2013-10-24

Moralność jako postępowanie chroniące dobro osób jest określane właśnie przez etykę, która opiera swe normy na dokładnej analizie struktury człowieka

Etyka:

• Znajduje swoje miejsce w zespole nauk o człowieku

• Wskazuje na normy ułatwiające wybór działań chroniących to, co dobre

Tym DOBREM są podstawowe elementy stanowiące człowieka, czyli to wszystko, co stanowi o człowieku

Etyka zatem jest wynikającym z teorii człowieka wskazaniem na normy wyboru działań chroniącym dobro osób.

Odpowiedzialność:

Zagadnienie odpowiedzialności wiąże się z postępowaniem człowieka. Wiemy, że każdy człowiek powinien postępować moralnie.

Uważa się również, że człowiek staje się wtedy człowiekiem gdy rodzi się w nim poczucie odpowiedzialności i gdy odkrywa siebie jako istotę odpowiedzialną.

M. Gogacz: Odpowiedzialność to „wzięcie na siebie konsekwencji jakiegoś własnego lub czyjegoś działania”

• świadome i dobrowolne dokonanie czynu, z którego potrafimy zdać sobie sprawę

• jest właściwie odmianą postępowania

• wiąże się z odpowiedzialnością karną człowieka

• utożsamia się z moralną odpowiedzialnością, którą uważa się za obowiązek czy troskę np. rodziców wobec dzieci, czy też dzieci w stosunku do rodziców

WŁAŚCIWA POSTAWA MORALNA DOTYCZY PRZEDE WSZYSTKIM NAUCZYCIELA

• Nauczyciel to osoba, która naucza i wychowuje. Nauczają i wychowują właśnie ludzie, nie idee i teorie, nie pojęcia i instytucje, gdyż tylko w osobach trwa prawda i mądrość

• Nauczyciel potrzebuje zatem wielu sprawności zarazem intelektualnych, jak i moralnych

• Nauczający bowiem, to osoba poszukująca przede wszystkim coraz to trafniejszych ujęć, wiernych prawdzie, gdyż jest to osoba, która pragnie poznać i pojąć prawdę

• PRAWDA wyznacza i stanowi treść nauczania i jest zarazem dobrem wspólnym ludzi

WŁADZE UMYSŁOWE CZŁOWIEKA I ICH ROLA W ŻYCIU MORALNYM

• Człowiek poznaje zmysłowo – intelektualnie, czyli poznaje władzami zmysłowymi i duchowym intelektem

• Przedmiotem intelektu jest pojęcie jako coś prostego i oderwanego od materii, natomiast przedmiotem woli, która stanowi duchową władzę decydowania, jest dobro godne pożądania, którego pojęcie tkwi w intelekcie

• Stąd działanie intelektu wyprzedza działanie woli, gdyż wola zależna jest od informacji udzielonej przez intelekt

• Zatem wola i intelekt działają ze sobą w sposób ścisły i powiązany

• Im bardziej akty woli człowieka są zgodne z poznaniem intelektualnym, im jaśniejsze jest poznanie i im wola bardziej podąża za tym poznaniem, tym bardziej jest wolna

• Zatem korzeniem wolności człowieka jest wola w tym znaczeniu, że jest podmiotem

• Intelekt natomiast jest przyczyną wolności. Wola bowiem może zwracać się dowolnie do różnych przedmiotów dzięki temu, że intelekt może różnie ujmować dobro.

• Człowiek jest rozumny, gdyż odkrywa to, co jest prawdziwe, a wolny – ponieważ dzięki poznaniu wybiera i decyduje

• Wola, która wybiera i decyduje jest pobudzana przez intelekt, wyobraźnię lub zmysły

• Wola winna iść za tym, co jest ukazane przez intelekt, gdyż intelekt poznaje rzeczywistość

• Wola korzystając z intelektu wybiera, to co uzna za korzystne dla niej

• Wola właśnie wybiera i ten wybór nazywamy SĄDEM, od którego pochodzi nazwa WOLNEJ DECYZJI

