Problemy polityczne

Konflikt Łac. Conflictus – zderzać. Jest to wszelkie zdarzenie sprzecznych dążeń zbiorowych lub indywidualnych, prowadzące do jakiegoś ich uzgodnienia bądź ograniczenia lub unicestwienia jednego z nich. Konflikt społeczny jest to stosunek między grupami społ. (lub ich częściami) powstający gdy interesy ich są sprzeczne lub gdy są przekonani o istnieniu takiej sprzeczności między nimi oraz o tym, że zaspokojenie aspiracji jednej grupy może się odbywać jedynie kosztem drugiej; stronami konfliktu bywają wszelkie grupy społeczne poczynając od małych, a kończąc na wielkich, jak klasy, grupy etniczne, grupy religijne, narody i państwa. Zdaniem niektórych teoretyków(tzw. teoria konfliktu) konflikt gra w życiu społ. ogromną rolę, jest czynnikiem zarówno zmian społecznych, jak i wewnętrznej jedności grup, które są weń zaangażowane.

Konflikty zbrojne

Głównymi problemami politycznymi na świecie są wojny i inne konflikty zbrojne a także niestabilność ustrojów politycznych państw. Upadek komunizmu w Europie środkowo wschodniej stworzył na początku lat 90-tych przekonanie, że z życia politycznego zniknie międzysystemowa rywalizacja militarna, a tym samym przyczyny zagrożenia wojną. Za wojnę uważa się konflikt zbrojny. Na świcie zniknął podział na 2 bloki polityczno militarne, ale nadal pozostają lokalne konflikty zbrojne, które często mają charakter wojen domowych. Konflikt zbrojny to w prawie międzynarodowym pojęcie szersze od wojny. To wszelkie przejawy walki zbrojnej, nawet takie, gdzie działania wojenne nie zostały wypowiedziane. Możemy spotkać wiele klasyfikacji wojen i innych współczesnych konfliktów zbrojnych, Określają one ich charakter, biorąc pod uwagę różne kryteria oceny.

1.Jedną z najczęściej spotykanych klasyfikacji wojen jest kryterium sprawiedliwości:

a) wojna sprawiedliwa to wojny obronne i narodowowyzwoleńcze

b) wojna niesprawiedliwa wywołana bez powodu

2. Ze względu na podmioty uczestniczące w wojnie:

a) konflikty międzypaństwowe -> występują przeciwko sobie państwa lub ich ugrupowania

b) konflikty niepaństwowe -> walczą ze sobą polityczne ugrupowania wewnątrzpaństwowe, które czasami korzystają z pomocy zewnętrznej

3. Ze względu na sposób prowadzenia wojny

a) lądowa

b) morska

c) powietrzna

4. Ze względu na aspekt prawny

a) legalne -> prawne uzasadnione

b) nielegalne -> zabronione przez prawo międzynarodowe

5. Cele, do których realizacji dążą strony:

a) agresywne zaborcze i kolonijne

b) obronne narodowowyzwoleńcze, antykolonialne, skierowane przeciwko obcej dominacji

6. Wyodrębniono też kategorie wojen o celach szczególnych:

a) religijne

b) kolonialne

c) sukcesyjne

7. Rodzajem wojny, która nie liczy się z obowiązującymi przepisami Orawa między narodowego ani innymi ograniczeniami jest wojna totalna, zwana inaczej wojną absolutną Bardzo częsty stosowany podział konfliktów zbrojnych to podział na:

- globalne (w których zaangażowane są czynnie duże siły mocarstwa)

- regionalne (toczone przy udziale największych państw regionu)

- lokalne ( nie wywołujące większych negatywnych skutków międzynarodowych)

Grupy czynników powodujące konflikty zbrojne możemy podzielić na:

1. Czynniki ekonomiczne

- napięcia wewnętrzne o charakterze gospodarczym

- uzależniania zew.

