Wojciszke rozdział 8

Postawy – rozdział 8

Struktura i pomiar postaw

Postawa człowieka względem jakiegoś obiektu to względnie trwała tendencja do pozytywnego lub negatywnego wartościowania przezeń tego obiektu. Wartościowanie może mieć charakter zarówno wzbudzanej przez dany obiekt emocji, bardziej chłodnej jego oceny, jak i bezwiednej automatycznej reakcji. Określenie postawy - umiejscowienie człowieka na dwubiegunowym kontinuum wartościowania tegoż, rozciągającym się od stosunku skrajnie pozytywnego do skrajnie negatywnego.
Własności postawy: znak (pozytywny, negatywny) i natężenie (większe lub mniejsze), siła, ważność, wewnętrzna zgodność i stopień powiązania z innymi postawami.
Postawa jest tym ważniejsza, im bardziej związana z jego ja, wyznawanymi wartościami i innymi postawami.

Jeden czy trzy składniki?

Trójskładnikowa definicja postawy - na postawę składają się trzy składniki: uczuciowo – oceniający, poznawczy (przekonania na temat danego obiektu) i behawioralny (tendencja do pozytywnych lub negatywnych zachowań w stosunku do danego obiektu.
Trzy rodzaje reakcji na obiekt – emocje/oceny, przekonania i zachowania – działają oddzielnie, ale głównie w konkretnej sytuacji, kiedy obiekt postawy jest konkretnym przedmiotem lub osobą. Kiedy wszystkie trzy składniki mierzone są za pomocą wypowiedzi badanych osób, albo obiekt postawy ma charakter abstrakcyjny składniki te zlewają się, a postawy nabierają jednowymiarowego charakteru.
Tym podstawowym wymiarem jest zawsze wartościowanie, a istotą postawy jest tendencja do pozytywnego lub negatywnego ustosunkowania się do obiektu.
Fazio – postawa to przechowywane w pamięci skojarzenie obiektu z jego oceną, skojarzenie może być silne (postawa silna) lub słabe (postawa słaba)

Postawy deklaratywne i utajone

Stosunek do obiektu może wynikać ze skojarzeń (powstają automatycznie w wyniku współwystępowania i podobieństwa oraz nie w pełni bywają dostępne świadomości – postawy utajona) lub z ocen, czyli ze zdań (powstają w wyniku myślenia, są w pełni świadome, można je wyrazić językowo – postawy jawne lub deklaratywne). Zdania w przeciwieństwie do skojarzeń mają wartość logiczną.

Postawy deklaratywne są mierzone za pomocą słownych deklaracji, zwykle za pomocą Skali Likerta lub dzięki dyferencjałowi semantycznemu. Ludzie nie zawsze mają zdanie, ale zaznaczają coś, żeby zaznaczyć. Poza tym, dążą do aprobaty społecznej.
Aby uniknąć tych problemów podłącza się osoby do rzekomego wykrywacza kłamstw.
Psychologowie próbują obejść deklaracje słowne i mierzyć takie aspekty reakcji, które nie poddają się świadomej kontroli, jak czasy reakcji:

Miary utajone pozwalają dotrzeć do:

  1. nieświadomych postaw niedostępnych introspekcji

  2. postaw mniej podatnych na zniekształcenia wynikające z aprobaty społecznej

  3. postaw pierwotnych, wcześnie wyuczonych

Postawy deklaratywne są wynikiem rachunku zdań, podczas gdy postawy utajone są wynikiem skojarzeń.
Na podstawie postaw utajonych można przewidywać wiele spontanicznych (nieprzemyślanych) zachowań, które są nieprzewidywalne na bazie deklaracji słownych

IAT –test postaw utajonych – opera się na tym, jak ludzie szybko klasyfikują obiekt, kiedy współwystępuje on z czymś pozytywnym/negatywnym

Geneza postaw:

  1. Przekonania- założenie o postpoznawczości – nasz stosunek emocjonalny do obiektu wynika ze świadomych przekonań o jego zaletach i wadach. Model postawy doskonale racjonalnej (Fishbein i Ajzen) – przekonanie to przypisanie obiektowi postawy dowolnej własności w wyniku obserwacji, wnioskowania, bądź otrzymania stosownej informacji od jakiegoś nadawcy. Własność taka może być przypisywana z różną siłą – ktoś w coś mocno wierzy, inny słabiej. Przekonanie implikuje pewną cząstkową ocenę obiektu postawy, w zależności od wartościowości jego cechy, o którą idzie – dla jednego coś jest silnie pozytywne, dla drugiego obojętne. Ogólna postawa wobec obiektu równa się sumie iloczynów siły przekonań i ocen cząstkowych implikowanych przez owe przekonanie.

  2. Emocje – nasze uczucia w stosunku do ludzi i innych obiektów mogą być niezależne od tego, co na ich temat sądzimy.
    Podstawowym mechanizmem wykształcania skojarzeń jest warunkowanie ewaluatywne – obiekty pierwotnie obojętne nabierają ujemnego lub dodatniego znaczenia dzięki ich skojarzeniu ze zdarzeniami lub obiektami, które takie znaczenie już mają. Często skojarzenia są przez nas nieuświadomione.
    Kiedy postawie wobec jakiegoś obiektu towarzyszy spora wiedza, ulega ono słabszej zmianie pod wpływem warunkowania klasycznego niż w przypadku obiektów, o których nic jeszcze nie wiemy.
    Efekt warunkowania jest rzetelny, umiarkowanej wielkości i pojawia się w podobnym natężeniu przy wszystkich modalnościach zmysłowych zarówno bodźca pierwotnie obojętnego, jak i bodźca od początku pozytywnego lub negatywnego. Kolejność bodźców nie ma znaczenia.

Warunkowanie sprawcze – uczenia się znaczenia pierwotnie obojętnej reakcji dzięki temu, że zwykle z jej powodu pojawiają się zdarzenia pozytywne lub negatywne dla jednostki.
Zjawisko samej ekspozycji - im częściej jakiś obiekt jest eksponowany, tym bardziej jest lubiany. Muszą jednak zachodzić konkretne warunki:
a) obiekt musi być na wstępie neutralny
b) obiekt nie może być eksponowany bez przerwy
c) obiekty złożone bardziej zyskują na przetwarzaniu, niż obiekty proste, które szybciej prowadzą do znudzenia
d) efekt samej ekspozycji jest najsilniejszy w stosunku do słabo znanych obiektów
Efekt prawdziwości – bardziej jesteśmy skłonni uwierzyć w twierdzenia powtarzane, niż w twierdzenia napotkane po raz pierwszy

  1. Teoria autopercepcji postaw – własne postawy rozpoznajemy w podobny sposób do tego, w jaki rozpoznajemy stany i postawy innych ludzi – na podstawie obserwacji zachowania i warunków, w jakich ma ono miejsce – jeżeli zachowujemy się w stosunku do jakiegoś obiektu pozytywnie, to możemy wywnioskować, że nasza postawa w stosunku do tego obiektu jest pozytywna. Warunki, które muszą zostać spełnione, żeby ten efekt wystąpił:

Konsekwencje postaw

Przetwarzanie informacji
Postawy stanowią użyteczne narzędzie przetwarzania danych – szybsze podejmowanie decyzji. Jednak jeżeli mamy silną postawę wobec jakiegoś obiektu to większym trudem dostrzegamy zachodzące w nim zmiany, a przede wszystkim popadamy w tendencje przetwarzania danych na jego temat. Selektywna ekspozycja – unikanie argumentów sprzecznych z własną postawą, zanika w warunkach wymuszonej bezstronności, gdy sprawa jest mało ważna, gdy przygotowujemy się do zmiany własnego poglądu. Skojarzenie obiektu z określoną reakcją uczuciową implikuje, że samo pojawienie się obiektu powoduje jej aktywizację – reakcja wpływa na przetwarzanie nowych informacji o obiekcie, wpływ tej reakcji jest automatyczny i niespecyficzny.