ISTOTA WOLNOŚCI

• Możemy zatem stwierdzić, że wola nie dąży z natury do wszystkiego, co jest przedmiotem jej chcenia, lecz do NAJDOSKONALSZEGO DOBRA

• Wybiera różne środki do tego dobra, przede wszystkim te, które zostają podane przez intelekt

Doskonałe rozwinięcie funkcji intelektualnych i wolitywnych nie polega na swobodnym dokonywaniu aktów wyboru, lecz na coraz pełniejszym posiadaniu prawdy, co prowadzi do MĄDROŚCI I DOBRA, co prowadzi do MIŁOŚCI. ZATEM WOLNOŚĆ POLEGA NIE NA ILOŚCI POZNANYCH TREŚCI, LECZ NA POZNANIU I UZYSKIWANIU PRAWDY I DOBRA

• Prawda i dobro kierują ku drugiej osobie (Św. Tomasz z Akwinu)

• Odpowiedzialność jest zatem odpowiedzialnością wobec drugiego człowieka

RZECZ NIE JEST DOBRA DLATEGO, ŻE SIĘ JEJ PRAGNIE ALE PRAGNIE SIĘ JEJ BO JEST DOBRA

ODPOWIEDZIALNOŚĆ NAUCZYCIELA

• Nauczyciel winien zdać sobie w pełni sprawę z tego, co czyni, gdyż jest to jego odpowiedzialność za dokonywane akty wyboru

• Wszelkie wybory musi dokonywać na podstawie uzyskiwanych sądów, gdyż jest zarazem odpowiedzialny za prawdę ukazywaną poprzez uprawianą przez siebie naukę

• Działanie odpowiedzialne nauczyciela, to trafny i świadomy wybór właściwego celu

SPRAWNOŚCI:

• To dyspozycje, dzięki którym ktoś jest dobrze przysposobiony w stosunku do siebie lub w stosunku do innego człowieka. Sama dyspozycja stając się sprawnością ciągle się umacnia, dojrzewa owocując następnie TRWAŁYM PRZYSPOSOBIENIEM

• Sprawność doskonali naturę człowieka (Arystoteles)

• Sprawności mogą być pozytywne (cnoty) i negatywne (wady)

• Skłonności do czynu dobrego przysługują woli

• A więc CNOTA, której przedmiotem jest WOLA nazywa się SPRAWNOŚCIĄ MORALNĄ

• CNOTA DOSKONALAJĄCA INTELEKT w stosunku do prawdy, nazywa się SPRAWNOŚCIĄ INTELEKTUALNĄ

CNOTA jest zatem sprawnością w działaniu, której jest osiągnięcie tego, co dany byt potrafi zdobyć.

• Cnota ma na celu prawdę i dobro

• Środki do celu są dobre o tyle, o ile służą osiągnięciu tego celu

Konieczność ćwiczenia wszystkich władz

Wszystkie sprawności w człowieku wzajemnie się zawierają i uzupełniają doskonaląc człowieka, dlatego ważnym zadaniem jest ćwiczenie wszystkich władz. Wszystkie cnoty należy w sobie wychowywać i wykształcić w celu osiągania prawdy i dobra.

Doskonałość to rozkwit i pełnia ludzkiego działania gdyż doskonałość odnosi się do właściwego dobra.

ROZWÓJ OSOBOWOŚCI CZŁOWIEKA

• Uzyskiwanie tych sprawności polega na ciągłym powtarzaniu pewnych czynności, na długim ich ćwiczeniu

• Skutkiem tych ćwiczeń jest łatwość w kontaktach z tym, co prawdziwe i dobre, a zarazem słuszne i właściwe

• Zaniedbanie tych wad jest wielką trudnością wewnętrzną człowieka

• Sprawności, które powstają poprzez ciągłe powtarzanie powodują rozwój osobowości człowieka

NA CZYM POLEGA DOSKONAŁOŚĆ NAUCZYCIELA?

