Nieśmiałość

Czy różnice indywidualne w tym zakresie są obecne od samego początku i pozostają jako trwała cecha?

Badania: nieśmiałość ma korzenie genetyczne. Fakt, że jakaś cecha ma podłoże genetyczne nie oznacza, że jest ona sztywno określona i stała przez całe życie. Z badań podłużnych wynika, że stopień nieśmiałości z wiekiem może się zmieniać. Okresy przejściowe (pójście do szkoły, zmiana szkoły, spotkanie nowej grupy ludzi) : jeśli ów okres wymaga od jednostki dużej towarzyskości, a nie zostało to w należytym stopniu opanowane wcześniej, mogą nastąpić zmiany w kierunku większej nieśmiałości. Doświadczenia dające pewność siebie mogą spowodować zmianę w przeciwnym kierunku.

Jerome Kagan i jego zespół: badania podłużne od niemowlęctwa. Wg niego nieśmiałość to element szerszego zjawiska określanego jako zahamowanie (początkowa reakcja lękowa, niepokój i ostrożność okazywana we wszystkich nieznanych i stanowiących wyzwanie sytuacjach i spotkaniach z ludźmi). Już w wieku 4 miesięcy można odróżnić dzieci zahamowane (ok.20%) i niezahamowane. Za tego typu różnice odpowiadają różnice dotyczące progu pobudzenia mózgu,, prawdopodobnie dziedziczne. We wszystkich badaniach można zauważyć można różnice w reakcji na wydarzenia nieznane. Dzieci zahamowane były ostrożniejsze, lękliwe i nietowarzyskie, niezahamowane – beztroskie i zainteresowane nowymi doświadczeniami. Tylko niewielka grupka była trwale zahamowana i niezahamowana. Były to dzieci z grup krańcowych. W ich wypadku od razu było możliwe przewidywanie późniejszego statusu na podstawie wcześniejszych zachowań. Kagan przypuszcza, że nawet u dzieci skrajnie zahamowanych musi zadziałać jakiś czynnik stresowy w najbliższym środowisku (śmierć rodziców, konflikt małżeński, choroba psychiczna). W pozostałych przypadkach widać pewien brak ciągłości, kierunek rozwoju zgodny z tym, czego doświadczają w swoim środowisku społecznym.

Wnioski autora podręcznika:

-zmiana w dzieciństwie jest raczej regułą niż wyjątkiem

-przewidywanie można zastosować jedynie w grupach skrajnych

-błędem jest założenie, że ktokolwiek może być odporny na wpływy środowiskowe, nawet w tych przypadkach stabilność jest raczej prawdopodobna niż pewna.

Agresja

Czy agresywne dzieci wyrastają na agresywnych dorosłych?

Badania (Huesman, Eron, Lefkowitz 1984):

22-letnie obserwacje 600 osób, również ich rodziców i dzieci.

Po raz pierwszy agresję oceniano w wieku 8 lat (ocena dokonana przez kolegów z klasy). Około 400 z tych dzieci obserwowano do 30 r.ż. (ocena inwentarz osobowości, oceny małżonków, rejestry sądowe).

Wyniki świadczyły o silnej stabilności agresji w ciągu tych 22 lat. Najagresywniejsze 8-latki były też najagresywniejszymi 30-latkami – dotyczyło to w większym stopniu mężczyzn niż kobiet.

Były tez pewne wskaźniki stabilności na przestrzeni 3 pokoleń rodzice-dzieci-wnuki.

Z tych badań wynika, że agresja zdaje się być cechą o znacznej trwałości. Potwierdziło to wiele badań późniejszych.

Nowsze badania: różne są typy agresji, różne metody zbierania danych, stopień stabilności umiarkowany. Zmiany zdarzają się.

Dostrzeganie wczesnych doświadczeń w kontekście indywidualnej ścieżki rozwojowej dziecka.