- rywalizacja o miejsce w podziale pracy

Przykładem takich konfliktów mogą być konflikty zbrojne o surowce, np. konflikt w Zatoce Perskiej. Drugą grupą czynników powodujących konflikty zbrojne są czynniki polityczne:

a) wewnętrzne napięcia polityczno społeczne

b) podziały etniczne

c) roszczenia terytorialne

d) poczucie zagrożenia bezpieczeństwa

Spory terytorialne:

a) W Afryce między Etiopią i Erytreą o dostęp do morza wojna toczy się od 1993

b) Także w Ameryce Południowej i Środkowej:

- spór Argentyny z Wielką Brytanią o Falklandy

- Boliwii z Chile o dostęp Boliwii do morza

- USA z Panamą o strefę kanału

c) podobna sytuacja w Azji

Chiny ogłosiły tezę, że ziemie, które kiedykolwiek należały do państwa chińskiego stanowią część jego terytorium, Władze chińskie domagały się m.in. zwrotu obszarów: od ZSRR, Indii, włączenia Mongolii w granice Chin. Doprowadziło to do konfliktów zbrojnych z Indiami i ZSRR a także Wietnamem Południowym

Również w samej Europie istnieją jeszcze nierozstrzygnięte problemy terytorialne, np. słowacko węgierski o granicę, węgiersko rumuński o Siedmiogród. Powody konfliktów tkwią też w wewnętrznych układach społeczno politycznych państw czy ciągłe procesy formowania się narodów i wynikające z nich zjawiska ze sfery kulturowej. Kształtowanie się ich tożsamości i dążenie do odrębności natrafia często na opór już istniejących organizacji terytorialnych, które hamują ruchy narodowościowe. Narodowe w swoim charakterze są przyczyny wojny w Jugosławii, gdzie walczą Serbowie, Chorwaci i Muzułmanie oraz także w Czeczenii.

Konflikty etniczne

Od 1945 roku na świecie miało miejsce ponad 300 aktów masowej przemocy. Zdecydowana większość wystąpiła w krajach Trzeciego Świata, a prawie dwie-trzecie z nich spowodowane konfliktami na tle etnicznym. Wraz z końcem Zimnej Wojny wielu ekspertów wierzyło, że liczba konfliktów zmniejszy się. Niestety, w post-zimnowojennym ładzie konflikty cechują się jeszcze większą brutalnością. Ostatnie wydarzenia w Gruzji oraz Palestynie pokazują, jak konflikty etniczne są trwale wpisane w relacje międzynarodowe.  

Pierwszym zagadnieniem, które wymaga wyjaśnienia jest klasyfikacja aktów masowej przemocy. Według indexu ECOR (Ethnic Conflicts Research Project, Holandia) wyróżnia się 7 jej typów: a) Wojny antyreżimowe, państwo przeciwko powstańcom, b) Etno-nacjonalistyczne konflikty, zazwyczaj walki wewnątrz kraju (państwo przeciw narodowi), często w efekcie wykraczające poza granice państwowe, najbardziej powszechne, c) Klasyczne wojny międzynarodowe, d) Wojny dekolonizacyjne oraz okupacje, e) Walki między grupami etnicznymi w obrębie państwa, zazwyczaj bez ingerencji władz, f) Wojny gangów i niepaństwowych jednostek (wojujących lordów, religijnych ekstremistów, terrorystów, organizacji kryminalnych) w przypadku kryzysów w państwie i anarchii, g) Ludobójstwa (genocide) oraz inne zorganizowane przez państwo formy masowego mordu na danych grupach (socjalnych - democide, politycznych - politicide)

Cztery z wyżej wymienionych kategorii obejmują konflikty z dominującym charakterem etnicznym (B, S, E, G), które w latach 1985-94 stanowiły 66,2% z wszystkich 104 konfliktów na świecie, a w okresie 1995-2000 odpowiadały za 61,7% z 107 konfrontacji (dane: ECOR 2001). Co wynika z tych danych? Przede wszystkim,  zauważalny jest wzrost ilości aktów masowej przemocy po zakończeniu Zimnej Wojny. Ilustruje to jak istotnym jest enigmatyczne zagadnienie etniczności.  Dodatkowo, ludobójstwa, które w przytoczonych statystykach stanowią niespełna 2% przypadków, są najbardziej krwawymi z konfliktów. Rzeź dokonana przez plemię Tutsi na przedstawicielach grupy etnicznej Hutu i trzech innych mniejszości w Ruandzie rozpoczęta 7 kwietnia 1994 roku zakończyła się zaledwie po 99 dniach (15 lipca), lecz rezultatem była śmierć ponad 1 mln 74 tysięcy ludzi. To około 2 razy więcej niż wynosi całkowita liczna ofiar konfliktów w byłej Jugosławii i ZSRR w latach 1989-2000. Niektórzy badacze, na przykład profesor Rudolph Rummel z University of Hawaii, obliczają, że w wyniku ludobójstw zginęło cztery razy więcej ludzi niż w przypadku walk międzypaństwowych. Konfrontacja z takimi statystykami niewątpliwie skłania do zastanowienia się nad metodami zapobiegania lub łagodzenia takich tragedii.