• Rozwój osobowości nauczyciela polega na jego odniesieniu do kultury i do osób

• Postępowanie nauczyciela jest działaniem mądrościowym, które zaleca woli takie postępowanie, aby było prawdziwe i dobre

• To usprawnienie w postępowaniu prawdziwym i dobrym nazywa się wychowaniem

• Stąd istotne w postępowaniu nauczyciela jest mądrościowe i dobre działanie, podmiotowane przez intelekt i wolę

• Usprawnienie intelektu i woli jest umiejętnością nauczyciela w rozpoznawaniu prawdy i trafianiu na dobro

• Zatem im więcej się nauczyciel rozwija, tym bardziej wyraża doskonałość

• Nauczyciel winien przede wszystkim poszukiwać prawdy i pamiętać, że obiektywna prawda jest jedna, natomiast dróg prowadzących do niej jest wiele

BŁĘDY NAUCZYCIELA

• Zadaniem nauczyciela jest nauczanie, które ma na celu tworzyć wspólnotę osób nie samotnych erudytów, gdyż wtedy treścią i celem nauczania nie jest prawda, lecz wyznaczona użytecznością erudycja. Winę za to, dość często ponoszą sami nauczyciele, którzy nie dostrzegają, że akcentując nauczanie, a nie relacje, traktują to nauczanie jako samodzielny byt

• Zdarza się, że nawet wykształconemu zawodowo nauczycielowi brak prawdziwej kultury, intelektu i woli. Nauczyciel, może być znakomitym uczonym, w swojej (…)

ZADANIA NAUCZYCIELA

• Zadaniem nauczyciela nie jest produkcja i konsumpcja dóbr kulturalnych, lecz usprawnienie poznania i zrozumienia

• Nauczyciel i uczeń są autorami relacji, której celem i zadaniem jest PRAWDA, nadająca tej relacji charakter nauczania, za którą nauczyciel jest odpowiedzialny

W MANIPULACJI nie chodzi o poznanie prawdy, ale o celowe (sprytne) zafałszowanie informacji, na różne sposoby np.:

• podawanie informacji prawdziwej z pominięciem jej istotnej części

• pomijanie części prawdy

• mieszanie prawdy z nieprawdą

• dodawanie informacji nieprawdziwych do prawdziwych łatwo sprawdzalnych

• mieszanie faktów z komentarzami i domysłami

• sugerowanie powszechności zachowań, które chce się osiągnąć oraz niemożliwości zachowania przeciwnych

• sugerowanie wprost postępowania, stwarzając pozory, że wszyscy tak robią

• występowanie eksperta w roli nadawcy (autorytet fachowości) lub osoby ułatwiającej identyfikację

W manipulacji chodzi też o pobudzenie emocji sprzyjających celom, do których się dąży, np.:

• wywoływanie lęku w razi nie posłuchania nadawcy

• budzenie pragnienia posiadania

• ośmieszanie osób o innym zdaniu, przypisywanie im cech negatywnych, budzenie niskich uczuć

• posługiwanie się psychologicznym mechanizmem generalizacji emocji (łączenie informacji budzących powszechnie pozytywne uczucia z zachowaniami pożądanymi, w powszechnie negatywne z niepożądanymi)

• powoływanie się na autorytety moralne

• wykorzystywanie odpowiednich środków audiowizualnych w celu wywoływanie określonych informacji

RÓŻNICE MIĘDZY MANIPULACJĄ A WYCHOWANIEM

• WYCHOWANIE

Wychowawca stara się przedstawić prawdę, która pociąga za sobą pozytywne ustosunkowanie się do niej i zgodne z tym postępowanie. Wychowawca wierzy w to o przekazuje. Celem jest dobro wychowanka

• MANIPULACJA

Nie chodzi o prawdę, ale o wywoływanie zamierzonego celu (zmiany, zachowania). Prawdę zniekształca się w informacji (przekręca) oraz wywołuje się sprzyjające temu emocje. Prawdziwość informacji jest obojętna. Celem nie jest dobro wychowanka

Nuka nie ma własności prawdy, gdyż jest wytworem kultury.

To OSOBA jest miar wskazującą właściwy charakter realności, prawdzie i dobru, ponieważ te własności są ukonstytuowane przez istnienie i relacje z innymi bytami.

