DERMATOZY POCHODZENIA MECHANICZNEGO

MODZEL – polega on na ograniczonym zgrubieniu warstwy rogowej naskórka wywołanym przez potarzany ucisk. Modzele rozwijają się najczęściej w obrębie podeszew i dłoni. Przyspieszają ich rozwój: wadliwe ustawienie stóp, zła postawa i chód, zaburzenia trofiki oraz ciasne obuwie. Modzele są nieostro odgraniczone od skóry zdrowej, zabarwione żółtawo, mogą pękać i być bolesne.

Rozpoznanie różnicowe:

1. Ogniska rogowacenia dłoni i stóp są zwykle liczniejsze i większe, dotyczyć mogą całych dłoni i stóp, rozwijają się także przy braku ucisku.

2. Wyprysk modzelowaty różni się stanem zapalnym ognisk, okresowym przebiegiem oraz świądem.

3. Nagniotek różni się obecnością środkowego czopa rogowego, wyłącznym występowaniem w obrębie stóp, dużą bolesnością.

Zapobieganie:

Może ono być skuteczne jedynie wówczas, jeśli usunie się przyczynę. Czasami nieodzowne jest przeprowadzenie konsultacji ortopedycznej.

Leczenie:

W razie niemożności usunięcia przyczyny stosuje się maści na wazelinie zawierające 5-10% kwasu salicylowego. Po rozmiękczeniu nawarstwień rogowych usuwa się je mechanicznie.

NAGNIOTEK – rozwija się pod wpływem tych samych czynników, co modzele, od których różni się obecnością w wykwicie centralnego czopa rogowego. Ten ostatni ma kształt „korzenia” o ostrym wierzchołku drążącym w głąb skóry. Ucisk mas rogowych na zakończenia rogowe powodować może napadowy ból. Siedzibą wykwitów są: grzbietowa powierzchnia palców, łuk stopy i pięty. Niekiedy nagniotki stać się mogą źródłem miejscowego zakażenia skóry ułatwionego jej pękaniem lub zabiegami.

Rozpoznanie różnicowe:

1. Brodawka zwykła różni się zgłębieniem części środkowej, w miejscu tym wykwit jest mniej spoisty niż jego obwód.

2. Rogowacenie w kile różni się naciekiem podstawy i obecnością innych wykwitów kiły wtórnej

Leczenie:

Stosuje się gorące kąpiele, a po nich opatrunki z maści salicylowej, zabezpieczając otoczenie pastą cynkową. Istotne znaczenie ma usunięcie sprzyjających czynników.

ODLEŻYNA – jest to ognisko martwicy z zejściem w owrzodzenie skóry, poprzedzone przez odczyn rumieniowy, a wywołane uciskiem powłok.

Patogeneza:

Ucisk dotyczyć może nie tylko skóry, ale także tkanki podskórnej i mięśni. Odleżyny rozwijają się w obrębie kostnych wyniosłości ciała, powstaniu ich sprzyjają: leżenie w nieruchomej pozycji, stany zatrucia, wyniszczenie, awitaminoza, choroby naczyniowe i układu nerwowego, podeszły wiek. Stały, nawet niewielki ucisk powodować może pękanie naczyń krwionośnych i pęcherze, które przechodzą w odleżynę.

Obraz kliniczny:

Zwykłym umiejscowieniem odleżyn są okolice: krzyżowa, pośladki, biodra i piety. Rozwijają się one podostro, niekiedy już po kilku dniach, u chorych z zaniedbaną opieką pielęgniarską. Głębokie i nekrotyczne owrzodzenie o zatokowatych zagłębieniach drąży czasami do kości. U chorych na dermatozy najbardziej podatnymi na rozwój odleżyn okolicami są pięty. Odleżyny ulegają łatwo zakażeniu wtórnemu, goją się bardzo długo, warunkiem czego jest samoistne lub chirurgiczne oddzielenie mas martwiczych.