Geneza problemów etnicznych

Dzisiejsze konflikty o podłożu etnicznym, zarówno w Ameryce Łacińskiej i Południowej, Afryce czy Azji swoje korzenie mają w imperialistycznych ekspansjach mocarstw po XV wieku, a w Europie sięgają jeszcze dawniejszych czasów. Kolonializm zniszczył delikatne struktury plemienne od stuleci istniejące wśród amerykańskich Indian, plemion afrykańskich, kaukaskich górali czy nomadycznych narodów Azji. Struktury te zostały brutalnie wyparte przez europejski model państwowości, z centralnym ośrodkiem zarządzania państwem, zupełnie niezrozumiałym dla podbitych ludów. Kolonizatorzy, dla zwiększenia swojej popularności i posłuchu wśród ludności tubylczej często stosowały strategię faworyzowania pewnych grup etnicznych, zazwyczaj tych największych i najagresywniejszych. Pospieszna dekolonizacja w XIX wieku w Ameryce Łacińskiej i Południowej, a w XX wieku w Afryce i Azji pozostawiła podbite ludy samym sobie. Do tego, zostały one zamknięte w postkolonialnych granicach często nierespektujących etnicznego podziału ludności. Nie mogły tak szybko zrozumieć tego, czego zrozumienie zabrało Europejczykomm kilkanaście wieków, lecz także nie potrafili już do struktur bez władzy, w których żyli ich przodkowie. Co więcej, Indianie w Amerykach zostali zepchnięci do marginesu, ich liczba w Ameryce Południowej zmniejszyła się z 80 milionów z XV wieku do 3,5 milionów w XX. Aby odnaleźć się w tej rzeczywistości nowe ,,narody” zaczęły nieumiejętnie imitować to, czego uczyli ich przybysze z Europy. Inni musieli uciekać od cywilizacji, aby zdziczeć, lecz przetrwać. Czasu na naukę było za mało, a kolonizatorzy nigdy nie przejmowali się pytaniem ,,co zrobią te ludy, gdy my odejdziemy?”. Wykrzywione zrozumienie pojęć władzy czy demokracji stworzyło państwa, które często są zagrożeniem dla własnych obywateli.

Działania prewencyjne

Właśnie w  takich krajach istnieje największe zapotrzebowanie na pomoc z zewnątrz, która może zapobiec eskalacji konfliktów. Do metod prewencyjnych zalicza się między innymi: tworzenie sieci badawczych mających na celu zbudowanie systemu wczesnego ostrzegania o nadchodzących kryzysach, dyplomację, mediację i konstruktywny dialog między stronami, współpracę i odpowiedzialność wobec prawa międzynarodowego, przestrzeganie prawa do samostanowienia oraz szerzenie kultury pokoju między grupami etnicznymi. Pożądanymi efektami są: uznawanie praw mniejszościowych, prawa do samostanowienia i nieskrępowanej asocjacji przez władze w danych państwach, dzielenie się władzą oraz (kon)federalizm. Wyżej wymienione starania prewencyjne przeprowadzane są zazwyczaj przez organizacje międzynarodowe lub zainteresowane reżimy.          Niestety, ludzie usiłujący wprowadzać w życie wymienione plany natykają na wiele problemów. Po pierwsze, zagadnienie etniczności jest tak złożone, że… Do dziś nie można wyróżnić żadnej ogólnie przyjętej jej definicji. Ipso facto, oznacza to, że każdy konflikt musi być przeanalizowany od początku do samego końca empirycznie. Niemożliwość odniesienia się do pewnych stałych zasad, podpowiedzi czy prawidłowości zwiększa wymagania, jakie muszą spełnić organizacje międzynarodowe. Potrzebni są specjaliści etnologowie, lingwiści, politologowie, kulturoznawcy, jak i poteżne zaplecze naukowo-badawcze oraz przychylność władz danego regionu. Znajomość relacji między danymi grupami etnicznymi, kultury i metod rozwiązywania problemów nabyta może zostać tylko dzięki długoletnim badaniom ,,w terenie”.