DZIAŁANIE NAUCZYCIELA KIEROWANE NAUKĄ I MĄDROŚCIĄ

• Nauczyciel powinien nauczać młodych ludzi rozpoznawania prawdy i dobra oraz umiejętności wyboru tych wartości wbrew rozmaitym trudnościom

• Tak bowiem budzi się zarazem poczucie odpowiedzialności za to, co cenne oraz zdolność cieszenia się tym, co prawe, dobre i prawdziwe w każdym z nas

WŁAŚCIWE I ODPOWIEDZIALNE DZIAŁANIE NAUCZYCIELA (DZIAŁANIE PEDAGOGA):

• Kierowanie wiedzą i mądrością

• Roztropne i rozumne

• Świadczące o poważnym traktowaniu spraw i ludzi

• Ma prowadzić do celów odpowiadających naturze ludzkiej

Brak wykładu z 2013-11-14

2013-11-21

Etyki zawodowe

• Zajmują się szczegółowym ustalaniem norm postępowania i spełnianych wartości w odniesieniu do konkretnych zawodów

• Ich zadaniem jest ustalanie relacji między kierownikiem a pracownikiem, między członkami tego samego zespołu zawodowego

• Powszechnym zadaniem każdej etyki zawodowej jest dbałość o cały organizm pracowniczy, na wszystkich jego szczeblach i we wszystkich działaniach

Pojęcie etyki zawodowej odnosi się przede wszystkim do norm postępowania danej grupy zawodowej (np. nauczyciel)

• W tym sensie etyka zawodowa jest etyką normatywną, starającą się opisać:

  • Wzór osobowy pedagoga

  • Cele etyczne zawodu

  • Normy postępowania w praktyce pedagogicznej

  • Typowe konflikty etyczne mogące się pojawić w praktyce zawodowej

Zagadnienia etyki zawodowej można omówić na przykładzie zawodu nauczyciela

• Jego niezwykle odpowiedzialna rola społeczna wymaga surowych wymogów etycznych

• O wykonywaniu tego zawodu nie może decydować jedynie posiadane wyższe wykształcenie

• Musi on posiadać jeszcze odpowiednie cechy osobowości i charakteru, które pozwolą mu na podjęcie tej działalności

Nauczyciele / pedagodzy:

• Grupa społeczna, jaką stanowią nauczyciele, tworzy zespół ludzi o określonych kwalifikacjach zawodowych, który winien posiadać określone cechy osobowości

• Reguły etyki zawodu nauczyciela dotyczą wewnętrznych kwalifikacji zawodowych człowieka i określają jego postępowania zawodowe z punktu widzenia dobra i zła moralnego

Karta nauczyciela, Art. 9

Wymogi dotyczące kwalifikacji zawodowych i etycznych nauczycieli określa „Karta Nauczyciela”.

W dokumencie tym, w artykule nr 9 określono że, aby zajmować stanowisko nauczyciela trzeba:

• Posiadać wyższe wykształcenie z odpowiednim przygotowaniem pedagogicznym

• Przestrzegać podstawowych norm moralnych

• Spełniać warunki zdrowotne do wykonywania zawodu

Aspekt postaw moralnych kadry pedagogicznej stawiany jest na równi z jego wysokimi kwalifikacjami zawodowymi do nauczania poszczególnych przedmiotów

Specyfika zawodu nauczyciela polega między innymi, na tym, że nauczyciel:

• Silnie oddziałuje na osobowość swoich uczniów i wychowanków

• Wpływa na kształtowanie ich postaw, poglądów, kształtuje tzw. świadomość społeczną zwłaszcza młodych ludzi

Nauczyciel, w pewnym okresie życia dziecka, przejmuje na siebie odpowiedzialność za częściowe wychowanie ucznia

• Musi zatem stanowić odpowiedni wzór dla swoich wychowanków, aby wzbudzić ich zaufanie i ukazać godne człowieka zachowanie

Moralności człowiek uczy się poprzez społeczne obcowanie z innymi ludźmi, szczególnie w okresie szkolnym:

• Dlatego tak ważne jest, aby pedagog wykazywał się wysoką kulturą osobistą i przywiązaniem do przestrzegania norm moralnych wymaganych w danym społeczeństwie

