnym określa skutki nienależytego wykonania i niewykonania zobowiązania, w szczególności kary umowne lub obniżenie wynagrodzenia partnera prywatnego

 
 

• Podmiot publiczny ma prawo do bieżącej kontroli realizacji przedsięwzięcia przez partnera prywatnego. Zasady i tryb przeprowadzania kontroli określa umowa

 Partnerstwo publiczno-prywatne-cd

• wkład własny - świadczenie podmiotu publicznego lub partnera prywatnego polegające w szczególności na:

a)  poniesieniu części wydatków na realizację przedsięwzięcia, w tym sfinansowaniu dopłat do usług świadczonych przez partnera prywatnego w ramach przedsięwzięcia,

b)  wniesieniu składnika majątkowego. 
 

• Wniesienie wkładu własnego w postaci składnika majątkowego może nastąpić w drodze sprzedaży, użyczenia, użytkowania, najmu albo dzierżawy (art. 8 ust. 1)

 
 Pomocniczość pozioma

• Współdziałanie (komplementarność) obywateli i instytucji publicznych

 
 

• Udział organizacji pozarządowych-dobrowolne zrzeszenia i fundacje krótcxh swobodę tworzenia i działania gwarantuje Konstytucja (art. 12) – podstawowa instytucja społeczeństwa obywatelskiego – tzw. trzeci sektor

 Formy współpracy

• Zlecanie organizacjom pozarządowym realizacji zadań publ. na zasadach określonych w ustawie (wraz ze sfinansowaniem ich realizacji)

 
 

• Bądź w formie wsparcia (dofinansowanie)

 
 
 Współpraca między jednostkami samorządu terytorialnego 
 
 
 WSPÓŁDZIAŁANIE

Zespół czynności mających na celu osiągnięcie określonej sytuacji. Pojęcie współdziałania zakłada dobrowolność istnienia, a także równą sytuację prawną podmiotów, które współdziałają. Nie ma tutaj mowy o stosunku nadrzędności i podległości organizacyjnej, ponieważ w istotę współdziałania wpisana jest zasada dobrowolności. 

Podstawowym celem współdziałania j.s.t, zwłaszcza w formach prawa publicznego, jest wykonywanie zadań publicznych rozumianych jako zaspokajanie zbiorowych potrzeb lokalnych społeczności – wspólnot samorządowych.

 
 
WSPÓŁDZIAŁANIE

Konstytucja zapewnia jednostkom samorządu terytorialnego prawo zrzeszania się (art. 172 ust.1 ) wskazując jednocześnie, że ustawa określi zasady na jakich jst mogą korzystać z tego prawa (art.. 172 ust.3). Ponadto w myśl art.. 172 ust.2 jst mają prawo przystępowania do międzynarodowych zrzeszeń społeczności lokalnych i regionalnych oraz współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

       Warto także zaznaczyć, że również art..10 ust.1 Europejskiej Karty Samorządu Terytorialnego stanowi o prawie społeczności lokalnych do zrzeszania się. 
 

 Formy współdziałania w samorządzie

• Związki międzygminne, powiatów

• Stowarzyszenia gmin, powiatów, województw

• Porozumienia gmin, powiatów i województw

• Kontrakt wojewódzki

• Współpraca międzynarodowa gmin, powiatów, województw

Związki międzygminne / związki powiatów

 Zgodnie z u.s.g. gminy mogą tworzyć związki międzygminne w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych. Natomiast ustawa o samorządzie powiatowym dopuszcza tworzenie przez powiaty związków z innymi powiatami w celu wspólnego wykonywania zadań publicznych w tym wydawania decyzji w indywidualnych sprawach z zakresu administracji publicznej.

 Utworzenie związku wymaga przyjęcia przez rady zainteresowanych jednostek (co najmniej 2) – bezwzględną większością głosów ustawowego składu rady – jego statutu.

• Związek wykonuje zadania publiczne w imieniu własnymi na własną odpowiedzialnośc.

• Związek nabywa osobowośc prawną  z datą ogłoszenia jego statutu.  

  Elementy statutu związku

• Nazwa i siedziba związku,

• Uczestnicy i czas trwania związku,

• Zadania związku,

• Organy związku, ich struktura, zakres i tryb działania,

• Zasady korzystania z obiektów i urządzeń związku,

• Zasady udziału w kosztach wspólnej działalności, zyskach i pokrywania strat związku,

• Zasady przystępowania i występowania członków oraz zasady rozliczeń majatkowych,

• Zasady likwidacji związku,

• Inne zasady określające współdziałanie. 