Konflikty nie wybuchają z dnia na dzień, często są wynikiem kumulujących się przez dziesięciolecia napięć, dlatego wiele nadziei pokładanych jest w prowadzonych operacjach. Niestety, działalność taka wymaga bardzo dużych nakładów finansowych, które często przekraczają możliwości organizacji międzynarodowych. Brak pieniędzy zniechęca specjalistów do pracy w trudnych warunkach i za niskie pensje oraz utrudnia stronę logistyczną. Budżet Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE), głównego organu zajmującego się prewencją konfliktów w Europie, wzrósł z 1 miliona Euro w 1994 roku do ponad 200 milionów w 2000. W 2008 roku wynosi on ok. 164 miliony, czyli 4 miliony mniej niż rok wcześniej. Około 75% pieniędzy przeznaczane jest na operacje terenowe. Mimo wszystko, sumy te są zdecydowanie niewystarczające, szczególnie przy ponownie rosnących napięciach na Bałkanach i Zakaukaziu.

Rządy bogatych państw rzadko biorą bezpośredni udział lub sponsorują opisywane próby prewencji, zarówno z czystej pragmatycznej kalkulacji geopolitycznej, jak i zwykłej oszczędności lub z powodu obojętności opinii publicznej. Pokój w Darfurze nie ma większego znaczenia dla polityki USA, natomiast relacje między Izraelem a Palestyną jak najbardziej, toteż politycy amerykańscy intensywnie mediowali między stronami.

Równie często problemem jest brak przychylności lokalnych władz wobec grup badaczy. W krajach Trzeciego  Świata, szczególnie tych niestabilnych, reżimy mają tendencje dążenia do konfrontacji etnicznych, gdyż często jest to korzystne dla dominującej grupy. Na świecie jest około 50 państw, które nie podpisały lub już odrzuciły Konwencję Przeciw Ludobóstwu ONZ z 1948 roku. Państwa te uważane są za potencjalnie ludobójcze i niechętne do współpracy z organizacjami międzynarodowymi.  W tym świetle oczywistym jest, że perspektywy na sukces prewencji w takich krajach są nikłe. Wiele nadziei pokłada się w rozwoju organów takich jak Organizacja Narodów Amerykańskich (OAS) czy Organizacja Jedności Afrykańskiej (OAU), które, wzorem Unii Europejskiej, ,,ucywilizują” swoich członków i zwiększą zależności między państwami, skłaniając je do współpracy i przestrzegania prawa międzynarodowego. Organizacje te są jednak jeszcze w stanie embrionalnym.

Nie mniejszym utrudnieniem jest tabu, jakie na temat etniczność nakłada się w życiu politycznym. Opinia publiczna rozwiniętych państw zazwyczaj jest bardzo wyczulona na ludzkie tragedie, szczególnie gdy cierpią całe narody. Zmusza to czasem rządy do podejmowania nieupragnionych działań. Amerykańska interwencja w Somalii w latach 1992-93 była skutkiem medialnej nagonki, jaka została wystosowana przeciwko ,,nieczułym, egoistycznym politykom”, którzy ignorowali rzeź w Rogu Afryki. Etniczne konflikty, z powodu swojej krwawej specyfiki i zawiłości, są bardzo niewygodnymi tematami dla rządów. Władze często starają się sprowadzać je do poziomu prymitywnych, chaotycznych wybryków wywodzących się z trybalizmu, na które nie mają wpływu. Przyjęcie takiej postawy pozwala im uciszyć dziennikarzy i aktywistów z organizacji międzynarodowych.

Konflikty religijne

  Zaobserwować można dwa rodzaje konfliktów religijnych.

Pierwsze z nich to konflikty między wyznaniami światowymi, takimi jak:

-  islam,

- chrześcijaństwo

 - judaizm.

Drugie to konflikty w ramach religii, między odłamami, jak:

- katolicy-protestanci,

- katolicy-prawosławni,

- sunnici-szyici

Konflikty te mają z reguły podłoże historyczne, wywoływane są często dawnymi waśniami między narodami sąsiadującymi ze sobą, a wyznającymi różne religie. Dziś często prowadzą do ucisku, zamachów,  mordu i wojen domowych.