To właśnie szkoła i nauczyciele mają największy wpływ na kształtowanie postaw i poglądów ludzi młodych:

• Dlatego też dobór nauczycieli nie może być kwestią przypadku, od ich postawy wymaga się więcej, niż od ludzi pracujących w innych zawodach

Trzeba pamiętać, że nauczyciel ponosi całkowitą odpowiedzialność za swoich uczniów

• Musi więc być obdarzony także zmysłem przewidywania i umiejętnością kierowania się przede wszystkim rozsądkiem

Osoby tworzące klasę mają swoje problemy, często pochodzą z rodzin o trudnej sytuacji

• Nauczyciel musi więc być osobą, której można powierzyć sekrety. Wymaga to od niego dyskrecji i wrażliwości na drugiego człowieka

Osoby tworzące klasę, nigdy nie są idealną grupą młodych ludzi

• Nauczyciel musi być osobą potrafiącą działać i realizować swoje cele zawodowe pomimo wielu trudności

SPRAWNOŚĆ MĘSTWA – DZIAŁANIE POMIMO TRUDNOŚCI

Wszystko, co robi nauczyciel ma wymiar i charakter moralnego zobowiązania

• Nauczycielska profesja skupiająca się an realizacji procesu dydaktyczno-wychowawczego, odbywa się m.in. na płaszczyźnie moralnej, w warunkach swobodnego decydowania o jakości własnych działań w podejmowanych zadaniach

• W stosunku wychowawczym:

  • nauczyciel reprezentuje powinność – stronę idealną, prospektywną

  • uczeń – stronę realną, istniejącą

• Na tej płaszczyźnie mówimy też o właściwie kształtowanych relacjach osobowych

2013-11-28

Potrzeby współczesnej rzeczywistości edukacyjnej i praktyki wychowawczej utwierdzają w przekonaniu o konieczności dyskusji nad kwestią etyki zawodowej nauczyciela, nad jego obrazem aktualnym i pożądanym.

Cechy osobowości nauczyciela, które wyraźnie określają znaczenie etyki tego zawodu:

• wyjęte z ogólnych norm etycznych przyjętych w danym społeczeństwie, stanowiące element kultury, narodu (pracowitość, obowiązkowość, sumienność, zdyscyplinowanie, rzetelność itp.)

• w relacjach „ja i inni” (obiektywność, sprawiedliwość, konsekwencja, słowność, bezstronność, uczciwość, prawdomówność, poszanowanie godności człowieka, dyskrecja, przestrzeganie tajemnicy zawodowej)

Od nauczycieli / pedagogów wymaga się, by byli:

• obowiązkowi

• wyjątkowo pracowici

• rzetelni

• systematyczni

• sprawiedliwi

• konsekwentni

• bezstronni

• uczciwi

• obiektywni

• prawdomówni

• dyskretni

• cierpliwi

• potrafiący zrozumieć swoich wychowanków

• szanujący innych

• będący autorytetem

• każda etyka zawodowa jest wyrazem konkretyzacji moralności ogólnospołecznej, a jej treści kształtują się pod znacznym wpływem obiektywnych, zmiennych warunków życia społecznego, przeniesionych na grunt swoistych sytuacji zawodowych

• Gdy mamy jednak na myśli tę szczególną grupę zawodową jaką stanowią nauczyciele czy pedagodzy, taki wniosek wydaje się być mało zadowalający

Chodzi o szczególne wymogi związane z osobliwością nauczania i wychowania młodego pokolenia

• Praca nauczyciela: pedagoga, jego czynności zawodowe i sposób ich wykonywania , a przede wszystkim osoba ucznia i wychowanka – niejako zwiększają roszczenia moralne

• Nauczyciel / pedagog jest odpowiedzialny za dziecko, wobec dziecka i nie tylko

Najwyższą wartością (summum bonum) nauczycielskiej etyki jest dobro dziecka – zasada przewodnia

„Norma ta stanowi rdzeń etyki nauczycielskiej, jest kamieniem węgielnym tej etyki” (S. Krawcewicz)