Zachowanie

Poszukiwanie dodatkowych czynników decydujących o tym, że czasami postawy wpływają na zachowanie, a niekiedy nie może być podporządkowane jednej z trzech strategii:

  1. Strategia metodologiczna – dopasowanie metod pomiaru postaw i zachowań
    Aby nie posługiwać się pojedynczymi aktami behawioralnymi jako wskaźnikami zachowania oraz nie porównywać szczegółowych zachowań z ogólnymi postawami, stosuje się agregację danych o zachowaniu i konkretyzację mierzonej postawy. Wskaźnikiem zachowania jakiegoś rodzaju może być albo pojedynczy akt zachowania albo zagregowane dane o licznych aktach. Pojedynce zachowanie może być dobrze przewidywane, jeżeli stanowiąca źródło przewidywań postawa jest równie szczegółowa, jak ono samo.
    Stopień zgodności zachowania zależy również od trzecich zmiennych – moderatorów zgodności – mogą się wiązać z cechami sytuacji, w której dochodzi do danego zachowania, z cechami samego zachowania, a także z cechami postawy.
    Abelson – trzy rodzaje sytuacji:

Cechy postawy decydujące o zgodności postawy zachowanie to:

Postawy mogą wpływać na zachowanie, kształtując:

Teoria zmian postawy

Procesualny model perswazji

Warunki skutecznego oddziaływania przekazu:

  1. zauważenie przez odbiorcę

  2. zrozumienie komunikatu przez odbiorców

  3. uleganie przekazowi, akceptacja jego argument ów

  4. utrzymanie postawy

  5. wykorzystanie jej we własnym zachowaniu odbiorcy komunikatu

Dwuczynnikowy model perswazji – odbiór x uleganie – wystąpienie każdego procesu uwarunkowane jest zaistnieniem modelu poprzedniego.

Szeroki zakres modelu perswazji - pozwala uwzględnić większość z charakteryzowanych dalej wyznaczników skuteczności perswazji, a także wyjaśnić sprzeczne efekty tego samego czynnika, gdyż ta sama zmienna może w różny sposób wpływać na poszczególne etapy perswazji.

Teoria dwutorowości perswazji (Petty i Cacioppo)

Model ten, w przeciwieństwie do procesualnego modelu perswazji, że zmiana postaw może być skutkiem różnych niezbyt racjonalnych procesów.
Zmiana postawy może dochodzić do skutku dwoma torami:

  1. centralny tor perswazji - u swoich podstaw ma staranne i przemyślane przetwarzanie informacji zawartej w przekazie, podstawą jest zdolność do wywołania przychylnych reakcji poznawczych (myśli, sądów) odbiorcy, im bardziej reakcje przychylne na przekaz górują nad nieprzychylnymi, tym większa szansa na zmianę postawy, zmiana zależy głównie od jakości zawartej w przekazie argumentacji, ma trwały charakter, jest odporna na kontrpropagandę i wprowadzona przez odbiorcę w jego zachowanie

  2. peryferyjny tor perswazji – opera się na powierzchownym zidentyfikowaniu jakiegoś sygnału sugerującego pozytywny lub negatywny stosunek do stanowiska oferowanego w przekazie, rozpoznanie sygnału powoduje przesunięcie postawy odbiorcy w kierunku stanowiska oferowanego w przekazie, zmiana ta nie ma jednak charakteru trwałego, łatwo zanika

Shellu Chaiken – rozróżnienie na przetwarzanie systematyczne:

  1. przetwarzanie systematyczne – ma charakter przemyślany

  2. przetwarzanie heurystyczny – chodzenie „na skróty” i zastępowanie systematycznej analizy argumentami prostymi, automatycznie wykorzystywanymi regułami

Rozpracowanie przekazu jest silne przy centralnym, a słabe przy peryferyjnym torze perswazji. Jeżeli odbiorcy bardziej zmieniają poglądy przy argumentacji silnej niż słabej, wskazuje to na centralny tor perswazji. Jeżeli różnica między argumentami silnymi i słabymi zanika, wynika stąd, że perswazja toczy się torem peryferyjnym.