Konflikt religijny w Indiach:

Indie to największa demokracja świata (1,14 mld ludzi); to także konglomerat ras, wierzeń religijnych, kultur, języków, ludów, narodów, kast, itd. Indie to zarówno państwo (Republika Indii ze stolicą w Delhi) oraz odrębna cywilizacja, jak również subkontynent (w skład tak pojmowanego regionu oprócz Republiki Indii wchodzą Pakistan, Nepal, Bangladesz, Bhutan i Sri Lanka —razem to około 1,5 mld ludzi). Starcia zaczęły się od zamachu muzułmańskich ekstremistów na pociąg wiozący hinduskich pielgrzymów, w którym spłonęło żywcem 58 osób. W odwecie hindusi napadają na muzułmańskie wsie i domy w stolicy stanu – Ahmadabadzie, mordując wyznawców islamu, często również paląc ich żywcem. O inspirowanie rzezi oskarżane są  fundamentalistyczne organizacje hinduskie Vishva Hindu Pariśad i jej przybudówka młodzieżowa Badżrang Dal. Grupy te oraz organizacja Indore wszczynają również rozruchy w innych stanach. Inne rosnące w siłę stowarzyszenia fundamentalistów hinduskich to Shiv Sena (PartiaSziwy) i Dżai Bhagwan. 

Konflikt religijny w Chinach:

Od około pięćdziesięciu lat władze Chin stosują wynaradawianie w Tybecie,uderzając w najważniejszą sferę życia każdego Tybetańczyka – religię. Chcą w ten sposób zniszczyć kulturową i etniczną odrębność tego narodu. W wyniku tych działań sześć tysięcy klasztorów buddyjskich uległo likwidacji, zamordowano ponad milion mieszkańców Tybetu, dziesiątki tysięcy wypędzono z domów, a na ich miejsce sprowadzono osadników chińskich. Zakazane zostało obchodzenie większości religijnych świąt, a duchowni muszą składać deklaracje lojalności.Uniemożliwiane są również studia teologiczne a w świątyniach buddyjskich rezydują policjanci. Religia tolerowana jest najprawdopodobniej tylko ze względu na atrakcyjność turystyczną jako element folkloru, pozbawiona wymiaru duchowego. Władze komunistycznych Chin widzą przeciwników również w nowych ruchach religijnych, np. szkołach medytacji, które określane są mianem organizacji heretyckich. Po zdelegalizowaniu szkoły, jej członków aresztowano i torturowano, ostatecznie zamykając w więzieniach lub szpitalach psychiatrycznych. Na procesach oskarżani byli o pospolite przestępstwa, nie mieli prawa do obrony, a niektórzy zsyłani byli do obozów pracy nawet bez procesu. Według władz była to walka z sektami i przesądami, choć największą winą aresztowanych były pokojowe manifestacje i wypowiedzi w obronie praw człowieka. Chiny nie tolerują żadnych organizacji,jeśli nie powstawały z inicjatywy komunistycznych władz, nad którymi nie ma kontroli i które nie są uległe i nie dają sobą manipulować.

Konflikt religijny na Filipinach:

W południowej części Filipin od kilkudziesięciu lat działa separatystyczny ruch,chcący utworzenia niezależnego państwa muzułmanów filipińskich. Muzułmanie na Filipinach stanowią zdecydowana mniejszość – jest ich około 5%, natomiast chrześcijan 88% (katolików 84% i 4% protestantów). Muzułmanie dominują na południu. Najbardziej znaną grupą muzułmanów filipińskich jest organizacja Abu Sajaf, mająca powiązania z Osamą bin Ladenem. Odpowiedzialna jest ona za uprowadzanie Filipińczyków i turystów zagranicznych, oraz za zamachy terrorystyczne w katolickich miastach.