Takie stwierdzenie nie budzi żadnych wątpliwości, jeśli przyjmiemy, że dobrem osoby jest istnienie, życie, usprawnienie intelektu w wiedzy i mądrości, zarazem usprawnienie woli w wolności i prawości jako stałej wierności dobru, ponadto zdrowie duszy i ciała (M. Gogacz)

Deklaracja dotycząca Praw Dziecka Organizacji Narodów Zjednoczonych

• Dobro dziecka winno być najważniejszą i zasadniczą kwestią dla wszystkich, których zadaniem jest troska o wychowanie i opiekę dziecka oraz kierowanie nim. Jest to norma, stanowiąca rdzeń dla etyki zawodowej nauczycieli, którzy są odpowiedzialni za młodego człowieka i wobec niego

Jednomyślnie z przedstawionym postulatem Tadeusz Pilch wyróżnił dwie zasady mówiącej o życzliwości w stosunku do wychowanków, na których winien opierać się nauczyciel:

1. Etyczna akceptacja ucznia bez względu na jego cechy

2. Racjonalna, trzeźwa ocena osoby wychowanka

Etyka ustala kryteria rozpoznania i wyboru działań chroniących

• Nauczyciel w swojej codziennej pracy pozostaje we wspólnocie z osobami, a jego celem, do realizacji którego trzeba go skłonić, jest uzyskanie sprawności chronienia dobra osób, realnymi działaniami intelektu i woli

To etyka ustala kryteria rozpoznania i wyboru działań chroniących, a rolę kryterium pełni:

• mądrość jako umiejętność ujmowania prawdy i dobra

• oraz sumienie jako wywołana sądem intelektu decyzja woli

Etyka a działanie nauczyciela

• Etyka jako nauka wytycza zasady postępowania – a działania nauczyciela powinny być z nimi zgodne: to znaczy wierne pojmowanie dobra i pomijające wyrządzanie zła

• Istotą więc jest człowiek – osoba nauczyciela i jego sprawność w rozpoznawaniu działań chroniących osoby i ich dobro

Etyka zawodu nauczyciela:

• Określając zasady postępowania nauczyciela, należy uwzględnić specyfikę, jego działania na terenie szkoły i poza nią oraz jego rolę jako organizatora i realizatora procesu dydaktycznego-wychowawczego

• Wówczas można uzasadnić, że ETYKA NAUCZYCIELA – ZBIÓR ZASAD WYBORU DZIAŁAŃ CHRONIĄCYCH DOBRO UCZNIA I WYCHOWNAKA PRZEZ WŁAŚCIWĄ REALZIACJĘ PROCESU DYDAKTYCZNO-WYCHOWAWCZEGO

Główne cele etyki nauczycielskiej

Wychować człowieka mądrego!

1. Etyka zawodowa sprzyja zabezpieczeniu istotnych wartości związanych z pracą wychowawczą

2. Etyka potępia moralnie czyny, które tych wartości w pełni nie respektują

3. Poprzez etykę nauczycielską poznajemy te wszystkie wartości, które pomagają w rozwoju innych kompetencji nauczyciela (poza moralnymi)

4. Poprzez etykę budzi się wspólne wartości, a przez to świadomość zawodową

5. Etyka zawodowa sprzyja podnoszeniu ogólnej kultury pedagogicznej nauczyciela

6. Przez etykę podnosimy stopień identyfikacji z zawodem i solidarności grupowej

Wybór zawodu nauczyciela / pedagoga jako decyzja moralna

• Wybór zawodu nauczyciela / pedagoga jest decyzją moralną. Powinien przeto być wolny, świadomy, racjonalny i odpowiedzialny oraz nastawiony na urzeczywistnienie wartości etycznych.