Leczenie:

Należy zapewnić częstą zamianę pozycji. Istotne znaczenie ma stosowanie aseptycznych (dążenie do jałowości bakteriologicznej) opatrunków. W razie przeciągania się oddzielania tkanek martwiczych niezbędne staje się operacyjne ich usunięcie.

Zapobieganie:

Przeciwdziałają odleżynom – sprężysty materac, umiejętny miejscowy masaż i odkażanie spirytusem uciskanej okolicy. Istotne znaczenie ma leczenie choroby podstawowej przebiegającej często z niedokrwistością i hipoalbuminemią (zmniejszenie ilości albumin (białko rozpuszczalne w wodzie, obecne w osoczu krwi) w osoczu). Powinno się dążyć do możliwie wczesnego uruchomienia chorego. Dieta powinna być bogata w białko, przeciwwskazane jest stosowanie neuroleptyków (leki stosowane w leczeniu zaburzeń psychicznych).

USZKODZENIA CIEPLNE

RUMIEŃ CIEPLNY – polega on na rozwoju siatkowatych przebarwień oraz rozszerzeń naczyniowych skóry. Występuje częściej u kobiet w obrębie bocznych części kończyn dolnych, jako skutek ekspozycji na podczerwone promieniowanie cieplne o intensywności niższej od powodującej oparzenie. Do rozwoju rumienia dochodzi u tych osób, które dla „ogrzania się” znajdują się w pobliżu źródła ciepła. Zmiany pojawiają się w zimie, ustępują częściowo w lecie.

OPARZENIE - do jego rozwoju może dochodzić może już po przekroczeniu temperatury ciała parzącego powyżej 60^o. Zależnie od ciepłoty, czasu jej działania oraz rodzaju ciała parzącego, oparzenia mają różny wygląd i zejście. W łagodniejszych oparzeniach dochodzi do akantolizy (utrata łączności między komórkami warstwy kolczystej naskórka) i rozwoju pęcherzy podnaskórkowych, cięższe powodują ogniska martwicy.

Obraz kliniczny:

Rozróżnia się oparzenia I, II, III i IV stopnia. W oparzeniu I stopnia pojawia się rumień i obrzęk skóry, II stopień cechuje się odczynem pęcherzowym, III martwicą naskórka i skóry właściwej, IV stopień polega martwicy jeszcze głębszej, mięśni, a nawet kości, odpowiada on zwęgleniu tkanek. Tkanki martwicze oddzielają się od podłoża po upływie kilkunastu dni lub później, wśród objawów obfitego ropienia.

Leczenie:

Oparzenia I stopnia leczy się podobnie jak zapalenia na innym tle: stosując kremy chłodzące z dodatkiem kortykosterydów. Rozleglejsze oparzenia II, a zwłaszcza wyższych stopni, leczy się aktualnie na oddziałach chirurgicznych. Początkowo oparzenia są jałowe, ulegają jednak zakażeniu po paru godzinach.

Oparzenia prądem elektrycznym:

Zyskują one na znaczeniu w związku z coraz szerszym wykorzystaniem aparatury elektrycznej w gospodarstwie domowym i przemyśle. Odpowiednio do siły prądu, czasu jego działania oraz odporności skóry, wielkości i głębokości oparzeń są bardzo różne. Uszkodzenia skóry i tkanek głębszych są z reguły większe niżby to odpowiadało zmianom morfologicznym. Prąd o napięciu 5000V i wyższym powoduje ognisko zwęglenia tkanek, stanowiącego wskazanie do wykonania przeszczepów skóry.

USZKODZENIA SKÓRY NISKĄ TEMPERATURĄ

ODMROŻENIE - poza niską ciepłotą na obraz kliniczny odmrożenia wywierają wpływ: 1)Niewydolność obwodowego krążenia krwi i chłonki, 2) Ucisk na ciało wywierany np. przez buty i rękawice, 2)Chwiejność obwodowego układu nerwowego. Wybitne zimno może wywołać martwicę tkanki już po kilku sekundach.