Motywacja oraz zdolność do zrozumienia przekazu wzmacniają szansę na rozpracowanie przekazu.

Teorie dwutorowości perswazji wykorzystują rozróżnienie między świadomym i automatycznym przetwarzaniem informacji np. obecność dystraktorów może uniemożliwić świadome a wymusić automatyczne przetwarzanie informacji.

Teorie te pozwalają wyjaśnić wpływ wywierany na perswazję prze liczne zmienne i zgrupować je w trzy kategorie:

Proste przekazy mogą podprogowo oddziaływać na ludzkie zachowanie.

Wyznaczniki zmiany postaw

Nadawca

Wiarygodni są nadawcy kompetentni, o czystych intencjach, atrakcyjni ora podobni do nas samych. Własności te często nie istnieją obiektywnie, a są w mniejszym lub większym stopniu wytworem samych odbiorców.

Osoby niekompetentne mogą wywołać efekt bumerangowy – wywołać zmiany w kierunku odwrotnym do zamierzonego.

Wiarygodność nadawcy jest sygnałem przekonującej treści przekazu tylko przy peryferyjnym przetwarzaniu (kiedy odbiorca mało interesuje się całą kwestią podnoszoną w przekazie, albo nie jest w stanie przetwarzać rzeczywistej treści argumentacji).

Treść przekazu

Ważne aspekty treści przekazu:

* hipoteza krzywoliniowości związku między natężeniem strachu a skutecznością
perswazji: słaby i silny strach wywołuje niewielka zmianę postaw, podczas gdy strach
umiarkowany – zmianę stosunkową największą, dzieję się tak dlatego, ponieważ z jednej
strony strach nasila skłonność do ulegania przekazowi, z drugiej strony wzbudza chęć
ucieczki i tendencję do obronnego zaprzeczania, zmiana postaw rośnie więc dopóty,

dopóki zwiększająca się awersyjność przekazu nie zmusi odbiorcy do przerwania
kontaktu z przekazem lub podważania jego wiarygodności

* tendencja do odbierania przekazu zanika szybciej w miarę wzrostu strachu, gdy odbiorcy
brak wiary w możliwość poradzenia sobie z zagrożeniami, o których mowa, dużym
predykatorem jest więc pewność siebie, osoby pewne siebie, będą ulegały przekazowi
w sytuacji przeżycia silniejszego stresu, niż osoby niepewne siebie, które raczej będą
skłonne do reakcji biernych, poza tym strach nasila uleganie przekazowi, jeżeli ten
zawiera jasne wskazówki, jak sobie z zagrożeniem poradzić

Organizacja przekazu

Kolejność argumentacji odgrywa istotna rolę zarówno wtedy kiedy ten sam nadawca przekazuje komunikat dwustronny, jak i wtedy, kiedy , kiedy różni nadawcy usiłują przekonać audytorium do sprzecznych stanowisk. Dwa efekty:

  1. efekt pierwszeństwa - silniejsze oddziaływanie argumentów pierwszych z kolei – występuje, kiedy pierwszy i drugi przekaz następują bezpośrednio po sobie, a pomiar postawy jest odroczony w czasie, kiedy ten sam nadawca podaje oba przekazy, oraz kiedy informacje w nich zawarte nie były znane odbiorcy