• Moralny wybór zawodu nauczyciela jest zarazem wyborem wartości autotelicznej (samej w sobie). Jej realizacja staje się od tej chwili etycznym obowiązkiem pedagoga, nie przestając być jednocześnie jego powinnością moralną

Wartość autoteliczna

• Wartość sama w sobie, najważniejsza dla człowieka

• Pojęcie autoteliczności odnosi się do tych wszystkich treści ludzkiego życia, które nie stanowią środka do zdobycia cz gość innego, ale stanowią zasadniczy cel działania. Są celem samym w sobie

• Wartości prakseologiczne (mają wartość ze względu na to, iż umożliwiają skuteczną realizację innych wartości)

WYCHOWANIE CZŁOWIEKA MĄDREGO JAKO NAJWAŻNIEJSZA AUTOTELICZNA WARTOŚĆ ZAWODU NAUCZYCIELA/ PEDAGOGA

• Wartością autoteliczną zawodu nauczyciela / pedagoga jest wychowanie człowieka mądrego. Ma to status dobra moralnego. W tym wyraża się moralna istota profesji nauczycielskiej.

• Nauczyciel pedagog ma wychowywać jednostkę odpowiedzialną. Odpowiedzialność obliguje do myślenia wg wartości moralnych i do działań nastawionych na ich urzeczywistnianie. Ważną cechą i człowieka mądrego jest dążenie do WIEDZY ETYCZNEJ

Pojmowanie człowieka mądrego wg Filozofów

• Sokrates – istota to osoba obdarzona rozumem i poszukująca wiedzy etycznej

• ….

Władza nauczyciela / wychowawcy

• Nauczyciel pełni władzę nad uczniami dlatego powinien opierać się na regułach etycznych zabezpieczających przed jej zbytnim nadużywaniem. Ponieważ władza która jest pozbawiona ustalonej etyki zwalnia od porządku moralnego oraz innych kłopotliwych ograniczeń (uczą tego losy historii)

T. Pilch wyróżnił następujące komponenty władzy nauczycielskiej:

1. Władza zewnętrznego zarządzania, czyli posługująca się dyscypliną, stosująca nadzory nad poleceniami zadań wykonywanych przez uczniów.

2. Władza tworzenia, taka która kieruje się dążeniami, ludzkimi oraz światem wartości i emocji

Pilch wymienia trzy istotne dla nauczyciela / pedagoga zasady normatywnego funkcjonowania w społeczeństwie.

1. Polem działalności nauczyciela / pedagoga jest świat dobra, oznacza to, iż jego działalność ma intencję wytwarzania dobra dla innych ludzi przy użyciu odpowiednich środków

2. Działalność wychowawcza jest racjonalną nadzieją, oznacza to , iż nauczyciel powinien wierzyć w postępy moralne, w istotę swojej pracy, a także własne posłannictwo

3. Trwałe, niesprzeczne systemy wartości oraz przeświadczeń moralnych

DENTOLOGIA – TEORIA OBOWIĄZKU ZAWODOWEGO

Obowiązek zawodowy – obiektywna relacja między podmiotem działania, a określonym „nadanym z zewnątrz”, najczęściej za pomocą prawa, zakresem działań.

• Obowiązki zależą od tego w jakiej roli społecznej jesteśmy

• Obowiązek jest koniecznością wynikającą z poszanowania prawa zawodowego

Obowiązki dzielimy na:

• Wewnętrzne – związane z obowiązkami podyktowanymi powinnością moralną.

Wśród pedagogów o tzw. „wysokim poczuciu odpowiedzialności” przeważają ci, którzy odpowiedzialność traktują nie tylko za efekt końcowy swojego działania, czyli za „coś”, ale również charakteryzują się odpowiedzialnością „na coś” (na przyszłość swojego wychowanka) lub „ za kogoś”

Odpowiedzialność tych pedagogów opiera się na rzetelności, sumienności, roztropności i rozwadze (ma charakter natury moralnej)

• Zewnętrzne – często zwane powszechnymi obowiązkami pracowniczymi (narzucone za pomocą prawa w sposób formalny – charakter formalny).