• Jednak przed ogłoszeniem statutu związki te podlegają rejestracji prowadzonej przez wojewode

 ministra właściwego do spraw administracji publicznej w formie księgi rejestrowej, która jest jawna.

• O rejestracji związku organ prowadzący rejestr zawiadamia gminy/powiaty uczestniczące w związku oraz…..

 

• Wojewoda, po otrzymaniu zawiadomienia o rejestracji związku, zarządza ogłoszenie statutu w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Dzień jego wydania jest dniem ogłoszenia statutu, od którego związek nabywa osobowośc prawną.

• Przyznanie związkom osobowości prawnej oznacza zdolność posiadania praw i obowiązków majątkowych oraz zdolność nabywania tych praw i obowiązków poprzez działania organów związku.

 
 Organy związków

• Zgromadzenie Związku-

organ stanowiący i kontrolny.

W jego skład wchodzą w przypadku:

• gmin- wójt, burmistrz, prezydent, a za zgodą rady gmina może być reprezentowana przez innego członka organu gminy

• powiatów- po 2 reprezentantów powiatów uczestniczących w związku.

    Uchwały zgromadzenia podejmowane są bezwzględna większością głosów statutowej liczby członków zgromadzenia. 
 
 
2. Zarząd- organ wykonawczy

 Powoływany i odwoływany przez zgromadzenie spośród jego członków: jeżeli statut tak stanowi, dopuszczalny jest wybór do 1/3 składu zarządu spoza grona członków zgromadzenia.

3. Komisje- organ opiniodawczo-doradczy zgromadzenia.

4. Komisja rewizyjna- powoływana przez zgromadzenie w celu kontrolowania działalności zarządu i podporządkowanych mu jednostek.

 Stowarzyszenia gmin, powiatów i województw

 W celu wspierania idei samorządu terytorialnego oraz obrony wspólnych interesów gminy mogą tworzyć stowarzyszenia, także powiaty mogą tworzyć stowarzyszenia w tym również z gminami a także województwa posiadają prawo tworzenia stowarzyszeń w tym również z gminami i powiatami.

• Stowarzyszenie utworzyć mogą jst w liczbie co najmniej 3.

• Organy stanowiące jst pragnących założyć stowarzyszenie uchwalają statut i wybierają komitet założycielski, który składa wniosek o rejestracje  do sądu rejestrowego.

• Stowarzyszenie uzyskuje osobowość prawną i może rozpocząć działalność z chwilą uprawomocnienia się postanowienia o zarejestrowaniu.

Porozumienia gmin, powiatów i województw

       Porozumienie jest instrumentem organizowania działań podmiotów w sferze przydzielonych im zadań. Jest ono formą prawa publicznego, niemniej w swej istocie zbliżoną do umowy-ze względów na dobrowolność jego zawarcia oraz ustalania wzajemnych praw i obowiązków.

• Do zawarcia porozumienia właściwy jest organ stanowiący jst.

• Szczególny jest sposób wykonywania zadań objętych współdziałaniem na mocy porozumienia. Podmiotem realizującym jest tylko jedna jst- uczestnik porozumienia.

•  Art. 74 ust.1 usg stanowi, iż w sprawie powierzenia jednej z gmin określonych zadań publicznych mogą one zawierać porozumienia międzygminne.

• Art. 5 usp stanowi, iż powiat może zawierać porozumienia z organami administracji rządowej w sprawie wykonywania zadań publicznych.

• Art. 8 ust 2 usw stanowi, iż województwo może zawierać z innymi województwami oraz jst z obszaru województwa porozumienia w sprawie powierzenia prowadzenia zadań publicznych.

  Kontrakt wojewódzki

• Współdziałanie w celu realizacji zadań publicznych w formie kontraktu zawieranego przez województwo samorządowe z admin. rządową

• Umowa stanowi realizację działań określonych w regionalnym programie operacyjnym,

• Przedmiotem są zadania wynikające z wojewódzkich strategii rozwoju

• Źródło finansowania: środki samorządu województwa, rządu, budżetów jst, budżetu państwa, unijne

• Kontrakt wojewódzki

• Ustawa z 20 kwietnia 2004 r o Narodowym Planie Rozwoju (Dz. U. Nr 116, poz. 1206) – do 2009 –wykorzystanie środków unijnych na rozwój regionalny

• Ustawa z 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. Nr 227, poz. 1658) – okres 2007-2015 – umowa o dofinansowaniu programu operacyjnego środkami pochodzącymi z budżetu państwa państwowych funduszy celowych lub ze źródeł zagranicznych – zawierana przez ministra właściwego ds rozwoju regionalnego z zarządem województwa na warunkach określonych przez RM