 

Konflikt religijny w Indonezji:

 W Indonezji dochodzi do konfliktu między chrześcijanami a muzułmanami na Molukachi Celebes. Niezgoda na Molukach zaczęła się od sprzeczki chrześcijańskiego kierowcy z muzułmańskim chłopakiem a przyniosła już kilka tysięcy ofiar. Zakończenie starć miało miejsce w lutym 2002 roku, kiedy to podpisano porozumienie pokojowe. Mimo to nadal dochodziło do zamachów bombowych, których ofiarami są przede wszystkim chrześcijanie. Na Molukach mieszkali głównie protestanci, ale odkąd z Jawy napływać zaczęło coraz więcej osób, zwiększyła się znacznie liczba muzułmanów i teraz obie strony konfliktu są porównywalne liczebnie. Na wyspie Sulawesi, podobnie jak na Molukach, konflikt jest między chrześcijanami a muzułmanami. W starciach zginęło kilka tysięcy osób. Grupy muzułmanów i chrześcijan nawzajem atakowały swoje domy. Wojsko zwalczało raz jedną, raz drugą grupę. Obecnie dochodzi tam do zamachów bombowych i pojedynczych morderstw. Główną organizacją terrorystyczną muzułmanów jest fundamentalistyczną jest Laskar Dżihad, która to powiązana jest z Al Kaidą. 

Konflikt religijny w Algierii:

Partyzantka i terroryści walczą o budowę państwa muzułmańskiego, nie chcą „świeckiego reżimu”. W Algierii konflikt polega nie na starciu dwóch religii, lecz na walce opozycji w imię religii.

Partyzantka jest oskarżana o mordowanie cywilów, głównie mieszkających na wsi. Śledztwa prowadzone przez niezależne grupy ujawniły, że za wieloma krwawymi zbrodniami stały siły rządowe zrzucające winę na partyzantów, tak aby skompromitować ich w oczach nie tylko społeczeństwa algierskiego, ale też całego świata.

Konflikt religijny w Nigerii:

Konflikty o podłożu religijnym są w Nigerii na porządku dziennym od dawna. Konflikty te przybrały na sile po zakończeniu się długiego okresu dyktatury. Według szacunków w zamieszkach zginęło kilka tysięcy osób. Mieszkańcy Nigerii to wierni islamu (45%) i chrześcijanie (49% – protestanci 26%, katolicy – 12% i afrochrześcijanie11%)

Podstawowym problemem jest próba wprowadzenia prawa szariatu, bazującego na Koranie, w północnych stanach. Szariat dopuszcza kary takie jak kamienowanie, amputacje i chłosta, przeciwko którym gwałtownie protestują chrześcijanie. Dodatkowo kary te naruszają międzynarodowe konwencje. Dodatkowy problem jest w tym, iż wyroki wydawane są przez jednoosobowy sąd, który ma kwalifikacje wyłącznie religijne.Muzułmanie wierzą, że prawo koraniczne jest jedyną metodą ratunku kraju, który jest pustoszony przez bandytyzm, pijaństwo i korupcję. Traktowane jest jak ostatnia szansa zapewnienia w państwie ładu i spokoju.

Nieporozumienia na tle religijnym są podsycane przez międzynarodowe wydarzenia. Wzrost napięć między religiami po rozpoczęciu bombardowań w Afganistanie omal nie wywołał wybuchu zamieszek.

W zamieszkach w Lagos, których przyczyn nie ustalono, zginęło ponad 100 osób.

Popierana przez amerykański Kongres Komisja Międzynarodowych stwierdziła też, że brak ochrony swobód religijnych w Nigerii osiągnął takie rozmiary, że jest to kraj budzący szczególny niepokój 

 Konflikt religijny w Sudanie:

Wprowadzono prawo szariatu oraz przymusową islamizację południowej prowincji. Spowodowało to opór południa. Walki, które się rozpoczęły spowodowały wspólnie z falą głodu śmierć około 2 milionów osób. W styczniu 2002 roku Ludowy Ruch Wyzwolenia Sudanu podpisał w górach Nuba porozumienie z rządem. Pozostałe regiony kraju są nadal objęte rebelią. Na liście państw, w których prawo do praktykowania religii jest zagrożone, znalazły się Laos, Somalia, Tadżykistan, Wenezuela, Afganistan, Białoruś, Kuba i Egipt. Natomiast do państw budzących szczególny niepokój zaliczono Birmę, Chiny, Erytreę, Iran, Irak, Koreę Północną, Pakistan, Arabię Saudyjską, Sudan, Turkmenistan, Uzbekistan, Wietnam oraz Nigerię. Nigerię włączono do tej ostatniej grupy, gdyż uznano, że jej reakcja na naruszanie swobód religijnych oraz konflikty wyznaniowe i społeczne jest mnie odpowiednia i nieudolna.