Dotyczą one:

• Faktu świadczenia samej pracy

• Sumienności jej wykonywania

• Ilości pracy

• Strony porządkowej

• Właściwego stosunku pracownika do zakładu od strony formalnej

• Stosunku pracowników do współpracowników

Zadania nauczyciela

Zgodnie z Kartą Nauczyciela jest on zobowiązany:

• Rzetelnie realizować podstawowe funkcje szkoły: dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą

• Dążyć do pełni rozwoju osobowości ucznia i własnej

Nauczyciel zobowiązany jest kształcić i wychowywać młodzież:

• W umiłowaniu Ojczyzny

• W poszanowaniu Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej

• W duchu humanizmu, tolerancji, wolności sumienia, sprawiedliwości społecznej i szacunku do pracy

Dbać o kształtowanie u uczniów postaw moralnych i obywatelskich zgodnie z ideą demokracji, pokoju i przyjaźni między ludźmi różnych narodów, ras i światopoglądów.

• Wychowanie jest więc nieodłącznym elementem procesu edukacyjnego. Dlatego tak ważne jest, aby proces ten był rezultatem świadomego działania nauczyciela

• Jednym z warunków jakie muszą być spełnione, aby wychowywać w sposób świadomy, jest oparcie wychowania na wartościach

Wartości mają swoje szczególne miejsce i pełnią ważną rolę w procesie edukacji

• Nie sposób bowiem mówić o nauczaniu i wychowaniu człowieka bez odwołania się do wartości, które w bezpośredni sposób wprowadzają w problematykę celów wychowania i nauczania, łącząc się z aksjologicznym wymiarem obu tych procesów

W wychowaniu i nauczaniu bardzo ważne jest postanowienie celu, w przeciwnym razie ani wychowawca, ani nauczyciel nie byłby potrzebny, aby zajmować się wychowankiem

Celem wychowania (nauczania) jest przekazywanie wartości ogólnych, stanowiących wspólne dobro ludzkości, którymi wychowanek może się kierować w samodzielnym postępowaniu

Wychowanie jest procesem realizowania określonych wartości

• Powstaje zatem pytanie o jakie wartości chodzi w procesie wychowania?

Zdaniem Henryka Rowida

• Systemy wychowania opierać się muszą na uznawaniu świata wartości absolutnych, które są źródłem zasad:

  • Poszanowanie cudzego dobra i cudzej czci

  • Poszanowanie pracy ludzkiej

  • Prawdomówność i dotrzymywanie słowa

  • Obowiązkowość i rzetelność w wykonywaniu podjętych zadań

  • Sprawiedliwość

  • Poszanowanie wolności i godności człowieka itp.

• Realizując te zasady nauczyciel, budzi w duszach dzieci i młodzieży poczucie wartości i świadomość ich roli w życiu społeczno – kulturalnym.

Władysław Cichoń

• Wartości moralne – traktuje się często jako zalety i wady przysługujące osobowości i charakterowi człowieka. Pozostają one w związku ze skłonnościami, dyspozycjami, wrażliwością moralną poszczególnych ludzi, zaś wyrażają się najgłębiej w tym, że w sposób szczególny umożliwiają określone moralnie postępowanie.

Maria Braun-Gałkowska

• Punktem wyjścia w wychowaniu jest prawda o wartościach moralnych, którą nauczyciel sam uznaje i którą stara się przekazać uczniowi. Celem wychowania ma być dążenie do przekazywania wartości ogólnych, stanowiących wspólne dobro ludzkości, takich jak prawda, dobro i piękno.

Kazimierz Denek

• Wartości uniwersalne: jak prawda, piękno i dobro – należą do pierwszoplanowych zadań edukacji szkolnej

Wśród wartości uniwersalnych, ważnych dla procesu wychowania, wymienia pojęcie ojczyzny

• Ojczyzna stanowi istotę kształcenia i wychowania, zwłaszcza patriotycznego, oraz aktywności krajoznawczej.

Franciszek Kozaczuk

Wartości ważne w wychowaniu, to wartości prospołeczne i moralne

• Sprawiedliwość

• Uczciwość

• Tolerancja

• Prawda

• Wrażliwość na los drugiego człowieka

Autor mówi także o konieczności poszanowania uniwersalnych wartości kulturowych, etycznych i humanistycznych.

Leon Dyczewski

• Wartości centralne w polskiej kulturze (stanowiące tzw. centrum kultury polskiej). Wartości te wchodzą w skład