Obraz kliniczny:

Odmrożenia umiejscowione są najczęściej w obrębie palców rąk i nóg, uszu, nosa i policzków. Odmrożenie części ciała przyjmują zabarwienie bladowoskowe, aż do momentu odtajenia. Odmrożeniu towarzyszy utrata czucia, dotyku i bólu.

Po usunięciu chorego z niskiej temperatury, rozwija się, odpowiednio do intensywności zimna: I stopień odmrożenia, cechujący się rumieniem i obrzękiem skóry; II – rozwojem pęcherzy; III stopień, polegający na różnie głębokiej martwicy, która może obejmować skórę, tkankę podskórną, mięśnie i kości. Objawy ogólnie w odmrożeniach są nieznaczne.

Do oddzielania się tkanek martwiczych dochodzi bardzo wolno, wśród objawów wtórnego zakażenia bakteryjnego. Wskazanie dla amputacji dosiebnych części kończyn stanowi wytworzenie się linii demarkacyjnej na granicy skóry zdrowej.

Rozpoznanie:

Opiera się na wywiadzie oraz obrazie klinicznym.

Leczenie:

Wbrew ogólnej opinii, należy ogrzewać ognisko odmrożenia w kąpieli wodnej 42^o przez 20minut. Nacieranie śniegiem odmrożonej okolicy jest szkodliwe. Należy zabezpieczyć ognisko od urazu i ucisku, w ciężkich odmrożeniach wskazane jest przetaczanie plazmy oraz wstrzykiwanie heparyny celem przeciwdziałania zakrzepom. Postępowanie miejscowe w przypadkach pęcherzy i martwicy jest takie jak w oparzeniach. Objawy zakażenia wtórnego zwalcza się podawaniem antybiotyków.

Zapobieganie:

Polega na ochronie dosiebnych części kończyn, duże znaczenie ma tu noszenie wełnianych skarpet, rękawic i nauszników.

ODMROZINY – są one wyrazem patologicznych odczynów na zimno powyżej 0^o, zwłaszcza w warunkach wilgoci i wiatru. U wrażliwych na nie osób dochodzi do odruchowego stanu kurczowego tętniczek i żył skóry, z następczym ich rozszerzaniem się pod wpływem ciepła i przechodzeniem płynu wysiękowego z naczyń tkanek. Występowaniu choroby sprzyjają: zastój limfatyczny kończyn, ogniska zakażenia miejscowego i zaburzenia hormonalne.

Obraz kliniczny:

Siedzibą ognisk są zwykle grzbiety palców i dłoni, podudzia, nos i uszy, ogniska są pojedyncze lub mnogie. Zmiany rozwijają się najczęściej u dzieci i kobiet z nadejściem wczesnych chłodów. Ogniska polegają na swędzącym, rumieniowym obrzęku skóry i tkanki podskórnej, który z wolna ustępuje w ciągu 7 – 14 dni. W cięższych odmrozinach dochodzić może do rozwoju pęcherzy i owrzodzeń. U chorych narażonych na przewlekłe zimno rozwijają się płaskie ciastowate nacieczenia o zabarwieniu sino czerwonym, głównie w obrębie podudzi.

Rozpoznanie:

Podstawą jego jest stwierdzenie: 1) sinicznych ciastowatych obrzęków w obrębie odkrytych części ciała, 2) przewlekłego trwania i pogarszania się dermatozy w chłodnej porze roku, 3) braku skłonności do rozpadu

Rozpoznanie różnicowe:

1. Gruźlica stwardniała, różni się znaczną skłonności ognisk do rozpadu, prawie wyłącznym zajmowaniem podudzi po stronie łydek.

2. Odmrozinowy toczeń rumieniowaty, różni się rogowaceniem ognisk oraz ich bliznowaceniem.

3. Sarkoidoza skóry, różni się wybitniejszym naciskiem, brakiem patologicznej odczynowości na zimno, częstym współistnieniem zmian w obrębie kości i płuc.

Leczenie:

Jest ono czysto objawowe. Zapobiegawczo należy unikać zimna i ciepło ubierać się. Uznaną metodą jest naświetlanie ciała lampą kwarcową, co 2 -3 dni, do kilku tygodni.