Przykład: badanie związku miedzy stratą rodzica w dzieciństwie a rozwojem depresji u dorosłych kobiet. Związek taki rzeczywiście istnieje, ale u kobiet, gdy śmierć rodzica oznaczała utratę należytej opieki rodzicielskiej. Jeśli opieka była właściwa, wskaźniki depresji były o wiele niższe. Nienależyta opieka prowadziła do późniejszych niepomyślnych doświadczeń (ciąża pozamałżeńska, nieudane małżeństwo). Sekwencje zdarzeń. Punkty zwrotne, właściwe decyzje.

Badania: czy dzieci pozbawione właściwej opieki rodzicielskiej będą takie same wobec własnych dzieci?

Dziewczęta spędzające dzieciństwo w placówkach: były mniej czułe, ofiarowały mniej ciepła i wsparcia. Jednak było widać duże zróżnicowanie wyników, które można było wyjaśnić tylko po prześledzeniu trajektorii rozwojowych od doświadczeń z dzieciństwa do zachowań w okresie dorosłości. Zauważono, że pozytywne doświadczenia szkolne niwelowały niekorzystny wpływ doświadczeń domowych, prowadząc do podwyższenia jego samooceny, a to z kolei zwiększało szanse na uzyskanie satysfakcjonującej i pozwalającej na samorealizację pracy. Szczególnie znalezienie wspierającego poprawnie funkcjonującego partnera do małżeństwa zapewniało kobietom dobre funkcjonowanie, także z dziećmi.

Wnioski:

Przekonanie, że klucz do przyszłości tkwi wyłącznie w dalekiej przeszłości jest znacznym uproszczeniem. Wpływ określonych doświadczeń zależy od organizacji umysłowej na danym etapie rozwoju. Wszystko zależy od rodzaju doświadczenia oraz dziecięcej zdolności jego interpretacji i akceptacji.

Ostry stres

Samobójstwo rodzica: ogromne traumatyczne przeżycie, bezpośredni wpływ na funkcjonowanie dzieci. Badane po kilku latach: częściej występowały zaburzenia psychiczne niż w grupie kontrolnej. Ogromne różnice między dziećmi w ich reakcjach, które mogą być odległym skutkiem tego doświadczenia. Niektóre dzieci przejawiały wyraźne zaburzenia, inne funkcjonowały normalnie. Przyczyny: w ogólnej sytuacji dziecka przed samobójstwem; gdy rodzic był alkoholikiem, używał przemocy, był chory psychicznie, a wszystko to prowadziło do małżeńskich i rodzinnych problemów, wtedy stawało się znacznie bardziej prawdopodobne, że u dzieci wystąpią w późniejszych latach skutki traumatycznych przeżyć, w odróżnieniu od dzieci, które doświadczyły wyłącznie problemów związanych ze śmiercią rodzica.

Należy dostrzegać skutki przeżyć dziecka w kontekście jakości życia, które było udziałem przez lata.

To samo odnośnie wydarzeń takich jak trzęsienie ziemi, pożar powodzie, huragany.

Badania skutków australijskich pożarów: po 2 latach, dośw. miało charakter przeżycia traumatycznego, lecz nie było zasadniczą i dominującą przyczyną powstania u dzieci określonych zaburzeń psychicznych. 1/5 z 240 badanych dzieci miała problemy psychiczne, lecz reszta funkcjonowała prawidłowo. Należy i te wyniki interpretować w kontekście wszystkich przeżyć dziecka w dłuższym czasie. Ważny jest sposób, w jaki rodzice reagują w sytuacji klęski: im większy ich niepokój, nawet prowadzący do zaburzeń, tym bardziej prawdopodobne, że również dziecko będzie doświadczać zaburzeń.

Wydaje się, że przeżycie ogromnie silnego stresu może powodować odległe w czasie negatywne skutki, jeśli wiąże się ono z doświadczanymi później trudnościami, które podtrzymują działanie przeżytej traumy.

Każde dramatyczne wydarzenie może występować w bardzo wieku kontekstach i jego skutki mogą być bardzo odmienne, a jego odległe konsekwencje zależne od tego, co się działo, zanim wydarzyła się trauma i co wydarzyło się później.