  2. efekt świeżości – silniejsze oddziaływanie argumentów podanych na końcu p- występuje, kiedy między pierwszym i drugim przekazem występuje przerwa, a pomiar postawy następuje bezpośrednio po drugim przekazie, kiedy informacje z przekazów były uprzednio znane odbiorcy oraz kiedy odbiorca zostaje uprzedzony o deformacjach wynikających z ulegania efektowi pierwszeństwa

Ważny aspekt organizacji przekazu to liczba nadawców. Uleganie wpływowi społecznemu rośnie wraz z liczba osób go wywierających. Przewaga licznych nadawców nad pojedynczym zanika wtedy, kiedy odbiorcy zostaną poddani dystrakcji.

Środek przekazu

Logicznie, im „żywszy” środek przekazu, tym większa powinna być jego skuteczność. Istnieją jednak ograniczenia reguły „żywość – skuteczność”:

  1. stopień złożoność treści przekazu – komunikaty proste najbardziej zyskują w miarę wzrostu „żywości” środka przekazu, komunikaty złożone łatwiej natomiast zrozumieć w formie pisanej

  2. cechy nadawcy – wraz ze wzrostem żywości środka przekazu zyskują nadawcy wiarygodni, natomiast nadawcy niewiarygodni tracą

Odbiorca

Osoby o samoocenie umiarkowanej wykazują silniejszą zmianę postaw, niż te o samoocenie niskiej i wysokiej.

Wyznaczniki skutecznej perswazji u odbiorcy nie wiążą się z jego cechami, lecz procesami psychicznymi w trakcie perswazji. Kluczowym procesem jest przetwarzanie argumentacji zawartej w przekazie np. identyczna informacja silniej wpłynie na postawę i zachowanie, kiedy podkreśla raczej pozytywny, niż negatywny charakter propozycji.

Teoria autoprezentacji - Deryl Berm

  1. Człowiek uczy się rozpoznawać własne stany i cechy (np. postawy) w podobny sposób do tego, w jaki uczy się rozpoznawać stany innych ludzi – na podstawie obserwacji swojego zachowania i warunków, w jakich ma ono miejsce

  2. Im słabsze, mniej wyraźne i jednoznaczne są wskaźniki wewnętrzne (możliwe przyczyny zachowań tkwiące we własnej osobowości np. postawy), tym większą rolę we wnioskowaniu o sobie odgrywają wskaźniki zewnętrzne, tkwiące w zachowaniu i sytuacyjnych warunkach je kontrolujących

  3. Jeżeli jakieś własne zachowanie jest przez człowieka postrzegane jako uzależnione od zewnętrznych warunków, które je w widoczny sposób wywołują i wyjaśniają, to zachowanie to nie staje się podstawą do wnioskowania przez jednostkę o jej cechach, a jego przyczyna jest upatrywana w sytuacji


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Wojciszke rozdział 6
Wojciszke rozdział 3
Wojciszke rozdział
ćwiczenia nr 4, wojciszke rozdzial 4
Wojciszke, Rozdział 10
Wojciszke, Rozdział 2 cz. I, WIEDZA O ŚWIECIE SPOŁECZNYM
Wojciszke, Rozdział 1, ROZDZIAŁ 1
Wojciszke, Rozdział 9
Wojciszke, Rozdział 7, WPŁYW SPOŁECZNY
Wojciszke, Rozdział 2 cz. II, Wojciszke rozdział 2
Wojciszke, Rozdział 11, ROZDZIAŁ 11 - GRUPA SPOŁECZNA
Wojciszke, Rozdział 8
Wojciszke rozdział 5
Wojciszke rozdział 6
Wojciszke rozdział 3
Wojciszke opracowanie rozdział 2 i
ćwiczenia nr 6, Wojciszke, cw 6, rozdzial 4 - wersja pelna
Podstawy zarządzania wykład rozdział 05
2 Realizacja pracy licencjackiej rozdziałmetodologiczny (1)id 19659 ppt

więcej podobnych podstron